«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί».

Τα λόγια αυτά χρησιμοποιεί ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις» για την πολυσύχναστη οδό Τριπόδων της αρχαίας Αθήνας, την αποκαλούμενη και αρχαία οδό της δόξας. Κι αυτό διότι κατά μήκος της οι χορηγοί νικητές των θεατρικών αγώνων ύψωναν μνημεία, επάνω στα οποία τοποθετούσαν τους τρίποδες που κέρδιζαν οι τριλογίες τις οποίες χρηματοδοτούσαν. Κάτι δηλαδή σαν τη σημερινή Λεωφόρο της Δόξας του Λος Άντζελες, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά πολύ σπουδαιότερο.

Επρόκειτο για έναν δρόμο πλάτους περίπου 6,5 μέτρων, όπου περπατούσαν οι Αθηναίοι πριν από 25 ολόκληρους αιώνες προκειμένου να φτάσουν στο Θέατρο του Διονύσου και να παρακολουθήσουν τα αξεπέραστα αριστουργήματα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευρυπίδη, του Αριστοφάνη και των άλλων τραγωδών και κωμωδών του «χρυσού αιώνα».

Σήμερα υπάρχει ένα μικρό πλακιώτικο δρομάκι που φέρει το ίδιο όνομα. Η σύγχρονη οδός Τριπόδων στην Πλάκα αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους δρόμους της Αθήνας και η χρήση της συνεχίζεται σχεδόν στον ίδιο άξονα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μάλιστα σε υπόγεια και αυλές ακινήτων επί της σημερινής οδού Τριπόδων έχουν βρεθεί τμήματα των χορηγικών μνημείων της αρχαιότητας.

Η αρχαία οδός των Τριπόδων συνέδεε την Αρχαία Αγορά με το Ιερό και το Θέατρο του Διονύσου. Πήρε το όνομά της από τα δεκάδες μικρά κτίσματα που υπήρχαν εκτεθειμένα κατά μήκος και εκατέρωθέν της και έφεραν επάνω τους χάλκινους τρίποδες-έπαθλα χορηγών (χρηματοδοτών-παραγωγών) νικηφόρων θεατρικών και μουσικών αγώνων. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ήταν στημένοι πάνω σε ορθογώνιες βάσεις, ενώ τον 4ο αιώνα π.Χ. σε πιο περίτεχνα κτίσματα, συνήθως σε μορφή μικρού ναού.

Η οδός των Τριπόδων και τα χορηγικά μνημεία

Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς και των περιχώρων της. Βορείως του Περιπάτου και σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτόν διαγράφεται η πορεία της Οδού Τριπόδων, που εκτεινόταν από το τέμενος του Διονύσου Ελευθερέως έως το Πρυτανείον της Αγοράς. (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)

Χάρη σε ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις που έκανε ο Κλεισθένης το 508/7 π.Χ., μετά τη διαίρεση των Αθηναίων πολιτών σε δέκα φυλές, λειτούργησε συστηματικά ο θεσμός της χορηγίας. Η χορηγία ήταν μια από τις λειτουργίες, η οποία υποχρέωνε τους εύπορους πολίτες κάθε φυλής να αναλαμβάνουν με έξοδά τους την προετοιμασία ενός χορού για τους διθυραμβικούς ή δραματικούς αγώνες σε διάφορες εορτές της πόλης, κυρίως όμως τα Μεγάλα ή εν Άστει Διονύσια, προς τιμήν του Διονύσου Ελευθερέως.

Ο νικητής χορηγός, εκπροσωπώντας τη φυλή του, έπαιρνε από την πολιτεία ως βραβείο έναν τρίποδα, τον οποίο με δαπάνη του έστηνε επάνω σε ένα μνημείο, που θα έφερε την κατάλληλη επιγραφή, σύμφωνα με το άρθρο «Η οδός Τριπόδων και τα χορηγικά μνημεία στην αρχαία Αθήνα», της αρχαιολόγου Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη από το «The Archaeology of Athens and Attica under the democracy: proceedings of an international conference celebrating 2500 years since the birth of democracy in Greece, held at the American School of Classical Studies at Athens, December 4-6, 1992».

Οι τρίποδες ήταν χάλκινοι, καμιά φορά επίχρυσοι ή επάργυροι, και στήνονταν ψηλά, επάνω σε απλές ορθογώνιες βάσεις τον 5ο αιώνα π.Χ., σε πιο περίτεχνες τον 4ο αιώνα π.Χ. Χορηγικά μνημεία ανεγείρονταν στον χώρο γύρω από το Διονυσιακό Θέατρο, αλλά κυρίως σε έναν από τους επισημότερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, την οδό των Τριπόδων ή απλά Τρίποδες, που πήρε το όνομά της από τους χορηγικούς τρίποδες. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο δρόμος ξεκινούσε από το Πρυτανείο, που κατά τους περισσότερους μελετητές, πρέπει να βρισκόταν στη Β. κλιτύ, παρέκαμπτε την Α. κλιτύ της Ακρόπολης, σε μήκος 800 μέτρων κατά το υπολογισμό του Τραυλού και κατέληγε στο ιερό του Διονύσου στη Ν. κλιτύ, ΝΔ από το Ωδείο του Περικλέους.

Πρόκειται για πολύ παλιό δημόσιο δρόμο που συνέδεε δύο διονυσιακά ιερά: το ένα στην πλατεία της Αρχαίας Αγοράς, όπου τον 6ο αιώνα π.Χ. γίνονταν και δραματικοί αγώνες, με το ιερό του Διονύσου Ελευθερέως στη Ν. κλιτύ της Ακρόπολης, όπου επίσης διεξάγονταν δραματικοί αγώνες από τον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά ιδίως τον 5ο αιώνα π.Χ., αφού ιδρύθηκε εδώ το Διονυσιακό Θέατρο για τον σκοπό αυτό.

Από το άρθρο της Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη

Αν και δεν παραδίδεται από τις πηγές η ακριβής πορεία που ακολουθούσαν τα Μεγάλα Διονύσια, δεν αποκλείεται να ακολουθούσαν την οδό Τριπόδων, όπως μπορεί να υποθέσει κανείς με βάση ορισμένες φιλολογικές πληροφορίες. Συγκεκριμένα, ο Ξενοφών αναφέρει χορούς γύρω από βωμούς και ιερά, ιδίως των 12 θεών, στην Αγορά, κατά τις πομπές των Μεγάλων Διονυσίων, χωρίς όμως να διευκρινίζει ποιες πομπές εννοεί.

Με την καθιέρωση του εθίμου της ανεγέρσεως χορηγικών μνημείων από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά, ιδίως τον 4ο αιώνα π.Χ., η οδός των Τριπόδων διαμορφώθηκε κατάλληλα με αναλήμματα και πλαισιώθηκε σταδιακά από τα λαμπρά μνημεία σε σχήμα ναού με τους περίτεχνους χάλκινους τρίποδες και τα γλυπτά μεγάλων καλλιτεχνών, τα οποία σώζονταν ως τις μέρες του Παυσανία. Έτσι εκτός από σημαντική πομπική οδός, έγινε και χώρος περιπάτου και αναψυχής, όπως μας πληροφορεί ο Αθήναιος.

Από το άρθρο της Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη

Το έθιμο της ανεγέρσεως χορηγικών μνημείων συνεχίστηκε επί μακρόν, όχι μόνο στην οδό των Τριπόδων στη Β. κλιτύ, όπου τα είδε ο Παυσανίας, αλλά και στο συνεχόμενο με αυτή τμήμα της οδού Παναθηναίων, όπως μαρτυρούν μνημεία και χορηγικές επιγραφές που βρέθηκαν στην Αρχαία και τη Ρωμαϊκή Αγορά. Αυτό μαρτυρεί πόσο έντονα διατηρήθηκε αφενός η ανάμνηση του αρχικού χώρου της τέλεσης των δραματικών αγώνων στην Αγορά και αφετέρου η σημασία της οδού των Τριπόδων ως επίσημου δρόμου, που συνδέει δύο τόσο σημαντικούς για την πολιτιστική ιστορία της αρχαίας Αθήνας χώρους, τον χώρο όπου γεννήθηκε η δημοκρατία με τον χώρο όπου γεννήθηκε το αρχαίο δράμα.

Το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτους

Ένα χορηγικό μνημείο που σώζεται στις μέρες μας κατά μήκος της αρχαίας Τριπόδων, διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση στο δυτικό όριο της οδού. Πρόκειται για το Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους, το οποίο ανεγέρθη με αφορμή τη νίκη του (κατάκτηση του πρώτου βραβείου) σε αγώνα διθυράμβων το έτος 335/4 π.Χ., όπως μας πληροφορεί η αφιερωματική επιγραφή που είναι χαραγμένη στην εμπρόσθια πλευρά. Σύμφωνα με το έργο «Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, αποτελείται από μικρών διαστάσεων κυλινδρικό κιονοστήριχτο θολωτό οικοδόμημα κορινθιακού ρυθμού, που εδράζεται σε ψηλό τετράγωνο βάθρο (μήκους 3 μ. και ύψους 4 μ.).

Οι κίονες, κατασκευασμένοι από πεντελικό μάρμαρο, συνιστούν την πρωιμότερη χρήση κορινθιακού ρυθμού στο εξωτερικό ενός κτίσματος· τα μεταξύ τους διάκενα, που αρχικά σχεδιάσθηκαν ώστε να παραμείνουν ανοιχτά με σκοπό την έκθεση κάποιου αγάλματος στο κέντρο, σύντομα καλύφθηκαν με καμπυλωτές πλάκες από υμήττειο μάρμαρο, προφανώς διότι το μεγάλο βάρος της υπερκείμενης κωνικής στέγης απειλούσε την στατικότητα του κτιρίου. Ο θριγκός (ανωδομή) του μνημείου διαρθρώνεται σε ιωνικό επιστύλιο και ανάγλυφη ζωφόρο με παραστάσεις παρμένες από τον διονυσιακό μύθο (ο Διόνυσος, με τη βοήθεια των Σατύρων, τιμωρεί τους πειρατές που τον είχαν αιχμαλωτίσει μεταμορφώνοντάς τους σε δελφίνια). Τη μονολιθική φολιδωτή στέγη επιστέφει τρίπλευρο κιονόκρανο διακοσμημένο με έλικες, επί του οποίου ήταν τοποθετημένος ο χορηγικός τρίποδας που κέρδισε ο Λυσικράτης.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας (1669), το μνημείο με τον περιβάλλοντα χώρο του του ενσωματώθηκε στη μονή των Καπουτσίνων, στην οποία φιλοξενήθηκε αργότερα ο Λόρδος Βύρων, ο Σατωμπριάν και άλλοι. Με εξαίρεση το μνημείο του Λυσικράτους, όλα τα κτίσματα της μονής καταστράφηκαν το 1824 από τον Ομέρ Πασά.

Η οδός Τριπόδων παραμένει μέχρι σήμερα ένας πολυσύχναστος δρόμος στην καρδιά της ομορφότερης γειτονιάς της Αθήνας και συνεχίζει να γράφει την ιστορία του. Είναι επίσης ο δρόμος όπου βρισκόταν το κινηματογραφικό σπίτι του ζεύγους Κοκοβίκου (Γιώργος Κωνσταντίνου και Μάρω Κοντού), από την ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα».

Το σπίτι του… ζεύγους Κοκοβίκου από τη διάσημη ασπρόμαυρη ελληνική ταινία, που βρίσκεται στην Πλάκα, στην οδό Τριπόδων 32

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» το 2003, ο αρχιτέκτονας K. N. Καζαμιάκης, στη μελέτη του οποίου στηρίχθηκε η νέα διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου της πλατείας Λυσικράτους, δήλωνε: «εκτιμώ ότι η οδός Τριπόδων είναι ο σημαντικότερος προχριστιανικός δρόμος όλων των εποχών. Σκεφτείτε το: είναι ο δρόμος του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, της σκέψης. Είναι και κάτι ακόμα που μας βοηθάει να καταλάβουμε τη σημασία της: η οδός Τριπόδων δεν έγινε για να εξυπηρετήσει την κυκλοφορία της πόλης».

Σχέδιο της Ακροπόλεως. Γύρω της διαγράφεται η πορεία του Περιπάτου, που περιέτρεχε τον ιερό βράχο στο ύψος της βάσης του. (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)

Η Ελληνική ιστορία είναι πλούσια σε ιστορικά γεγονότα. Αν πάμε, όμως, αρκετούς αιώνες πίσω, θα μείνουμε έκθαμβοι από την πληθώρα των μύθων που είναι καταγεγραμμένοι στην ελληνική μυθολογία. Οι Έλληνες, από τα βάθη της ιστορίας, προσπάθησαν να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα πλάθοντας ιστορίες, φτιάχνοντας με αυτόν τον τρόπο μια πλούσια μυθολογική παράδοση.

Οι δώδεκα Θεοί του Ολύμπουείναι οι κύριοι θεοί της Ελληνικής μυθολογίας που κατοικούσαν στη κορυφή του Ολύμπου. Οι Ολύμπιοι θεοί κέρδισαν την εξουσία νικώντας τους Τιτάνες στην Τιτανομαχία.

Στην πραγματικότητα οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο δωδεκάθεο, αλλά υπήρχαν μεγάλοι και μικρότεροι θεοί και άλλοι που λατρεύονταν τοπικά π.χ. ο Δίας, ο Ποσειδώνας και ο Άδης ήταν οι μεγαλύτεροι θεοί, ενώ ο Διόνυσος ήταν μικρότερος θεός. Το δωδεκάθεο είναι έννοια που σχηματίστηκε από δυτικούς λόγιους τον 16ο-17ο αιώνα και έχει εμφανιστεί με διάφορες συνθέσεις ανάμεσα στους θεούς.

Αυτοί ήταν οι πιο ισχυροί Θεοί των Αρχαίων Ελλήνων,δείτε το βίντεο από το κανάλι του youtube:

© Αρχαία Ελληνικά

Η Ελλάδα αξιοποιεί τη βαριά βιομηχανία της, τον πολιτισμό της, και συγκαλεί το Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών στο Ζάππειο Μέγαροτην Κυριακή 23 και τη Δευτέρα 24 Απριλίου.

Θέλει με τον τρόπο αυτό να διαμηνύσει ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική διπλωματία μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο για τη στήριξη και ενίσχυση των δύο άλλων πυλώνων της εξωτερικής πολιτικής, δηλαδή της παραδοσιακής και της οικονομικής διπλωματίας.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό, διεθνούς εμβέλειας, γεγονός, καθώς για πρώτη φορά θα βρεθούν στο ίδιο τραπέζι, μετά από κοινή πρόσκληση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και του Κινέζου ομολόγου του Wang Yi, η Αίγυπτος, η Βολιβία, η Ινδία, το Ιράκ, το Ιράν, η Ιταλία, το Μεξικό, το Περού και βεβαίως, η Ελλάδα και η Κίνα.

Δέκα σύγχρονα κράτη, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, συνθέτουν τον "αστερισμό των πολιτισμών", μεταξύ των οποίων ο αιγυπτιακός, ο ρωμαϊκός, ο περσικός, ο σινικός και ο ελληνικός, καθώς και οι πολιτισμοί των Μάγια, των Ίνκας, των Αζτέκων, της Μεσοποταμίας και της κοιλάδας του Ινδού.

Η Ελλάδα επιλέγει να αξιοποιήσει θετικά εργαλεία διπλωματίας, σε αντίθεση με τα μνημόνια και τις κυρώσεις και προτάσσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα στο πεδίο του πολιτισμού, για να φέρει κοντά 10 κράτη που εκπροσωπούν κοιτίδες αρχαίων πολιτισμών προκειμένου να ανταλλάξουν ιδέες, να συνθέσουν απόψεις, να διερευνήσουν μορφές συλλογικών δράσεων με γνώμονα τον άνθρωπο και την εμπέδωση κλίματος κατανόησης μεταξύ των κρατών.

Ο πολιτισμός, ως κατεξοχήν μέσο επικοινωνίας των λαών, θεωρείται μείζον συστατικό ήπιας ισχύος, αφού δεν επιβάλλεται και συνιστά δύναμη έλξης. Είναι, ακόμα, διαπλαστικός παράγοντας ισχυρής οικονομικής, αλλά και πολιτικής συνεργασίας.
Με την επίσημη σύσταση του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών, η Ελλάδα φιλοδοξεί να ενισχύσει το διάλογο και τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών και να θέσει τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός ευέλικτου πλέγματος συνεργασιών, το οποίο δύναται να λάβει ένα θεσμικό χαρακτήρα.

Η Συνάντηση των Αρχαίων Πολιτισμών στο Ζάππειο Μέγαρο είναι μια ελληνική πρωτοβουλία φωτεινή με όραμα και διορατικότητα. Είναι ένας δυνάμει θεσμός, τον οποίο ο εύθραυστος κόσμος μας έχει ανάγκη. Είναι ένα ακόμα βήμα της Ελλάδας, με το οποίο αναδεικνύεται ο πολυδιάστατος και ενεργητικός της ρόλος, διατρανώνοντας εκ νέου τη δύναμη, τις αξίες και τις αρετές των πολιτισμών.

Τον «Δορυφόρο Αλέξανδρο», ένα θρυλικό έργο του Λυσίππου, που μέχρι τώρα δεν γνωρίζαμε καν αν υπήρχε, είναι πιθανόν να ανακάλυψε η Ελληνίδα αρχαιολόγος Πέπη Λιμναίου-Παπακώστα στις ανασκαφές της στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Το άγαλμα είχε ανακαλυφθεί το 2009 στους κήπους του Σαλαλάτ και παρέπεμπε στιλιστικά σε Αλέξανδρο. Η χαμένη δεξιά παλάμη του αγάλματος βρέθηκε τώρα και κρατά τμήμα από δόρυ.

«Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει ότι η Αλεξάνδρεια έχει στο μουσείο της ένα από τα πιο σημαντικά αγάλματα της σχολής του Λυσίππου των ελληνιστικών χρόνων» κατά την ανασκαφέα. Το μικρό χέρι έχει ήδη παραδοθεί στο μουσείο προκειμένου να συντηρηθεί και να προσαρμοστεί στο άγαλμα. Πρόκειται για μια μοναδική αποκάλυψη. Η ίδια περιέγραψε την εύρεση του γλυπτού σε χθεσινή της ομιλία στο Μουσείο Ακρόπολης, με θέμα «Μέγας Αλέξανδρος - οι ελληνικές ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η σημασία τους για τον Ελληνισμό».

«Ήταν η 4η Μαΐου 2009, η τελευταία ημέρα της ανασκαφής και η ημέρα που είχα πάρει την απόφαση να σταματήσω πλέον την έρευνα στην Αλεξάνδρεια, όταν ξαφνικά, προς το τέλος της ημέρας, το χώμα στην παρειά της τομής, στα 8 μ. βάθος υποχώρησε και ένα μικρό άσπρο κομμάτι μαρμάρου εμφανίστηκε» είπε.

«Αυτή η στιγμή δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια, παρά μόνο με συναισθήματα... Σιγά σιγά βγάλαμε από τη γη της Αλεξάνδρειας στο φως ένα μοναδικό μαρμάρινο άγαλμα περίπου 0,80 μ., ένα σπουδαίο έργο τέχνης ελληνιστικής εποχής».
Οι όρθιες γυμνές μορφές ήταν ο πιο συνηθισμένος τύπος για βασιλικά αγάλματα των ελληνιστικών χρόνων. Το γεγονός πως το συγκεκριμένο «βρέθηκε και πιθανώς στεκόταν μέσα στο Βασιλικό Τετράγωνο δείχνει πως σίγουρα δεν μπορεί να έχει δημιουργηθεί από έναν απλό γλύπτη». Η Ελληνίδα αρχαιολόγος πιστεύει πλέον πως ίσως να είναι ο Αλέξανδρος Δορυφόρος!

Η κ. Λιμναίου-Παπακώστα ανασκάπτει στην Αλεξάνδρεια με το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού. Η νέα ανασκαφική περίοδος ξεκίνησε πριν από δέκα μέρες.

Τον Οκτώβριο θα γίνει γεωφυσική έρευνα σε όλο το πάρκο όπου διεξάγεται η ανασκαφή, από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης υπό τον Δρα Απόστολο Σαρρή. Επίσης, τον ερχόμενο μήνα θα γυριστεί ειδικό ντοκιμαντέρ για το National Geographic, που θα είναι και ο χορηγός της έρευνας.

Το σημαντικότερο σχέδιο όμως είναι μια μεγάλη έκθεση για την Αλεξάνδρεια στο Μουσείο της Ακρόπολης, μετά από συνεννοήσεις ανάμεσα στον Δημήτρη Παντερμαλή και τον υπουργό Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου. Θα λειτουργήσει το 2019 και θα μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη και στην Πέλλα.

Η κ. Παπακώστα στην ομιλία της ανέφερε πως οι κήποι του Σαλαλάτ, που ανασκάπτει εδώ και δέκα χρόνια με άδεια του αιγυπτιακού κράτους, «ήταν στην αρχαιότητα τμήμα του Βασιλικού Τετραγώνου, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές και κυρίως τον Στράβωνα. Η περιοχή αυτή ήταν μεταξύ των Ανακτόρων των Πτολεμαίων στην παραλία και της Κανωπικής οδού».

Στις τελευταίες περιόδους έχει βρει μεγάλο δημόσιο κτίριο, το στρώμα θεμελίωσης του οποίου «χρονολογείται στην πρώιμη πτολεμαϊκή περίοδο, σύμφωνα με την κεραμική και την τεχνοτροπία των δόμων. Κάτω από τη θεμελίωση, σε βάθος 10,70 μ., φτάσαμε στο φυσικό έδαφος που αποτελείται από άμμο και ψαμμίτη. Αυτό σημαίνει ότι βρήκαμε το πρώτο στρώμα θεμελίωσης της αρχαίας Αλεξάνδρειας».

Αγγελική Κώττη, ethnos.gr

Η βρετανική εφημερίδα Telegraph δημοσιεύει τη λίστα με τα 41 μουσεία ανά τον κόσμο που πρέπει όλοι να επισκεφτούν στη ζωή τους και στις θέσεις 24 και 25, βρίσκονται τα δύο σημαντικότερα ελληνικά μουσεία, το Μουσείο Ακρόπολης και το Μουσείο Μπενάκη.

Αναφέρει η telegraph για το Μουσείο Ακρόπολης:

Το ξεχωριστό Μουσείο Ακρόπολης, που εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο 2009 και σχεδιάστηκε από τον Ελβετό αρχιτέκτονα Μπερνάρ Τσουμί, εκθέτει ευρήματα αρχαϊκής και κλασικής περιόδου από την Ακρόπολη, όπως περήφανα αρχαία αγάλματα και μαρμάρινα ανάγλυφα ζώων που μοιάζουν με αληθινά. Επίσης γίνεται αναφορά στην αίθουσα του Παρθενώνα, στη μαρμάρινη ζωφόρο και στα γλυπτά που αφαιρέθηκαν από τον Λόρδο Έλγιν το 1801, ενημερώνοντας για το πάγιο αίτημα της Ελλάδας σχετικά με την επιστροφή τους.

«Οι Έλληνες τα θέλουν πίσω εδώ και δεκαετίες και ελπίζουν ότι αυτή η κραυγαλέα παρουσίαση θα πείσει τελικά τους Βρετανούς να τα επιστρέψουν», λέει, όχι και τόσο κολακευτικά, το δημοσίευμα.

Για το Μουσείο Μπενάκη γράφει το ρεπορτάζ: Στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό κτίριο με ένα υπέροχο καφέ στην ταράτσα του, «ανιχνεύει» την ελληνική τέχνη ως τον 20ό αιώνα. Γλυπτά, κεραμικά, κοσμήματα, πίνακες, έπιπλα και κοστούμια είναι μεταξύ των εκθεμάτων του, από τα οποία ξεχωρίζουν, σύμφωνα με την Telegraph, ο Θησαυρός της Θεσσαλίας (χρυσά κοσμήματα του 2ου αιώνα πΧ), δυο πρώιμα έργα του Ελ Γκρέκο και η ανακατασκευή δυο ξυλόγλυπτων κοζανίτικων δωματίων του 18ου αιώνα.

Όλα τα 41 μουσεία που αξίζει να επισκεφτεί κανείς όσο ζει, σύμφωνα με την αγγλική εφημερίδα είναι:

1.Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

2.Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης

3.Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στη Νέα Υόρκη

4.Μουσείο Whitney Αμερικανικής Τέχνης

5.Λούβρο

6.Μουσείο Marmottan-Claude Monet

7.Μουσείο Ροντέν στο Παρίσι

8.Μουσεία Βατικανού στη Ρώμη

9. Galleria Borghese

10.Μουσείο Σχεδίου

11.Μουσείο Sir John Soane

12.Μουσείο Βικτώρια και ‘Αλμπερτ στο Λονδίνο

13.Μουσείο Πράντο στη Μαδρίτη

14. Μουσείο Βασίλισσας Σοφίας

15.Μουσείο  Thyssen-Bornemisza

16. Rijksmuseum

17. Μουσείο Βαν Γκογκ στο ‘Αμστερνταμ

18.MACBA

19. Μουσείο Πικάσο

20. Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη

21.Galleria degli Uffizi

22.Palazzo Medici Riccardi

23.La Specola

24.Μουσείο Ακρόπολης

25.Μουσείο Μπενάκη

26. Μουσείο de la Ville de Bruxelles

27. Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών

28. Μουσείο Μουσικών Οργάνων

29. Μουσείο Cinquantenaire

30. Μουσείο Island στο Βερολίνο

31.Getty Villa + Getty Center, Λος Άντζελες

32.Dongdaemun Design Plaza, Σεούλ

33.Μουσείο Atlántico, Lanzarote

34. Μουσείο Διαλυμένων Σχέσεων στο Ζάγκρεμπ

35.Μουσείο ArtScience, Σινγκαπούρη

36. Μουσείο Τέχνης Λουιζιάνα στη Δανία

37. Μουσείο της Σαγκάης

38. Bildmuseet, Σουηδία

39. Μουσείο Τέχνης Chichu, Ιαπωνία

40. Μουσείο Chileno de Arte Precolombino, Χιλή

41. Μουσείο National Palace, Ταϊπέι

pronews.gr

Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέαςτάχθηκε υπέρ του Δία και γι'αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι άλλοι Τιτάνες. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους ήταν πολύ σημαντική.

Βλέποντας την κατάντια του ανθρώπινου γένους και την αδυναμία του απέναντι στη φύση, ο Προμηθέας αποφασίζει να του χαρίσει τη φωτιά. Έτσι, επισκεπτόμενος το εργαστήρι του Ηφαίστου, τοποθετεί τη φωτιά σε ένα κούφιο βλαστό νάρθηκα και τη δίνει κρυφά στους ανθρώπους.

Ο Προμηθέας έμαθε τους ανθρώπους να χειρίζονται τη φωτιά, να δημιουργούν εργαλεία και τους έμαθε τις Επιστήμες (που έκλεψε από την Αθηνά) και τα Γράμματα. Για να γλυτώσει την ανθρωπότητα από το μένος των θεών, την έμαθε να τους λατρεύει και να τους προσφέρει θυσίες.

Όταν έμαθαν οι άνθρωποι να κάνουν θυσίες στους θεούς τέθηκε θέμα για το ποια κομμάτια του ζώου θα άνηκαν στους θεούς και ποια στους θνητούς. Τότε ο Δίας συμφώνησε με τον Προμηθέα να δώσει το λόγο του πως όποιο μερίδιο διαλέξει, αυτό θα παίρνουν οι θεοί και το άλλο οι άνθρωποι.

Έτσι, κατά μια μαρτυρία στη Σικυώνα, κατέβηκε ο Δίας να κάνει το ξεδιάλεγμα. Όμως ο Προμηθέας έντεχνα στο ένα μερίδιο έβαλε κόκκαλα και τα σκέπασε με λαχταριστό λίπος και στο άλλο κρέας που το σκέπασε με δέρμα. Ο Δίας επέλεξε αυτό με το λίπος και όταν έμαθε την απάτη ήταν πλέον αργά, είχε δώσει το λόγο του.

Παίρνοντας εκδίκηση από τον Προμηθέα, ο Δίας δημιούργησε την πρώτη γυναίκα – την όμορφη Πανδώρα. Της έδωσε έναν χαρακτήρα παραπλανητικό και χειριστικό και υπέβαλε τον Προμηθέα σε σκληρά βασανιστήρια.

Les grands mythes

Με ιστορίες για αγάπες, έρωτες, εξουσίες, προδοσίες, ειδεχθή εγκλήματα, αβάσταχτους χωρισμούς, φρικτές εκδικήσεις, και μεταμορφώσεις – η ποιητική δύναμη της Ελληνικής μυθολογίας έχει διασχίσει τους αιώνες.

Η σειρά έχει ως στόχο να διηγηθεί τις αρχαίες ιστορίες, χρησιμοποιώντας animations που δημιουργήθηκαν ειδικά για την περίσταση, και εικόνες που επιλέγονται από ολόκληρη την ιστορία της τέχνης.

Αυτό το δυναμικό μείγμα, μια γέφυρα μεταξύ νεωτερισμού και της ιστορίας, συνδυάζοντας την αρχαία αφήγηση και τη σύγχρονη δραματική τέχνη, είναι ένας νέος τρόπος για να ανακαλύψουμε και πάλι αυτό το κομμάτι της παγκόσμιας κληρονομιάς μας.

Την αρχαιότερη ένδειξη ναυσιπλοΐας στον κόσμο εντόπισαν στην Κρήτη Αμερικανοί και Έλληνες αρχαιολόγοι διεξάγοντας απλώς μία επιφανειακή έρευνα.

Στην περιοχή του Πλακιά στη νότια Κρήτη διεπιστημονική ομάδα υπό τη διεύθυνση του Τόμας Στάσερ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και της Ελένης Παναγοπούλου της Εφορεία.

Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας εντόπισαν θέσεις της Παλαιολιθικής εποχής, οι κυριότερες των οποίων βρίσκονται στο φαράγγι του Πρέβελη και χρονολογούνται από το 130.000-700.000 πριν από σήμερα. Και δεδομένου ότι η Κρήτη ήταν και τότε νησί, αποτελούν την αρχαιότερη ένδειξη πρώιμης ναυσιπλοΐας, διεθνώς!

Τα εργαλεία που ήρθαν στο φως (χειροπελέκεις και τσεκούρια) παραπέμπουν κατά τους αρχαιολόγους στην Αχελαία πολιτισμική παράδοση, η οποία συνδέεται με τους Homo heidelbergensis και Homo erectus. Τα παλαιολιθικά αυτά εργαλεία μάλιστα βρέθηκαν σε συνάφεια με ανυψωμένες θαλάσσιες αναβαθμίδες, τις οποίες οι γεωλόγοι χρονολογούν τουλάχιστον στα 130.000 χρόνια.

Εκπληκτικά λοιπόν είναι τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, αφού τεκμηριώνουν θαλάσσια ταξίδια στη Μεσόγειο δεκάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’ ότι γνωρίζαμε ως τώρα ενώ ταυτόχρονα μεταβάλλουν και την εκτίμηση των γνωσιακών ικανοτήτων των πρώιμων μορφών του ανθρώπου. Αξίζει να αναφερθεί μάλιστα ότι ως σήμερα και παρά τη μακρόχρονη διερεύνηση της Κρητικής προϊστορίας, αδιαμφισβήτητα τεκμήρια κατοίκησης του νησιού πριν από τη Νεολιθική περίοδο (7.000-3000 π.Χ.) δεν είχαν εντοπισθεί.

Η ανακάλυψη πάντως έγινε το 2008 και 2009 αλλά μόλις τώρα έγινε γνωστή. Κι'αυτό χάρις στην ένταξή της στις δέκα σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 2015 από το αμερικανικό περιοδικό «Archaeology»,από όπου προφανώς ενημερώθηκε και το Eλληνικό υπουργείο Πολιτισμού.

Το γεγονός επομένως αφήνει για μία ακόμη φορά ερωτηματικά για την λειτουργία των ξένων αρχαιολογικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα και για το έλλειμμα ενημέρωσης των αρμόδιων Eλληνικών αρχών για τη δράση τους και τα αποτελέσματα των ερευνών τους.

Πηγή: Το Βήμα

Οι αστράγαλοι, η τηλία και ο αρτιασμός

Από τις μαρτυρίες των ομηρικών επών γίνεται φανερό ότι οι πρόγονοί μας αρέσκονταν στον τζόγο ενώ τα περισσότερα παίγνια διατηρήθηκαν αναλλοίωτα μέσα στους αιώνες.

Καθισμένοι μπροστά στο τραπέζι με την πράσινη τσόχα, με τα φύλλα της τράπουλας να μοιράζονται για μια παρτίδα πόκερ, πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι εκείνη τη στιγμή παίζουν ένα μινωικό παιχνίδι;

Και βέβαια κανείς δεν έχει στο μυαλό του όταν ρίχνει τα ζάρια ότι οι εξάρες που θα του χαρίσουν τη νίκη είναι η «ριξιά της Αφροδίτης» ή ότι ο απευκταίος άσος ονομάζεται «ριξιά του σκύλου».

Τα δώδεκα πλακίδια από φαγεντιανή με τους επαναλαμβανόμενους, γραπτούς χαρακτήρες στη μία τους όψη, που ήρθαν στο φως κατά την ανασκαφή στο μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, μπορεί να μιλούν για ένα παιχνίδι βασισμένο στην ίδια αρχή με αυτήν μερικών σύγχρονων παιχνιδιών με χαρτιά, όπως η πόκα και το πόκερ, λένε σήμερα οι μελετητές του ευρήματος.

Άλλωστε η ύπαρξη επιτραπέζιων παιχνιδιών στη μινωική Κρήτη δεν αμφισβητείται. Όπως και άλλα σημερινά τυχερά παιχνίδια έτσι και το πόκερ μπορεί λοιπόν να έλκει την καταγωγή του από την αρχαιότητα. Τόσο μακρινή όσο και 3.500 χρόνια πριν.

Η κυβεία του Παλαμήδη

Από τις μαρτυρίες των ομηρικών επών ήδη γίνεται φανερό ότι οι Έλληνες αρέσκονταν στα παιχνίδια ενώ η αμέσως επόμενη διαπίστωση είναι ότι τα περισσότερα από αυτά διατηρήθηκαν ως εμάς, συχνά αναλλοίωτα, ακόμη κι αν πέρασαν χιλιάδες χρόνια. Ενδεχομένως γιατί οι άνθρωποι αναφορικά με το παιχνίδι αλλά και τον τζόγο παραμένουν ίδιοι. Οι αργόσχολοι σαν τους μνηστήρες της Πηνελόπης στον Όμηρο μαζεύονταν συχνά στο ύπαιθρο για να παίξουν.

Και στην Κόρινθο, κάτω από την Ακρόπολη, υπήρχε ένας ιδιαίτερος τόπος συνάντησης των παικτών. Όσο για το πλέον τυχερό παιχνίδι, την κυβεία, η Ελληνική παράδοση αναφέρει τον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη ως εφευρέτη του, ο οποίος το επινόησε, καθώς λέει ο Σοφοκλής, κατά τη διάρκεια της μακράς πολιορκίας της Τροίας. Στον Παλαμήδη άλλωστε απέδιδαν ένα ακόμη αγαπητό παιχνίδι, αυτό του διαγραμμισμού, της ντάμας δηλαδή.

Τα παιχνίδια κυβείας λοιπόν, δηλαδή τα ζάρια, οι αστράγαλοι που στο Βυζάντιο ονομάζονταν κόττια, για να φθάσουν ως εμάς με τις ονομασίες κότσι, κότσια, βεζίρης κτλ., τα «μονά – ζυγά» που τα έπαιζαν με χάλκινα νομίσματα αλλά και με κοκαλάκια και κουκιά, το «κορόνα – γράμματα», τα πεντόβολα, οι κοκορομαχίες ή οι αγώνες ορτυκιών (ορτυγοκοπία), που πάθιαζαν τους επαγγελματίες του στοιχήματος, και πολλά άλλα ακόμη, όπως ο ιμαντελιγμός, η πεντάλιθα, ο αρτιασμός, η πλειστοβολίδα και άλλα, παιχνίδια του τζόγου τα περισσότερα ή έστω παιχνίδια με έντονο τον παράγοντα της τύχης, διατήρησαν αμείωτο το ενδιαφέρον των παικτών διά μέσου των αιώνων.

Άλλωστε ακόμη και τα πιο αθώα παιδικά παιχνίδια θεωρήθηκαν κάποια στιγμή τυχερά, υπακούοντας στο πάθος των ανθρώπων για τον τζόγο.

Αυτοκράτορες - παίκτες

Όλες οι κοινωνικές τάξεις μπερδεύονταν έτσι μέσα στο πάθος του παιχνιδιού και των στοιχημάτων, τα οποία, παρ’ ότι ήταν παράνομα τις περισσότερες φορές, δεν έπαυαν να προσελκύουν τους ανθρώπους. Παθιασμένοι παίκτες ζαριών οι Αθηναίοι μπορεί να έχαναν ακόμη και περιουσίες στακυβεία ή κυβευτήρια, τα οποία σήμερα ονομάζουμε μπαρμπουτιέρες.

Χώροι που και στην αρχαιότητα θεωρούνταν κακόφημοι, και μάλιστα η είσοδος σε αυτούς ήταν ντροπή. Στην Αθήνα όμως υπήρχαν πολλά, ένα μάλιστα εξ αυτών, το Ιερό της Αθηνάς Σκιράδος στην Ιερά οδό, φαίνεται ότι συγκέντρωνε την προτίμηση των κυβευτών.

Τα ζάρια παίζονταν στην αρχαία Ελλάδα με τρεις πήλινους κύβους (δύο ζάρια άρχισαν να χρησιμοποιούνται από τη ρωμαϊκή εποχή), τα οποία δεν έριχναν ποτέ με το χέρι, αλλά αφού τα κουνούσαν μέσα σε ένα αγγείο, το κήθιον. Για κάθε περίπτωση πάντως οι κυβευτές είχαν και τους προστάτες τους θεούς, τον Ερμή και τον Πάνα.

Στο Βυζάντιο, παρ’ ότι εξέλιπαν πολλά αρχαιοελληνικά παιχνίδια, τα κυβευτικά πρωταγωνιστούσαν στη ζωή των ανθρώπων από τους αυτοκράτορες ως τους λαϊκούς. Ζάρια έπαιζαν με μανία ο Λέων Φωκάς, αδελφός του Νικηφόρου Φωκά, ο Ρωμανός Β’, γιος του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, και ο Κωνσταντίνος Η’, που ήταν μάλιστα και διαρκώς χαμένος, όπως παραδίδει ο Μιχαήλ Ψελλός.

Οι απαγορευμένοι χώροι

Οι αρχαίοι συγγραφείς πάντως καταδίκαζαν την είσοδο στα κυβεία και τους ίδιους τους κυβευτές, όπως φαίνεται και στα έργα του Αριστοφάνη. Στη ρωμαϊκή εποχή μάλιστα, όταν τα παιχνίδια αυτά εξελίχθηκαν σε κοινωνική μάστιγα, ελήφθησαν αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό τους.

Και αργότερα, από τον 2ο αιώνα, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς συμβουλεύει τα παιδιά να μην παίζουν ζάρια. Ο Μέγας Βασίλειος επιτίθεται με οργή εναντίον των κυβευτών και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κατηγορεί κάποιον λέγοντάς του «πίνεις, κυβεύεις, παίζεις, γελάς»… Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος πάλι λέει για τους ανθρώπους ότι στα σπίτια τους δεν βρίσκει κανείς ιερά βιβλία παρά πεσσούς και κύβους.

Και τον 11ο αιώνα η Άννα η Κομνηνή θυμώνει με τους υπηκόους της, που δεν μελετούν τους συγγραφείς και τους ποιητές, αλλά «νυν πεττεία το σπούδασμα και άλλα τα έργα τα αθέμιτα». Με τέτοιες συστάσεις λοιπόν δεν είναι περίεργα τα μέτρα που ελήφθησαν ήδη από τις αρχές του 5ου αιώνα με βαριές ποινές για τους κυβευτές.

«Δημήτριος τυφλός ουδέ βλέπει ουδέν παίζων αστραγάλους έκλεψεν αυτώ Ερμίας αστραγάλους» λέει μια επιγραφή από τη Δήλο, δείχνοντας το πάθος για τον τζόγο, που δεν σέβεται ούτε τις ανθρώπινες ανάγκες.

Οι αστράγαλοι, προσφιλές παιχνίδι τύχης και κερδοσκοπίας σε όλες τις εποχές, αναφέρονται για πρώτη φορά στον Όμηρο, όταν λέει ότι ο Πάτροκλος είχε σκοτώσει πάνω στο παιχνίδι τον φίλο του Κλεισώνυμο «χολωθείς αμφ’ αστραγάλοισιν». Ενα παιχνίδι το οποίο σε πολλά σημεία του μοιάζει με το σημερινό, παιζόταν από παίκτες καθισμένους κυκλικά, ενώ κάποιος από αυτούς αναγορευόταν σε βασιλιά κατόπιν κλήρωσης.

Από τη θέση των αστραγάλων, μετά από κάθε ριξιά, εξαρτιόταν η επιτυχία του παίκτη. Οι αρχαίοι μάλιστα έδιναν ονόματα στις διάφορες ριξιές, τα οποία επέτρεπαν στους έμπειρους παίκτες να κάνουν γρήγορους υπολογισμούς.

Το μέγα πάθος για τους αστραγάλους φαίνεται και μέσα από ένα στιγμιότυπο το οποίο μας μεταφέρει ο Πλούταρχος. Ο Αλκιβιάδης παίζοντας κάποτε αστραγάλους με τους φίλους του στη μέση του δρόμου αρνήθηκε να σταματήσει για να περάσει μια άμαξα, αντίθετα προκάλεσε τον αμαξά να περάσει από πάνω του, προκειμένου να τους χαλάσει το παιχνίδι.

Ένα άλλο αρχαιοελληνικό παιχνίδι, η τηλία, έφθασε ως τις μέρες μας ως τάβλι, αφού στη ρωμαϊκή εποχή έγινε το παιχνίδι των «12 γραμμών», η τάμπουλα, και στο βυζαντινό το τάβλιον.

Σκηνές που εικονίζονται πάνω στα αρχαία αγγεία μιλούν σαφέστατα για μια άλλη ενασχόληση των αρχαίων Αθηναίων: στοιχήματα για κόκορες, για ορτύκια, καμιά φορά και για σκυλιά. Ο τζόγος σε όλη του την ένταση. Οι παίκτες στοιχηματίζουν ολόκληρες περιουσίες στα ζώα που κτυπιούνται, τα οποία άλλωστε έχουν αναθρέψει γι’ αυτόν τον σκοπό.

Τους καλλιεργούν την επιθετικότητα, δίνοντάς τους σκόρδο και κρεμμύδι, και δένουν στα πίσω νύχια των πετεινών μεταλλικά πλήκτρα για να προκαλούν στον αντίπαλο θανάσιμα τραύματα.

Ιδιαίτερα αγαπητό παιχνίδι ήταν και ο αρτιασμός, τα μονά – ζυγά δηλαδή, που μπορεί να παιζόταν με αμύγδαλα ή κουκιά, οπότε μικρό το κακό, μπορεί όμως και με αργυρά ή χρυσά νομίσματα, μετατρεπόμενο αυτομάτως σε τυχερό. Το ίδιο και η οστρακίνδα, το σημερινό κορόνα – γράμματα, που παιζόταν με ένα όστρακο στην αρχαία Ελλάδα και ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή με νόμισμα.

Το βέβαιο είναι ότι τα τυχερά παιχνίδια δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας αλλά η αφετηρία τους βρίσκεται στις απαρχές των ανθρώπινων κοινωνιών. Ίσως γιατί πηγάζουν από την ανθρώπινη φύση, που θέλει να προκαλέσει την τύχη, να αντιμετωπίσει τη μοίρα και να παλέψει μαζί της.

Με όποια αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση όμως η επιβίωσή τους επιβεβαιώνει τη διατήρηση αρχαίων συνηθειών ως συνέχεια του ίδιου πολιτισμού από τους μινωικούς χρόνους ως σήμερα.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΝΙΚΟΝ

"Στο έργο αυτό, παρατίθενται διάφορες πρακτικές διδαχές του Ισοκράτη προς κάποιον Δημόνικο για το πως θα πρέπει να είναι ένας ορθός και ηθικός τρόπος ζωής."

Κανένα να μη κάνεις φίλον πρότου εξετάσης πώς έχει συμπεριφερθή προς τους παλαιούς του φίλους· διότι πρέπει να προβλέπης ότι θα συμπεριφερθή και προς σε, όπως συμπεριεφέρθη προς εκείνους. Να γίνεσαι μεν βραδέως φίλος, αφού δε γίνης φίλος να μένης πιστός εις την φιλίαν. Διότι είναι εξ ίσου απρεπές να μη έχης κανένα φίλον και να αλλάζης πολλούς φίλους συχνά. Να μη δοκιμάζης τους φίλους σου κατά τοιούτον τρόπον ώστε εκ της δοκιμής ταύτης να προέρχεται διά σε ζημία, μήτε όμως να θέλης να έχης τους φίλους σου αδοκιμάστους. Τούτο δε θα κατορθώσης, αν προσποιείσαι ενώπιον αυτών ότι έχεις ανάγκας τας οποίας δεν έχεις.

[25]να ανακοινώνης εις αυτούς ζητήματα, τα οποία δύνανται να κοινολογηθούν, παρουσιάζων αυτά ως μυστικά· αν διαψευσθής εις τας ελπίδας σου, δεν θα υποστής εκ τούτου καμμίαν ζημίαν, εάν δε αι ελπίδες σου επιβεβαιωθούν, θα έχης ασφαλεστέραν γνώσιν του χαρακτήρος των φίλων σου. Να δοκιμάζης τους φίλους εις τας δυστυχίας και εις τους κοινούς κινδύνους· διότι τον μεν χρυσόν δοκιμάζομεν εις το πυρ, τους δε φίλους διακρίνομεν εις τας ατυχίας. Θα τηρήσης την αρίστην στάσιν απέναντι των φίλων σου, αν δεν περιμένης ούτοι να σου γνωρίσουν τας ανάγκας των, αλλ'αν αυθορμήτως έλθης εις βοήθειάν των, όταν αι περιστάσεις το επιβάλλουν.

[26]Να νομίζης ότι είναι εξ ίσου επαίσχυντον να νικάσαι υπό των εχθρών σου εις το κακόν και να φαίνεσαι κατώτερος των φίλων σου εις τας ευεργεσίας που σου κάμνουν. Να θεωρής ως αληθείς φίλους όχι μόνον εκείνους που λυπούνται διά τας δυστυχίας σου, αλλά και εκείνους οι οποίοι δεν σε φθονούν διά την ευτυχίαν σου· διότι πολλοί λυπούνται μεν μαζί με τους φίλους των διά τας ατυχίας των, αλλά τους φθονούν, όταν ευτυχούν. Να ενθυμήσαι τους απόντας φίλους σου ενώπιον των παρόντων, διά να φαίνεσαι ότι ουδέ τούτους λησμονείς, όταν είναι απόντες.

[27]Να θέλης να είσαι όσον αφορά την ενδυμασίαν σου φιλόκαλος και όχι καλλωπιστής. Είναι δε ίδιον γνώρισμα του μεν φιλοκάλου η μεγαλοπρέπεια, του δε καλλωπιστού το εξεζητημένον (η επίδειξις, ίνα κινηθή η περιέργεια των άλλων). Να αγαπάς ουχί την υπερβολικήν αύξησιν των υπαρχόντων αγαθών, αλλά την μετρίαν απόλαυσιν τούτων. Να καταφρονής τους φιλοχρημάτους, οι οποίοι ζητούν να συσσωρεύουν θησαυρούς και δεν γνωρίζουν να απολαύσουν εκείνους που έχουν· διότι ούτοι πάσχουν κάτι παρόμοιον με εκείνους οι οποίοι αγοράζουν ωραίον ίππον, ενώ γνωρίζουν να ιππεύουν κακώς.

[28]Προσπάθει να καθιστάς τον πλούτον σου προσοδοφόρον και χρήσιμον· είναι δε ο πλούτος χρήσιμος μεν εις τους επιθυμούντας να μεταχειρίζωνται τούτον ελευθερίως, προσοδοφόρος δε εις τους δυναμένους να αποκτούν κτήματα προσοδοφόρα. Να εκτιμάς την υπάρχουσαν περιουσίαν διά δύο λόγους, και διά να δύνασαι να πληρώσης μέγα πρόστιμον και διά να βοηθής χρηστόν φίλον όταν δυστυχή· διά τας άλλας δε ανάγκας της ζωής σου να μη προσκολλάσαι εις αυτήν υπερβολικά, αλλά να την αγαπάς με μέτρον.

Πρωτότυπο Κείμενο

Μηδένα φίλον ποιοῦ, πρὶν ἂν ἐξετάσῃς πῶς κέχρηται τοῖς πρότερον φίλοις· ἔλπιζε γὰρ αὐτὸν καὶ περὶ σὲ γενέσθαι τοιοῦτον, οἷος καὶ περὶ ἐκείνους γέγονε. βραδέως μὲν φίλος γίγνου, γενόμενος δὲ πειρῶ διαμένειν· ὁμοίως γὰρ αἰσχρὸν μηδένα φίλον ἔχειν καὶ πολλοὺς ἑταίρους μεταλλάττειν. μήτε μετὰ βλάβης πειρῶ τῶν φίλων, μήτ’ ἄπειρος εἶναι τῶν ἑταίρων θέλε. τοῦτο δὲ ποιήσεις, ἐὰν μὴ δεόμενος τὸ δεῖσθαι προσποιῇ.

[25] περὶ τῶν ῥητῶν ὡς ἀπορρήτων ἀνακοινοῦ· μὴ τυχὼν μὲν γὰρ οὐδὲν βλαβήσει, τυχὼν δὲ μᾶλλον αὐτῶν τὸν τρόπον ἐπιστήσει. δοκίμαζε τοὺς φίλους ἔκ τε τῆς περὶ τὸν βίον ἀτυχίας καὶ τῆς ἐν τοῖς κινδύνοις κοινωνίας· τὸ μὲν γὰρ χρυσίον ἐν τῷ πυρὶ βασανίζομεν, τοὺς δὲ φίλους ἐν ταῖς ἀτυχίαις διαγιγνώσκομεν. οὕτως ἄριστα χρήσει τοῖς φίλοις, ἐὰν μὴ προσμένῃς τὰς παρ’ ἐκείνων δεήσεις, ἀλλ’ αὐτεπάγγελτος αὐτοῖς ἐν τοῖς καιροῖς βοηθῇς.

[26]ὁμοίως αἰσχρὸν εἶναι νόμιζε τῶν ἐχθρῶν νικᾶσθαι ταῖς κακοποιίαις καὶ τῶν φίλων ἡττᾶσθαι ταῖς εὐεργεσίαις. ἀποδέχου τῶν ἑταίρων μὴ μόνον τοὺς ἐπὶ τοῖς κακοῖς δυσχεραίνοντας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐπὶ τοῖς ἀγαθοῖς μὴ φθονοῦντας· πολλοὶ γὰρ ἀτυχοῦσι μὲν τοῖς φίλοις συνάχθονται, καλῶς δὲ πράττουσι φθονοῦσι. τῶν ἀπόντων φίλων μέμνησο πρὸς τοὺς παρόντας, ἵνα δοκῇς μηδὲ τούτων ἀπόντων ὀλιγωρεῖν.

[27]Εἶναι βούλου τὰ περὶ τὴν ἐσθῆτα φιλόκαλος, ἀλλὰ μὴ καλλωπιστής. ἔστι δὲ φιλοκάλου μὲν τὸ μεγαλοπρεπές, καλλωπιστοῦ δὲ τὸ περίεργον. Ἀγάπα τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν μὴ τὴν ὑπερβάλλουσαν κτῆσιν ἀλλὰ τὴν μετρίαν ἀπόλαυσιν. καταφρόνει τῶν περὶ τὸν πλοῦτον σπουδαζόντων μέν, χρῆσθαι δὲ τοῖς ὑπάρχουσι μὴ δυναμένων· παραπλήσιον γὰρ οἱ τοιοῦτοι πάσχουσιν, ὥσπερ ἂν εἴ τις ἵππον κτήσαιτο καλὸν κακῶς ἱππεύειν ἐπιστάμενος.

[28]πειρῶ τὸν πλοῦτον χρήματα καὶ κτήματα κατασκευάζειν. ἔστι δὲ χρήματα μὲν τοῖς ἀπολαύειν ἐπισταμένοις, κτήματα δὲ τοῖς κτᾶσθαι δυναμένοις. τίμα τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν δυοῖν ἕνεκεν, τοῦ τε ζημίαν μεγάλην ἐκτῖσαι δύνασθαι, καὶ τοῦ φίλῳ σπουδαίῳ δυστυχοῦντι βοηθῆσαι· πρὸς δὲ τὸν ἄλλον βίον μηδὲν ὑπερβαλλόντως ἀλλὰ μετρίως αὐτὴν ἀγάπα.

Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1950. Ισοκράτους Προς Δημόνικον, Προς Νικοκλέα, Νικοκλής ή Κύπριοι.

Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

ellinikoarxeio

«Αν οι σημερινοί Έλληνες και οι σημερινοί κάτοικοι της Νοτίου Ιταλίας, είναι τόσο συγγενείς κι εφόσον γνωρίζουμε ότι οι σημερινοί κάτοικοι της Νοτίου Ιταλίας προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τους μετανάστες, που δημιούργησαν την Μεγάλη Ελλάδα, τότε και οι σημερινοί Έλληνες είναι κατευθείαν απόγονοι των Αρχαίων Προγόνων τους, αναμφίβολα.»

Λένε οι αρνητές της συνεχείας της Ελληνικής Φυλής ότι οι σημερινοί κάτοικοι της Ελλάδος δεν είναι απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων, αλλά προϊόν επιμειξιών από Σλάβους, Τούρκους κλπ. Πως γίνεται όμως οι ελληνόφωνοι (για μας ΕΛΛΗΝΕΣ) της νοτίου Ιταλίας να είναι ακριβώς ίδιοι φυλετικά με τους Έλληνες της κυρίως Ελλάδος; Μήπως δέχθηκαν και αυτοί «επιμειξίες» από Σλάβους ή Τούρκους; Φυσικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συνέβη!

Οι Έλληνες και οι Ιταλοί: Tην μεγαλύτερη γενετική συγγένεια στην Ευρώπη την έχουμε ως Έθνος με τους Ιταλούς. Στην επιμέρους ανάλυση της Ιταλίας, οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι η χώρα τους στο Βορρά δείχνει ομοιότητα μεγαλύτερη προς την κεντρική Ευρώπη, ενώ η Κεντρική και Νότια Ιταλία, προς την Ελλάδα και τις μεσογειακές χώρες. Στον κύριο συνθετικό χάρτη της Ιταλίας, που αφορά το 27% της ποικιλότητας που παρατηρείται, εμφανίζεται ένας χαρακτηριστικός πόλος, στην “μύτη της μπότας” της Ιταλίας.

Η εξήγηση που δίνεται, αφορά τον Ελληνικό αποικισμό της Κάτω Ιταλίας τον 8ο και 7ο αιώνα, όταν η χώρα ονομάστηκε “Μεγάλη Ελλάς” με πληθυσμό ίσως και μεγαλύτερο από τον μητροπολιτικό της Ελλάδος. Μερικοί υπολογίζουν πως οι Έλληνες Μετανάστες ήταν γύρω στις 300.000 άτομα έναντι γηγενούς πληθυσμού ολόκληρης της Ιταλικής Χερσονήσου περίπου δεκαπλάσιου.

Η ελληνική γλώσσα στην περιοχή της Μεγάλης Ελλάδος παρέμεινε ως τον 13ο αιώνα μ.Χ. και ακόμη και σήμερα ανιχνεύεται μια μεγάλη αναλογία Ελληνικών επωνύμων στην περιοχή, που φτάνει και το 8%. Υπάρχει μια άλλη περιοχή, στην μεσότητα του τακουνιού της Ιταλικής μπότας, όπου υπάρχουν και σήμερα Ελληνόφωνα χωριά. Πρόκειται για μεταγενέστερο θύλακο μεταναστών από τον 5ο και 6ο μ.Χ. αιώνα. Υπενθυμίζουμε ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατείχε μεγάλο τμήμα της Νοτίου Ιταλίας, όπου η επίσημη γλώσσα ήταν η Ελληνική. Αυτός ο ελληνόφωνος θύλακας δεν δείχνει γενετική διαφορά από τους γείτονές τους. Εδώ όμως αναγνώστη, εμπεριέχεται μια σημαντική μαρτυρία, η κεντρική του άρθρου αυτού.

Αν οι σημερινοί Έλληνες και οι σημερινοί κάτοικοι της Νοτίου Ιταλίας, είναι τόσο συγγενείς κι εφόσον γνωρίζουμε ότι οι σημερινοί κάτοικοι της Νοτίου Ιταλίας προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τους μετανάστες, που δημιούργησαν την Μεγάλη Ελλάδα, τότε και οι σημερινοί Έλληνες είναι κατευθείαν απόγονοι των Αρχαίων Προγόνων τους, αναμφίβολα.

Η γενετική συγγένεια Ελλήνων-Ιταλών, είχε πιστοποιηθεί και με την εργασία του καθηγητού της Βιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Κ. Τριανταφυλλίδη, στην εργασία που δημοσιεύθηκε στο Human Heredity (1983). Η γενετική σχέση των Ελλήνων με άλλους μεσογειακούς λαούς είχε παρουσιαστεί με το δενδρόγραμμα του καθηγητού Τριανταφυλλίδη, στο οποίο φαίνεται η στενή γενετική σχέση των Ελλήνων με τους Ιταλούς.

Μικρή είναι και η γενετική συγγένεια των Ελλήνων με τους Βούλγαρους, όπως είχε καταδειχθεί από τον κ. Τριανταφυλλίδη και άλλους ερευνητές.

Το παραπάνω έρχεται να ενισχύσει την άποψη ότι οι Έλληνες δεν ήρθαν σε επιμειξίες με τους γειτονικούς τους λαούς για λόγους γλωσσικούς, θρησκευτικούς, πολιτισμικούς κ.α.

Περαιτέρω μελέτες κι έρευνες θα διαλευκάνουν μια μέρα πλήρως όλα όσα εθίγησαν παραπάνω και πολλά περισσότερα. Η συγγένειά μας με τους Ευρωπαίους είναι δεδομένη, αν και δεν είναι τόσο κοντινή όσο των υπολοίπων. Φαίνεται δε, ότι οι Έλληνες εμφανίζουν μια γενετική ιδιαιτερότητα, μικρή, μα ανιχνεύσιμη. Όχι πρόσφατη, αλλά παλιά όσο και η ιστορία τους. Δεν επηρεάστηκαν γενετικά από τους άλλους Ευρωπαίους, αλλά επηρέασαν κιόλας σ’ ένα βαθμό τους Ευρωπαίους, όπως είδαμε. Μπορεί να συρρικνώθηκαν αριθμητικά στην πάροδο των αιώνων, άφησαν όμως τα γενετικά αποτυπώματά τους. Μα το πιο σημαντικό είναι ότι ζούνε μέσα μας, το αίμα τους κυλάει στο δικό μας.

Τι πιο υπέροχη κληρονομιά! Τι πιο μεγάλη ελπίδα για ένα μέλλον αντάξιο ενός λαμπρού παρελθόντος!

pronews.gr

Σε στήλη πρασινωπού διορίτη, που βρέθηκε στα Σούσα της Μεσοποταμίας τον χειμώνα του 1901-02 από Γάλλους αρχαιολόγους και μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, σαν τρόπαιο της αρχαιολογικής τους έρευνας, ήταν γραμμένο στην ακκαδική γλώσσα ένα απ’ τα αρχαιότερα νομικά κείμενα του κόσμου, που φέρει τον τίτλο: Κώδικας του Χαμουραμπί.

Στην κορυφή της στήλης υπάρχει ανάγλυφη η παράσταση του Χαμουραμπί, την ώρα που παίρνει την εντολή απ’ τον Ηλιακό Θεό της Δικαιοσύνης, τον Σαμάς, να γράψει τους νόμους. Όλα τα άρθρα της όψης αυτής της στήλης καταστράφηκαν απ’ τους Ελαμίτες, διασώθηκαν όμως σε άλλα αντίγραφα του Κώδικα στο μεγαλύτερο μέρος τους.

Ο Χαμουραμπί υπήρξε ο έκτος απ’ τους έντεκα βασιλείς της Παλαιάς Βαβυλωνιακής Δυναστείας των Αμοραίων. Βασίλεψε 43 χρόνια, απ’ το 1728 έως το 1686 π. Χ. σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους υπολογισμούς. Επί της βασιλείας του το ασήμαντο κράτος της Βαβυλώνας, κυριάρχησε σ’ όλη τη Μεσοποταμία και ουσιαστικά επέβαλε τη θέλησή του σ’ όλη τη Μέση Ανατολή.

Σήμερα που η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πολλούς άλλους κώδικες από διάφορες πόλεις της Μεσοποταμίας και μάλιστα παλαιότερους απ’ τον Κώδικα του Χαμουραμπί, οι κρίσεις μας για το νομοθετικό έργο του Βαβυλώνιου μονάρχη διαφοροποιήθηκαν, καθώς δεν υποστηρίζεται πλέον ότι ο Χαμουραμπί κατέγραψε ένα εθιμικό δίκαιο, αλλά ότι συνέταξε απ’ τους κώδικες των πόλεων ένα γενικό κώδικα, που θα γινόταν νόμος του κράτους του.

Για να αποτελέσει ο νόμος αυτός όχι μόνο τη βάση των νόμων των λαών της Μέσης Ανατολής, αλλά να επηρεάσει ακόμη και το δίκαιο των πόλεων του Αιγαίου και το Κρητικό δίκαιο.

Βέβαια η γρήγορη ανάπτυξη του κόσμου του Αιγαίου και το πέρασμα στο δουλοκτητικό κοινωνικό σύστημα, δημιούργησαν καινούργιες κοινωνικές δομές και βάσεις δικαίου, που εκφράστηκαν αριθμητικά σε νέες ποικιλίες νόμων, διαφορετικών από εκείνων του Κώδικα του Χαμουραμπί, που παρέμεινε όμως ένα κείμενο όπως είχε βγει μέσα από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του καθεστώτος της πολεμικής αριστοκρατίας της Βαβυλώνας, η οποία αποτελούσε και την κυρίαρχη τάξη.

Στον Κώδικα του Χαμουραμπί διακρίνουμε τρεις κατηγορίες πληθυσμού: α) τους ελεύθερους, δηλ. τους ευγενείς, το ιερατείο, τους ανώτερους υπαλλήλους, στρατιωτικούς και γαιοκτήμονες, β) την ελεύθερη μεσαία τάξη, τους «μουσκινού», δηλ. τους βιοτέχνες, τους κατώτερους υπαλλήλους, τους εργάτες, αγρότες και εμπόρους και γ) τους δούλους.

Βασική, ωστόσο, αρχή του Κώδικα υπήρξε «η αρχή της ανταπόδοσης των ίσων». Ο ίδιος Κώδικας αποτελείται απ’ το Προοίμιο, τα 282 Άρθρα του και τον Επίλογο, που καθορίζουν ακριβώς το βαθύτερο ιδεολογικό περιεχόμενο της μοναρχίας, κατά τρόπο που μας αποκαλύπτει την ιδιοτυπία αυτής της πολιτικής κοινωνίας.

Αυτός, λοιπόν, ο Κώδικας, ο οποίος αποτελεί και το πρώτο ιστορικό κείμενο που αναφέρεται στα καθήκοντα δεοντολογικής συμπεριφοράς και ευθύνης των γιατρών έναντι των ασθενών τους, θα διαπιστώσουμε παρακάτω ότι είναι ο προάγγελος του γνωστού σ’ εμάς Ιπποκρατικού Όρκου, που θεωρείται το πρότυπο και η πυξίδα της ιατρικής βιοηθικής και δεοντολογίας, μέσω του οποίου προβάλλεται στις μέρες μας η εξανθρωπισμένη ιατρική.

Αλλά ποιές είναι οι διατάξεις εκείνες του Κώδικα του Χαμουραμπί που έχουν βαθύτερο συμβολισμό, εκφράζουν έστω και υποτυπώδη ηθική απήχηση και προαναγγέλλουν τον μείζονα ηθικό κανόνα που αναφέρεται στις υποχρεώσεις του γιατρού προς τον ασθενή, όπως μας τις απέδωσε τόσους αιώνες αργότερα, με καθολικό και συγκροτημένο τρόπο, ο Ιπποκρατικός Όρκος;

Θα αρχίσουμε απ’ το Προοίμιο του Κώδικα, στο οποίο διακηρύσσεται πρώτα-πρώτα, με πολύ έμφαση, ότι ο Βαβυλώνιος μονάρχης αντλεί την εξουσία του απ’ τους Θεούς και ενεργεί σαν εντολοδόχος τους. Μα και ο Ιπποκρατικός Όρκος αρχίζει με την επίκληση των Θεών.

Και όχι μόνο των Ιατρικών Θεοτήτων (Απόλλωνα, Ασκληπιού, Υγείας και Πανάκειας) αλλά και όλων των άλλων Θεοτήτων γενικά, που καθίστανται οι ασφαλέστεροι μάρτυρες για την εκπλήρωση αυτού του όρκου. Γιατί οι Θεοί είναι, κατά την πεποίθηση των αρχαίων Ελλήνων, οι κατ’ εξοχήν γνώστες («ίστορες ποιεύμενοι») του δικαίου και οι εποπτεύοντες την εφαρμογή των ηθικών κανόνων.

Διαβάζοντας και τον Επίλογο του Κώδικα του Χαμουραμπί διαπιστώνουμε να διευκρινίζεται κι εκεί πως το περιεχόμενο της θεϊκής εντολής είναι η επιβολή ενός κράτους δικαίου που εμπνέεται απ’ την ιδέα ενός ευρύτερου κοινωνικού και ανθρωπιστικού καθήκοντος.

Ανθρωπιστικό όμως είναι και το καθήκον του Ιπποκρατικού Όρκου, ο οποίος σαν ηθικός κώδικας ρυθμίζει, όπως προαναφέραμε, τις υποχρεώσεις του γιατρού προς τον ασθενή, συνιστώντας ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ δασκάλου και μαθητευόμενου γιατρού.

Και τώρα ας εντρυφήσουμε στα Άρθρα εκείνα του Κώδικα των νόμων του Χαμουραμπί που αναφέρονται στους γιατρούς και ας επιχειρήσουμε να τα συγκρίνουμε και να τα ταυτίσουμε με το περιεχόμενο του Ιπποκρατικού Όρκου. Επί συνόλου, όπως προείπαμε, 282 Άρθρων, στα 20 έχουμε άμεση ή έμμεση αναφορά στους γιατρούς.

Είναι τα άρθρα που αριθμούνται από το 206 έως και το 225. Επιχείρησα να τα διαχωρίσω σε τέσσερις θεματικές ενότητες, για την καλύτερη κατανόησή τους και την ακριβέστερη εξομοίωσή τους με τα διαλαμβανόμενα στον Ιπποκρατικό Όρκο.

Η πρώτη περιλαμβάνει γενικά τα περί ιατρικής αμοιβής, η δεύτερη τα περί εκτρώσεων, η τρίτη τα περί σοβαρών εγχειρήσεων και η τέταρτη τα περί εξαρθρώσεων. Θα ήταν παράλειψη να μη μνημονεύσω μια ακόμη ενότητα, η οποία όμως αναφέρεται στις κτηνιατρικές χειρουργικές επεμβάσεις.

Απ’ την ανάγνωση αρχικά των τριών ακόλουθων άρθρων του Κώδικα Χαμουραμπί, που φέρουν τους αριθμούς από το 206 έως και το 208, διαπιστώνουμε ότι ο γιατρός αμείβεται για τις προσφερόμενες υπηρεσίες του.

206:Αν κατά τη διάρκεια μιας φιλονικίας ένας κύριος χτυπήσει έναν άλλο κύριο και του κάνει κακό (του προξενήσει πληγή), τότε αυτός ο κύριος θα ορκιστεί ότι δεν είχε την πρόθεση να τον χτυπήσει και επιπλέον θα πληρώσει το γιατρό (που θα θεραπεύσει την πληγή).

207:Αν πεθάνει από την πληγή του, θα ορκιστεί και πάλι (όπως παραπάνω) και αν ο αποθανών ανήκει στην αριστοκρατία θα πληρώσει (προφανώς το γιατρό που τον περιέθαλψε τελικά) μισό μίνα[2] ασήμι. 208: Αν (ο αποθανών) ανήκει στο λαό θα πληρώσει το 1/3 μίνα ασήμι.

Στον Ιπποκρατικό Όρκο δεν διαπιστώνεται ρητά αν πρέπει ή όχι να πληρώνεται ο γιατρός.

Εκείνο το «άνευ μισθού και ξυγγραφής» του Όρκου αναφέρεται στην υπόσχεση που δίνει ο νέος γιατρός να διδάξει την τέχνη του χωρίς μισθό και συμβόλαιο στους γιούς του δασκάλου του.

Ο Ιπποκράτης μπορεί να πληρωνόταν, όπως έγραψε ο Littrè, μόνο από μαθητές που δεν ανήκαν στην ιατρική οικογένεια και είχαν πόρους για να καταβάλλουν τα δίδακτρά τους. Πολλοί όμως γιατροί στην εποχή του Ιπποκράτη απαιτούσαν ως αμοιβή υπέρογκα ποσά. Γι αυτό και στο «Περί Παραγγελιών» (παράγραφοι 4,5,6) έργο του ο Ιπποκράτης, χωρίς να αποκλείει την αμοιβή, τονίζει πως τίποτα δεν πρέπει να απασχολεί το γιατρό, παρά μονάχα η καλή του φήμη.

Είναι προτιμότερο, λέει, να κατακρίνεται ο γιατρός απ’ την αχαριστία εκείνων που έσωσε, παρά να εξαπατά και να απομυζά αυτούς που υποφέρουν πολύ, αποσπώντας τους χρήματα. Παροτρύνει επίσης ο Ιπποκράτης το γιατρό να μην αποβλέπει στην αμοιβή, παρά σαν μέσο ικανοποίησης της επιθυμίας του για συνέχιση της μάθησης και του συνιστά να φροντίζει το ίδιο τους φτωχούς και άπορους, όπως τους εύπορους ασθενείς, χωρίς να αξιώνει υπέρογκα ποσά με απάνθρωπο τρόπο.

Κλείνει δε με την περίφημη συμβουλή πως αν η ανάγκη το καλεί, άμισθα πρέπει ο γιατρός να παρέχει τις υπηρεσίες του, γιατί όπου υπάρχει η φιλανθρωπία εκεί συνυπάρχει και η αγάπη για την επιστήμη («ην γαρ παρή φιλανθρωπίη, πάρεστι και φιλοτεχνίη»). Πλήρης, λοιπόν, η αφιλοχρηματία και ανιδιοτέλεια του Ιπποκράτη.

Τα άρθρα 209-214 του Κώδικα του Χαμουραμπί νομοθετούν εναντίον του ζητήματος των εκτρώσεων, τις οποίες αντιμετωπίζουν ως εξής:

209: Αν ένας κύριος χτυπήσει τη θυγατέρα ενός (άλλου) κυρίου και γίνει αιτία να αποβάλει, θα πληρώσει 10 σίκλα ασήμι για το έμβρυο.

210: Αν η γυναίκα αυτή πεθάνει, τότε θα θανατώσουν τη θυγατέρα του.

211: Αν με το χτύπημά του γίνει αιτία να αποβάλει η θυγατέρα ενός κοινού πολίτη[4] θα πληρώσει 5 σίκλα ασήμι.

212: Αν αυτή η γυναίκα πεθάνει, θα πληρώσει μισό μίνα ασήμι.

213: Αν χτυπήσει τη σκλάβα κάποιου κυρίου και (από το χτύπημά του) γίνει αιτία να αποβάλει, θα πληρώσει 2 σίκλα ασήμι.

214: Αν αυτή η σκλάβα πεθάνει, θα πληρώσει το 1/3 ενός μίνα ασήμι.

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι ο Κώδικας του Χαμουραμπί τιμωρεί εκείνον που με την πράξη του προκάλεσε την αποβολή του εμβρύου, καθώς επίσης και το θάνατο της εγκύου γυναίκας. Αλλά και ο θεράπων της «επιφανεστάτης τέχνης» Ιπποκράτης θεωρεί την έκτρωση ως πράξη αξιοκατάκριτη, πού υποβιβάζει την τέχνη ως ένα είδος φόνου, γι αυτό και στον Όρκο του τονίζει: «ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω» (δεν θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο εκτρωτικό).

Η Ιπποκρατική αυτή διάταξη, όσο κι αν παραβιάζεται σήμερα και με τις όποιες αποκλίσεις που νομικά φέρουν τον μανδύα των εξαιρέσεων, δεν παύει να είναι ένα φωτεινό παράδειγμα ορθοφροσύνης, ευλάβειας και σεβασμού προς την ανθρώπινη ζωή.

Ο Κώδικας του Χαμουραμπί προέβλεπε, επίσης, την ευθύνη του γιατρού και τον αντάμειβε αν χειρουργούσε με επιτυχία έναν ασθενή ή έσωζε τη ζωή του και τον τιμωρούσε αυστηρά αν προξενούσε ζημιά ή ακόμα και το θάνατο του ασθενή με τη διενέργεια κάποιας ιατρικής επέμβασης. Διαβάζουμε, λοιπόν, στον Κώδικα:

215: Αν ένας γιατρός κάνει μια σοβαρή εγχείρηση σ’ ένα κύριο με χάλκινο νυστέρι και του σώσει τη ζωή ή ανοίξει έναν όγκο (πάνω από το μάτι) ενός κυρίου με χάλκινο νυστέρι και του σώσει το μάτι, πρέπει να αμειφθεί με 10 σίκλα ασήμι.

216: Αν ο ασθενής ανήκει στο λαό, ο γιατρός θα πάρει 5 σίκλα ασήμι,217: Αν ο ασθενής είναι σκλάβος, ο ιδιοκτήτης του θα πληρώσει στο γιατρό 2 σίκλα ασήμι.

Ωστόσο, είναι διαταγή:

218: Αν ένας γιατρός αντιμετωπίσει με χάλκινο νυστέρι ένα σοβαρό τραύμα ενός κυρίου και προκαλέσει το θάνατό του ή ανοίξει έναν όγκο (πάνω από το κοίλωμα) του ματιού και του καταστρέψει το μάτι, πρέπει να του κόψουν το χέρι.

219: Αν ένας γιατρός αντιμετωπίσει με χάλκινο νυστέρι ένα σοβαρό τραύμα στο σκλάβο ενός απλού πολίτη και του προκαλέσει θάνατο, θα αντικαταστήσει το σκλάβο με άλλο σκλάβο.

220: Αν του ανοίξει έναν όγκο με χάλκινο νυστέρι και του καταστρέψει το μάτι, θα πληρώσει το μισό της αξίας του σκλάβου σε ασήμι.

Και συνεχίζει ο Κώδικας του Χαμουραμπί με τις ακόλουθες διατάξεις, οι οποίες προβλέπουν και πάλι την καταβολή σε γιατρό αμοιβής από ασθενή, που του παρασχέθηκε συγκεκριμένη θεραπεία:

221:Αν ένας γιατρός βάλει στη θέση του ένα σπασμένο κόκκαλο ενός κυρίου ή γιατρέψει τένοντα που έπαθε εξάρθρωση, ο ασθενής (που έπαθε τη βλάβη) θα δώσει στο γιατρό 5 σίκλα ασήμι.

222: Αν ο ασθενής ανήκει στο λαό, θα δώσει 3 σίκλα ασήμι.223: Αν είναι σκλάβος ενός κυρίου, ο ιδιοκτήτης του σκλάβου θα πληρώσει 2 σίκλα ασήμι στο γιατρό.

Βλέπουμε, λοιπόν, στα άρθρα από 215 έως 223 του Κώδικα του Χαμουραμπί να τηρείται ο βασικός γνώμονας του χρέους του γιατρού, που είναι η παροχή ωφέλειας στον ασθενή και να ισχύει πάντοτε η αρχή της ανταπόδοσης των ίσων. Αν ο γιατρός θεραπεύσει τον ασθενή πρέπει να ανταμειφθεί και αν γίνει υπαίτιος βλάβης ή θανάτου του να τιμωρηθεί.

Αλλά και ο Ιπποκρατικός γιατρός ήταν πρωτίστως υπηρέτης της τέχνης του και ορκιζόταν, όχι μόνο να επιδιώκει την ωφέλεια των ασθενών, αλλά και να αποφεύγει κάθε αδικία σε βάρος τους. Άλλωστε είναι γνωστή η προτροπή του Ιπποκράτη: «ωφελέειν ή μη βλάπτειν» – να είσαι πάντα ωφέλιμος, ή να μην προκαλείς βλάβη ( Επιδημίαι Α΄,5) – που δεσμεύει το γιατρό να θεραπεύει και όχι να βλάπτει.

Ο Ιπποκράτης τόσο πολύ ενδιαφερόταν για την ωφέλεια και γενικά για την προσφορά προς τον πάσχοντα, ώστε δεν είναι τυχαίο που σε δύο σημεία του Όρκου του επαναλαμβάνει τη φράση: «επ’ ωφελείη καμνόντων».

Έτσι στην 3η παράγραφο του Ιπποκρατικού Όρκου διαβάζουμε: «Διαιτήμασί τε χρήσομαι επ’ ωφελείη καμνόντων κατά δύναμιν και κρίσιν εμήν, επί δηλήσει δε και αδικίη είρξειν».( Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα μόνο για ωφέλεια των ασθενών, όσο εξαρτάται από τη δύναμη και την κρίση μου και υπόσχομαι να τους προφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία[5]). Και στην 7η παράγραφο διαβάζουμε:

«Ες οικίας δε οκόσας αν εσίω, εσελεύσομαι επ’ ωφελείη καμνόντων, εκτός εών πάσης αδικίης εκουσίης και φθορίης της τε άλλης και αφροδισίων έργων επί τε γυναικείων σωμάτων και ανδρείων, ελευθέρων τε και δούλων».

(Σε όσα σπίτια προσκαλούμαι, θα μπαίνω για το καλό των ασθενών, κρατώντας τον εαυτό μου μακριά από κάθε θεληματική αδικία ή άλλη διαφθορά και προ πάντων μακριά από κάθε αφροδισιακή πράξη σε σώματα γυναικών και ανδρών, ελευθέρων ή δούλων[6]).

Δύο ακόμη άρθρα του Κώδικα του Χαμουραμπί, το 224 και το 225, ανταποδίδουν τα ίσα σε κτηνίατρο, που αν χειρουργήσει ένα γαϊδούρι ή ένα βόδι και σώσει τη ζωή τους, ο ιδιοκτήτης αυτών των ζώων θα δώσει σαν αμοιβή στο χειρουργό το 1/6 ενός σίκλου ασήμι, αν όμως ο κτηνίατρος που θα τα χειρουργήσει γίνει αιτία του θανάτου τους, θα πληρώσει στον ιδιοκτήτη το ¼ της αξίας τους.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι χάρη στον Κώδικα του Χαμουραμπί αποκτήσαμε μια εικόνα της ταξικής κοινωνίας και των δομών του συστήματος της εποχής του και ιδιαίτερα, μάλιστα, ανιχνεύσαμε τη θέση, την αποστολή και την ευθύνη των γιατρών καθώς και την αίσθηση του νόμου και της δικαιοσύνης που είχαν οι άνθρωποι της πολεμικής αριστοκρατίας της Βαβυλώνας απέναντί τους στις αρχές της 2ης π. Χ. χιλιετίας.

Απ’ το σύνολο των εκτεθέντων άρθρων του Κώδικα αυτού εξάγεται πλέον καθαρά το συμπέρασμα ότι ο γιατρός εκείνης της μακρινής εποχής δεν επιτρεπόταν καθόλου να αδιαφορεί για τον ασθενή, όπως πολύ αργότερα και ο Ιπποκρατικός Όρκος θα επιβάλει στο γιατρό την αμετάτρεπτη απόφαση να παραμένει ισόβια συνεπής στην εκτέλεση των καθηκόντων του και να μην παραβιάζει τον όρκο του: «παραβαίνοντι δε και επιορκέοντι, ταναντία τουτέων».

Είδαμε, λοιπόν, ότι ένα απ’ τα αρχαιότερα νομικά κείμενα του κόσμου, ο Κώδικας του Χαμουραμπί, μας αποκάλυψε τον δικό του παράξενα δυναμικό και πολιτιστικά ασύλληπτο για τη φαντασία του ανθρώπου κόσμο, που η επίδρασή του υπήρξε πολύ μεγάλη ειδικότερα στην πορεία της ιστορίας της ιατρικής και γενικότερα στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας.

ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Ο Κώδικας του Χαμουραμπί και άλλοι κώδικες της Μεσοποταμίας. Εισαγωγή: Περικλής Ροδάκης, Μετάφραση κειμένων απ’ τα αγγλικά: Κατερίνα Καλατζή. Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1982.
2) Γεωργίου Κ. Βλάχου, Στοιχεία Πολιτικής Επιστήμης. Κεφ. Β΄. Πολιτικοί θεσμοί και ιδέες στο Βασίλειο της Βαβυλώνος. Αθήναι 1966-1967.
3) Βασίλης Χατζηβασιλείου, Ο Ιπποκρατικός Όρκος και η επίδρασή του στην Ελληνική Ιατρική Νομοθεσία και στις Διεθνείς Ιατρικές Διακηρύξεις. «Τα Κωακά», τόμος ΙΑ΄, Πνευματικός Όμιλος Κώων «Ο Φιλητάς», Κως 2010, σ.σ. 193-203.
4) Το Πλήρες Κείμενο του Κώδικα Νομοθεσίας του Χαμουραμπί. Ο πρώτος γραπτός κώδικας νόμων στην ανθρώπινη ιστορία, στην ιστοσελίδα: www.wsu. edu/-dee/ MESO/CODE.HTM

κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου, τ. δικηγόρος-ιστορικός
Αποκάλυψη

Πηγή

Φράσεις ξένων λογίων για την Ελλάδα

“Deorum lingua est lingua Graecorum” - (Η γλώσσα των θεών είναι η Ελληνική γλώσσα)

“Totum Graecorum est” - (Όλα είναι Ελληνικά) - ['Όλα προέρχονται από τους Έλληνες]

“Nihil Graeciae humanum, nihil sanctum”- (Τίποτα δεν είναι πιο ανθρώπινο, πιο ιερό από την Ελλάδα)

Marcus Tullius Cicero (106 b.c. – 43 b.c.) [Λατίνος Κλασικός]

“Though Greece was conquered, she defeated the conqueror and imported the arts in the uncivilized Latium” - (Παρ’ ότι η Ελλάς κατακτήθηκε, αυτή νίκησε τον κατακτητή και εισήγαγε τις τέχνες στο απολίτιστο Λάτιο)

Quintus Horatius Flaccus (65 b.c. – 8 b.c.) [Ρωμαίος λυρικός ποιητής]

“What the mind and the heart is for a human being, Greece is for humanity” - (Ότι το μυαλό και η καρδιά είναι για το ανθρώπινο σώμα, είναι η Ελλάς για την ανθρωπότητα)

Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) [Γερμανός συγγραφεύς]

“Damned Greek, you found everything; philosophy, geometry, physics, astronomy… you left nothing for us” - (Καταραμένε Έλληνα ανακάλυψες τα πάντα, φιλοσοφία, γεωμετρία, φυσική, αστρονομία… δεν άφησες τίποτα για εμάς)

Johann Christoph Friedrich von Schiller (1759-1805) [Γερμανός ποιητής, φιλόσοφος και Ιστορικός]

“Greece was the real cradle of liberty in which the earliest republics were rocked. We are the pupils of the great men, in all the principles of science, of morals, and of good government”. - (Η Ελλάς υπήρξε το αληθινό λύκνο της ελευθερίας στο οποίο σφυριλατήθηκαν οι πρώτες πολιτείες. Εμείς είμαστε οι μαθητές [αυτών] των μεγάλων ανδρών, σε όλες τις αρχές της επιστήμης, της ηθικής και της καλής διακυβέρνησης)

William Cullen Bryant (1794-1878) [Αμερικανός ρομαντικός ποιητής]

"If in the library of your house you do not have the works of the ancient Greek writers, then you live in a house with no light”. - (Εάν στη βιβλιοθήκη του σπιτιού σου δεν έχεις τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, τότε ζεις σε ένα σπίτι χωρίς φως)

George Bernard Shaw (1794-1878) [Ιρλανδός θεατρικός συγγραφεύς]

“If it is true that the violin is the most perfect of musical instruments, then Greek is the violin of human thought” - (Εάν αληθεύει πως το βιολί είναι το τελειότερο των μουσικών οργάνων, τότε Ελληνικό είναι το “βιολί” της ανθρώπινης σκέψης)

Helen Adams Keller (1880-1968) [Αμερικανίδα συγγραφευς, "ακτιβίστρια"και λέκτωρ]

“The only way for us to become great, or even inimitable if possible, is to imitate the Greeks” - (Ο μόνος τρόπος για εμάς να γίνουμε σπουδαίοι ή ακόμη και απαράμιλλοι, αν αυτό είναι δυνατό, είναι να μιμηθούμε τους Έλληνες)

Johann Joachim Winckelmann (1717-1768) [Γερμανός ιστορικός και αρχαιολόγος]

“We have to admit that the whole Islam, except the religion, was Greek. Betrayal against the Greeks by the Islamic nations, equals betrayal against their own nature” - (Πρέπει να παραδεχτούμε πως όλο το Ισλάμ, εκτός της θρησκείας, ήταν Ελληνικό. Προδοσία ενάντια των Ελλήνων από τα Ισλαμικά έθνη, ισούται με προδοσία ενάντια στην ίδια τους τη φύση)

Ibn Khaldun (1332-1406) [Άραβας ιστορικός, λόγιος, θεολόγος και πολιτικός]

“Except the blind forces of nature, nothing moves in this world which is not Greek in its origin” - (Εκτός των τυφλών δυνάμεων της φύσεως, τίποτα δεν κινείται σε αυτόν τον κόσμο που να μην είναι Ελληνικό στις καταβολές του)

Sir Henry James Sumner Maine (1822-1888) [Συγκριτικός νομολόγος και ιστορικός]

“In the Greeks alone we find the idea of that which we would like to be and produce… from the Greeks we take something more than earthly – almost godlike”. - (Στους Έλληνες και μόνο βρίσκουμε την ιδέα αυτού που θα θέλαμε να είμαστε και να παράγουμε… από τους Έλληνες παίρνουμε κάτι περισσότερο από γήινο – σχεδόν θεϊκό)

Wilhelm Von Humboldt (1767-1835) [Διπλωμάτης, φιλόσοφος και λόγιος]

“It is great to descent from Greece, the land that gave the light to the world” - (Είναι σπουδαίο να κατάγεσαι από την Ελλάδα, τη χώρα που έδωσε το φως στον κόσμο)

Victor Hugo (1802-1855) [Γάλλος ποιητής]

“We are children of the Greeks” - (Είμαστε παιδιά των Ελλήνων.)

Frederich II Βασιλιάς της Πρωσσίας (1712-1786)

Βραχμάνοι, οι ασκητές της Ινδίας που κυκλοφορούσαν γυμνοί στη φύση, φιλοσοφούσαν και αμφισβητούσαν την εξουσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τι συνέβη όταν ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με τον στρατηλάτη.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Μακεδόνων στην Ανατολή, οι Έλληνες στρατιώτες γνώρισαν καινούργιους πολιτισμούς και αντίκρισαν πόλεις και μέρη που κανείς άλλος μέχρι τότε δεν γνώριζε ότι υπήρχαν. Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στα Τάξιλα της αρχαίας Ινδίας, του τράβηξαν την προσοχή μερικοί άνθρωποι που είχαν ξυρισμένα κεφάλια ή πολύ μακριά μαλλιά και ζούσαν γυμνοί στα δάση. Ήταν Ινδοί ασκητές που έτρωγαν όρθιοι, στεκόντουσαν στο ένα τους πόδι και ήταν βαθιά θρησκευόμενοι.

Άνηκαν σε μια αρχαία κάστα της Ινδίας, τους Βραχμάνους και οι Έλληνες τους αποκαλούσαν γυμνοσοφιστές, επειδή κυκλοφορούσαν γυμνοί στη φύση και φιλοσοφούσαν. Οι Βραχμάνοι έκαναν ιεροτελεστίες και επηρέαζαν με τις θεωρίες τους μεγάλο μέρος των Ινδών. Ήταν η ανώτερη θρησκευτική τάξη και αναφέρεται ότι συμμετείχαν σε πολλούς αρχαίους πολέμους. Οι Βραχμάνοι πρέσβευαν την αλήθεια, την ευγνωμοσύνη, την εγκράτεια και την ελευθερία

Τα δέκα ερωτήματα του Αλέξανδρου στους γυμνοσοφιστές

Οι Βραχμάνοι θεωρούσαν ότι αν ερχόταν σε επαφή με κατώτερες κάστες θα μόλυναν τις ψυχές τους. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήθελε να γνωρίσει από κοντά αυτούς τους ανθρώπους. Διέταξε τους στρατιώτες του να οδηγήσουν στην σκηνή του δέκα από τους πιο έξυπνους γυμνοσοφιστές. Όταν τους είδε αναφώνησε: «Ώστε εσείς είστε αυτοί που αρνούνται να κάνουν ειρήνη μαζί μου. Οι πράξεις σας έχουν προκαλέσει πολλά θύματα και στον δικό μου και στον δικό σας λαό»

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, για να τους τιμωρήσει έθεσε 10 ερωτήματα στον καθένα. Όποιος έδινε λάθος απάντηση θα τον εκτελούσε.

Ως κριτή της διαδικασίας διόρισε έναν γυμνοσοφιστή, που ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία και θεωρούταν ο πιο σοφός.

1. Ο Αλέξανδρος ρώτησε τον πρώτο γυμνοσοφιστή: «Ποιοι είναι οι περισσότεροι. Οι ζωντανοί ή οι νεκροί;» και του απάντησε: «οι ζωντανοί, γιατί οι νεκροί δεν υπάρχουν».
2. Ύστερα απευθύνθηκε στον δεύτερο και τον ρώτησε: «Που υπάρχουν τα μεγαλύτερα ζώα. Στη θάλασσα ή στη γη;» και του απάντησε «στη γη, γιατί η θάλασσα είναι τμήμα της γης».
3. Επόμενη ερώτηση ήταν «ποιο είναι το πιο έξυπνο ζώο» και πήρε την απάντηση: «αυτό που ο άνθρωπος δεν έχει ανακαλύψει ακόμα».
4. Τον τέταρτο Βραχμάνο τον ρώτησε: «γιατί είπατε στον Βασιλιά σας να εξεγερθεί εναντίον μου» και απάντησε: «επειδή θέλω να ζήσει ως ευγενής ή να πεθάνει ως ευγενής.»
5. Ο πέμπτος ρωτήθηκε: «ποια είναι μεγαλύτερη σε ηλικία η μέρα ή η νύχτα;» και απάντησε: «η μέρα κατά μία μέρα».
6. Ο Αλέξανδρος απόρησε με την απάντηση και ο γυμνοσοφιστής του αποκρίθηκε πως οι παράξενες ερωτήσεις έχουν παράξενες απαντήσεις.
7. Η έκτη ερώτηση ήταν «πως μπορεί ένας άνθρωπος να είναι περισσότερο αγαπητός» και η απάντηση ήταν: «αν είναι δυνατός αλλά δεν προκαλεί φόβο».
8. Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος ρώτησε: «πως μπορεί κάποιος να γίνει θεός» και πήρε την απάντηση: «κάνοντας κάτι που δεν μπορεί να κάνει ο άνθρωπος».
9. «Τι είναι πιο ισχυρό η ζωή ή ο θάνατος;». Η απάντηση του όγδοου σοφιστή ήταν: «η ζωή γιατί φέρνει πολλές αρρώστιες».
10. Η τελευταία ερώτηση ήταν: «Μέχρι πότε είναι καλό να ζει ένας άνθρωπος;» Και πήρε την απάντηση: «μέχρι ο θάνατος να γίνει πιο επιθυμητός από τη ζωή».

Ο Αλέξανδρος τότε ρώτησε τον κριτή: «ποιος από όλους είχε δώσει την χειρότερη απάντηση;» Και εκείνος του είπε ότι ο ένας απάντησε χειρότερα από τον άλλον.
Τότε ο Αλέξανδρος είπε πως έπρεπε να τον σκοτώσει. Ο κριτής φώναξε ότι τους υποσχέθηκε πως θα σκότωνε όποιον έδινε τη χειρότερη απάντηση και ο Αλέξανδρος τους αντάμειψε με δώρα.

Ο Καλανός στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ένας γυμνοσοφιστής είχε έρθει πολύ κοντά στον Αλέξανδρο και τον ακολούθησε στην εκστρατεία του.

Το αρχικό του όνομα ήταν Σφίνης και οι Μακεδόνες τον ονόμασαν Καλανό, γιατί όταν τους είδε πρώτη φορά τους αποκάλεσε «Καλέ». Μέσω του Καλανού ο Αλέξανδρος γνώρισε τον πνευματικό ηγέτη των ασκητών της Ινδίας, Δάνδαμη, που ζούσε γυμνός μέσα στο δάσος και ζήτησε τις συμβουλές του.

Ο Αλέξανδρος εκτιμούσε ιδιαίτερα τον Καλανό και στενοχωρήθηκε όταν εκείνος αποφάσισε να πεθάνει. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Μακεδόνων προς την Περσία, ο Καλανός αρρώστησε. Ήταν 73 ετών και ζήτησε να αυτοπυρποληθεί, σύμφωνα με τα έθιμα της θρησκείας του. Ο Αλέξανδρος προσπάθησε να του αλλάξει γνώμη, αλλά στο τέλος πραγματοποίησε την επιθυμία του και διέταξε την οργάνωση της τελετής.

Σύμφωνα με τον Νέαρχο, ενώ ο Καλανός τυλιγόταν στις φλόγες, δεν κουνήθηκε. Ο Αλέξανδρος δεν παραβρέθηκε στην καύση του, αλλά τον συνάντησε και τον χαιρέτησε, πριν πεθάνει.

Λέγεται ότι τα τελευταία λόγια του Βραχμάνου προς τον βασιλιά ήταν: «θα συναντηθούμε στη Βαβυλώνα», όπου και πέθανε τελικά ο Αλέξανδρος λίγο καιρό αργότερα.

Ο σκηνοθέτης (Jean-Daniel Pollet) μαγεύτηκε και είπε ότι αυτός ο ναός υπήρξε το κέντρο του κόσμου για κείνον. Έτσι λοιπόν τον κινηματογράφησε με ρυθμό ιερής τελετουργίας και το αποτέλεσμα αντάμειψε τις προσπάθειες του.

Ο ναός είναι κτισμένος κυρίως με ασβεστολιθική πέτρα και είναι χωρίς το άγαλμα του θεού Απόλλωνα.

«Εδώ μπορείς να υπάρξεις»

… Εντυπωσιασμένος από τη γοητεία του αρχαιολογικού χώρου των Βασσών ο εξαιρετικός σκηνοθέτης Jean-Daniel Pollet, μόλις τον ανακάλυψε βρήκε ένα υπαρξιακό καταφύγιο λέγοντας «Εδώ μπορείς να υπάρξεις».

Χαρακτήρισε τον τόπο ως άκρον άωτον της μαγείας και για μια δεκαετία τον θεωρούσε το κέντρο του κόσμου. Τον επισκέφθηκε πολλές φορές και τρεις ταινίες του έχουν αναφορές στο ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Η μία από αυτές «Βάσσες» είναι αφιερωμένη στο ναό. Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό ποίημα. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης έχει περιγράψει ως εξής τη σχέση του με τις Βάσσες:

«Πρωτοείδα το ναό των Βασσών κάνοντας το γύρο της Μεσογείου. Πρέπει λοιπόν να πω γιατί έφυγα, γιατί έκανα αυτόν το γύρο. Είχα επισημάνει το ναό σε μια λιθογραφία (όχι φωτογραφία) κάποιου βιβλίου, γιατί έγραφε ότι ήταν ο μόνος κτισμένος στα υψώματα της Πελοποννήσου και χωρίς θέα στη θάλασσα.

Εγραφε, επίσης, ότι αυτός ο ναός ήταν το τελευταίο έργο του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα. Αυτό το έργο, μέσα στις μικροσκοπικές του διαστάσεις σε σύγκριση με τον Παρθενώνα, δίνει την εντύπωση κάποιου που γέρασε, που δεν έχει πια αλαζονεία, που σχεδόν δεν είναι πια Ελληνας, αλλά ξέρει μόνο να κτίζει σαν Ελληνας.

Αλλωστε, οι πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για να κτιστεί αυτός ο ναός, εξορύχθηκαν απ” αυτήν εδώ την ίδια περιοχή· βλέπει κανείς καλά ότι είναι γκρίζες σαν τις άλλες που είναι τριγύρω. Σε άλλους ελληνικούς ναούς χρησιμοποιήθηκε ένα συγκεκριμένο μάρμαρο, από ένα συγκεκριμένο λατομείο, αλλά πιστεύω ότι όλα είχαν πάνω-κάτω την ίδια προέλευση, το ίδιο χρώμα, την ίδια πυκνότητα και την ίδια αντοχή.

Για τις Βάσσες, σίγουρα υπάρχουν στοιχεία – θα μπορούσα να γνωρίζω περισσότερα αν είχα μελετήσει την ιστορία του ναού πιο εμπεριστατωμένα. Οπωσδήποτε, κάπου θα είναι γραμμένα. Αυτό που συγκράτησα, είναι ότι κτίστηκε για να ξορκίσει ένα λιμό, μιαν αρρώστια (ίσως πανούκλα) που, εκείνη την εποχή, είχε ρημάξει την περιοχή. Είναι πολλές οι ενδείξεις που ενισχύουν αυτή την εικασία, αλλά δεν τις θυμάμαι πια.

Θυμάμαι, όμως, άλλη μια ιδιαιτερότητα: συνήθως, στο κέντρο κάθε ναού υπάρχει μια θέση όπου μπαίνει ένα άγαλμα: το άγαλμα κάποιου θεού στον οποίο υποτίθεται ότι είναι αφιερωμένος ο ναός (Απόλλων κ.λπ.). Ε, λοιπόν, στις Βάσσες δεν υπήρχε τέτοιο βάθρο. Σκέφτηκα ότι μπορεί να πρόκειται για κάποιο είδος αθεϊστικού ναού, αλλά μάλλον αεροβατούσα.

Μου είπαν ότι όλοι οι ελληνικοί ναοί είχαν τον ίδιο προσανατολισμό – αυτός εδώ, όμως αποτελεί εξαίρεση. Είναι ένα από τα λίγα μέρη στα οποία ξαναγύρισα (τουλάχιστον επτά φορές· τις πέντε, μάλιστα, χωρίς μηχανή). Είναι ένας τόπος που σου μιλάει, που ο Sollers λέει ότι είναι γεμάτος απ” τα λόγια των νεκρών, κι οι νεκροί τού μιλάνε, του λένε δίχως άλλο τα ίδια πράγματα – σαν ηχώ.

Κινηματογράφησα αυτόν το ναό μια φορά, στα γρήγορα, δύο ή τρία πλάνα για τη Μεσόγειο, και μετά από δύο χρόνια ξαναγύρισα στις Βάσσες για μια ταινία μικρού μήκους. Είχε συννεφιά -πράγμα σπάνιο. Το γύρισμα κράτησε δύο μέρες».

Αυτή η ταινία που γυρίστηκε το 1964 και το 1965 βραβεύτηκε στη Μπιενάλε Παρισίων, δεν προβλήθηκε ποτέ στις κινηματογραφικές αίθουσες. Η προβολή της στην εκδήλωση «Επικούριος Απόλλωνας υπό το σεληνόφως» ήταν μια από τις σπάνιες και σε συνδυασμό με τον τόπο όπου γυρίστηκε και είναι αφιερωμένη, αποτέλεσε μοναδική εμπειρία για τους θεατές….

Τα παπούτσια μου πάτησαν στη λάσπη. Το μπουφάν μου βράχηκε από το νερό που έσταζε από την οροφή. Περπάτησα πάνω από μια τάφρο ύψους 9 μέτρων. Το κεφάλι μου –ευτυχώς, με κράνος– χτύπησε αρκετές φορές στους βράχους. Αλλά δεν με πείραξε. Η επίσκεψη στο Ευπαλίνειο Ορυγμαείναι μια μοναδική εμπειρία. Και όλα αυτά είναι κομμάτια της.

Το μεσαίο τμήμα του υδραγωγείου που σχεδίασε στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ο Μεγαρέας αρχιτέκτονας και μηχανικός Ευπαλίνος για την αρχαία πόλη της Σάμου, το σημερινό Πυθαγόρειο, έπειτα από ανάθεση του τυράννου Πολυκράτη, είναι ακόμα «ζωντανό». Και εξακολουθεί να εντυπωσιάζει ως ένα από τα πιο θαυμαστά επιτεύγματα της μηχανικής της αρχαιότητας. Τον Μάιο (μόλις δώσει την έγκριση το ΚΑΣ) θα ανοίξει ξανά για τους επισκέπτες, έπειτα από ένα πολύπλοκο και απαιτητικό έργο αποκατάστασης, συντήρησης και ανάδειξης, το οποίο διήρκεσε τρία χρόνια και στοίχισε 3,1 εκατ. ευρώ. Χάρη στην ολοκλήρωσή του, ο επισκέπτης μπορεί για πρώτη φορά να ακολουθήσει τη διαμπερή διαδρομή τής μήκους 1.036 μέτρων σήραγγας.

Το «νέο» Ευπαλίνειο Ορυγμα παρουσιάστηκε χθες στο Πυθαγόρειο Σάμου, από την υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου και τους συντελεστές του έργου, σε τοπικούς φορείς και εκπροσώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης. «Μπείτε στη σήραγγα, νιώστε την ενέργεια του βουνού, αφουγκραστείτε όσα έχει να σας πει», μας προέτρεψε η κ. Κονιόρδου, που χαρακτήρισε το μνημείο «στολίδι» για το νησί και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης τουριστών.

«Το Ευπαλίνειο δεν είναι μόνον ένα εντυπωσιακό τεχνολογικό επίτευγμα. Αποκαλύπτει διαστρώσεις σκέψης και στοχασμού, και αυτή είναι η ιδιαιτερότητα της εμπειρίας που προσφέρει», δήλωσε από την πλευρά του ο βουλευτής Σάμου Δημήτρης Σεβαστάκης. Ενώ για τον Δημοσθένη Σβολόπουλο, προϊστάμενο Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ, το έργο που πραγματοποιήθηκε «είναι αντάξιο της ακτινοβολίας του μνημείου και του κλέους της αρχαίας Σάμου».

Πράγματι, το κλέος της Σάμου στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. είναι αδιαμφισβήτητο. Το εμπόριο και η ναυτιλία τής εξασφάλιζαν πλούτο, αλλά και πνευματική άνθηση. Ενα αγαθό στερούνταν οι κάτοικοί της: το νερό. Γι’ αυτό ο Πολυκράτης ανέθεσε στον Ευπαλίνο να φέρει μέσα στον οικισμό το νερό της πλούσιας πηγής των Αγιάδων, από το όρος Αμπελος. Το εγχείρημα ήταν σχεδόν αδύνατο, μια και ανάμεσα στην πηγή και την πόλη παρεμβάλλεται το βουνό.

Κι όμως, ο μεγαλοφυής Μεγαρέας, με απλά όργανα μέτρησης αλλά πολύπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς, αποφάσισε την ταυτόχρονη διάνοιξη μιας σήραγγας (μήκους 1.036 μ. και μέσης διατομής 1,80x1,80 μ.) και από τις δυο πλαγιές του βουνού – «αμφίστομον όρυγμα» το αναφέρει ο πολυταξιδεμένος Ηρόδοτος, που εντυπωσιάστηκε βλέποντάς το. Τα δύο συνεργεία, λαξεύοντας με σφυριά και καλέμια τον βράχο –τον σκληρό ασβεστόλιθο–, συναντήθηκαν στα μισά της απόστασης, με ελάχιστη απόκλιση από την ευθεία.

Χρειάστηκε να περάσουν 8-10 χρόνια, να εξορυχθούν 12.500 τόνοι βράχου, να τοποθετηθούν 5.000 πήλινοι σωλήνες και να δαπανηθούν πολλά χρήματα από το κρατικό ταμείο, αλλά άφθονο νερό άρχισε να ρέει στις κρήνες της πόλης. Η λειτουργία του υδραγωγείου συνεχίστηκε για περίπου 1.100 χρόνια. Στους βυζαντινούς χρόνους η σήραγγα χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο των κατοίκων κατά τη διάρκεια επιδρομών. Υστερα εγκαταλείφθηκε.

Ανασκάφθηκε από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, τη δεκαετία του 1970. Εκτοτε, επισκέψιμα ήταν, για λόγους ασφαλείας, μόνο 130 μέτρα. Με τις πρόσφατες εργασίες η ευστάθεια της σήραγγας εξασφαλίστηκε, οι λίθινες επενδύσεις συντηρήθηκαν, προστατευόμενοι διάδρομοι επίσκεψης κατασκευάστηκαν, σύστημα φωτισμού εγκαταστάθηκε, ο περιβάλλων χώρος διαμορφώθηκε. Πολλά έχουν να γίνουν ακόμα. Το υπουργείο αναφέρεται σε «μια ολιστική στρατηγική για την ανάδειξη και προβολή» του Ευπαλίνειου Ορύγματος. Μένει να τη δούμε να εφαρμόζεται. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Σάμος αξίζει και χρειάζεται ουσιαστική στήριξη...

kathimerini.gr

Ο μεγαλύτερος στρατιωτικός και εμπορικός δρόμος της αρχαιότητας ήταν η Εγνατία Οδός. Ξεκινούσε από τη Ρώμη, περνούσε από την Αλβανία, τη Μακεδονία και κατέληγε στην Ασία.

Κατασκευάστηκε από τους Ρωμαίους μεταξύ 146 και 120 π.Χ. για τη μεταφορά προμηθειών στα πιο απόμακρα μέρη της αυτοκρατορίας. Επίσης, χρησίμευε στη μετακίνηση των στρατευμάτων και την ίδρυση νέων πόλεων. Μέχρι τότε, η επικοινωνία στις αχανείς εκτάσεις την αυτοκρατορίας ήταν δύσκολη.

Τμήμα της αρχαίας Εγνατίας στην Αλβανία. Η Εγνατία οδός συνέδεε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη και κάλυπτε απόσταση 1.120 χιλιομέτρων.

Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν οδικά δίκτυα προκειμένου να μεγαλώσει η δύναμη της αυτοκρατορίας.

Οι αρχαίοι ρωμαϊκοί δρόμοι αποτέλεσαν τη βάση για τους σύγχρονους αυτοκινητόδρομους της Ευρώπης.

Η Εγνατία οδός κατασκευάστηκε υπό την επίβλεψη του Εγνάτιου, κυβερνήτη της Μακεδονίας, από τον οποίο πήρε το όνομά της.

Διέσχιζε τη Βαλκανική χερσόνησο και συνέδεε τη Δύση με την Ανατολή. Σκοπός των Ρωμαίων ήταν να συνδέσουν την Αδριατική με τον Ελλήσποντο και να διαδώσουν τον ρωμαϊκό πολιτισμό στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.

Επί 2.000 χρόνια η Εγνατία ήταν ο μοναδικός καλός δρόμος της περιοχής και βοήθησε στις στρατιωτικές και εμπορικές μετακινήσεις αρχικά των Ρωμαίων και αργότερα των Βυζαντινών και των Οθωμανών.

Αποτελούσε θαυμαστό παράδειγμα χάραξης ορεινής διαδρομής.

Κατά μήκος, υπήρχαν σταθμοί ανεφοδιασμού, πανδοχεία, στρατόπεδα, φυλάκια, σταθμοί ελέγχου, φρουρές και φρούρια σε ποτάμια, σε υψώματα, σε στενά και σε ορεινά περάσματα.

Τμήμα του αρχαίου δρόμου στην Καβάλα. Τα περισσότερα σωζόμενα τμήματα του δρόμου εντοπίστηκαν στο νομό Έβρου.

Από την Εγνατία οδό ταξίδεψε ο Απόστολος Παύλος από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη και τα στρατεύματα του Ιούλιου Καίσαρα και του Πομπήιου κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Επίσης, στην Εγνατία οδό καταδίωξαν οι Μάρκος Αντώνιος και ο Οκταβιανός τον Κάσσιο και τον Βρούτο για να εκδικηθούν τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα με τη μάχη των Φιλίππων, που πραγματοποιήθηκε στους Φιλίππους της Καβάλας.

Από αυτό τον δρόμο, οι Βυζαντινοί ταξίδεψαν στη Δύση και οι Οθωμανοί επιχείρησαν να καταλάβουν την Ευρώπη.

Σήμερα, μερικά κομμάτια του αρχαίου δρόμου παραμένουν σε καλή κατάσταση παρά το πέρασμα του χρόνου.

Η νεαρή γυναίκα από την Αμφίπολη του 4ου αι. π.Χ. που παίζει αστραγάλους, ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των αρχαίων φτιαγμένα από τα κότσια ζώων, «συναντιέται» με τον ιπτάμενο Έρωτα από τον τύμβο Νικήσιανης Καβάλας, τον συμπαθέστατο πήλινο σκαντζόχοιρο από τη Χαλκιδική, τον σάτυρο (250 -200 π.Χ.) από τη Σαμοθράκη που κάθεται άφοβα πάνω σε πάνθηρα παίζοντας σύριγγα, το αγαπημένο μουσικό όργανο των βοσκών.

Η Σύριγξήταν μια νύμφη που μεταμορφώθηκε σε καλάμι για να αποφύγει τον επίμονο έρωτα του Πανός. Στην ίδια συντροφιά είναι και η Αφροδίτη με τον Ερωτα από τη Βέροια, ο Κούρος (550-525 π.Χ.) από τη Θεσσαλονίκη, η εντυπωσιακή κυρτή μορφή (5300-5100 π.Χ.) από το Δισπηλιό Καστοριάς, αλλά και η καθιστή γυναίκα (6500 π.Χ. με 5600 π.Χ.) από την Ποντοκώμη Κοζάνης.

Ειδώλια όλα από ανασκαφές σε νεκροταφεία και οικισμούς προϊστορικών και ιστορικών χρόνων, ένας ολόκληρος μικρόκοσμος από πηλό από την προϊστορική εποχή μέχρι το τέλος της αρχαιότητας, οικείος, κατανοητός κι άλλο τόσο μυστηριώδης, έχει στηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και ετοιμάζεται να «αφηγηθεί» τις περιπέτειές του στο κοινό.

Πρόκειται για 672 αντικείμενα που συνθέτουν τη νέα περιοδική έκθεση του μουσείου με τίτλο «Ειδώλιο. Ενας μικρόκοσμος από πηλό», η οποία εγκαινιάζεται τη Δευτέρα (3/4) και θα διαρκέσει ένα χρόνο. Τα 291 έργα απ’ αυτά ανήκουν στη συλλογή του μουσείου και τα υπόλοιπα από το σύνολο των Εφορειών Αρχαιοτήτων της Βόρειας Ελλάδας. Το ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι τα περισσότερα παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά ως ένα πραγματικό πανόραμα των ειδωλίων από την 7η χιλιετία έως τον 4ο αι. μ.Χ.

Η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (υπεύθυνη για τον γενικό συντονισμό), μας είχε προετοιμάσει ότι θα είναι μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις για τα ειδώλια, όπως επίσης ότι με τα εγκαίνια της έκθεσης θα είναι έτοιμος και ο κατάλογος. Κάτι που δεν βλέπουμε συχνά. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του, η Ευαγγελία Στεφανή, προϊσταμένη Τμήματος Κεραμικής, Ψηφιδωτών & Τοιχογραφιών του μουσείου, δίνει βασικές πληροφορίες. «Τα ειδώλια εξαφανίζονται με το τέλος της αρχαιότητας, όταν επικράτησε ο χριστιανισμός, στου οποίου το ιδεολογικό και τελετουργικό πλαίσιο αυτά δεν είχαν θέση και ρόλο».

Τα περισσότερα γνωρίζουμε ότι είναι κατασκευασμένα από πηλό, μέταλλο, λίθο, οστό, υπάρχουν όμως και από ξύλο κι άλλα φθαρτά υλικά, που οι συνθήκες δεν επέτρεψαν να διατηρηθούν. Ομως ο εύπλαστος και ανθεκτικός πηλός φαίνεται πως υπήρξε το πιο αγαπητό υλικό που επέλεξαν πολλές γενιές για να δώσουν μορφή σε εικόνες της καθημερινότητάς τους.

Στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης παρουσιάζονται στην πρώτη αίθουσα πληροφορίες για τη μορφολογία και την εξέλιξη του ειδωλίου από τη νεολιθική έως τη ρωμαϊκή εποχή, την παραγωγή του στις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις της Μακεδονίας και της Θράκης ανά εποχή. Στη δεύτερη αίθουσα παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες, με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους. «Τις γνώσεις μας για τη μορφή, τη χρήση και τους πολυεπίπεδους συμβολισμούς των πήλινων ειδωλίων τις αντλούμε κυρίως από τα ανασκαφικά συμφραζόμενά τους αλλά και από τη μελέτη της εξέλιξης των τύπων».

Αλλά όπως σημειώνει η προϊσταμένη του Τμήματος Κεραμικής, Ψηφιδωτών και Τοιχογραφιών, τα ειδώλια παραμένουν σε έναν βαθμό αινιγματικά αντικείμενα, καθώς η ερμηνεία τους στηρίζεται κυρίως σε υποθέσεις οι οποίες στοχεύουν στην αποκωδικοποίηση των εικονογραφικών τους κωδίκων και μέσω αυτών στην ερμηνεία τους. Οι εικόνες των ανθρώπων συμπλέκονται με αυτή του Θεού ή των θεών. «Εύκολα καταλαβαίνουμε ότι η αινιγματικότητα είναι πιο αδιαπέραστη σε ό,τι αφορά τα ειδώλια των προϊστορικών χρόνων. Σε περιόδους για τις οποίες δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πλήρως το επίπεδο της κοινωνικής και ιδεολογικής συνθετότητας, δεν είναι εφικτό να προσδώσουμε συγκεκριμένες ερμηνείες στα ειδώλια, τα οποία βρίσκονται άλλωστε σε λογής συμφραζόμενα: σε λάκκους, σε αποθηκευτικούς χώρους, σε φούρνους, στις θεμελιώσεις των σπιτιών, κοντά σε τροφοπαρασκευαστικές κατασκευές, μεμονωμένα ή μαζί με αντικείμενα οικιακής χρήσης.

Επιπλέον, πέραν της γενικής κατάταξής τους σε φυσιοκρατικά και σχηματικά με βάση τη “ρεαλιστική” ή αφαιρετική απόδοση των όγκων, τα προϊστορικά ειδώλια αποτελούν πολυάριθμες μοναδικότητες, καθώς το καθένα από αυτά έχει τη δική του ιδιαίτερη και εν τέλει μοναδική μορφή, παρά τα κοινά μορφολογικά στοιχεία που είναι δυνατό να παρατηρηθούν. Σε κάθε περίπτωση, αποτελούν την πρωιμότερη προσπάθεια του ανθρώπου να αποδώσει το σώμα του αλλά και στοιχεία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντός του και έτσι λειτουργούν ως τμήματα ενός κώδικα εξωλεκτικής επικοινωνίας. Το γεγονός ότι τα πολυάριθμα νεολιθικά ειδώλια της Μακεδονίας σχεδόν εξαφανίζονται κατά την εποχή του χαλκού, αλλά και την εποχή του σιδήρου, υποδεικνύει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο ότι η παραγωγή και η κατανάλωση των ειδωλίων εντάσσονται στο πλαίσιο των αναγκών της εκάστοτε κοινωνίας και προσδιορίζονται από τα μεταβαλλόμενα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα».

Εχει σημασία ο επισκέπτης να σταθεί στις λεπτομέρειες των ειδωλίων. Στα ρούχα, στις κομμώσεις, τις κινήσεις. Νέοι, σφριγηλοί, ηλικιωμένοι, δύσμορφοι, γυναικείες, ανδρικές και παιδικές μορφές είναι «μάρτυρες» της εποχής τους. Στην έκθεση εργάστηκαν οι αρχαιολόγοι: Ηλέκτρα Ζωγράφου, Αγγελική Κουκουβού, Ουρανία Πάλλη, Κατερίνα Μπεχτσή, Ελευθερία Ακριβοπούλου, Ελεονώρα Μέλλιου για τη μουσειολογική επιμέλεια, και οι: Γιώργος Τσεκμές, Ελπίδα Μαυροβίτου για τον μουσειογραφικό σχεδιασμό, ενώ τη συντήρηση ανέλαβε η ομάδα του Δημήτρη Καρολίδη.

kathimerini.gr

Το βουλευτήριο (ο χώρος πραγματοποίησης των συμβουλίων των πολιτών για να συζητήσουν διοίκηση, πολιτική και θέματα εμπορίου) που αποκαλύφθηκε στην αρχαία πόλη της Άσσουιδρύθηκε πριν από 2.400 χρόνια στην Μικρά Ασία.

Η συγκεκριμένη πόλη είναι επίσης γνωστή για τη δεύτερη Ακαδημία του Πλάτωνα, η οποία φιλοξένησε ακόμα έναν επιφανή Έλληνα φιλόσοφο τον Αριστοτέλη, τον 4ο αιώνα πχ…

Η σπουδαιότητα της αποκάλυψης είναι μεγάλη και για αυτό το Πανεπιστήμιο Çanakkale και η ερευνητική ομάδα των αρχαιολόγων κάνουν προσεκτική και ουσιαστική εργασία.

Ο επικεφαλής των ανασκαφών στην αρχαία πόλη, Ν. Αρσλάν, ο οποίος είναι Ακαδημαϊκός Καθηγητής του συγκεκριμένου πανεπιστημίου δήλωσε, αυτά που ήδη γνωρίζουμε ότι δηλαδή το βουλευτήριο ως θεσμός για πρώτη φορά στήθηκε στο 5ο και 6ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα και η δημοκρατία γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλες Ελληνικές πόλεις.

Επίσης ότι τα πρώτα βουλευτήρια στην Μικρά Ασία σήμερα πιστεύεται ότι κτίστηκαν τον 2ο π.Χ. αιώνα, όπως αυτό στην Ελληνική Μίλητο, καθώς και ότι η έρευνα τα τελευταία χρόνια έφερε στο φως την επιγραφή του βουλευτηρίου στην Άσσο.

Τι έγραφε η επιγραφή; Ανέφερε από ποιον κτίστηκε το κτίριο του βουλευτηρίου. Συγκεκριμένα έγραφε «Το κτίριο στην Άσσο χτίστηκε από τον Λάδομο και τη σύζυγό του» μια οικογένεια όπου τα μέλη της οποίας ήταν από τα κορυφαία την εποχή εκείνη στην αρχαία πόλη και η οποία επιγραφή χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα πχ.

Η εξέταση μας δείχνει ότι σε αντίθεση με άλλα βουλευτήρια της Μικράς Ασίας, αυτά τα καθίσματα είναι κατασκευασμένα από ξύλο σε αυτό το κτίριο, ενώ είναι κατασκευασμένα από πέτρα σε άλλα συγκροτήματα.

Επίσης θεωρεί ότι το αρχιτεκτονικό σχέδιό στο βουλευτήριο στην Άσσο έχει το πλησιέστερο παράδειγμα που είναι αυτό με την αγορά της Αθήνας, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν διοίκηση, πολιτική και θέματα εμπορίου.

Ο επικεφαλής της ανασκαφής επίσης  δήλωσε ότι, ο επιφανής φιλόσοφος Αριστοτέλης θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τη σύσταση του βουλευτήριου στην Άσσο. Επειδή γνωρίζουμε ότι ο Αριστοτέλης έμεινε στην Άσσο στα μέσα του 4ου αι.

Μπορούμε επίσης να πούμε ότι μια δεύτερη τύπου  Ακαδημία Πλάτωνος ιδρύθηκε επίσης εδώ. Το ένα είναι στην Αθήνα και το δεύτερο σκέλος είναι στην Άσσο. Χάρη σε αυτή την Ακαδημία, οι άνθρωποι της Άσσου έλαβαν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη δημοκρατία στην Αθήνα.

Κατόπιν ο Αριστοτέλης έφυγε από την πόλη, η περιοχή καταλήφθηκε από τους Πέρσες και οι άνθρωποι δεν έχουν πια την ευκαιρία να μάθουν  τις γνώσεις  αυτές που προσφέρει μια ακαδημία για την πραγματική ζωή, με έναν τρόπο αρκετά ικανοποιητικό όπως στην Ακαδημία του Πλάτωνα.

Αλλά όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πάτησε το πόδι του στην Ιωνία οι άνθρωποι της Άσσου συνειδητοποίησαν τα δόγματα του Πλάτωνα και κατασκεύασαν  το πρώτο βουλευτήριο στην Μικρά Ασία.

Σημειώστε ότι το βουλευτήριο χρονολογείται πριν από 2.400 χρόνια, και συνέχισε ο επικεφαλής της ανασκαφής:

«Μπορούμε να πούμε ότι η Άσσος ήταν η πρώτη πόλη στην ιστορία που την διοικούσαν φιλόσοφοι«

Πηγή: apocalypsejohn.com

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίαςαποδόθηκε στο κοινό σήμερα, με την παρουσία της γενικής γραμματέως του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Μαρίας Aνδρεαδάκη Βλαζάκη, ο αναστηλωμένος βόρειος κίονας του αναθηματικού μνημείου των Πτολεμαίων.

Η ιστορία του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κατά την ταραγμένη περίοδο των Διαδόχων που ακολούθησε το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) και τις διαμάχες τους για την κυριαρχία της Ελλάδος, η νέα δυναστεία των Πτολεμαίων, με έδρα της την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κατασκεύασε, γύρω στα 270 π.Χ., το μνημείο μπροστά στην Στοά της Ηχούς.

Με σκοπό την προβολή των ηγετών της στη συνείδηση των προσκυνητών του ιερού της Ολυμπίας, κατασκευάστηκε κρηπίδα - πόδιο μήκους περίπου 20μ. και πλάτους 4μ., και στις γωνίες της δύο ιωνικοί κίονες ύψους περίπου 9μ., όπου τοποθετήθηκαν, αντίστοιχα, τα αγάλματα του Πτολεμαίου Β΄ Φιλάδελφου και της αδελφής και συζύγου του Αρσινόης. Το τιμητικό αυτό ανάθημα, ένα από τα λαμπρότερα του είδους του στο ιερό, εντάσσεται στον σπάνιο τύπο αναθηματικών μνημείων με δύο μεμονωμένους κίονες στα άκρα του.

Ο βόρειος κίονας του αναθήματος των Πτολεμαίων στην Ολυμπία.

Το επιτυχές αποτέλεσμα του πρόσφατα αναστηλωμένου βόρειου κίονα, οφείλεται στην άριστη συνεργασία του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (DAI) Αθηνών με τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, κατόπιν ευγενούς χορηγίας του Ιδρύματος Regula Pestalozzi. Το γεγονός αυτό εντάσσεται σε ένα γενικότερο πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2004 με την αναστήλωση τμήματος της εισόδου του Φιλιππείου, με τον επαναπατρισμό μάλιστα αρχιτεκτονικών μελών από το Βερολίνο, καθώς και την αναστήλωση των κιόνων (Ν12) και αυτών στην περιοχή του οπισθόδομου του Ναού του Διός (2012), σε συνδυασμό με τις εργασίες διαμόρφωσης νέας εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο, την ανασκαφή και ανάδειξη μεγάλου τμήματος του Γυμνασίου και τις στερεωτικές εργασίες στην περιοχή των Θησαυρών.

Τοποθέτηση του κιονόκρανου

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν οι: Γεώργιος Γεωργιόπουλος, αντιπεριφερειάρχης της Π.Ε. Ηλείας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας,  Ευθύμιος Κοτζάς, δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας, Σπύρος Καπράλος, πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής,  Weert Börner, πρόεδρος του Ιδρύματος Regula Pestalozzi, Έλενα Κουντούρη, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, Helmut Kyrieleis, πρώην πρόεδρος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (DAI), Katja Sporn, διευθύντρια του DAI Αθηνών, Reinhard Senff, επιστημονικός διευθυντής του DAI Αθηνών, διευθυντής της Ανασκαφής DAI στην Ολυμπία και η κα Ερωφίλη-Ίρις Κόλλια, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας του ΥΠΠΟΑ.

naftemporiki.gr

Τον 5ο αιώνα π.Χ. ζούσε στην Αθήνα ένας ασυνήθιστα όμορφος νέος. Ήταν ο Αλκιβιάδης, στενός φίλος του Σωκράτη. Ο Αλκιβιάδης έγινε ξακουστός για την ομορφιά του. Ο Πλούταρχος, 500 χρόνια αργότερα, αναφέρει για εκείνον ότι χρόνο με το χρόνο γινόταν όλο και πιο ρωμαλέος και πιο όμορφος. Ακόμα και το ψεύδισμά του, το έβρισκαν όλοι γοητευτικό.

Ο πιο παχύς άνθρωπος της αρχαιότητας ήταν ο Διονύσιος, ο γιος του τυράννου της Ηράκλειας, ο οποίος έζησε στη Μαύρη Θάλασσα, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Όταν πάχυνε τόσο πολύ, ώστε με δυσκολία μπορούσε να ανασάνει, ο Διονύσιος συνειδητοποίησε τις συνέπειες της λαιμαργίας του. Κάλεσε γιατρούς που άρχιζαν τη θεραπεία μόλις τον έπαιρνε ο ύπνος. Κάρφωναν μακριές λεπτές βελόνες μέσα στο λίπος που ήταν, σύμφωνα με την άποψή τους, αναίσθητο και κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο από το υπόλοιπο σώμα.

Το έκαναν αυτό μέχρι να φτάσουν στα σημεία του σώματος που ήταν υγιή. Μόλις οι βελόνες έφταναν αρκετά βαθιά, ο καημένος ο Διονύσιος ξύπναγε ουρλιάζοντας. Για να κρύβει τα παραπανίσια κιλά του όταν είχε καλεσμένους, κρυβόταν πίσω από ένα μεγάλο κιβώτιο ή μέσα σε κάποιο έπιπλο, ώστε να φαίνεται μόνο το κεφάλι του.

Ο πιο ψηλός και ο πιο κοντός

Σύμφωνα με τον Αύλο Γέλλιο, ο Αλέξανδρος ο Πολυΐστωρ, που «γνώριζε πολλά», θεωρούσε ως πιο ψηλό άνθρωπο τον Βάρρωνα, με ύψος 2 μέτρα και 7 εκατοστά. Ωστόσο, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό ρεκόρ. Επί αυτοκρατορίας Κλαυδίου έδειχναν στη Ρώμη ως αξιοθέατο έναν Άραβα με το όνομα Γάββαρα, ο οποίος είχε ύψος 2 μέτρα και 88 εκατοστά.

Στη Ρώμη επίσης, αλλά επί αυτοκρατορίας Αυγούστου, ζούσαν δύο γίγαντες , 14 εκατοστά ψηλότεροι από τον Γάββαρα: ο Πούσιος και ο Σεκούντιλα. Προς τιμήν τους ανεγέρθη μνημείο στους κήπους του Σαλούστιου.

Ο πιο κοντός άνθρωπος εμφανιζόταν σε θέατρο της Ρώμης, επί αυτοκρατορίας Αυγούστου. Επρόκειτο για έναν νέο Ρωμαίο πολεμιστή που λεγόταν Λύκιος. Σύμφωνα με τον Σουητώνιο, είχε ύψος 60 εκατοστά και ζύγιζε μόλις 5,6 κιλά. Ωστόσο, ο Πλίνιος αποδίδει αυτό το ρεκόρ στο νάνο Κώνωπα, ο οποίος είχε ύψος 70 εκατοστά και διασκέδαζε με τα παιχνίδια του την εγγονή του Αυγούστου, Ιουλία.