Όλοι προσδοκούν και όλα τα σημάδια δείχνουν ότι πρόκειται για μια σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη.

Γιατί στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης Σερρών (και συγκεκριμένα στον Τύμβο Καστά), τα τελευταία 24ωρα υπάρχει ισχυρή αστυνομική δύναμη και περιφρουρεί τον χώρο της ανασκαφής.

Πολλοί λένε -μιας που η προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Κατερίνα Περιστέρη, δεν αποκαλύπτει τίποτα- ότι πρόκειται για κάποιο σπουδαίο βασιλικό τάφο που παραπέμπει στην οικογένεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό ισχυροποιείται επειδή έχει αποκαλυφθεί ένας μοναδικός σε μέγεθος ταφικός περίβολος, που αγγίζει τα 500 μέτρα! Α

Αυτή η πληροφορία είχε ανακοινωθεί τον περασμένο Μάρτιο, στην 27η αρχαιολογική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από την ίδια την κ. Περιστέρη.

Σύμφωνα, πάντως, με όσα είχε πει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Περιστέρη κατά τη διάρκεια εκείνης της αρχαιολογικής συνάντησης, «κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου εμπλέκονται με την περιοχή. Εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη Ρωξάνη, νόμιμη σύζυγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον γιο τους,Αλέξανδρο Δ΄».

Όσο για τον ταφικό περίβολοπου έχει βρεθεί, χρονολογείται κατά την περίοδο 325-300 π.Χ. και φέρεται να έχει την υπογραφή του φημισμένου αρχιτέκτονα της εποχής εκείνης, Δεινοκράτη, που θεωρείται από τους στενούς φίλους του Μ. Αλεξάνδρου.

Το υλικό που έχει βρεθεί είναι μάρμαρο Θάσου, ενώ έχουν βρεθεί ίχνη μεγάλων ειδικών γερανών από ξύλο, σίδηρο και μολύβι, που φαίνεται ότι είχαν συμβάλει στην τοποθέτηση μαρμάρινων δόμων που προέρχονταν από την Αλυκή Θάσου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου πρέπει να είχε αποξηλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, κι έτσι αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη του δεν βρίσκονται στη θέση τους.

Οι αρχαιολόγοι στην προσπάθειά τους να τα εντοπίσουν οδηγήθηκαν στην περιοχή όπου βρίσκεται ο Λέων της Αμφίπολης, όπου κάποια από τα χαμένα μέλη του περιβόλου βρέθηκαν είτε διάσπαρτα είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος. Να σημειωθεί εδώ ότι τόσο η χρονολόγηση του ταφικού περιβόλου όσο και του Λέοντος συμπίπτουν (τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.).

«Μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του Τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λέοντος συνδέεται με το ταφικό σήμα του Τύμβου, που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στην κορυφή του Τύμβου βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος» είπε όταν παρουσίασε τις ανασκαφές η προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Σύμφωνα, πάντως, με τις πληροφορίες που συγκεντρώνονται μετά δυσκολίας, ο τάφος ενδεχομένως να είναι ασύλητος. Θα χρειαστεί ασφαλώς μεγάλη προσοχή για τη συνέχιση των ερευνών για να μην κινδυνεύσει το οικοδόμημα κατά την ανασκαφή. Ετσι δεν είναι γνωστό πότε θα έχουμε περισσότερα ανασκαφικά (και κυρίως ανακοινώσιμα) αποτελέσματα.

Ελπίζουμε και ευχόμαστε, όμως, να είναι ένας ακόμα σταθμός στην ανασκαφική ιστορία της χώρας.

Σε μία απόσταση περίπου 100χμ από τη Θεσσαλονίκη, πηγαίνοντας προς την Καβάλα, πέρα από την γέφυρα του Στρυμόνα, μεταξύ χαμηλών λόφων, βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Αμφίπολης.

Η Αμφίποληήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν "Εννέα Οδοί"ή πολύ κοντά σε αυτήν. Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο της πλούσιας σε πρώτες ύλες περιοχή και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 8ο αιώνα μ.Χ.

Σήμερα στην περιοχή είναι χτισμένος ο ομώνυμος σύγχρονος οικισμός, που βρίσκεται περίπου 60 χλμ. νοτιοανατολικά των Σερρών.

Οι ανασκαφές έγιναν για πρώτη φορά το 1956 από την Ελληνική Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Η αρχαία πόλη της Αμφίποληςχτίστηκε σε στρατηγικής σημασίας ύψωμα, 5 χμ από τη θάλασσα, πάνω στην την ανατολική όχθη του Στρυμόνα, ακριβώς εκεί που εξέβαλλε από τη λίμνη του Αχινού, (η οποία τώρα έχει αποξηραθεί). Μια στροφή του Στρυμόνα προστάτευε τα δυτικά τείχη της πόλης.

Το μέρος το οποίο ανήκε στους Εδωνίτες της Θράκης αρχικά ονομαζόταν "Εννέα Οδοί", επειδή, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (ζ', 114), ο Ξέρξης καθώς περνούσε τις γέφυρες έθαψε ζωντανά εννέα νεαρά αγόρια και εννέα νεαρά κορίτσια. Το μέρος αποικήθηκε και ονομάστηκε Αμφίπολη από του Αθηναίους το 437 π.Χ. Είχε προηγηθεί μία αποτυχημένη προσπάθεια 28 χρόνια πριν.

Όπως αναφέρει ο καθηγητής, Πάνος Ηπειρώτης, η Αμφίποληαντλώντας πλούτο από τα ορυχεία χρυσού στο Παγγαίο, ήταν μία από τις σημαντικότερες περιοχές που είχαν κατακτήσει οι Αθηναίοι, και αυτό εξηγεί τον τρόμο που επικράτησε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου όταν έφτασε η είδηση το 424 π.Χ. ότι οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον Βρασίδα είχαν περικυκλώσει και πολιορκούσαν την Αμφίπολη.

Ο ιστορικός (και στρατηγός) Θουκιδίδης κατόρθωσε να διασώσει το στόλο του στις εκβολές του Στρυμόνα αλλά λόγω της αποτυχίας του να σώσει και την Αμφίπολη, εξοστρακίστηκε για 20 χρόνια από την πατρίδα του (Θουκ, δ', 104-6; ε', 26). Το 421 π.Χ οι Αθηναίοι έκαναν άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια να επανακαταλάβουν την πόλη. Στην μάχη του ιππικού, και ο Αθηναίος στρατηγός Κλέων και ο αντίπαλος του Σπαρτιάτης Βρασίδας σκοτώθηκαν.

Η Αμφίποληκατακτήθηκε στη συνέχεια από τον Φίλιππο Β'τον Μακεδόνα το 358 π.Χ. Μετά τη μάχη στην Πύδνα το 168 π.Χ. η Αμφίπολη έγινε πρωτεύουσα της μίας εκ των τεσσάρων ελληνικών επαρχιών που ίδρυσαν οι Ρωμαίοι. Ο απόστολος Παύλος πέρασε από την Αμφίπολη καθώς πήγαινε στη Θεσσαλονίκη και κήρυξε τον Χριστιανισμό. Η πόλη ήταν επίσης μέρος στάθμευσης για τους ταξιδιώτες που χρησιμοποιούσαν την Εγνατία οδό, και ήταν ακόμη και το έδρα του παρατηρητή των Ρωμαίων κατά την Πρωτοχριστιανική περίοδο.

Σημείο κατατεθέν και έμβλημα της περιοχής αλλά και της Μακεδονίας όλης, είναι το λιοντάρι της Αμφίπολης

Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία του 4ου αιώνα π.χ. που διασώθηκαν και μέχρι τώρα είναι το μοναδικό που αναστηλώθηκε και βρίσκεται σήμερα δίπλα στην παλιά γέφυρα του Στρυμόνα στην επαρχιακή οδό Αμφίπολης - Σερραϊκής Ακτής.

Το ταφικό μνημείο του Λέοντος συνδέεται άρρηκτα με το ταφικό σήμα του τύμβου που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιο του και τοποθετείται στο μέσον και στο υψηλότερο σημείο του βάσει και της γεωμετρίας που δίνει ο ταφικός περίβολος.

Ο Τύμβος Καστά και το λιοντάρι

Ο Τύμβος Καστά Αμφίπολης και το μνημείο του Λέοντος είναι δύο μνημεία που συνομιλούν μεταξύ τους συνδυάζοντας συγκρίσιμα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και η χρονολόγησή τους ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα.

"Οι λατύπες (θραύσματα από επεξεργασία μαρμάρου) που βρέθηκαν γύρω από το ταφικό σήμα στην κορυφή του τύμβου Καστά, δηλώνει την ύπαρξη μεγάλου μαρμάρινου μνημείου, που δεν είναι άλλο από το Λέοντα και την βάση του", επισημαίνει η Προϊσταμένη της ΚΗ'Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη.

Οι ανασκαφές του ταφικού περιβόλου του τύμβου "Καστά"το 2013, αποκάλυψαν ότι ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου έχει αποξηλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους. Μια ευρύτερη αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Αμφίπολης της αρχαιολόγου Κατερίνας Περιστέρη και του συνεργάτη της αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν τα χαμένα αρχιτεκτονικά μέλη τους, οδήγησε στην περιοχή του χώρου του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης όπου βρέθηκαν είτε διάσπαρτα, είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος, μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη με προέλευση τον ταφικό περίβολο.

Η έρευνα αυτή συνδέει τον σημαντικό ταφικό περίβολο του τύμβου Καστά με τον Λέοντα της Αμφίπολης ρίχνοντας άπλετο φως στην ιστορίας της περιοχής και στις μέχρι τώρα υποθέσεις κατασκευής και προέλευσης του μνημείου, σύμφωνα με τις οποίες κατά τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, το λιοντάρι της Αμφίπολης στήθηκε από τον ’γνωνα με υπόδειξη του φίλου του Περικλή, για να θυμίζει τους 10000 νεκρούς που έπεσαν στην μάχη του Δραβίσκου για το μεγαλείο της Αθήνας, ενώ κατά τον αρχαιολόγο Λαζαρίδη το ταφικό έργο του 4ου αιώνα π.Χ. ιδρύθηκε προς τιμήν του ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου Λεωσθένους από την Μυτιλήνη. Παράλληλα πιθανολογείται ότι το επιτάφιο μνημείο ανήκει στον Λαομέδοντα, ναύαρχο και πιστό σύντροφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Γεγονός είναι ότι κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή, εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και το γιο του Αλέξανδρου.

Το λιοντάρι της Αμφίπολης έχει ύψος 5,30μ. και εικονίζεται καθιστό στα πίσω πόδια. Πρώτη φορά έγινε γνωστή η ύπαρξη του ευρήματος στην Αθήνα από μία αναφορά της 7ης μεραρχίας του ελληνικού στρατού το 1912. Κατά τον μήνα Αύγουστο το 1916, ’γγλοι στρατιώτες που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στην γέφυρα της Αμφίπολης, βρήκαν τα μαρμάρινα κομμάτια του λιονταριού και προσπάθησαν να τα μεταφέρουν ως την θάλασσα προκειμένου να τα φυγαδεύσουν στην Αγγλία. Μα η προσπάθεια τους ματαιώθηκε από τους Βουλγάρους οι οποίοι μόλις είχαν καταλάβει το Παγγαίο και άρχισαν να τους βομβαρδίζουν.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς και αρχαιολόγους το πρόσωπο του λιονταριού, που υπήρξε ανέκαθεν ιερό σύμβολο των Μακεδόνων, ήταν στραμμένο κατά την πόλη, εκφράζοντας έτσι πληρέστερα το σκοπό και το μεγαλείο της.

Ο Λέων της Αμφίπολης ανεγέρθηκε ως συμβολικό μνημείο, που εξέφραζε την μεγάλη δύναμη της πόλης, όπως συνέβη και με τους Λέοντες της Δήλου. Επιπροσθέτως η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο γλύπτης του, αγνώστου ταυτότητας, αφού τελείωσε το δημιούργημα του, το οποίο αποτελούσε και την αποκορύφωση της καριέρας του και έπρεπε να είναι σύμβολο δύναμης αφού ήταν αφιερωμένο σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο βρέθηκε μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη. Το λιοντάρι δεν είχε την γλώσσα του. Απελπισμένος λοιπόν το πέταξε στον ποταμό Στρυμόνα προκειμένου να μην το δει κανείς και ντροπιαστεί.

Η ανασκαφική έρευνα στον Τύμβο «Καστά» της αρχαίας Αμφίποληςσυνεχίζεται και μέρα με τη μέρα ολοκληρώνεται το παζλ της ιστορίας, με το Λιοντάρι της Αμφίπολης να στέκει αγέρωχο και επιβλητικό αποκαλύπτοντας τη σημαντικότητα των ανασκαφικών ευρημάτων που ξετυλίγουν το κουβάρι της ζωής του Μ. Αλεξάνδρου.

Οι τελευταίες αρχαιολογικές αποκαλύψεις δίνουν νέο ενδιαφέρον στα ευρήματα της περιοχής με ένα ολόκληρο θρίλερ να εξελίσσεται στην Αμφίπολη.

Οι νέες ανασκαφές

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από την Κατερίνα Περιστέρη στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση, που διεξήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, τα δύο τελευταία έτη, κατά τη διεξαγωγή των ανασκαφών στον λόφο Καστά, αποκαλύπτεται ένας μοναδικός ταφικός περίβολος στον κόσμο, λόγω του μεγέθους του που αγγίζει τα 500 περίπου μέτρα, με ακριβείς αναλογίες ύψους 3 μέτρων και συνολικού μήκους 497 μέτρων.

Τον Ιούνιο, μετά τη χρηματοδότηση των 100.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού, οι ανασκαφές που είχαν σταματήσει λόγω χειμερινής περιόδου συνεχίστηκαν, με την κ. Περιστέρη να απομακρύνει αρχικά τους τόνους χώματος που σκέπαζαν τον λόφο Καστά, και στη συνέχεια να ολοκληρώνει την ανασκαφή του μεγαλοπρεπούς ταφικού περιβόλου που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Όπως είχε επισημάνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση, η κ. Περιστέρη, «κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή. Εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και το γιό του Αλέξανδρο Δ’».

Ο ταφικός περίβολος χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. και φέρεται να έχει την υπογραφή του φημισμένου της εποχής εκείνης, αρχιτέκτονα, Δεινοκράτη, που σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ήταν και στενός φίλος του Μ. Αλεξάνδρου.

Οικοδομήθηκε από θασίτικο μάρμαρο που μεταφέρθηκε στη περιοχή με ειδικά πλοιάρια, ενώ οι μαρμάρινοι δόμοι από την Αλική της Θάσου, τοποθετήθηκαν με ειδικούς γερανούς, κατασκευασμένους από ξύλο, σίδηρο και μολύβι, ίχνη των οποίων βρέθηκαν κατά την αρχαιολογική ανασκαφή.

Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες, ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου έχει αποξυλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη του να μη βρίσκονται στη θέση τους. Μια ευρύτερη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Αμφίπολης στην προσπάθεια να εντοπιστούν τα χαμένα αρχιτεκτονικά μέλη, οδήγησε την Κατερίνα Περιστέρη και τους συνεργάτες της, στην περιοχή του χώρου του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης όπου τα χαμένα μέλη του περιβόλου, βρέθηκαν είτε διάσπαρτα, είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος. Η χρονολόγηση τόσο του ταφικού περιβόλου όσο και του Λέοντα συμπίπτει και ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4π.Χ. αιώνα.

«Μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λεόντα συνδέεται με το ταφικό σήμα του τύμβου που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στην κορυφή του τύμβου βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος» είπε κατά την παρουσίαση των ανασκαφών της η προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Παρουσιάζοντας τα νέα ανασκαφικά δεδομένα, με αρχιτεκτονική τεκμηρίωση, για τον τρόπο και τον τόπο κατασκευής του μνημείο του Λέοντα της Αμφίπολης, ο διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, τόνισε ότι τα χαμένα μέλη του ταφικού περιβόλου αποτελούν σήμερα τη βάση του Λέοντα της Αμφίπολης, ενώ η κλήση των μαρμάρινων δόμων αποδεικνύουν την κυκλική τους φορά και ότι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του μεγάλου ταφικού περιβόλου.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, ο περήφανος Λέοντας της Αμφίπολης, με ύψος 5,20 μέτρων αποδεικνύεται πως ήταν στην κορυφή του ταφικού μνημείου του Καστά, πάνω σε ένα μαρμάρινο βάθρο που τα κομμάτια του μεταφέρθηκαν από τα λατομεία της Θάσου, με ειδικές σχεδίες και ξύλινα κάρα που τραβούσαν βόδια εργασίας. Ο Λέοντας της Αμφίπολης, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, φέρεται ότι φιλοτεχνήθηκε στο συγκεκριμένο σημείο, χωρίς να είναι γνωστό, ακόμη το όνομα του μεγάλου γλύπτη της εποχής.

(Με πληροφορίες από: Καθημερινή, ΑΜΠΕ, news247.gr)

H Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές

Μέσα στην αρχαία Ελληνική γραμματεία, υπάρχει ένα βιβλίο που ξεχωρίζει για το περιεχόμενο και την δυναμικότητά του. Πρόκειται για τον «Κρατύλο»του Πλάτωνα, ένα βιβλίο που μας εντυπωσιάζει με τον τρόπο που ο συγγραφέας του προσεγγίζει την ελληνική γλώσσα.

Εκτός όμως από την σίγουρα εντυπωσιακή προσπάθεια της αποκωδικοποίησης της κάποιων σημαντικών εννοιών που κρύβονται μέσα στις λέξεις, για έναν προσεκτικό αναγνώστη, μέσα στο αρχαίο κείμενο, βρίσκεται κρυμμένο πλήθος εντυπωσιακών γεγονότων.

Ας εξετάσουμε σήμερα την ανάλυση που προτείνει ο Πλάτωνας για την έννοια- λέξη τηςΦρόνησης.

Ας μην ξεχνάμε βεβαίως ότι η Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές (οι άλλες δύο είναι η Σωφροσύνηκαι η Σοφία) και θεωρεί ότι η λειτουργία της κρίνεται απαραίτητη σε έναν άνθρωπο που επιθυμεί να χρησιμοποιεί σωστά το μυαλό του.

Αρχαίο κείμενο «Κρατύλος» 411d:

ἡ φρόνησις, φορᾶς γάρ ἐστι καὶ ῥοῦ νόησις.

Η φρόνηση διακρίνεται από κίνηση των σκέψεων του νου και της μεταβολής.

(Επομένως χωρίς την λειτουργία της διανοητικής αρετής της φρόνησης, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας).

εἴη δ᾽ ἂν καὶ ὄνησιν ὑπολαβεῖν φορᾶς:

Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι η λειτουργία της φρόνησης, υποδηλώνει την ωφέλεια που έχει κάποιος από την αλλαγή του λανθασμένου τρόπου της σκέψης του.

ἀλλ᾽ οὖν περί γε τὸ φέρεσθαί ἐστιν.

Και οπωσδήποτε αναφέρεται πάντοτε στην αλλαγή κατεύθυνσης των σκέψεών μας.

εἰ δὲ βούλει, ἡ γνώμη παντάπασιν δηλοῖ γονῆς σκέψιν καὶ νώμησιν:

Επιπλέον, αν θέλεις, η λέξη γνώμη αναφέρεται εξολοκλήρου στην έννοια της γέννησης μιας ιδέας και στο πού αναφέρεται αυτή η ιδέα.

τὸ γὰρ νωμᾶν καὶ τὸ σκοπεῖν ταὐτόν.

Διότι το να κατευθύνω την σκέψη μου και το σκέφτομαι, είναι δύο έννοιες που έχουν την ίδια σημασία.

εἰ δὲ βούλει, αὐτὸ ἡ νόησις τοῦ νέου ἐστὶν ἕσις,

Εάν πάλι θέλεις να το πούμε με άλλα λόγια, η έννοια της νόησης μπορεί να αποδοθεί σαν η επιθυμία για την εμφάνιση μιας νέας σκέψης.
(Δηλαδή το αποτέλεσμα της λειτουργίας είναι να παράγει συνεχώς νέες σκέψεις που θα οδηγήσουν σε μία νέα αντιμετώπιση, ακόμα και στην λύση ενός προβλήματος, διότι αποκτάμε νέα οπτική).

τὸ δὲ νέα εἶναι τὰ ὄντα σημαίνει[411e]γιγνόμενα ἀεὶ εἶναι:

Και όταν καταλήγουμε σε νέα αποτελέσματα, αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα μπορούν συνεχώς να βελτιώνονται.

τούτου οὖν ἐφίεσθαι τὴν ψυχὴν μηνύει τὸ ὄνομα ὁ θέμενος τὴν νεόεσιν.

Αυτός που έδωσε αυτό το όνομα στην «νεόεσιν», δήλωσε ότι αυτή είναι η επιθυμία της ψυχής, δηλαδή να δίνει συνεχώς νέες λύσεις.

οὐ γὰρ νόησις τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο,

Διότι πολύ παλιότερα δεν υπήρχε η λέξη νόηση,

ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ ἦτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, νοέεσιν.

αλλά αντί του «η» έπρεπε να προφέρονται δύο «ε», δηλαδή νοέεση.

(Το σημείο αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, διότι παρατηρούμε αφενός μεν ότι ο Σωκράτης αναφέρεται σε μία εποχή τόσο παλιά σε σχέση με την εποχή εκείνη, την οποία ονομάζει «αρχαία».
Το επιπλέον εντυπωσιακό είναι ότι σε εκείνη την παμπάλαια εποχή που κανένας δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά, όχι μόνο υπήρχε το ελληνικό αλφάβητο και ο γραπτός λόγος, αλλά και συγκεκριμένοι κανόνες ορθογραφίας, αφού βλέπουμε ότι το μακρό φωνήεν ήτα, μετασχηματίζεται σε δύο βραχέα φωνήεντα έψιλον).

Ποιος ήταν τελικά ο Κάσσανδρος ο σφετεριστής εξουσιαστής που εξαφάνισε όλους τους απογόνους του Μ.Αλεξάνδρου αλλά και δολοφόνησε και την ίδια την μητέρα του Ολυμπιάδα;

Αυτός και ο πατέρας του Αντίπατρος πρόδωσαν την εμπιστοσύνη του Αλέξανδρου και άρπαξαν ότι με πολύ κόπο ο Φίλιππος ο Β'είχε δημιουργήσει. Το πανίσχυρο κράτος της Μακεδονίας. Και όμως ο άνθρωπος αυτός ήταν ο ιδρυτής της Θεσσαλονίκης.

Εξαιτίας του δεν έμεινε διάδοχος του Αλέξανδρου για να κρατήσει την Αυτοκρατορία ενωμένη, και επήλθε η οδυνηρή αν και λαμπρή παρακμή των Ελληνιστικών χρόνων μέχρι την κατάκτηση από τους Ρωμαίους όλων των ελληνιστικών βασιλείων και του κυρίως ελλαδικού χώρου. Όταν ο Ελληνισμός θα ξαναέλαμπε θα ήταν με μια άλλη μορφή: Σαν Βυζαντινός Χριστιανικός Ελληνισμός

Ο Κάσσανδρος ( 358 ή 350 – 297 π.Χ. ) ήταν ένας από τους Επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μια από τις πρωταγωνιστικές φυσιογνωμίες στους πολέμους των Διαδόχων, που βασίλεψε στο χώρο της Μακεδονίας. Ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία γιος του Αντιπάτρου και ένα από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα που σχετίζονται με τη βασιλεία του είναι η ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Επίσης ήταν ιδρυτής της βραχύβιας δυναστείας των Αντιπατριδών.

Μικρός είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα του Αριστοτέλη μαζί με τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Ο Κάσσανδρος δεν ακολούθησε τον στρατό του Αλεξάνδρου, αλλά έμεινε στην Μακεδονία στο πλευρό του Αντιπάτρου. Αργότερα, στην αυλή του στρατηλάτη στη Βαβυλώνα, ο Κάσσανδρος ήταν αυτός που υπερασπίστηκε τον πατέρα του απέναντι στις κατηγορίες των εχθρών τους και κυρίως της Ολυμπιάδας, της μητέρας του Αλεξάνδρου.

Αργότερα, μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, ο πατέρας του ανακήρυξε διάδοχό του στη βασιλεία της Μακεδονίας τον Πολυπέρχοντα. Ο Κάσσανδροςέλαβε, παρά το νεαρό της ηλικίας του, τη δεύτερη θέση στην ιεραρχία και το βαθμό του χιλιάρχου, που ήταν αξιόλογη θέση από την εποχή των Περσών, και που είχε υιοθετήσει και ο Μ. Αλέξανδρος στη διακυβέρνηση του κράτους του.

Ο Κάσσανδρος ωστόσο δυσαρεστήθηκε, καθώς ο Πολυπέρχων, αν και πολύπειρος, δεν ήταν συγγενής τους εξ αίματος. Τότε, σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, συμμάχησε πρώτα με ντόπιους συμμάχους και κατόπιν με τον βασιλιά της Αιγύπτου, Πτολεμαίο το Σωτήρα και τον Αντίγονο το Μονόφθαλμο, και κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των ανταγωνιστών του.

Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις τάχθηκαν με το μέρος του και η Αθήνα παραδόθηκε επίσης. Μέχρι το 318 π.Χ., που ηττήθηκε ο στόλος του Πολυπέρχονα στο Βόσπορο, είχε συγκεντρώσει στα χέρια του την κυριαρχία της Μακεδονίας και του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου. Έκανε επίσης συμμαχία με την Ευρυδίκη, τη φιλόδοξη σύζυγο του βασιλιά Φιλίππου Γ’ του Αρριδαίου της Μακεδονίας, και έγινε αντιβασιλιάς.

Ωστόσο, τόσο εκείνη όσο και ο σύζυγός της (που ήταν ετεροθαλής αδερφός του Αλεξάνδρου), φονεύτηκαν από την Ολυμπιάδα, μαζί με τον αδερφό του Κασσάνδρου, Νικάνορα. Ο Κάσσανδρος αμέσως προέλασε εναντίον της Ολυμπιάδας και, αφού την ανάγκασε να παραδοθεί στην Πύδνα, λιμάνι στους πρόποδες του Ολύμπου, διέταξε το θάνατό της το 316 π.Χ. Μετά τους εξοντωτικούς πολέμους των επιγόνων, ο Κάσσανδρος, υπ'αριθμόν ένα εχθρός της Ολυμπιάδας, έγινε κυρίαρχος στρατηγός στη Μακεδονία και ο Φίλιππος Αρριδαίος με την Ευρυδίκη συμμάχησαν μαζί του και τον ανακήρυξαν επιμελητή του Μακεδονικού θρόνου. Η Ολυμπιάδα, βλέποντας να κινδυνεύουν τα συμφέροντα του εγγονού της, Αλεξάνδρου Δ', εγκαταλείπει την Ήπειρο και εκστρατεύει στη Μακεδονία.

Σε σύγκρουση με τα στρατεύματα της Ευρυδίκης και του Αρριδαίου, οι τελευταίοι αιχμαλωτίζονται από τη γηραιά βασίλισσα και θανατώνονται άγρια. Ο Κάσσανδρος, απασχολημένος την εποχή εκείνη στην Αθήνα, κατευθύνεται εναντίον της Ολυμπιάδας, η οποία καταφεύγει στην οχυρωμένη παραθαλάσσια πόλη του Θερμαϊκού κόλπου Πύδνα, έχοντας μαζί της το μικρό Αλέξανδρο Δ´, τη Ρωξάνη, τη Θεσσαλονίκη και πολλούς πιστούς της.

Μετά από επτάμηνη στενή πολιορκία και αφού η κατάσταση των πολιορκημένων έγινε αφόρητη (οι εγκλωβισμένοι αναγκάσθηκαν να σφάξουν και να φάνε έναν ελέφαντα δώρο του Μ.Αλεξάνδρου), η Ολυμπιάδα συνθηκολόγησε για να σώσει τον εγγονό της. Ο Κάσσανδρος, αθετώντας την υπόσχεσή του, έβαλε τους ανθρώπους του να τη σφάξουν – κατ'άλλους κάλεσε όλους τους εξαγριωμένους συγγενείς των δολοφονηθέντων από την Ολυμπιάδα, να τη λιθοβολήσουν, "αφήνοντας άταφο το πτώμα της να σαπίσει". Σήμερα πιθανολογείται ότι ο τάφος της βρίσκεται στόν τύμβο "Τούμπα"στό μακρύγιαλο της Πύδνας, αλλά δεν έχει ακόμα ανασκαφεί

Η Ρωξάνη ήταν η πανέμορφη κόρη του Οξυάρτη, το φρούριο του οποίου κατέλαβε ο Αλέξανδρος. Η περιοχή αυτή έγινε στην συνέχεια το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανή, σε μία περιοχή που κάλυπτε το σημερινό  Βόρειο Αφγανιστάν και ήκμασε για τους επόμενους δύο αιώνες.

Ο γάμος, σύμφωνα με κάποιες πηγές, ήταν αποτέλεσμα σφοδρού έρωτα του Αλέξανδρου για την πανέμορφη Ρωξάνη, ενώ άλλες πηγές λένε ότι ο γάμος έγινε από πολιτική σκοπιμότητα. Κατά πάσα πιθανότητα ήταν ένας συνδυασμός και των δύο – καθώς εξάλλου το ένα δεν αποκλείει το άλλο.

Ο γιος του Αλέξανδρου γεννήθηκε στη Βαβυλώνα το 323 , όταν εκείνος ήταν πλέον νεκρός. Έτσι ο γιος του, που ονομάστηκε Αλέξανδρος ο Δ” ,ανακηρύχθηκε βασιλιάς μαζί με τον θείο του, Αρριδαίο. Η Ρωξάνη με το γιο της γύρισαν στη Μακεδονία και κατέφυγαν στην Ήπειρο που ζούσε εκεί η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Βλέπετε δεν αισθανόταν ασφαλής στην Μακεδονία, καθώς εκεί πλέον την εξουσία ασκούσαν οι αντίπαλοι του Αλεξάνδρου και σφετεριστές του θρόνου του. Η Ρωξάνη και ο γιός της Αλέξανδρος έπεσαν τελικά θύματα της θηριώδους εξουσιομανίας του Κασσάνδρου.

Περίπου το 313, διάφορες πόλεις αποκήρυξαν τη συμμαχία που είχαν με τον Κάσσανδρο και μεγάλα μέρη της Πελοποννήσου έπεσαν στα χέρια του Αντίγονου, ενώ οι πόλεμοι των Διαδόχων ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Ο Κάσσανδρος αναγκάστηκε να μπει σε διαπραγματεύσεις, αλλά αυτό δεν οδήγησε πουθενά.

Στα επόμενα δύο χρόνια, ο Πτολεμαίος κι ο Κάσσανδρος πήραν και πάλι την πρωτοβουλία και ο Αντίγονος υπέστη ήττες. Το φθινόπωρο του 311, υπογράφτηκε συμφωνία ειρήνης, η οποία προέβλεπε παύση των εχθροπραξιών και αναγνώριση του γιου του Μ. Αλεξάνδρου, Αλεξάνδρου Δ’, ως βασιλιά μετά την ενηλικίωσή του.

Όλοι οι θρόνοι και οι δυναστείες των κρατών όλων των εποχών, υπέφεραν από ίντριγκες αλλά και δολοφονίες μεταξύ των σφετεριστών των θρόνων. Αυτό που φοβόταν λοιπόν η Ρωξάνη έγινε. Όταν πέθανε η Ολυμπιάδα, έχασε το στήριγμά της και ο γιος του Αντίπατρου, Κάσσανδρος, που είχε σφετεριστεί την εξουσία στη Μακεδονία, φυλάκισε στην Αμφίπολη τη Ρωξάνη και το γιό της Αλέξανδρο, όπου με διαταγή του το 311 π.Χ. δολοφονήθηκαν.

Όμως τα σώματά τους εικάζεται ότι δεν τάφηκαν με τις δέουσες τιμές καθότι ήταν εχθροί του Κασσάνδρου. Σίγουρα πάντως αποκλείεται να έτυχαν βασιλικών τιμών και ταφής,
όπως υποδηλώνουν οι λέοντες-σφίγγες που βρέθηκαν στην Αμφίπολη, ότι πρόκειται σε κάθε περίπτωση για βασιλικό τάφο.

Ο Κάσσανδρος επίσης έπεισε τον Πολυπέρχονα πως συμφέρον του ήταν να δηλητηριάσει το νόθο γιο του Αλεξάνδρου, Ηρακλή, και τη μητέρα του, μια ερωμένη του Αλεξάνδρου από την Περσία, τη Βαρσίνη, το 309 π.Χ.. Είχε ήδη συνδεθεί με τη βασιλική οικογένεια παίρνοντας για σύζυγο τη Θεσσαλονίκη, ετεροθαλή αδερφή του Μ. Αλεξάνδρου.

Έχοντας συνάψει συμμαχία με το Σέλευκο, τον Πτολεμαίο και τον Λυσίμαχο, εναντίον του Αντιγόνου, έγινε μετά την ήττα του τελευταίου και του γιου του Δημητρίου το 301 π.Χ. στη Μάχη της Ιψού, αδιαμφισβήτητος ηγεμόνας της Μακεδονίας.

Στον ελλαδικό χώρο ακολούθησε την πολιτική του πατέρα του, βάσει της οποίας φερόταν στις πόλεις κράτη ως υποτελείς κι όχι ως συμμάχους, το αντίθετο από αυτό που έκανε ο Αντίγονος Α΄ και ο Δημήτριος Πολιορκητής. Ο Κάσσανδρος ήταν ένας άνδρας με αγάπη για τη φιλολογία, αλλά επίσης βίαιος και φιλόδοξος.

Έχτισε εκ νέου τη Θήβα μετά την ισοπέδωσή της από τον Αλέξανδρο και έχτισε στη θέση της Θέρμας την Θεσσαλονίκη, προς τιμή της συζύγου του. Έχτισε και μια νέα πόλη, την Κασσάνδρεια, στα ερείπια της Ποτίδαιας που είχε καταστρέψει ο Φίλιππος.

Πέθανε από υδρωπικία, το 297 π.Χ. Ο Παυσανίας γράφει πως ο μεγαλύτερος γιος του, ο Φίλιππος, λίγο μετά την ενθρόνισή του, έπαθε εκφυλιστική ασθένεια και πέθανε. Ο επόμενος γιος, ο Αντίπατρος Β', δολοφόνησε τη μητέρα του, Θεσσαλονίκη, θεωρώντας πως έδειχνε ιδιαίτερη εύνοια για το μικρότερο γιο της, τον Αλέξανδρο Ε’. Ο Αλέξανδρος εκδικήθηκε εκθρονίζοντας τον Αντίπατρο Β', αν και ο δεύτερος ξαναπήρε για λίγο τη βασιλεία, μερικά χρόνια αργότερα. Ο Αλέξανδρος έχασε επίσης τη ζωή του από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, το γιο του Αντίγονου.

Εξαιτίας του Κάσσανδρου η Αυτοκρατορία που ίδρυσε ο Αλέξανδρος δεν είχε ένα κοινό σημείο αναφοράς, το γιο του Αλέξανδρο τον Δ'.Ναι μεν οι Διάδοχοι πιθανώς να μην αναγνώριζαν την εξουσία του, αλλά ο άμεσος δεσμός αίματος με τον άνθρωπο στον οποίο χρωστούσαν την ίδια τους την ύπαρξη θα τους ανάγκαζε να μην πολεμούν ο ένας εναντίον του άλλου, και να αναγνωρίζουν τουλάχιστον μια υποτέλεια στον γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η λάμψη που ακτινοβολούσε ο Αλέξανδρος κρατούσε ακόμα και μετά τον θάνατό του. Άλλωστε ποτέ δεν θα μάθουμε εαν ο γιος είχε κάποιες ή και πολλές από τις αρετές του πατέρα του. Εξοντώθηκε σε ηλικία 12-13 χρόνων.

Έτσι ότι και να πούμε είναι απλώς ένα...what if.

ΟΔεινοκράτης που έφτιαξε σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τον τάφο στην Αμφίπολη είναι από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες όλων των εποχών.

Γεννήθηκε στη Μακεδονία ή στη Ρόδο και στα κείμενα της αρχαίας γραμματείας αναφέρεται με πολλά ονόματα: Στασικράτης, Στησικράτης, Χειροκράτης, Δεινοχάρης, Δεινοκράτης κ. ἄ

Με διαταγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Δεινοκράτηςοροθέτησε το σχέδιο της Αλεξάνδρειας, σχεδιάζοντας, σύμφωνα με την παράδοση, τη γραμμή των τειχών της με μία λωρίδα αλεύρι.

Έργο του είναι και ο επιτάφιος τύμβος του Ηφαιστίωνα στη Βαβυλώνα, ένα κολοσσιαίο μνημείο έξι ορόφων πλάτους 180 μέτρων στη βάση του, με διάφορες χρυσές διακοσμήσεις στους ορόφους.

Το όνομα του Δεινοκράτη συνδέεται και με μία μελέτη μετατροπής του όρους Άθω.

Η μελέτη προέβλεπε το σκάλισμα του βουνού ώστε να κατασκευαστεί ένα πελώριο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Αυτό το έργο έφερε κοντά τον Μέγα Αλέξανδρο με τον σημαντικό αρχιτέκτονα.

Τη συνάντηση του Δεινοκράτη με τον Αλέξανδρο την περιγράφει ο Πλούταρχος στο «Περὶ τῆς Ἀλεξάνδρου τύχης ἢ ἀ­ρετῆς»:

[...Μεταξὺ τῶν ἄλλων τεχνιτῶν ζοῦσε τότε καὶ ὁ ἀρχιτέκτων Στασικράτης, τοῦ ὁποίου τὰ ἔργα δὲν ἐπιδίωκαν χάρη καὶ συγκίνηση καὶ προοπτικὴ μὲ τὴ μορφή τους. Τὰ σχέδιά του ἦταν τόσο με­γαλεπήβολα ὥστε τὰ ἔσοδα ἑνὸς μεγάλου κράτους μὲ δυσκολία θὰ ἐπαρκοῦσαν γιὰ τὴν ἐκτέλεσή τους.

Αὐτός, ἀφού πῆγε στὸν Ἀλέξανδρο, κατηγοροῦσε τὶς ζωγραφιστὲς εἰκόνες του καὶ τοὺς μαρμάρινους ἢ χάλκινους ἀνδριάντες του ὡς ἔργα δειλῶν καὶ ταπεινῶν τεχνιτῶν.
«Ἐγώ» εἶπε «ἔχω σκεφτεῖ, βασιλιά, νὰ ἐμπιστευθῶ τὴν ὁμοιότητα τοῦ σώμα­τός σου σὲ ὕλη ἄφθαρτη καὶ ζωντανὴ ποὺ νὰ ἔχει θεμέλια αἰώνια καὶ βάρος ἀκίνητο καὶ ἀπαρασάλευτο.

Δηλαδὴ τὸ ὄρος Ἄθως τῆς Θράκης, ἐκεῖ ὅπου ἔχει τὸ μεγαλύτερο ὄγκο του καὶ ὑψώνεται περιφανέστατος καὶ ἔχει ὕψος καὶ πλάτη συμμετρικὰ καὶ βραχώδεις ἐκτάσεις καὶ συναρμογὲς καὶ δια­στήματα μὲ κάποια μορφή.

Ὁ Ἄθως αὐτός εἶναι δυνατὸν μὲ τὴν τέχνη νὰ κατεργαστῇ καὶ νὰ μετασχηματιστῂ ὧστε νὰ ὀνομάζεται ἀνδριάντας τοῦ Ἀλεξάνδρου καὶ νὰ εἶναι ἀληθινὸς ἀνδριάντας αὐτοῦ, ποὺ μὲ τὰ πόδια του θὰ ἐγγίζῃ τὴ θάλασσα, μὲ τὸ ἕνα χέρι θὰ ἀγκαλιάζῃ καὶ θὰ ὑποβαστάζῃ πόλη ἰκανὴ νὰ περιλάβῃ 10.000 κατοίκους.

Μὲ τὸ δεξί χέρι κρατῶντας φιάλη νὰ χύνῃ ἀπὸ αὐτὴ σπονδὲς πρὸς τιμὴ τῶν θε­ῶν ὁλόκληρο ποταμὸ ποὺ θὰ ρέῃ ἀκατάπαυστα καὶ θὰ ἐκβάλλῃ στὴ θάλασσα. Τὰ χρυσὰ καὶ χαλκὰ καὶ τὰ ἐλεφάντινα καὶ τὰ ξύλινα καὶ τὰ ἔγχρωμα ἔργα, ὅλες τὶς μικρὲς καὶ ἀγοραστὲς εἰκόνες ποὺ τὶς κλέβουν ἄς τὶς ἀφήσουμε».

Αὐτά, ἀφοῦ ἄκουσε ὁ Ἀλέξανδρος, θαύμασε τὴν τόλμη τοῦ καλλιτέχνη, ἐπαίνεσε τὴν πεποίθησή του καὶ πρόσθεσε: «Ἄσε τὸν Ἄθω νὰ μένει στὴ θέση του, ἀρκεῖ ὅτι εἶναι μνημεῖο τῆς ὕβρεως τοῦ βασιλιᾶ (ἐννοούσε τὸν Ξέρξη, ποὺ εἶχε ἐπιχειρήσει νὰ κατασκευάσῃ διώρυγα). Ἐμένα θὰ μὲ κάνῃ γνωστὸ ὁ Καύκασος καὶ τὰ Ἠμωδά ὄρη (Ἱμαλάια) καὶ ὁ Τάναης καὶ ἡ Κασπία θάλασσα. Οἱ πράξεις μου θὰ εἶναι οἱ εἰκόνες μου...]

Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Δεινοκράτη ήταν και η θεμελίωση της Αλεξάνδρειας το 325 π.Χ. στην τοποθεσία της αρχαίας αιγυπτιακής πόλης Ρακώτις, εκτιμώντας ότι η πόλη θα εξελισσόταν σε μεγάλο εμπορικό κέντρο λόγω του εξαιρετικού λιμένα, που κατασκεύασαν οι μηχανικοί Διάδης και Χαρίας, υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη.

Τα όρια της Αλεξάνδρειας σχεδίασε ο ίδιος ο Αλέξανδρος, εμπνευστής του φιλόδοξου ονείρου μιας πόλης με επιβλητικά ανάκτορα, πολυτελέστατα κτίρια, περίτεχνους ναούς και πολλούς πνεύμονες πράσινου.

Ο αρχιτέκτονας Δεινοκράτης ο Ρόδιος ανέλαβε την πολεοδόμηση και την ανέγερση των βασιλικών κτιρίων, κατασκευάζοντας μια πόλη – πρότυπο για την εποχή εκείνη.

Ήταν ο εμπνευστής του τύπου «Καννάβου», που αποτέλεσε αργότερα το πρότυπο για τη δημιουργία πολλών νέων πόλεων.

Την χώρισε σε πέντε περιφέρειες, που ενώνονταν με φαρδείς δρόμους, ενώ σε όλο το μήκος των δύο κεντρικών λεωφόρων, πλάτους 22 μέτρων η καθεμιά, υπήρχαν στοές.

Σημεία αναφοράς για τον επισκέπτη ήταν τα ανάκτορα, το θέατρο, η αγορά, ο ναύσταθμος με τις τεράστιες αποθήκες, οι βασιλικοί κήποι, το Μουσείο, το Σώμα, όπου για πολλούς βρισκόταν θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος, αλλά και η Βιβλιοθήκη και ο Φάρος.

Στην αρχαία Αθήνα υπήρχε ένας εξαιρετικά ενδιαφέρον θεσμός που αφορούσε την οικονομική συντήρηση του Αθηναικού στόλου. Ο Θεσμός αυτός ήταν η Τριηραρχία. (Τι λαμπρό παράδειγμα για τους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε..)

Στην αρχαία Αθήνα η Τριηραρχίααποτελούσε θεσμό έκτακτης δημόσιας λειτουργίας που επιβαλλόταν από την Πολιτεία στους πλουσιότερους των πολιτών. Το πότε εισήχθηκε αυτός ο θεσμός στην Αθηναϊκή πολιτεία δεν έχει εξακριβωθεί, αν και ο Δημοσθένης στους λόγους του παρέχει πολλές πληροφορίες γι΄ αυτόν.

Τριηραρχία στην Αρχαία Αθήναονομάζονταν η υποχρεώση των πλουσιοτέρων Αθηναίων πολιτών στην ανάληψη των εξόδων μίας ή περισσοτέρων Τριήρων. H Τριηραρχία ήταν από τις δαπανηρότερες λειτουργίες που μπορούσε ν΄αναλάβει κάποιος πλούσιος Αθηναίος, καθώς είχε την πλήρη ευθύνη για τον εξοπλισμό πολεμικού πλοίου στη διάρκεια εκστρατείας. Από το έτος 357 π.Χ. το ζήτημα αυτό ρυθμίστηκε με νόμο του Περίανδρου.

Ο τριήραρχοςμε το να επιδεικνύει υπέρμετρο ζήλο για την κατασκευή και συντήρηση του πλοίου του, κέρδιζε εκτός από ένα στέφανο κισσού, λαμπρότητα και φιλοτιμία.

Κατά την Τριηραρχίαπαραδιδόταν από το Αθηναϊκό κράτος στους ευπορότερους των πολιτών μια τριήρη χωρίς πλήρωμα, αλλά με όλο τον εξοπλισμό καθώς και με τον μισθό του προβλεπόμενου πληρώματος. Ο αναλαμβάνων Τριήραρχος, καλούμενος, και αργότερα Τριηράρχης, υποχρεωνόταν στην επάνδρωση του σκάφους με κατάλληλο πλήρωμα για την αναγκαία συντήρησή του, διατηρώντας την διοίκηση καθ΄ όλο το διάστημα της υποχρέωσης του.

Όσοι αρνούνταν να αναλάβουν αυτήν την υποχρέωση κινδύνευαν να φυλακιστούν. Εάν κάποιος επιθυμούσε να αποφύγει αυτήν την υποχρέωση, μπορούσε να υποστηρίξει θέτοντας σε ισχύ τη διαδικασία της αντίδοσης ότι ένας άλλος πολίτης πλουσιότερος από τον ίδιο θα έπρεπε να πάρει τη θέση του.

Στην περίπτωση που ο τριήραρχος πέθαινε κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο κληρονόμος του συνήθως τον αντικαθιστούσε για όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο γινόταν μέλος της τριηραρχικής τάξης, στην οποία και μπορούσε να συνεχίσει να ανήκει με την ανάληψη τριηραρχιών στο δικό του πλέον όνομα. Εάν όμως ο τριήραρχος άφηνε εκκρεμή τα ναυτικά του χρέη όταν πέθαινε, οι κληρονόμοι του υποχρεώνονταν να τα πληρώσουν, ανεξάρτητα εάν ήταν όλοι ιδιοκτήτες της περιουσίας του ή την είχαν ήδη μοιράσει ξοδέψει.

Η δαπάνη για την αναλαμβανόμενη τριηραρχία ανέρχονταν στις 5.000 – 6.000 αττικές δραχμές (περ. ένα τάλαντο), θεωρούμενη έτσι ως μάλλον από τις δαπανηρότερες δημόσιες λειτουργίες, γι΄ αυτό και επιβαλλόταν σε πολίτες που παρουσίαζαν ετήσιο εισόδημα πολύ περισσότερο των 8.000 δραχμών.

Από το 412 π.Χ. και μετά επιτράπηκε η «συντριηραρχία» δηλαδή η ανάθεση της δημόσιας αυτής λειτουργίας σε δύο πολίτες που κατέβαλαν ο καθένας το ήμισυ της δαπάνης , κυβερνώντας την τριήρη επί εξάμηνο εναλλάξ, ή καταβάλλοντας ο ένας ολόκληρο το έτος κατά παραχώρηση του άλλου.

Από το 357 π.Χ. ορίσθηκε κάθε μία από τις 240 «συντελείες» που διαιρέθηκαν οι 1200 περίπου πλουσιότεροι πολίτες όφειλε να συντηρεί από μια τριήρη, έτσι η «συντριηραρχία» αφορούσε πλέον πέντε πολίτες υπόχρεους ανά σκάφος.

Το 349 π.Χ. με πρόταση του Δημοσθένη, με νέο νόμο ορίσθηκε κάθε εύπορος που παρουσίαζε κεφάλαιο 10 ταλάντων να διατηρεί υποχρεωτικά ένα σκάφος, κάθε δε πλουσιότερος περισσότερα, ποτέ όμως άνω των τριών.

Οι λιγότερο πλούσιοι συνέχιζαν και συνέρχονταν στις συντελείες. Κανένας όμως δεν υποχρεωνόταν να τριηραρχήσει επί δύο συνεχόμενα έτη, κάποιοι όμως, από πατριωτικό ζήλο, το έπρατταν!

Μακεδονία-Φιλιπποι Καβάλας: Ένας τόπος γεμάτος από τα ίχνη πολιτισμών που αναπτύχθηκαν εδώ από την προϊστορική ακόμη εποχή.

Ένα παράξενο και μοναδικό θέαμα περιμένει τον παρατηρητικό επισκέπτη..Διάσπαρτες, σκαλισμένες στους απόκρημνους βράχους του λόφου των Φιλλίπων, διάφορες μορφές Θεών και παραστάσεις.

Καλλιτεχνήματα του μακρινού παρελθόντος που αποτελούν ένα μοναδικό ίσως για τον Ελλαδικό χώρο, φαινόμενο.

Πρόκειται για αναθηματικά αφιερώματα και απόδοση λατρείας ή να πρόκειται για κάποιο είδος θρησκευτικής λαϊκής τέχνης ;Από ποιους δημιουργήθηκαν και ποια ακριβώς η χρήση και σημασία τους;Κανείς  δεν γνωρίζει με σιγουριά.

Η έλλειψη επαρκών στοιχείων μας επιτρέπει να κάνουμε μόνο υποθέσεις ή να καταλήγουμε σε επισφαλή συμπεράσματα.

Προς το παρόν τα αινιγματικά βραχοανάγλυφα  των Φιλίππων παραμένουν άγνωστα  χάρη στην έλλειψη ενδιαφέροντος και περαιτέρω επιστημονικής μελέτης.Μια ακόμη περίπτωση που καταδεικνύει τα κενά γνώσης που υπάρχουν για πολλά μνημεία ανά την Ελλάδα αλλά και το ιστορικό μας παρελθόν.

ΕΡΕΥΝΑ -ΠΑΡΑΓΩΓΗ: visaltis.net

Κορυφώνεται η αγωνία για το ποιος είναι ο νεκρός που κρύβει ο τύμβος της Αμφίπολης μετά και τις νέες αποκαλύψεις που ήρθαν στο φως.

Οι δύο Καρυάτιδες που εντόπισαν οι επιστήμονες προκάλεσαν από τη μία το θαυμασμό όλου του κόσμου, ωστόσο το σπασμένο πρόσωπο της μίας, αλλά και η απουσία των χεριών και των δύο, προκάλεσαν νέες συζητήσεις και θεωρίες για το αν ο τάφος έχει συληθεί ή όχι.

Από την πλευρά του υπουργείου Πολιτισμού πάντως, η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη, εξέφρασε τη βεβαιότητά της πως η απουσία μέρους του προσώπου της μίας Καρυάτιδας οφείλεται σε γήρανση των υλικών και όχι σε αρπαγή τμημάτων των αγαλμάτων από τυμβωρύχους αρχαιοκάπηλους.

Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του Mega, χαρακτήρισε την ανακάλυψη των δύο Καρυάτιδων, που έχουν εντυπωσιάσει την διεθνή κοινότητα και τους αρχαιολόγους, ως ένα επιπλέον χαρακτηριστικό για την σημαντικότητα του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης.

Αναφορικά με την απουσία μέρους του προσώπου στη μια Καρυάτιδα, η κ. Μενδώνη τόνισε ότι κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται στη γήρανση των υλικών και καθώς φαίνεται ότι υπάρχει πτώση λίθων από πάνω.

Το σενάριο της κλοπής του μολύβδου

Πάντως, ο αρχαιολόγος Πέτρος Θέμελης που μίλησε την Κυριακή στο δελτίο ειδήσεων της ΝΕΡΙΤ ανέφερε ότι οι Καρυάτιδες είναι ένα στοιχείο που έχει βρεθεί πέραν του Ερεχθείου και στους Δελφούς, ενώ όσον αφορά τα κομμένα χέρια τα οποία ήταν ένθετα πιθανότατα να φανερώνουν ότι έχουν βγει από κάποιους που μπήκαν στον τάφο με σκοπό να αφαιρέσουν το μόλυβδο, το σίδερο που είχε χρησιμοποιηθεί για να στηριχθούν τα χέρια στα σώματα των Καρυάτιδων.

Ωστόσο ακούγονται ακόμα οι φωνές εκείνων που εκτιμούν πως οι φθορές που έχουν προκληθεί στα εκπληκτικής ομορφιάς αγάλματα έχουν γίνει ύστερα από ανθρώπινη παρέμβαση κατά την προσπάθεια να εισέλθουν στον τάφο. Ωστόσο λόγω της ταραχώδους και μακραίωνης ιστορίας του τόπου εξετάζεται είτε η ανθρώπινη παρέμβαση να είναι από τυμβωρύχους είτε απλώς από ορισμένους που ήθελαν να καταστρέψουν τα αγάλματα, όπως για παράδειγμα πρωτοχριστιανοί.

Συνταρακτική αποκάλυψη οι Καρυάτιδες

Οι δυο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες από μάρμαρο Θάσου που αποκαλύφθηκαν το περασμένο Σάββατο στο λόφο Καστά, αιφνιδίασαν και τους αρχαιολόγους όχι μόνο της ανασκαφής αλλά γενικότερα, για τον χαρακτήρα του μνημείου που «παντρεύει» διαφορετικά στοιχεία.

Από την πλευρά του ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας τού ΑΠΘ Παναγιώτης Φάκλαρης, στενός συνεργάτης τού Μανώλη Ανδρόνικου, τις χαρακτήρισε «συνταρακτική αποκάλυψη», τονίζοντας παράλληλα πως: «Περίμενα γλυπτά, αλλά όχι Καρυάτιδες. Πρόκειται για ένα διακοσμητικό αρχιτεκτονικό στοιχείο».

Υπόκλιση και θαυμασμός των ξένων ΜΜΕ για τις Καρυάτιδες της Αμφίπολης

Τα νέα εντυπωσιακά ευρήματα στον τύμβο της Αμφίπολης έχουν κάνει το γύρο του κόσμου με τις εμβληματικές μορφές των Καρυάτιδων να έχουν προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Δεν είναι τυχαίο πως σχεδόν σύσσωμος ο διεθνής Τύπος αναφέρεται σε αυτές με τα πλέον διθυραμβικά σχόλια. Την ίδια στιγμή γνωστός αιγυπτιολόγος υποστηρίζει πως ο τάφος ανήκει στην μητέρα του μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα.

Η αυστραλιανή εφημερίδα «The Age» κάνει λόγο για ιδιαίτερης αξίας ευρήματα με τις Καρυάτιδες να αποτελούν, μέχρι στιγμής, το πιο σημαντικό κομμάτι αυτού του τάφου. Το επίσης αυτραλιανό δίκτυο ABCA σημειώνει: «οι φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα δείχνουν την ομορφιά των δύο Καρυάτιδων. Με μια συμβολική κίνηση των χεριών προσπαθούν να αποκρούσουν τους πιθανούς εισβολείς του τάφου».

Το κινεζικό πρακτορείο Xinhua σημειώνει: «ανακαλύφθηκαν δύο πανέμορφες Καρυάτιδες σαν και αυτές που βρίσκονται στην Ακρόπολη. Ο τύμβος είναι φανερό πως κρύβει και άλλα μυστικά». Το γαλλικό πρακτορείο AFP σημειώνει με τη σειρά του: «Ο πυρετός ανεβαίνει μετά την ανακάλυψη των εντυπωσιακών Καρυάτιδων. Μένει να φανεί αν αυτός ο τάφος είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή κάποιου άλλου σημαίνοντος προσώπου».

Η βρετανική Telegraph κάνει λόγο για μια νέα σημαντική ανακάλυψη στην Αμφίπολη, ενώ κάνει ιδιαίτερα μνεία στις γραμμές των Καρυάτιδων και τη αρχιτεκτονική σχέση που έχουν με τις σφίγγες της εισόδου του τύμβου. Η αμερικανική «Voice of America» γράφει με τη σειρά της: «είναι μια μέγιστη ανακάλυψη αυτή της Αμφίπολης».

Πηγή: iefimerida.gr

Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, οι Καρυάτιδες ταυτίζονται με τις νεαρές κοπέλες από τις Καρυές της Λακωνίας, που χόρευαν με καλάθια στο κεφάλι σε τελετουργίες προς τιμήν της Καρυάτιδος Αρτέμιδος

Το εντυπωσιακό ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά της Αμφίπολης«ξετυλίγει» μέρα με τη μέρα τα μυστικά του. Μόλις χτες έγινε γνωστό, από ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η ανακάλυψη δύο ακόμα μοναδικών ευρημάτων: Δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες από θασίτικο μάρμαρο, οι οποίες συμφυείς με πεσσούς στήριζαν το μαρμάρινο επιστύλιο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο.

Οι δύο Κόρες, από τις οποίες μόνο η μία σώζει σχεδόν ακέραιο το πρόσωπό της, φέρουν πλούσιους βοστρύχους που καλύπτουν τους ώμους τους, ενώτια και χειριδωτό (με μανίκια) χιτώνα, ενώ υπάρχουν ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος. Μια ακόμα ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι τα δυο χέρια τους, το δεξί της μίας και το αριστερό της άλλης, τα οποία, αν και δεν σώζουν το μεγαλύτερο μέρος τους, έχουν φανερή κατεύθυνση:

«Ήταν προτεταμμένα, ώστε με την κίνηση τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών» πληροφορεί το ΥΠΠΟΑ. Τα τμήματα παλάμης και τα μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλά τους που βρέθηκαν ανάμεσα στα αμμώδη χώματα, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να εντοπιστούν κι άλλα μέρη τους.

Τι γνωρίζουμε όμως για τον τύπο αυτό των γλυπτών, με διασημότερους εκπροσώπους τις έξι Κόρες που στήριζαν την οροφή της νότιας πρόστασης του Ερεχθείου και οι οποίες σήμερα βρίσκονται οι πέντε «ξαναγεννημένες» με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας στο Μουσείο της Ακρόπολης και η έκτη, που αφαίρεσε βίαια ο Έλγιν το 1801, στο Βρετανικό Μουσείο;

Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, οι Καρυάτιδες ταυτίζονται με τις νεαρές κοπέλες από τις Καρυές της Λακωνίας, που χόρευαν με καλάθια στο κεφάλι σε τελετουργίες προς τιμήν της Καρυάτιδος Αρτέμιδος. Οι γυναικείες μορφές τους χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία αρχιτεκτονική -κυρίως στον ιωνικό ρυθμό- αντί για κίονες, ενώ το «ανδρικό» τους αντίστοιχο είχε τη μορφή του 'Ατλαντα.

Όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, οι Καρυάτιδες του Ερεχθείουαντικατοπτρίζουν τη γλυπτική του «πλούσιου ρυθμού» του τελευταίου τέταρτου του 4ου αι. π. Χ., στο δε βιβλίο των Εκδόσεων Καπόν «Η Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της», ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης σημειώνει «ότι ο αρχιτεκτονικός ρόλος των κορών υπηρετείται από τη στάση τους (αξονικός σκελετός), τα βαριά τους ενδύματα (κατακόρυφες εξωτερικές πτυχές του πέπλου σαν ραβδώσεις κιόνων), την περίπλοκη και ογκώδη κόμμωσή τους (για την ενίσχυση του αδύναμου για στήριξη αυχένα), και ένα είδος καλαθιού στο κεφάλι που λειτουργεί ως κιονόκρανο».

Ο ίδιος, δε, πληροφορεί ότι τα έξι αγάλματα αποτελούσαν έργα διαφορετικών γλυπτών που αντέγραψαν κάποιο πρότυπο, πιθανόν έργο μαθητών του Φειδία ή ακόμη και του Καλλίμαχου, ενώ δεν αποκλείει κάθε μία Κόρη να έφερε διαφορετικά χρώματα στην ενδυμασία της.

Από τις πιο πειστικές ερμηνείες για τον συμβολικό τους χαρακτήρα, είναι ότι πρόκειται για χοηφόρους, που απέδιδαν τιμές στον αρχαίο βασιλιά της πόλης Κέκροπα, ο τάφος του οποίου βρισκόταν ακριβώς κάτω από τη νότια πρόσταση του Ερεχθείου.

Πρόδρομες μορφές των Καρυάτιδων του Ερεχθείου θεωρούνται , ο οποίος χρονολογείται λίγο πριν το 525 π. Χ. και είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία στο ιερό των Δελφών.

Αντί για κίονες, δύο Κόρες στήριζαν τον θριγκό του κτιρίου (τα αγάλματα εκτίθενται στο Μουσείο των Δελφών), ενώ η μία διατηρεί μεγάλο μέρος του κορμού και το κεφάλι με τον κάλαθο διακοσμημένο με ανάγλυφη διονυσιακή σκηνή μαινάδων και σιληνών. Τα ενδύματά τους πρέπει να ήταν κι αυτά χρωματισμένα (με κόκκινο, μπλε, πράσινο, ώχρα και χρυσαφί χρώμα) για περισσότερο εντυπωσιασμό.

Δύο άλλες Καρυάτιδες, του 1ου αι. π. Χ. αυτή τη φορά, στόλιζαν και στήριζαν τα μικρά προπύλαια του Ιερού της Δήμητρας της Ελευσίνας. Τεράστιες σε μέγεθος, η μία αποτελεί κεντρικό έκθεμα του μουσείου της Ελευσίνας, ενώ η δεύτερη βρίσκεται στο Fitzwilliam Museum του Cabridge.

Η «Κιστοφόρος Κόρη», όπως είναι γνωστή η Καρυάτιδα του ελληνικού μουσείου, φέρει στην κεφαλή της την κίστη, ένα κιβώτιο κυλινδρικού σχήματος που χρησίμευε για τη φύλαξη τροφών και το οποίο κρατούσαν στις μυστηριακές λατρείες, όπως αυτές των Ελευσινίων, οι κιστοφόροι. Η Καρυάτιδα που βρίσκεται στο μουσείο του Κέιμπριτζ, φέρει κι αυτή το ίδιο διακοσμητικό μοτίβο με την ξενιτεμένη αδελφή της, ενώ η ιστορία της έχει αρκετά κοινά με την Καρυάτιδα που άρπαξε ο Έλγιν:

Έγινε περίπου την ίδια περίοδο με τη λεηλασία στην Ακρόπολη από τον περιηγητή Έντουαρντ Κλαρκ, διδάκτωρ του Kέιμπριτζ, ειδικό στην ορυκτολογία, ο οποίος πέτυχε τη μεταφορά από την Ελευσίνα της κολοσσιαίας μαρμάρινης Kαρυάτιδας-Kιστοφόρου στην Αγγλία. Μια ιστορία που «πρωταγωνιστεί» στο αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ της Ελένης Στούπου-Κατσαμούρη «Το παράξενο πεπρωμένο της αρπαγείσας κόρης», το οποίο κέρδισε το βραβείο μικρού μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικών Ταινιών της Αμιένης το 2010.

Τέλος, οι «Μαγεμένες» της Θεσσαλονίκης, οι ανάγλυφες παραστάσεις που κοσμούσαν κάποτε τις δυο πλευρές των πεσσών μιας κορινθιακής κιονοστοιχίας, έχει επικρατήσει να ονομάζονται ως οι «Καρυάτιδες» της πόλης.

Νεότερες από τις προηγούμενες (είναι ρωμαϊκές, των τελών του 2ου αι. μ. Χ.), αλλά με παρόμοια ιστορία υφαρπαγής να τις συνοδεύουν, οι «Μαγεμένες» εκτίθενται σήμερα στο μουσείο του Λούβρου. Οι οκτώ ανάγλυφες μορφές έφεραν μυθολογικές μορφές που σχετίζονταν με τη λατρεία του Διονύσου, όπως του ίδιου του θεού, της Αριάδνης, του Γανυμήδη, της Αύρας και του Διόσκουρου.

Αργότερα οι Χριστιανοί τις ονόμασαν «Είδωλα», ενώ οι Ισπανοεβραίοι της πόλης «Las Incantadas», δηλαδή οι Μαγεμένες. Βρίσκονταν κοντά στην Αρχαία Αγορά, δίπλα από τα Λουτρά Παράδεισος. Το 1864 αφαιρέθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Γαλλία, με την άδεια των οθωμανικών αρχών, από τον Γάλλο παλαιογράφο Εμανουέλ Μίλερ. Η ιστορία τους έγινε ακόμα ένα αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Οι Μαγεμένες» (2010), μια παραγωγή του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Μακεδονικών και Θρακικών Σπουδών.

Αξιοσημείωτες είναι οι δηλώσεις του αιγυπτιολόγου και συγγραφέα του βιβλίου «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου» Andrew Chugg στο Discovery που σημειώνει:

«Οι ρόδακεςπου βλέπουμε στην Αμφίπολη είναι παρόμοιες με εκείνες στο χρυσό φέρετρο του Φιλίππου Β', του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μοιάζει να είναι ένα σήμα κατατεθέν».

Σημειώνεται ότι όπως αναφέρεται στη χθεσινή ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, στον τάφο της Αμφίπολης βρέθηκαν «σε απόσταση 2 περίπου μέτρων από τη θόλο και 4,5 μέτρων, περίπου, από το δάπεδο, μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα, μήκους 4.2μ, πλάτους 1μ. και πάχους 0.21μ, σε άριστη κατάσταση.

Εδράζεται οριακά σε πώρινο λίθο του τρίτου διαφραγματικού τοίχου και στο ανώτερο τμήμα ορθομαρμάρωσης, το οποίο φέρει κυμάτιο. Στο κάτω μέρος της πλάκας υπάρχει γραπτός διάκοσμος σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα με ρόδακα στο κέντρο. Πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου».

Τι είναι οι ρόδακες

Οι ρόδακεςείναι βασιλικό σύμβολο της Μακεδονικής Δυναστείας. Υπενθυμίζεται πως ο Ήλιος της Βεργίνας έχει στο κέντρο του ρόδακα, η δε λάρνακα που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου με τα οστά του, κοσμείται από ρόδακες, δεκάφυλλους σε οριζόντια γραμμή και οκτάφυλλους καθέτως.

Η λάρνακα του Φιλίππου με τους δεκάφυλλους ρόδακες

Ο αρχαιο-ελληνικός ρόδακαςήταν αρχικά στολίδι στα διαδήματα των βασιλισσών των Μυκηναίων. Στην κλασσική περίοδο, οι ρόδακες κοσμούσαν τις οροφές των ιερών της Αφροδίτης, των Ασκληπιείων, τις τοιχογραφίες σπιτιών αρχόντων και ήταν διάδημα της Άρτεμης και της Αφροδίτης. Ρόδακας ήταν και η βάση του «Ήλιου της Βεργίνας» των Μακεδόνων Βασιλέων.

Ο αρχαίος-ελληνικός ρόδακας είχε σχήμα μικρού ρόδου (τριαντάφυλλου), με ανοιγμένα και στρογγυλά στις άκρες τα φύλλα του, περιβάλλονταν από κύκλο και ήταν χαραγμένος πάνω σε πέτρα ή μάρμαρο ή από χρυσό. Τα φύλλα του στην αρχή ήταν τέσσερα και στη συνέχεια επτά, δώδεκα και δέκα έξι στην Μακεδονική περίοδο.

Ο αριθμός των φύλλων του είχε διαχρονικό συμβολικό χαρακτήρα. Συμβόλιζαν τα τέσσερα στοιχεία της φύσης (αέρας, γη, φωτιά, νερό), τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου ή τους δώδεκα θεούς των αρχαίων Ελλήνων και την παγκόσμια κυριαρχία και ακτινοβολία των Βασιλέων της Μακεδονίας. Ήταν σημεία ομορφιάς, αγνότητας, ευγονίας, λατρείας και ισχύος.

Ευρήματα αρχαίου-ελληνικού ρόδακα υπάρχουν σε χρυσό διάδημα βασίλισσας στις Μυκήνες, στο Θόλο της Επιδαύρου, σε διάδημα προτομής της Θεάς Άρτεμης που βρέθηκε στο Καρπενήσι, σε διάδημα χρυσελεφάντινης γυναικείας κεφαλής στους Δελφούς, σε τοιχογραφίες αρχοντικών στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, σε κιονόκρανα του Ιερού της Ελευσίνας, κ.α.

Πώς ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι στην πραγματικότητα, ακόμη και σήμερα, ο μεγάλος δάσκαλος της Ευρώπης

Το 1980 κυκλοφόρησε στην Ιταλία ένα μυθιστόρημα που θα γινόταν μέσα σε λίγα χρόνια μία από τις μεγαλύτερες εκδοτικές επιτυχίες. Μία τριετία αργότερα εκδόθηκε και στις ΗΠΑ, όπου επέτυχε το σχεδόν αδιανόητο για βιβλίο ξένου συγγραφέα: επί 150 και πλέον εβδομάδες παρέμεινε στον κατάλογο ευπώλητων των «New York Times». Τίτλος του, «Το όνομα του ρόδου» και συγγραφέας του ο Ουμπέρτο Εκο.

Ήταν ένα μυθιστόρημα ασυνήθιστο και η επιτυχία του, λένε, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σοφή αστυνομική πλοκή του, στο ότι οι χαρακτήρες του είναι τόσο φανταστικά όσο και πραγματικά πρόσωπα, δίνοντάς μας μια εντυπωσιακή εικόνα της μεσαιωνικής Ευρώπης μέσω της μυθοπλασίας.

Πέραν όμως αυτών, με το βιβλίο του ο ευφυέστατος Ιταλός είχε την ευκαιρία, διεισδύοντας στη μεσαιωνική σκέψη, να μας παρουσιάσει τη μέθοδο των σχολαστικών: του Φραγκίσκου της Ασίζης, του Θωμά Ακινάτη και άλλων, δηλαδή εκείνων που μελέτησαν και ερμήνευσαν το έργο του Αριστοτέλη. Άλλωστε, η υπόθεση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στις αρχές του 14ου αιώνα σε ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων, στο οποίο βρισκόταν το χαμένο χειρόγραφο του δεύτερου μέρους της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη - ενώ το διασωζόμενο πρώτο αναφέρεται στην τραγωδία, το δεύτερο αφορά την κωμωδία.

Το εύρημα του Εκο έχει λογική βάση. Στο διασωζόμενο χειρόγραφο περιέχεται η νύξη ότι υπάρχει και μια δεύτερη μελέτη, για την κωμωδία. Και αυτό είχε προκαλέσει πλήθος από εικασίες μέσα στους αιώνες.
Πέρα από αυτά τα συναρπαστικά, προκύπτει και ένα άλλο συμπέρασμα: ότι η Ευρώπη καθ'όλη τη διάρκεια του ύστερου Μεσαίωνα υπήρξε αριστοτελική. Αλλά σε μεγάλο βαθμό και αργότερα, ως τα τέλη του 16ου αιώνα, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας αν ανατρέξει στις σχετικές μελέτες.

Ιησουίτες και Αριστοτέλης

Ο Αριστοτέλης έγινε γνωστός στην Ευρώπη τον 12ο αιώνα από τον Αβερρόη (1126-1198), ο οποίος γεννήθηκε στην Κόρδοβα της Ανδαλουσίας και πέθανε στο Μαρακές. Υπήρξε ο πρώτος συστηματικός σχολιαστής του και πατέρας του σχολαστικισμού.

Εκτοτε η σκέψη του μεγάλου Σταγιρίτη διαποτίζει είτε με θετικό είτε με αρνητικό τρόπο τις πολιτικοοικονομικές θεωρίες, την κοινωνιολογία, τη μεταφυσική, την αισθητική, την ηθική και κάθε τομέα του επιστητού, όπως αναλύθηκαν και ερμηνεύθηκαν στη Δύση. Και επιπλέον, το εκπαιδευτικό σύστημα. Πολλά από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια, και κατ'εξοχήν αυτά που φέρουν το όνομα του ιδρυτή του Τάγματος των Ιησουιτών Ιγνάτιου Λογιόλα, είναι αριστοτελικά.

(Ενα είδος πανεπιστημίου, άλλωστε, ήταν και η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη, το Λύκειον, ένα από τα τρία αρχαιότερα γυμνάσια της πόλης, μαζί με αυτό της Ακαδημίας του Πλάτωνα και του Κυνοσάργους. Το Λύκειον βρισκόταν στην περιοχή μεταξύ του Σαρόγλειου Μεγάρου και του Ωδείου Αθηνών. Από τον περασμένο Ιούνιο, μάλιστα, ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος και λειτουργεί καθημερινά, 8 π.μ.-8 μ.μ., με είσοδο είτε από την οδό Ρηγίλλης είτε από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.)

Οι Ιησουίτες προχώρησαν ένα βήμα πιο μπροστά από τον Αβερρόη και προσπάθησαν να συνδυάσουν την αριστοτελική φιλοσοφία με το χριστιανικό δόγμα. Τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά, επειδή οι Ιησουίτες δεν στόχευαν μόνο στο να εξηγήσουν τον Αριστοτέλη, αλλά και στο να ερμηνεύσουν μέσω του έργου του το χριστιανικό δόγμα με ορθολογικό τρόπο.

Επόμενο ήταν να μην περιορίζονται σε όσα είπε πράγματι ο φιλόσοφος, αλλά και στο τι θα μπορούσε να είχε πει - και έτσι εξηγείται εν πολλοίς το ενδιαφέρον τέσσερις αιώνες αργότερα των στρουκτουραλιστών (που τόσο θόρυβο έκαναν στην εποχή τους) για την ιησουίτικη παράδοση. Πέραν όμως αυτού, οι αναφορές των Ιησουιτών βασίζονταν πάντοτε στην αριστοτελική μεθοδολογία. Τέτοιος υπήρξε λίγο-πολύ ο πυρήνας της διδασκαλίας τους, γι'αυτό και το Ιησουίτικο Πανεπιστήμιο δεν ήταν παρά ένας συνδυασμός του καθολικού μοναστηριού και του Αριστοτελικού Λυκείου.

Το σώμα, η ψυχή και ο νους

Ο Αριστοτέλης ήταν ο ιδεώδης φιλόσοφος για τις θεολογικές μελέτες των Ιησουιτών, όπως και των Δομινικανών που προηγήθηκαν. Και η λέξη «θεολογία», άλλωστε, είναι αριστοτελική, όπως προκύπτει από το έργο του «Μετά τα φυσικά», όπου τη συναντούμε, και καθώς παρατηρεί ο Μπέρτραντ Ράσελ, «είναι ένα από τα ονόματα που χρησιμοποιεί για ό,τι εμείς ονομάζουμε μεταφυσική». Από τον Αριστοτέλη αντλούνται και τα επιχειρήματα ή αποδείξεις περί ύπαρξης του Θεού, τον οποίο θεωρεί ως βασική αρχή της ζωής, άποψη απολύτως συμβατή με το χριστιανικό δόγμα (υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι ένας χριστιανός θεολόγος θα αλλάξει αυτό που πρέπει να αλλάξει).

Η ενότητα ύλης και πνεύματος, σώματος και ψυχής, είναι αριστοτελική και δεν έχει αντικατασταθεί σήμερα με κάποια καλύτερη ή τουλάχιστον πειστικότερη. Απορρίπτοντας το δόγμα περί μετεμψύχωσης των Πυθαγορείων, ο Αριστοτέλης προχώρησε και σε μια άλλη σημαντική διάκριση: αυτήν ανάμεσα στον νου και την ψυχή. Και η πολύ κατοπινή μεταφορά (που βολεύει τους αγνωστικιστές) ότι το Σύμπαν είναι ένα είδος κοσμικού νου ενδεχομένως δεν θα είχε διατυπωθεί αν δεν είχε υπάρξει ο Αριστοτέλης.

Κατά συνέπεια, δεν είναι συμπτωματικό που ιησουίτες ιεραπόστολοι επιχείρησαν να διαδώσουν τη διδασκαλία του Αριστοτέλη ακόμη και στη μακρινή Κίνα, όπου καθαυτό το έργο του Σταγιρίτη δεν προκάλεσε το ενδιαφέρον που περίμεναν όταν άρχισε να μεταφράζεται στα κινεζικά τον 17ο αιώνα. Δεν συνέβη εν τούτοις το ίδιο με το έργο του Ευκλείδη, το οποίο έγινε δεκτό με ενθουσιασμό.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τους λόγους που το αριστοτελικό έργο άφησε σχεδόν αδιάφορους τους Κινέζους. Ενδεχομένως επειδή διέθεταν τον δικό τους δάσκαλο της αρετής, τον Κομφούκιο. Ομως υπάρχει πιο αριστοτελικό έργο στα Μαθηματικά από την ευκλείδεια γεωμετρία; Και είναι τυχαίο που στα αγγλόφωνα λύκεια μέχρι πριν από τρεις δεκαετίες οι μαθητές αποκαλούσαν το μάθημα της Γεωμετρίας «Euclid»;

Ερμήνευσε τα πάντα

Αν ισχύει εκείνο που πίστευαν οι Αλεξανδρινοί, ότι ο Αριστοτέλης έγραψε περίπου 400 έργα, ο καθένας μπορεί να σκεφτεί το μέγεθος και το εύρος των ενδιαφερόντων του. Αλλά και τα 47 που διασώθηκαν είναι αρκετά προκειμένου να συμπεράνουμε πόσο ο Αριστοτέλης αναζήτησε και διατύπωσε απαντήσεις για τα πάντα. Όσο για το γεγονός ότι κάποια δεν είναι απολύτως γνήσια, ότι δηλαδή είτε τα έγραψαν εν μέρει μαθητές ή οπαδοί του είτε πρόσθεσαν παραγράφους, δεν αναιρεί την αξία τους, αρκεί μόνο να λάβουμε υπ'όψιν ότι τα «Ανάλεκτα» του Κομφούκιου γράφτηκαν από μαθητές του. Και στις δύο περιπτώσεις, κυριαρχεί το πνεύμα του δασκάλου.

Τα κείμενα του Αριστοτέλη συνοψίζουν το περιεχόμενο της διδασκαλίας του και μπορεί κάποιος να φανταστεί το επίπεδο αυτής της διδασκαλίας, όπου ένας και μόνον άνθρωπος είχε την ικανότητα να μιλήσει, να αναλύσει και να συστηματοποιήσει το νόημα και το περιεχόμενο του κόσμου τόσο στο σύνολό του όσο και στα επί μέρους.

Το σημαντικότερο, ωστόσο, δεν είναι πόσες και ποιες από τις θεωρίες του επαληθεύτηκαν, όπως και η αξία του Νεύτωνα δεν μειώνεται επειδή η θεωρία του περί βαρύτητας αντικαταστάθηκε από τη Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Το σημαντικότερο είναι ότι σε αυτόν οφείλεται σε μεγάλο βαθμό ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε, η διατύπωση της φύσης και του χαρακτήρα του συλλογισμού (όπως παρουσιάζεται στο επί αιώνες αναντικατάστατο έργο του για την τυπική λογική), η ανάπτυξη της σκέψης, η οποία μας καθιστά ικανούς να αποκτήσουμε ολοκληρωμένη εικόνα του κόσμου που μας περιβάλλει, του ποιοι είμαστε, τι μπορούμε να γίνουμε, τι να πετύχουμε και γιατί υπάρχουμε σε τούτο τον κόσμο. Και ακόμη, πώς συνδέεται το αισθητό με το υπεραισθητό, ποιες φυσικές δυνάμεις κινούν τα ακίνητα, τι υπάρχει πέρα από εμάς.

Πρόδρομος της «θεωρίας»

Κάποιοι έχουν υποστηρίξει πως ο Αριστοτέλης ήταν ο μεγαλύτερος ταξινόμος που εμφανίστηκε ποτέ και με αυτό εννοούν στην ουσία ότι δεν ήταν «πραγματικός» φιλόσοφος - σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, του οποίου υπήρξε μαθητής. Οι Δομινικανοί, όμως, που επεξεργάστηκαν τις θεωρίες των νεοπλατωνιστών και του ερμητισμού, επηρεάστηκαν στον ίδιο βαθμό και από το έργο του Αριστοτέλη.

Το ότι ο Πλάτωνας υποκατέστησε τον Αριστοτέλη στην Αναγέννηση ισχύει μόνον εν μέρει. Και αν σήμερα κάποιοι νεότεροι σχετικιστές, αποδομιστές ή γενικώς μεταμοντέρνοι απορρίπτουν τον Αριστοτέλη, αυτό δεν σημαίνει απολύτως τίποτε.

Ο σχετικιστής δεν μπορεί να δεχθεί ότι υπήρξε άνθρωπος που κατάφερε να συσχετίσει τα πάντα, να δημιουργήσει ένα σύστημα ενότητας και να διατυπώσει την αρχή της μέσα σε μία παράγραφο, όπως είναι, αν τον μεταφέρει κανείς και σε άλλα πεδία, ο ορισμός του για την τραγωδία: «Εστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι'απαγγελίας, δι'ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν».

(Σε ελεύθερη απόδοση: «Η τραγωδία είναι λοιπόν η μίμηση μιας πράξης σπουδαίας και ολοκληρωμένης - η οποία διαθέτει κάποια διάρκεια - με λόγο ποιητικό· τα μέρη της διαφέρουν στη φόρμα τους, αναπαριστάται και δεν απαγγέλλεται, ενώ, προκαλώντας τη συμπόνια και τον φόβο του θεατή, επιτυγχάνει τη λύτρωσή του από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα».)

Η αριστοτελική άποψη της ενότητας, καθώς προκύπτει από τον παραπάνω ανυπέρβλητο ορισμό, δεν έχει ξεπεραστεί. Δεν μπορεί να γραφτεί κείμενο που να στοχεύει στη διάρκεια χωρίς να ανταποκρίνεται στις τρεις προϋποθέσεις της ενότητας: ενότητα του μύθου (ή αλλιώς της υπόθεσης), ενότητα χώρου και ενότητα χρόνου. Και όλα τα κείμενα που γράφτηκαν στον 20ό αιώνα κατά παράβαση του παραπάνω ορισμού αυτού θα έμεναν σε πειραματικό επίπεδο και δεν θα άντεχαν στον χρόνο.

Ο ορισμός, όπως και το σύνολο της «Ποιητικής», δεν αφορά μόνο την τραγωδία. Οπως είναι γενικά παραδεκτό, πρόκειται για το πρώτο κείμενο θεωρίας της λογοτεχνίας που μαζί με το μεταγενέστερο «Περί ύψους» του Λογγίνου συνιστούν τα θεμέλιά της.

Το σημαντικότερο έργο του Εριχ Αουερμπαχ «Μίμησις» έχει τις ρίζες του στον Αριστοτέλη.

Οι νεότεροι θεωρητικοί που χρησιμοποιούν κατά κόρον τον όρο «ποιητική» (λ.χ. ο Τοντορόφ έχει γράψει ολόκληρο βιβλίο με τίτλο «Η ποιητική της πρόζας») στον Αριστοτέλη παραπέμπουν, ακόμη και εκείνοι που τον απορρίπτουν. Και είναι εντυπωσιακό ότι ενώ οι τελευταίοι θεωρούν σημαντικότερο τον Πλάτωνα, χρησιμοποιούν αριστοτελικούς όρους.

Αλλά το πού συγκλίνουν και πού αποκλίνουν οι θεωρίες των δύο μεγαλύτερων φιλοσόφων της αρχαιότητας είναι ένα τεράστιο ζήτημα. Ποιες, για παράδειγμα, είναι οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στις υποστασιοποιημένες «ιδέες» του Πλάτωνα και τις «μορφές» του Αριστοτέλη; Ας σημειώσουμε εδώ ότι ο μαθητής (ο Αριστοτέλης) ξεκινά από τον δάσκαλό του (τον Πλάτωνα) για να κινηθεί στο πεδίο που έχει ο ίδιος δημιουργήσει. Και τούτο, μολονότι αυτονόητο, έχει μεγαλύτερη σημασία από τη μια φορά κι έναν καιρό διάσημη θεωρία περί «δια-φωράς» του Ντεριντά.

Η παραγωγική σκέψη

Τα διασημότερα έργα του Αριστοτέλη, μαζί με την «Ποιητική», είναι τα «Πολιτικά», τα «Ηθικά Νικομάχεια», τα «Φυσικά» (μαζί με το «Περί ουρανού») και βεβαίως η «Λογική», βασικό μάθημα επί αιώνες στα λύκεια της Δύσης (και στη χώρα μας).

Η επίδρασή του στον Καντ και στον Χέγκελ είναι εμφανέστατη. Δεδομένου ότι ο Μαρξ μετέφερε στο πεδίο του ιστορικού υλισμού τη χεγκελιανή διαλεκτική, θα λέγαμε ότι και ο ιδρυτής του διαλεκτικού υλισμού ήταν κατά μία έννοια αριστοτελικός, αν μάλιστα λάβουμε υπ'όψιν την παρατήρηση του Μπέρτραντ Ράσελ ότι ο Μαρξ υπήρξε ο τελευταίος οικοδόμος ενός μεγάλου συστήματος στη φιλοσοφία.

Ο Αριστοτέλης επιχείρησε το επίσης αδιανόητο για έναν φιλόσοφο: να συνδυάσει τη φιλοσοφία με την επιχειρηματολογία του κοινού νου - και αυτό αποτελεί γνώρισμα μόνο των μεγάλων δασκάλων. Η ουσία και το παράδειγμα της διδασκαλίας δεν διατυπώθηκαν από κανέναν άλλον ως σήμερα με την ελλειπτικότητα και την ακρίβεια που διακρίνουμε στο αριστοτελικό έργο.

Η φιλοσοφία και η σκέψη του Αριστοτέλη είναι κατά κύριο λόγο παραγωγική (από το γενικό στο μερικό). Το αντίθετό της, η επαγωγική σκέψη, αναπτύχθηκε αργότερα στην Αλεξάνδρεια. Στις μέρες μας είναι και οι δύο απαραίτητες, ανάλογα με το αντικείμενο και τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσει ο καθένας τα επιχειρήματά του. Η διαφορά τού τότε με το τώρα είναι ωστόσο τεράστια. Η παιδεία για τον Αριστοτέλη ήταν μέσον ατομικής ολοκλήρωσης, σαν να λέμε αυτοσκοπός, και όχι μέσον επαγγελματικής ή κοινωνικής ανάδειξης όπως σήμερα.

Αριστοτέλης και Μέγας Αλέξανδρος

Στην «Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας» ο Μπέρτραντ Ράσελ θεωρεί «μηδαμινή» την επίδραση του Αριστοτέλη στον διασημότερο μαθητή του: τον Μ. Αλέξανδρο, για τον οποίο μάλιστα γράφει, παραθέτοντας τον Α. Γ. Μπεν, πως ήταν «υπερφίαλος, μέθυσος, σκληρός, εκδικητικός και άξεστα δεισιδαίμων» και πως συνδύαζε «τα ελαττώματα ενός ορεσίβιου σκωτσέζου οπλαρχηγού με την εξαλλοσύνη ενός ανατολίτη δεσπότη».

Εντάξει, οι πρωθύστεροι ψόγοι δεν είναι κάτι σπάνιο στην παγκόσμια σκέψη, ιδίως αν πρόκειται για την περιοχή των ιδεών. Ο Χέγκελ, όμως, κρίνοντας από τη σταδιοδρομία του Αλεξάνδρου, αποφαίνεται πως αποδεικνύει την πρακτική χρησιμότητα της φιλοσοφίας, θυμίζοντας έτσι και το πρακτικό (διδακτικό) περιεχόμενό της που αποτελούσε ακράδαντη πεποίθηση του Αριστοτέλη.

Πρωθύστερο είναι και το επιχείρημα ότι ενώ ο φιλόσοφος έλεγε πως ιδεώδης πολιτεία είναι εκείνη που δεν υπερβαίνει τους 100.000 κατοίκους, ο μαθητής του δημιούργησε την πρώτη τεράστια αυτοκρατορία στον κόσμο. Απόδειξη ότι πολλούς αιώνες αργότερα η ιδέα της πόλης-κράτους, έστω και υπό διαφορετικές συνθήκες, αποκτά νέα μορφή με τις πόλεις της ιταλικής Αναγέννησης. (Άλλωστε, αναγέννηση σημαίνει και αναγέννηση της ιδέας της πόλης.)

Αλλά γιατί η ιδέα της ενότητας του κόσμου, έστω και μέσω των πολεμικών επιχειρήσεων, δεν είναι μεταφορικά, ας πούμε, της κοσμοαντίληψης ότι εφόσον υπάρχει ενότητα σε όλα τα αισθητά και τα υπεραισθητά (που προκύπτει ευθέως από την αριστοτελική διδασκαλία) να μη δημιουργηθεί και ένα ενιαίο πολυεθνικό κράτος; Αν δεν συνέβαινε αυτό, το πολιτιστικό έργο του Αλεξάνδρου δεν θα μπορούσε να αιτιολογηθεί. Γιατί η πράξη, όταν έχει τέτοιους στόχους, προκύπτει πάντοτε από τη διδασκαλία.

Ολοκληρωμένη εκπαίδευση

Οι μεταμοντερνιστές ή, τέλος πάντων, εκείνοι τους οποίους χαρακτηρίζουμε έτσι, δηλαδή μια γενιά σχετικιστών η οποία αναδύθηκε εξαιτίας της πνευματικής κόπωσης που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό σήμερα την κουλτούρα και κατ'εξοχήν την ακαδημαϊκή εκπαίδευση στη Δύση, απορρίπτουν τον Αριστοτέλη. Είναι λίγο-πολύ αναπόφευκτο ένας σχετικιστής να θεωρεί τον συστηματικό ως αντίπαλό του.

Η εξειδίκευση σήμερα έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που το αριστοτελικό παράδειγμα, αυτό της ολοκληρωμένης εκπαίδευσης, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα. Πριν από κάμποσα χρόνια ο Ρόμπερτ Γκρέιβς έγραφε πως «το να ξέρει κανείς μόνον ένα πράγμα σημαίνει πως διαθέτει το μυαλό ενός βαρβάρου». Θα μπορούσε να το έχει πει - άλλωστε το είπε με διαφορετικά λόγια εδώ κι εκεί - ο μεγάλος Σταγιρίτης.

Η μόρφωση και η καλλιέργεια τον καιρό του Αριστοτέλη ήταν έννοιες ταυτόσημες - όχι πλέον σήμερα, και τούτο συνιστά ένα από τα σοβαρά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου. Μπορεί κάποιος να γνωρίζει ένα γνωστικό αντικείμενο σε πλάτος και σε βάθος, αλλά να μην είναι μορφωμένος άνθρωπος, δηλαδή ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Οι κοινωνίες των ημερών μας περισσότερο από το να παρέχουν τη γνώση ενδιαφέρονται να τη διαχειριστούν. Αυτό έχει τεράστιες συνέπειες στο πεδίο της εξουσίας, δηλαδή της πολιτικής όπου μοιάζει να έχει χαθεί η αριστοτελική αρχή της αρετής, με άλλα λόγια η σχέση της ηθικής με την πολιτική.

Η ολοκληρωμένη εκπαίδευση είναι αίτημα που χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του 1950. Τη σημασία και την κρισιμότητά της τόνισε ο Αλντους Χάξλεϋ σε ένα από τα μαθήματά του με τίτλο «The Integrated Education» (Η ολοκληρωμένη εκπαίδευση) στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα στην Καλιφόρνια το 1959.

Τα κείμενα αυτών των μαθημάτων συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο που εκδόθηκε με τίτλο «The Human Situation» (Η ανθρώπινη κατάσταση). Το βιβλίο δυστυχώς δεν έχει εκδοθεί στα ελληνικά. Τον πολυμαθή εκείνον συγγραφέα, ο οποίος στο μυθοπλαστικό και δοκιμιακό του έργο καλύπτει ένα τεράστιο πεδίο του επιστητού, γι'αυτό και χαρακτηρίστηκε αναγεννησιακός, θα μπορούσαμε κατά τη γνώμη μου πολύ ευκολότερα να τον ονομάσουμε αριστοτελικό.

Η Ευρώπη εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να είναι και σήμερα αριστοτελική. Η ιδέα περί «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», λ.χ., για όσους τουλάχιστον δεν περιορίζονται στο να την αντιμετωπίζουν ως απλή διαδικασία τεχνικής φύσεως, είναι στον πυρήνα της αριστοτελική. Και ας την απειλούν τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια.

Δεν υπάρχει όραμα ενότητας που να μην προϋποθέτει τον Αριστοτέλη. Εκπαίδευση και αρετή - αυτό είναι το παράδειγμα του Σταγιρίτη, πέραν του φιλοσοφικού του έργου. Στην εκπαίδευση, άλλωστε, έλεγε πρόσφατα σχετικά ο πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, Αλαν Γκρίνσπαν, πρέπει να βασίσουν το μέλλον τους οι σημερινές κοινωνίες. Με μια διαφορά εν τούτοις. Ο Αριστοτέλης έβλεπε την εκπαίδευση απολύτως συνυφασμένη με την αρετή - και όχι με την κουλτούρα του χρήματος. Και η αρετή έχει δύο μορφές: είναι και πρακτική και θεωρητική. Μόνον η δεύτερη, όμως, οδηγεί στην ευδαιμονία.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2014

Τα λευκά σημεία της τομογραφίας (με τη σήμανση Η) δείχνουν τις λίθινες κατασκευές - Αν είναι ακριβής η απεικόνιση αντιλαμβάνεστε για τι μεγέθους κατασκευή πρόκειται

«Ενιαίο κτίριο με ενδιάμεσες διαιρέσεις, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, που διαφέρει από τους μακεδονικούς τάφους της εποχής» κρύβει ο Λόφος Καστά κατά την άποψη γεωλόγων.

Την περίοδο 1998-99 διενεργήθηκε έρευνα στον τύμβο από τρεις γεωφυσικούς (Λάζαρος Πολυμενάκος, Σταύρος Παπαμαρινόπουλος, Αθανάσιος Λιόσης) και την αρχαιολόγο Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη.

Με τη μέθοδο της τρισδιάστατης σεισμικής τομογραφίας οι τέσσερις επιστήμονες αποπειράθηκαν να ανιχνεύσουν το εσωτερικό του τεχνητού λόφου. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε το 2004 σε ειδικό βρετανικό περιοδικό αρχαιολογίας, τα σημεία «υψηλής ταχύτητας» που σημειώνονται με το γράμμα «H» μαρτυρούν την εκτεταμένη ύπαρξη λίθινων κατασκευών. Η αρχαιολόγος θεωρεί τις ενδείξεις σημαντικές μεν αλλά ανεπιβεβαίωτες.

Αντιθέτως, οι υπόλοιποι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι εάν η έρευνα δεν είχε διακοπεί το 1999 λόγω έλλειψης πόρων, θα είχαν καταστήσει τον τύμβο «διάφανο».

Σχέδιο για την πιθανή μορφή του ταφικού μνημείου

Ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του «Περί Ψυχής» είναι από τους πρώτους φιλοσόφους, που επιχειρεί επιστημονικά να διερευνήσει τις ιδιότητες της Ψυχής.

Ακόμα και σήμερα οι απόψεις του παραμένουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.

Ας παρακολουθήσουμε τον συλλογισμό του.

Περί Ψυχής « 402a,b»

χαλεπὸν δὲ καὶ τούτων διορίσαι ποῖα πέφυκεν ἕτερα ἀλλήλων,
Είναι φοβερά δύσκολο να διακρίνει κανείς μεταξύ των ζώων διαφορές στον τρόπο λειτουργίας της ψυχής τους.

καὶ πότερον τὰ μόρια χρὴ ζητεῖν πρότερον ἢ τὰ ἔργα αὐτῶν,
Άραγε, τι από τα δύο έχει μεγαλύτερη σημασία να ερευνήσει κανείς, τις διαφορές μεταξύ των μορίων των ψυχών των ζώων ή τις ικανότητες που μπορεί να διαθέτει κάθε γένος ζώου;

οἷον τὸ νοεῖν ἢ τὸν νοῦν,
Με άλλα λόγια, τον τρόπο που σκέφτονται τα ζώα ή την ικανότητά τους να σκέφτονται.

καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ αἰσθητικόν•
Ή αλλιώς, τον τρόπο που αισθάνονται ή το γεγονός ότι αισθάνονται.

ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων.
Αυτή λοιπόν είναι η μέθοδος που πρέπει να ακολουθήσουμε και για την έρευνα των υπολοίπων ψυχών.

εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον,
Εφόσον καταλήξουμε ότι πρέπει να εξετάσουμε πρώτα τα αποτελέσματα της νοητικής λειτουργίας τους,

πάλιν ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερον τούτων ζητητέον,
και πάλι θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν θα πρέπει στην συνέχεια να προηγηθεί η έρευνα σε σχέση με τις εφαρμογές αυτών των διεργασιών,

οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ αἰσθητικοῦ,
δηλαδή η εφαρμογή της αισθητικής ικανότητας μιας ψυχής, όσον αφορά στα συναισθήματα που μπορεί να αισθανθεί,

καὶ τὸ νοητὸν τοῦ νοῦ.
και η εφαρμογή της νοητικής εργασίας μιας ψυχής, όσον αφορά τα αντικείμενα που μπορούν να κατανοηθούν.

[402b16] ἔοικε δ'οὐ μόνον τὸ τί ἐστι γνῶναι χρήσιμον εἶναι πρὸς τὸ θεωρῆσαι τὰς αἰτίας τῶν συμβεβηκότων ταῖς οὐσίαις
Και καθώς φαίνεται μετά από την προηγούμενη εξέτασή μας, δεν είναι μόνο αυτό χρήσιμο, δηλαδή να γνωρίσουμε τις αιτίες που συμβαίνουν ορισμένα γεγονότα που οφείλονται σε ψυχικές διεργασίες, (αλλά πρέπει να προχωρήσουμε και σε άλλες έρευνες)

(ὥσπερ ἐν τοῖς μαθήμασι τί τὸ εὐθὺ καὶ τὸ καμπύλον,
(όπως στα μαθηματικά θα πρέπει να γνωρίζουμε τις διαφορές μεταξύ μιας ευθείας γραμμής και μιας καμπύλης,

ἢ τί γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον,
ή τις διαφορές μεταξύ μιας γραμμής και ενός επιπέδου,

πρὸς τὸ κατιδεῖν πόσαις ὀρθαῖς αἱ τοῦ τριγώνου γωνίαι ἴσαι),
ή να γνωρίζουμε με πόσες ορθές ισούται το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου)

ἀλλὰ καὶ ἀνάπαλιν τὰ συμβεβηκότα συμβάλλεται μέγα μέρος πρὸς τὸ εἰδέναι τὸ τί ἐστιν•
Αλλά και αντίστροφα, τα αποτελέσματα των ψυχικών διεργασιών συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην έρευνά μας όσον αφορά της ουσίας της ψυχής.

ἐπειδὰν γὰρ ἔχωμεν ἀποδιδόναι κατὰ τὴν φαντασίαν περὶ τῶν συμβεβηκότων,
καθότι όταν αποκτήσουμε αποδείξεις, που αφορούν τις θεωρίες μας για τα αποτελέσματα των ψυχικών διεργασιών,

ἢ πάντων ἢ τῶν πλείστων,
είτε για όλα τα αποτελέσματα είτε για ένα μεγάλο μέρος αυτών των αποτελεσμάτων,

τότε καὶ περὶ τῆς οὐσίας ἕξομεν λέγειν κάλλιστα•
τότε θα καταφέρουμε και μάλιστα με πολύ ωραίο τρόπο να περιγράψουμε την ουσία της ψυχής.

πάσης γὰρ ἀποδείξεως ἀρχὴ τὸ τί ἐστιν,
Σε κάθε απόδειξή μας, θα πρέπει να εξετάζουμε καταρχήν ποια είναι η ουσία της ψυχής,

ὥστε καθ'ὅσους τῶν ὁρισμῶν μὴ συμβαίνει τὰ [403a] συμβεβηκότα γνωρίζειν,
Έτσι λοιπόν, όταν καταλήγουμε σε κάποιο συμπέρασμα, ενώ δεν έχουμε την απόλυτη γνώση των ψυχικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα,

ἀλλὰ μηδ'εἰκάσαι περὶ αὐτῶν εὐμαρές,
αλλά συγχρόνως δεν θέλουμε και να καταλήξουμε σε εύκολες εικασίες σχετικά με αυτές τις άγνωστες διεργασίες,

δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς ἅπαντες.
είναι φανερό ότι σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη, διότι διαφορετικά η προσπάθεια όλων μας θα καταλήξει στο κενό.

[403a3] ἀπορίαν δ'ἔχει καὶ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς,
Αναπόφευκτα όμως, μας δημιουργούνται και κάποιες απορίες σχετικές με τα πάθη της ψυχής.

πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ καὶ τοῦ ἔχοντος
Δηλαδή τι από τα δύο συμβαίνει; Όλα τα πάθη είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους;

ἢ ἔστι τι καὶ τῆς ψυχῆς ἴδιον αὐτῆς•
ή αφορούν μόνο σε αυτόν που τα υφίσταται και έτσι καθορίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ψυχής του;

τοῦτο γὰρ λαβεῖν μὲν ἀναγκαῖον,
Αυτό το γεγονός θα πρέπει να το θεωρήσουμε αναγκαίο στοιχείο της έρευνάς μας,

οὐ ῥᾴδιον δέ.
αν και θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο να το εξετάσουμε.

φαίνεται δὲ τῶν μὲν πλείστων οὐθὲν ἄνευ τοῦ σώματος πάσχειν οὐδὲ ποιεῖν,
Είναι φανερό, όσον αφορά τους περισσότερους ανθρώπους ότι όταν κάποιος κάνει κάτι ή υφίσταται κάτι, η ενέργεια αυτή αποκλείεται να μην έχει επιδράσεις και στο σώμα του,

οἷον ὀργίζεσθαι, θαρρεῖν, ἐπιθυμεῖν, ὅλως αἰσθάνεσθαι,
όπως συμβαίνει όταν οργίζεται κάποιος, όταν δείχνει θάρρος, όταν επιθυμεί κάτι, και όταν εν γένει λειτουργούν οι αισθήσεις του.

μάλιστα δ'ἔοικεν ἰδίῳ τὸ νοεῖν•
Κατεξοχήν φαίνεται ότι αυτή η διεργασία αφορά στον νου.

εἰ δ'ἐστὶ καὶ τοῦτο φαντασία τις ἢ μὴ ἄνευ φαντασίας,
Ακόμα όμως και αν πρόκειται για προϊόν φαντασίας ή όχι,

οὐκ ἐνδέχοιτ'ἂν οὐδὲ τοῦτ'ἄνευ σώματος εἶναι.
ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση δεν θα ήταν δυνατό να μην συμμετέχει το σώμα.

εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴδιον,
Εάν λοιπόν συνέβαινε κάποιο από αυτά τα πάθη ή κάποιες αντιδράσεις της ψυχής να αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας ψυχής και όχι του νου,

ἐνδέχοιτ'ἂν αὐτὴν χωρίζεσθαι•
θα έπρεπε και θα ήταν δυνατόν, η ψυχή να μπορεί να χωριστεί από το σώμα, δηλαδή τον νου.

εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον αὐτῆς,
Εφόσον λοιπόν το σώμα-νους δεν θα είχε καμμία σχέση με την ψυχή,

οὐκ ἂν εἴη χωριστή,
δεν θα μπορούσε ποτέ το σώμα να χωριστεί από την ψυχή,

ἀλλὰ καθάπερ τῷ εὐθεῖ, ᾗ εὐθύ, πολλὰ συμβαίνει,
αλλά όπως ακριβώς συμβαίνει με κάτι που κινείται σε ευθεία γραμμή, επειδή κινείται ευθύγραμμα, τότε αυτό το σώμα διαθέτει πολλά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Κατεβαίνοντας κανείς τον δρόμο προς την όμορφη και δημοφιλή παραλία του Πόρτο Γερμενού δεν γίνεται να μην παρατηρήσει τον όγκο του αρχαίου κάστρουπου δεσπόζει από πάνω.

Λίγοι, εκτός των επισκεπτών της παραλίας, γνωρίζουν την ύπαρξή του αν και πρόκειται για ένα από τα καλύτερα διατηρημένα φρούρια της αρχαιότητας.

Και αυτοί οι επισκέπτες πάντως δύσκολα θα αφήσουν την ξαπλώστρα για να πάρουν το (ελαφρώς) ανηφορικό μονοπάτι προς το φρούριο των Αιγοσθένων. Είναι κρίμα γιατί όσοι το κάνουν θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν ένα σπουδαίο δείγμα της αρχιτεκτονικής ευφυΐας της κλασικής εποχής, χτισμένο με πρόσωπο στη θάλασσα, φανερά για να προστατεύει τον κόλπο που θα ήταν ιδανικό αραξοβόλι για τον επίδοξο εισβολέα της αττικής γης.

Πράγματι η επιγραφή στην κορυφή του φρουρίου μάς πληροφορεί πως χτίστηκε στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα από τους Μεγαρείς με τη συνδρομή των τότε συμμάχων τους Αθηναίων, οι οποίοι ανέλαβαν και την επάνδρωσή του. Ο θηβαϊκός κίνδυνος ήταν ακόμα ορατός και προφανώς οι Αθηναίοι θέλησαν να κλείσουν αυτό τον δρόμο με τον πιο οριστικό τρόπο.

Το ισχυρό τείχος με τους ογκόλιθους, διατηρημένο σε αρκετά μεγάλο ύψος και σήμερα, δίνει μια αίσθηση απροσπέλαστου, ενώ οι δύο πύργοι στις γωνίες (υπό αναστήλωση αυτό τον καιρό) επιβάλλονται με το τεράστιο μέγεθος και την άψογη ισοδομική τοιχοποιία τους.

Πολλοί ογκόλιθοι έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί στα βυζαντινά χρόνια για την κατασκευή της βασιλικής που βρίσκεται στο κέντρο του κάστρου. Το αν και πότε θα τελειώσουν οι αναστηλωτικές εργασίες στους πύργους είναι μάλλον ασαφές όπως και το κατά πόσον υπάρχει πρόθεση να «αξιοποιηθεί» (που είναι και της μόδας) το μνημείο τουριστικά. Ίσως είναι και άνευ σημασίας.

Οι πέτρινοι όγκοι του στέκουν στον μυχό του κόλπου δυόμισι χιλιάδες χρόνια τώρα και μάλλον θα συνεχίσουν να το κάνουν, ακόμα κι αν δεν έμειναν πολλά πλέον σε αυτόν τον τόπο, από όσα χτίστηκαν να φυλάνε.

-Γιατί ο αρχιτέκτονας ασφάλισε τον τάφο με... παγίδες; -Νέα στοιχεία στο “φως” για την ταυτότητας του ενοίκου

Κορυφώνεται η αγωνία για το ποιος είναι ο νεκρός που κρύβει ο τύμβος Καστά μετά και τις νέες αποκαλύψεις που ήρθαν στο φως.

Οι δύο Καρυάτιδες που εντόπισαν οι επιστήμονες προκάλεσαν από τη μία το θαυμασμό όλου του κόσμου, ωστόσο το σπασμένο πρόσωπο της μίας, αλλά και η απουσία των χεριών και των δύο, προκάλεσαν νέες συζητήσεις και θεωρίες για το αν ο τάφος έχει συληθεί ή όχι.

Από την πλευρά του υπουργείου Πολιτισμού πάντως, η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη, εξέφρασε τη βεβαιότητά της πως η φθορά στο πρόσωπο της μίας Καρυάτιδας πιθανότατα έχει προέλθει από φυσικό τρόπο (γήρανση των υλικών και πτώση λίθων από πάνω η οποία φαίνεται) και όχι σε αρπαγή τμημάτων των αγαλμάτων από τυμβωρύχους αρχαιοκάπηλους.

Ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας τού ΑΠΘ, Παναγιώτης Φάκλαρης, στενός συνεργάτης τού Μανώλη Ανδρόνικου, έκανε λόγο για για «συνταρακτική αποκάλυψη» με τις καρυάτιδες στον τύμβο της Αμφίπολης.

«Περίμενα γλυπτά, αλλά όχι καρυάτιδες. Πρόκειται για ένα διακοσμητικό αρχιτεκτονικό στοιχείο» είπε ο καθηγητής για τις δυο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες που βρέθηκαν στον τύμβο Καστά. Όπως είπε ο Φάκλαρης, πρόκειται για την πρώτη φορά που εντοπίζονται καρυάτιδες σε μακεδονικό τάφο και εξέφρασε τη βεβαιότητα, ότι η απουσία προσώπου από τη μία καρυάτιδα, και ενδεχομένως οι φθορές στο πρόσωπο της δεύτερης, μαρτυρούν τις προσπάθειες τυμβωρύχων για σύληση του ταφικού μνημείου. «Πρόκειται οπωσδήποτε για βέβηλο ανθρώπινο χέρι» σημείωσε, απορρίπτοντας την πιθανότητα φυσικής φθοράς.

Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ, οι μορφές επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης.Ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλα τους.Η διάταξη της δεύτερης εισόδου με τις καρυάτιδες αποτελεί σημαντικό εύρημα, το οποίο συνηγορεί στην άποψη ότι πρόκειται για εξέχον μνημείο, ιδιαίτερης σπουδαιότητας.

Μπροστά από τις καρυάτιδες, και από το ύψος της μέσης τους και κάτω, αποκαλύπτεται τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5μ.Πρόκειται για δεύτερο τοίχο σφράγισης που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου. Είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της προσπάθειας των κατασκευαστών για την αποτροπή εισόδου στο μνημείο.

Τι συμβολίζουν οι Σφίγγες και οι Καρυάτιδες

Σύμφωνα με τους ιστορικούς,η Σφίγγα είναι ένα φανταστικό πλάσμα που συμβολίζει την απόλυτη προστασία του χώρου που βρίσκεται.Παρόμοιο χαρακτήρα έχουν και οι Καρυάτιδες που φρουρούν τον ιερό χώρο.

Εντύπωση άλλωστε έχει προκαλέσει το γεγονός ότι σε κανέναν από τους μέχρι σήμερα μακεδονικούς τάφους που έχουν ανακαλυφθεί δεν υπάρχουν καρυάτιδες.

Το γεγονός αυτό ενισχύει την άποψη ότι ο τάφος ανήκει σε εξέχον πρόσωπο.

Οι Σφίγγες είναι εσκεμμένα ακέφαλες είτε για λόγους συμβολικούς είτε για άλλους λόγους που αφορούν την ασφάλεια του μνημείου. Το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν τα κεφάλια των Σφιγγών, αυτό καθ’ εαυτό ενισχύει αυτήν την άποψη μιας και είναι απίθανο να εκλάπησαν από τυμβωρύχους καθώς αυτοί ενδιαφέρονται αποκλειστικά και μόνο για πολύτιμα αντικείμενα και είναι λογικό να αγνοούσαν τέτοια ογκώδη και πολύ βαριά αντικείμενα.

Όσον αφορά δε το δεύτερο, κατά την άποψη μου η ύπαρξη του κενού είναι εσκεμμένη και προβλέφθηκε από τον κατασκευαστή (εν προκειμένω ο Δεινοκράτης) για λόγους που αφορούν την ασφάλεια του μνημείου.

«Η Αμφίπολη μπορεί να είναι ο τάφος της Ολυμπιάδας»

Ο διάσημος Βρετανός αιγυπτιολόγος Άντριου Τσανγκ, λέει ότι τα ευρήματα της Αμφίπολης «δείχνουν» ότι ο τάφος ίσως ανήκει στη μητέρα ή τη σύζυγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο ιστορικός και αιγυπτιολόγος Άντριου Τσανγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Αναζητώντας τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» δήλωσε στο Discovery Channel ότι οι ρόδακες της Αμφίπολης μοιάζουν πολύ με εκείνες που διακοσμούν το χρυσό φέρετρο που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου Β'.

«Φαίνεται ότι ο ρόδακας είναι σήμα κατατεθέν του κατόχου» είπε ο 52χρονος Τσανγκστο Discovery News, ο οποίος θεωρεί ότι πιθανότερο είναι η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Αλεξάνδρου, να βρίσκεται στον εντυπωσιακό τάφο.

Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι, οι βασίλισσες που πέθαναν στην Αμφίπολη στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. είναι η Ολυμπιάδα και η Ρωξάνη, η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με την Ολυμπιάδα – σύμφωνα με τον αιγυπτιολόγο – να συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες, αν και δεν αποκλείει και έναν συνδυασμό των δύο γυναικών.

Οι φωτογραφίες από το εσωτερικό του τύμβου καθώς προχωρά η ανασκαφή μαγεύουν την υφήλιο, οι εικόνες από ψηλά προκαλούν δέος και οι νέα απεικόνιση της Αμφίπολης αυτή τη φορά από το διάστημα πραγματικά αφήνει τους πάντες με το στόμα ανοιχτό.

Πρόκειται για φωτογραφίες από την υπηρεσία της Google Maps, οι οποίες έχουν ληφθεί από δορυφόρους του διαστήματος. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ο ταφικός περίβολος των 497 μέτρων ο οποίος σχηματίζει έναν τέλειο κύκλο διακρίνεται από τεράστιο ύψος

Περιηγηθείτε στην Αμφίποληαπό το... διάστημα πατώντας ΕΔΩ

Την πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου στο λόφο Κάστα έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα το υπουργείο Πολιτισμού.

Το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε στη δημοσιότητα ένα σκίτσο αναπαράστασης του τύμβου όπως ήταν στην αρχαιότητα. Φαίνεται ξεκάθαρα όλη η διαδρομή μέχρι τον τάφο από την είσοδο, στις σφίγγες έως τις Καρυάτιδες.

Την ίδια στιγμή συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στον λόφο Κάστααπό τη ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Η αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων συνεχίζεται οριζόντια και σε όλη την έκταση του χώρου, ανάμεσα στον διαφραγματικό τοίχο με τις Καρυάτιδες και τον τρίτο τοίχο, ώστε να επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση των πιέσεων και να διασφαλίζεται σταθερά η στατική επάρκεια του μνημείου, σύμφωνα με τις αποφάσεις της διεπιστημονικής τεχνικής ομάδας.

Σήμερα, παρουσιάζεται η πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου, από τον αρχιτέκτονα του ΥΠΠΟΑ κ. Μ. Λεφαντζή με τους δύο διαφραγματικούς τοίχους επί των οποίων φέρονται, στον μεν πρώτο οι Σφίγγες, στο δε δεύτερο οι Καρυάτιδες. Οι εργασίες συντήρησης και στερέωσης τους συνεχίζονται.

Συνεχίζονται, επίσης, οι εργασίες τεκμηρίωσης του συνόλου των αρχαιολογικών ανασκαφικών εργασιών, με ψηφιακά και συμβατικά μέσα.

Μέρα με την μέρα, τα σενάρια γύρω από το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης αυξάνονται, με τους ιστορικούς και αρχαιολόγους να αλλάζουν συνεχώς γνώμη για τον «ένοικο» του τάφου.

Η παγκόσμια κοινότητα, μετά και τα νέα ευρήματα που ήρθαν στο «φως» το Σαββατοκύριακο, υμνεί τον Τύμβο Καστά και περιμένει με αγωνία τα επόμενα νέα. Η αποκάλυψη των Καρυάτιδων, εκτός από το ότι επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι κάποιο σπουδαίο πρόσωπο αναπαύεται εδώ και αιώνες στην Αμφίπολη, ενισχύει το σενάριο που θέλει την μητέρα του Μεγάλου Αλέξανδρου, Ολυμπιάδα να έχει ταφεί εκεί.

Συγκεκριμένα, ο διάσημος ιστορικός και αιγυπτιολόγος Άντριου Τσιανγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Αναζητώντας τον τάφο του Μεγάλου Αλέξανδρου», δήλωσε στο Discovery Channel ότι οι ρόδακες της Αμφίπολης μοιάζουν πολύ με εκείνες που διακοσμούν το χρυσό φέρετρο που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου Β'.

Φαίνεται ότι ο ρόδακας είναι σήμα κατατεθέν του κατόχου» είπε ο 52χρονος Τσανγκ στο Discovery News, ο οποίος θεωρεί ότι πιθανότερο είναι η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Αλεξάνδρου, να βρίσκεται στον εντυπωσιακό τάφο.

Οι Καρυάτιδες είναι πραγματικά ένα εντυπωσιακό εύρημα. Το γεγονός ότι τώρα έχουμε ένα δεύτερο ζευγάρι θηλυκών φυλάκων, ενισχύει την υπόθεση ότι πρόκειται για τον τάφο μιας πολύ σημαντικής βασίλισσας.

«Οι Καρυάτιδες είναι πραγματικά ένα εντυπωσιακό εύρημα. Το γεγονός ότι τώρα έχουμε ένα δεύτερο ζευγάρι θηλυκών φυλάκων, ενισχύει την υπόθεση ότι πρόκειται για τον τάφο μιας πολύ σημαντικής βασίλισσας» λέει ο Τσανγκ, τονίζοντας ότι οι σφίγγες που φρουρούν την είσοδο του τάφου υπήρξαν σύμβολο συνδεδεμένο με τις βασίλισσες της Μακεδονίας από τα τέλη του 4 αιώνα π.Χ.

Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι, οι βασίλισσες που πέθαναν στην Αμφίπολη στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. είναι η Ολυμπιάδα και η Ρωξάνη, η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με την Ολυμπιάδα – σύμφωνα με τον αιγυπτιολόγο – να συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες, αν και δεν αποκλείει και έναν συνδυασμό των δύο γυναικών.

Ποια ήταν η θρυλική Ολυμπιάδα;

Η Ολυμπιάδα ως ιστορική προσωπικότητα έζησε στη σκιά δύο μεγάλων ιστορικών χαρακτήρων, του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου.

Όμως, δεν υστερούσε καθόλου σε δύναμη προσωπικότητας και η συμμετοχή ή η παρέμβασή της συνετέλεσαν σημαντικά στη διαμόρφωση πολλών ιστορικών γεγονότων της εποχής της.

Ήταν η δευτερότοκη κόρη του Νεοπτόλεμου, βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου, και γεννήθηκε το 373 π.Χ στην Πασσαρώνα, την πρωτεύουσα του βασιλείου. Όταν ήταν έντεκα χρόνων, πέθανε ο πατέρας της και το θρόνο πήρε ο θείος της, Αρύββας, ο οποίος παντρεύτηκε τη μεγαλύτερη αδελφή της, Τρωάδα.

Ο αδελφός της, Αλέξανδρος, ήταν τότε μόλις ενός έτους.

Ήταν η εποχή που η Ήπειρος είχε απαλλαγεί από το πνεύμα της τοπικής περιχαράκωσης και βρίσκονταν σε αναγεννητική περίοδο σε όλους τους τομείς.

Η Ολυμπιάδα από τα παιδικά της χρόνια έτυχε ιδιαίτερης μόρφωσης πέρα από απλή μάθηση και γραφή. Νωρίς διακρίθηκε για το ανήσυχο και ανικανοποίητο πνεύμα της, τις μεταφυσικές της ανησυχίες και τη δίψα να μάθει περισσότερα για τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου.

Έμαθε τα ιερατικά μυστικά στο Μαντείο της Δωδώνης, το οποίο και υπηρέτησε για χρόνια, ενώ ήταν μυημένη και στα Βακχικά Μυστήρια.

Ήταν ιέρεια των Καβειρίων Μυστηρίων της Σαμοθράκης, όπου και γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Φίλιππο Β' .

Το όνομα της, σύμφωνα με τον ιστορικό W. Heckel, ήταν Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη.

Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, ύστερα από την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 π.Χ.

Υπήρξε η νόμιμη γυναίκα του Φιλίππου και μοναδική βασίλισσα των Μακεδόνων.

Έζησε μαζί του είκοσι χρόνια (375 π.Χ.-337 π.Χ.). Ο Φίλιππος, βέβαια, σύμφωνα με τα κρατούντα της εποχής, πήρε πολλές γυναίκες (Αυδάτα, Φιλίνα, Νικησίπολη, Μήδα, κ.α.) που δεν ήταν Μακεδόνισσες, εκτός της τελευταίας, της Κλεοπάτρας. Όταν μπήκε στη Μακεδονική αυλή, βρήκε από αυτές τη Φίλιννα με το γιο της, Αριδαίο, και τη θυγατέρα της Αυδάτας, Κυνάνη.

Η Ολυμπιάδα ήταν η πιο μορφωμένη από όλες όσες παντρεύτηκε ο Φίλιππος και από όλες γενικά τις Μακεδόνισσες αρχόντισσες.

Εξασκούσε μια απαράμιλλη γοητεία με την ομορφιά της, τη μόρφωση και τη σοβαρότητά της.

Θυσίαζε πολλά για την ακόρεστη φιλαρχία της, εκτός από τη ζωή ή τη φήμη του γιου της, Αλέξανδρου, που αγαπούσε παθολογικά.

Ο Πλούταρχος, ο οποίος έζησε πολλούς αιώνες αργότερα, τη χαρακτήριζε κακότροπη και ζηλιάρα. Επίσης, αναφέρει ότι εμφανιζόταν με εξημερωμένα φίδια.

Αργότερα, λέγεται ότι η ίδια ομολόγησε στο σύζυγό της ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν γιος του, αλλά ότι τον είχε συλλάβει από ένα φίδι που εμφανίστηκε στον ύπνο της, το οποίο, σύμφωνα με το μύθο, ήταν ενσάρκωση του ίδιου του Δία, κι ότι ο ίδιος ο Φίλιππος τη χώρισε και την έστειλε στην Ήπειρο κατηγορώντας τη για μοιχεία.

Ωστόσο, είχε πολλές αρετές, αρκετές από τις οποίες μετέδωσε στο γιο της, τον Αλέξανδρο.

Στην πολυκύμαντη και ταραχώδη ζωή της συναντώνται μεγάλα προτερήματα και μεγάλα ελαττώματα.

Ως αφοσιωμένη μητέρα, είχε τάξει τη ζωή της σε ένα μόνο σκοπό και τον υπηρετούσε με πάθος: πώς θα εξασφάλιζε για το γιο της τη διαδοχή του θρόνου της Μακεδονίας μέσα στη δίνη των μηχανορραφιών και δολοπλοκιών στην αυλή της Πέλλας.

Και αυτό το ανυποχώρητο πάθος της υπονοούσε ο Φίλιππος, όταν, απαντώντας στο γιο του Αλέξανδρο, που χαρακτήριζε τη μητέρα του ως τη γενναιότερη απ'όλες τις Νηρηίδες, του είπε γελώντας: «όχι μόνο γενναιότερη, αλλά και πολεμικότερη, γιατί δε σταματάει να με καυγαδίζει».

Οι σχέσεις των δύο συζύγων έως τo 337 π.Χ., οπότε και η Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, ανηψιά του στρατηγού Άτταλου, ανυψώνεται ως ισότιμη και νόμιμη βασίλισσα, υπήρξαν κατά βάση αρμονικές, χωρίς να λείπουν κάποιες εκρήξεις.

Ο Φίλιππος της εμπιστευόταν τη διακυβέρνηση του κράτους, όταν απουσίαζε στις συχνές και μακρόχρονες εκστρατείες του.

Η Ολυμπιάδα είχε δημιουργήσει στην αυλή δικό της κύκλο ευνοουμένων, που τους προστάτευε ακόμα και από τη στράτευσή τους και την αποστολή στα διάφορα μέτωπα.

Ήταν προικισμένη με χαρίσματα μεγάλα, πράγματι ηγεμονικά. Μετά το θάνατο του αδελφού της, Αλέξανδρου, βασιλιά των Μολοσσών, εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο και έγινε Αντιβασίλισσα και επίτροπος του ανήλικου εγγονού της, Νεοπτόλεμου Γ'.

Στην Ήπειρο, ανέπτυξε πολιτική δράση ιστορικής σημασίας. Πλάτυνε το «κοινό των Μολοσσών» με την εισδοχή νέων Ηπειρωτικών φύλων και το μετονόμασε «Οι Σύμμαχοι των Απειρωτάν», ζωντανεύοντας έτσι το κλονισμένο γόητρο της δυναστείας των Αιακιδών, κυβέρνησε δε την Ήπειρο δεκατρία ολόκληρα χρόνια έως το 317 π.Χ..

Η απροσδόκητη και θλιβερή αγγελία του θανάτου του γιου της, το 323 π.Χ., τη συνέτριψε.

Δε θέλησε ποτέ να δεχτεί πως ο Αλέξανδρος πέθανε από φυσιολογικό θάνατο και θρηνούσε ακόμα που μάθαινε ότι έμενε άταφος στη Βαβυλώνα επί δύο χρόνια, εξαιτίας των άγριων αγώνων διαδοχής των στρατηγών του.

Η οργή της μεγάλωσε, όταν ο Μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον διανοητικά καθυστερημένο γιο του Φιλίππου – από τη Φίλιννα – ως Φίλιππο Αριδαίο, τον οποίο παντρεύτηκε η φιλόδοξη κόρη της Κυνάνης, Ανταία-Ευρυδίκη, για να εξυπηρετήσει τους φιλόδοξους σκοπούς της.

Του Γιώργου Λαμπίρη

To 1900, όταν μια ομάδα σφουγγαράδων από τη Σύμη βουτούσε στο βυθό των Αντικυθήρων, κανείς δεν μπορούσε τότε να φανταστεί τη σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων που ανακαλύφθηκαν σε ναυάγιο στην περιοχή μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης.

Το νησί που κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστό ως Αίγιλα, αποτελούσε την είσοδο στο Αιγαίο. Τόπος στρατηγικής σημασίας και ορμητήριο των πειρατών από την αρχαιότητα. Στο βυθό του περάσματος του μικρού αυτού νησιού βρέθηκε ο περίφημος Έφηβος και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων.

(ΦΩΤΟ: Ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων)

Στην ίδια περιοχή, 114 χρόνια μετά την πρώτη βουτιά των σφουγγαράδων που έφερε στο φως τα σπουδαία αυτά ευρήματα, η ιστορία ξαναγράφεται. Μια ομάδα επιστημόνων επιστρέφει στο σημείο με όπλο την τεχνολογία και με ελπίδες ότι μπορεί να φέρει στην επιφάνεια νέα στοιχεία.

Όλα αυτά στον απόηχο - θα μπορούσε κανείς - των συνεχών αρχαιολογικών ανακαλύψεων στον τύμβο της Αμφίπολης.
Το news.gr επικοινώνησε με την επικεφαλής της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, Αγγελική Σίμωσι, αναζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες ενόψει του σημαντικού αυτού εγχειρήματος.

-Γιατί επιλέγετε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να πραγματοποιήσετε νέες έρευνες στο σημείο και πώς φτάσαμε στο κατώφλι νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων στην περιοχή;

«Το θέμα των Αντικυθήρων δεν είχε κλείσει οριστικά, έπρεπε να βρεθεί η ευκαιρία και να συνεχιστεί η έρευνα. Έτσι, το 2012 έγινε η πρώτη επιστροφή στο νησί.

Κατά την έρευνα του 2012 ανελκύστηκαν τα μολύβδινα στελέχη μιας ξύλινης άγκυρας και ένας αμφορέας χαρακτηριστικός του φορτίου του.

Όμως δεν αρκεστήκαμε στα ευρήματα αυτά, δεν γνωρίζαμε μάλιστα εάν ανήκουν στο ίδιο ναυάγιο ή σε ένα δεύτερο πλησίον αυτού.

Το 2013 επιστρέψαμε για λίγες μόνο μέρες και τότε κατεβήκαμε σε βαθύτερα νερά. Ένα πλάτωμα στον απότομο κρημνό του βράχου κινεί την προσοχή μας, πρέπει εδώ να σκάψουμε να δούμε τι κρύβεται κάτω από την άμμο».

-Ποιοι θα συμμετάσχουν στη συγκεκριμένη αποστολή και γιατί επιλέγει ένας αμερικανικός φορέας να αναμειχθεί στις έρευνες;

«“Επιστροφή στα Αντικύθηρα”, είναι ο τίτλος, που δίδεται στη νέα ερευνητική αρχαιολογική εκστρατεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης.

Πρόκειται για την συνέχιση των επίπονων προσπαθειών μας, που ξεκίνησαν από το 2012 ώστε να εντοπιστεί εκ νέου το φημισμένο ναυάγιο, του πλοίου, που μετέφερε σημαντικά γλυπτά αλλά και τον σε όλους μας γνωστό μηχανισμό».

-Ποια σημαντικά ευρήματα μας έχει προσφέρει έως σήμερα το ναυάγιο των Αντικυθήρων;

«Ένα χάλκινο άγαλμα, ο λεγόμενος έφηβος των Αντικυθήρων, που ανασύρθηκε το 1900 από το ναυάγιο, εικονίζει ένα αθλητικό νέο, σφριγηλό και ευκίνητο με καλοχτισμένο και εύπλαστο σώμα. Δεν είναι βέβαιο τι κρατούσε στο υψωμένο δεξί χέρι∙ αν κρατούσε μήλο, όπως νόμιζαν μερικοί, τότε πρέπει να εικονίζει τον Πάρι και σε τέτοια περίπτωση δεν είναι απίθανο να πρόκειται για ένα γνωστό έργο του γλύπτη Εφράνορα το 340 π.Χ.

(ΦΩΤ: O έφηβος των Αντικυθήρων)

Χαρακτηριστική είναι η χάλκινη κεφαλή φιλοσόφου, που βρέθηκε στο ίδιο ναυάγιο μαζί με πολλά άλλα γλυπτά, έργα υψηλής τέχνης.

Εντυπωσιακή είναι η απόδοση των χαρακτηριστικών της κεφαλής αυτής, το οξύ και στοχαστικό βλέμμα, το ρυτιδωμένο πρόσωπο, η χοντρή μύτη, οι αυλακώσεις δίπλα στα ρουθούνια, το πλαδαρό πρόσωπο και τα άτακτα μαλλιά και γένια δίνουν στο πορτραίτο ένα έντονο ρεαλιστικό χαρακτήρα έργο του 240 π.Χ.

Μαζί με αυτά τα χαρακτηριστικά έργα που κοσμούν σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ανασύρθηκαν και άλλα πολλά το 1900.

Σας θυμίζω ότι συστηματική έρευνα έγινε στην περιοχή ύστερα από πολλά χρόνια ,το 1976, από τον Κουστώ με την βοήθεια του βαθυσκάφους όπου διαπιστώθηκε ότι ο πυθμένας κρύβει και άλλα αντικείμενα αλλά και έργα τέχνης».

-Σε μία περιοχή όπου ανακαλύφθηκαν σπουδαία ευρήματα, όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, υπάρχουν αυτή τη στιγμή ενδείξεις για δεύτερο ναυάγιο, το οποίο μπορεί να μας δώσει νέα στοιχεία, και ίσως επιπλέον κομμάτια του Μηχανισμού;

Tο κέρδος θα είναι μεγάλο, εάν αποκαλυφθούν και άλλα έργα τέχνης, εάν έρθει στο φως μέρος του ξύλινου σκαριού του πλοίου. Είμαστε γεμάτοι αγωνία για τα αποτελέσματα των ερευνών μας αλλά μας κυριαρχεί και μεγάλη αισιοδοξία.
Η στολή υψηλής τεχνολογίας που θα συμβάλει στις έρευνες

Την αισιοδοξία των αρχαιολόγων έρχεται να ενισχύσει η χρήση νέων τεχνολογικών μέσων, τα οποία θα συμβάλουν στην έρευνα. Η εντυπωσιακή στολή Exosuit, κατασκευάστηκε από την καναδική εταιρεία Nuytco Research.

(ΦΩΤ: H υψηλής τεχνολογίας στολή Exosuit)

Σε πολλούς μάλιστα θυμίζει στοιχεία του παρελθόντος, παραπέμποντας στα σκάφανδρα που φορούσαν οι Σύμιοι σφουγγαράδες στις αρχές του 20 αιώνα, όταν και ανακάλυψαν το περίφημο ναυάγιο.

Ο συγκεκριμένος τύπος στολής έχει το εξής σημαντικό πλεονέκτημα: Αφενός επιτρέπει στους δύτες να παραμείνουν αρκετή ώρα σε μεγάλο βάθος, το οποίο φτάνει ακόμα και τα 300 μέτρα.

Αφετέρου δίνει τη δυνατότητα άμεσης επιστροφής στην επιφάνεια χωρίς την υποχρέωση στάσεων, καθώς δεν χρειάζεται η διαδικασία της αποσυμπίεσης.

Η “Επιστροφή στα Αντικύθηρα” θα ξεκινήσει στις 15 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να διαρκέσει περίπου ένα μήνα.

Το βλέμμα στραμμένο στο πολύχρωμο ίχνος που διακρίνεται μέσα από την οπή στον τρίτο τοίχο -Τι αποκαλύπτει η τρισδιάστατη απεικόνιση του τάφου

Τον γύρο του κόσμου κάνουν οι εικόνες από τα νέα ευρήματα που φέρνουν στο φως οι ανασκαφικές εργασίες στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, προκαλώντας το παγκόσμιο δέος, τόσο απλών πολιτών, όσο και των επιστημόνων.

Μέρα με τη μέρα τα σενάρια για τον «ένοικο» του τάφου αυξάνονται, με τους ιστορικούς και αρχαιολόγους να αλλάζουν συνεχώς γνώμη. Χθες, Τρίτη, δόθηκε στη δημοσιότητα η πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου της Αμφίποληςαπό τον αρχιτέκτονα Μ. Λεφαντζή.

Στο σχεδιάγραμμα απεικονίζονται οι δύο διαφραγματικοί τοίχοι, επί των οποίων φέρονται, στον μεν πρώτο οι Σφίγγες, στο δε δεύτερο οι Καρυάτιδες, ενώ αντιστοιχίζονται τα ευρήματα προς τα σημεία όπου βρέθηκαν, προσφέροντάς μας μία πιο σφαιρική εικόνα για τη μέχρι στιγμής πρόοδο των ερευνών.

Ωστόσο, αρχαιολόγοι αλλά και ερευνητές φέρεται να μπλέκονται περισσότερο όσον αφορά στην χρονολόγηση του μνημείου.

Τι κρύβεται πίσω από τον τρίτο τοίχο;

Ενώ το, παγκόσμιο πλέον, κοινό και τα διεθνή ΜΜΕ παραμένουν σε αγωνία παρακολουθώντας επί 24ωρης βάσης τα ενημερωτικά δελτία που δίνει στη δημοσιότητα το υπουργείο Πολιτισμού, οι αρχαιολόγοι έχουν ήδη ολοκληρωμένη εικόνα για το τι κρύβεται πίσω από τον τρίτο διαφραγματικό τοίχο.

Η διεπιστημονική ομάδα υπό την επικεφαλής της ανασκαφής, κ. Περιστέρη,δεν αποκάλυψε τι κρύβεται πίσω από τον τοίχο με τις δύο Καρυάτιδες. Ωστόσο, ήδη από τη φωτογραφία με το ορθογώνιο κομμάτι της οροφής, το οποίο βρέθηκε πεσμένο στον δεύτερο προθάλαμο, από την οπή στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο, διακρίνεται στο σκοτάδι ένα πολύχρωμο ίχνος.

Από τον Λέοντα στις Καρυάτιδες

Το 1912 κατά τη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου, Έλληνες στρατιώτες παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμόνα. Τα πρώτα ευρήματα ήταν κομμάτια από τη μαρμάρινη βάση του λέοντα της Αμφίπολης που βρέθηκαν κατά την εκτέλεση των έργων αποξήρανσης της περιοχής.

Θα περάσουν πολλές δεκαετίες μέχρι ο Λέοντας να συνδεθεί με τον τύμβο, να γίνει δηλαδή ο συσχετισμός όλων των κομματιών που βρέθηκαν διάσπαρτα και σε μεγάλο απόσταση από τον τύμβο.Η ύπαρξη του τάφου της Αμφίπολης αρχίζει να απασχολεί την επιστημονική κοινότητα των αρχαιολόγων πολλά χρόνια αργότερα. Το 1953 έγινε στο λόφο Καστά η πρώτη τομή από κατοίκους της περιοχής

Σήμερα, η ομάδα της ΚΗ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων υπό την κ. Κατερίνα Περιστέρη και έπειτα από δύο χρόνια ανασκαφών σε μεγαλύτερο βάθος από το σημείο που ήταν εντοπισμένος ο τύμβος, έχουν αποκαλυφθεί ευρήματα που επιτρέπουν να διατυπώνονται ποικίλα, περισσότερο ή λιγότερο βάσιμα, σενάρια για τη σημασία του μνημείου και κυρίως για τον νεκρό ή τους νεκρούς που ετάφησαν σε αυτόν.

Το πρόσφατο εντυπωσιακό εύρημα των δύο Καρυάτιδων που κοσμούν την δεύτερη είσοδο στο ταφικό μνημείο έχει εξάψει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον καθώς είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται Κόρες μέσα σε μακεδονικό τάφο.

«Η Αμφίπολη μπορεί να είναι ο τάφος της Ολυμπιάδας»

Η παγκόσμια κοινότητα, μετά και τα νέα ευρήματα που ήρθαν στο «φως» το Σαββατοκύριακο, υμνεί τον τύμβο Καστά και περιμένει με αγωνία τα επόμενα νέα. Η αποκάλυψη των Καρυάτιδων, εκτός από το ότι επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι κάποιο σπουδαίο πρόσωπο αναπαύεται εδώ και αιώνες στην Αμφίπολη, ενισχύει το σενάριο που θέλει την μητέρα του Μεγάλου Αλέξανδρου, Ολυμπιάδα να έχει ταφεί εκεί.

Συγκεκριμένα, ο διάσημος ιστορικός και αιγυπτιολόγος Άντριου Τσιανγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Αναζητώντας τον τάφο του Μεγάλου Αλέξανδρου», δήλωσε στο Discovery Channel ότι οι ρόδακες της Αμφίπολης μοιάζουν πολύ με εκείνες που διακοσμούν το χρυσό φέρετρο που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου Β'.

Φαίνεται ότι ο ρόδακας είναι σήμα κατατεθέν του κατόχου» είπε ο 52χρονος Τσανγκ στο Discovery News, ο οποίος θεωρεί ότι πιθανότερο είναι η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Αλεξάνδρου, να βρίσκεται στον εντυπωσιακό τάφο.