Ένα είδος... μπίρας που παρασκεύαζαν από σπόρους κριθαριού και σιταριού φαίνεται πως κατανάλωναν οι κάτοικοι του Αρχοντικού Πέλλας στην εποχή του Χαλκού (3300 π.Χ.-1100 π.Χ.).
Οι αρχαιολόγοι βρήκαν σπόρους κριθαριού και σιτηρών στη διάρκεια των ανασκαφών και η αρχαιοβοτανολόγος, καθηγήτρια στο ΑΠΘ, Τάνια Βαλαμώτη, που μελέτησε το υλικό, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ενδείξεις προετοιμασίας παρασκευής ποτού, τύπου μπίρας.
Την ανακοίνωση έκανε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η κ. Βαλαμώτη, σήμερα στη Θεσσαλονίκη, και με αυτήν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της 30ής Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Όπως είπε στο «Έθνος» η κ. Βαλαμώτη, στο Αρχοντικό Πέλλας βρέθηκαν σπόροι κριθαριού, σιταριού και άλλων σιτηρών και η μελέτη τους έδειξε ότι κάποιοι από αυτούς είχαν υποστεί επεξεργασία για την παρασκευή ποτού, τύπου μπίρας. Οι ερευνητές βρίσκονται τώρα στο στάδιο της ανασύνθεσης αυτής της διαδικασίας, για να δουν ποια ακριβώς ήταν η συνταγή και τι απέδιδε.
Η έρευνα γίνεται στο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ (ΚΕΔΕΚ) και διεξάγεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος PLANTCULT (ERC Consolidator Grant, GA 682529), σύμφωνα με το οποίο για κάθε στάδιό της ενημερώνεται η ΕΕ, ενώ χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας (ERC).
Η έρευνα
Η αρχαιοβοτανική έρευνα γίνεται εδώ και 15 χρόνια στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και έχει δώσει πολύ σπουδαία συμπεράσματα για τη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων. Η ποικιλία των τροφίμων περιελάμβανε αλεσμένα δημητριακά, πιθανόν «άρτο», υπολείμματα οινοποίησης, αποφλοιωμένα όσπρια, αποθηκευμένα βελανίδια, αποξηραμένα σύκα και άγρια αχλάδια και η μελέτη τους αποκάλυψε πολλές και ενδιαφέρουσες προϊστορικές συνταγές.
Όπως μας είπε η κ. Βαλαμώτη, η ελιά εμφανίστηκε στη Μακεδονία στη διάρκεια των αρχαϊκών χρόνων (9ος-8ος π.Χ. αιώνας) και ήρθε με τον αποικισμό από τη Νότια Ελλάδα, ενώ η διατροφή των αρχαίων Μακεδόνων ήταν πλούσια σε δημητριακά, όσπρια όπως αρακά, λαθούρι, κοκκορεβιθιά και φάβα από ρόβι, το οποίο είναι ένα κτηνοτροφικό φυτό που καλλιεργούνταν για τα ζώα που χρησιμοποιούνταν στο όργωμα, καθώς αύξανε τη μυϊκή τους δύναμη. Σπόροι από ρόβι έχουν βρεθεί στον Αγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης, ενώ είναι φυτό που τελεί υπό εξαφάνιση.
Βελανίδια, βατόμουρα, κράνα, σύκα, σταφύλια, άγρια αχλάδια καταναλώνονταν είτε φρέσκα, είτε αποξηραίνονταν, καθώς ήταν πηγή πλούσια σε βιταμίνες, υδατάνθρακες και ιχνοστοιχεία.
Από τον μακρινό Καύκασο ήρθε την εποχή του Χαλκού στη Μακεδονία η λαλεμάνσια, ένα ελαιοδοτικό φυτό που καταναλωνόταν, αλλά χρησιμοποιούνταν επίσης και ως φαρμακευτικό προϊόν, ενώ φοιτητές από το Ιράν που έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα αρχαιοβοτανολογίας του ΑΠΘ είπαν ότι το γνωρίζουν και ακόμη και σήμερα καταναλώνουν σπόρους λαλεμάνσια όταν έχουν κοιλιακά προβλήματα. Σπόροι από λαλεμάνσια έχουν βρεθεί στο Μάνδαλο και στο Αρχοντικό Πέλλας, καθώς και στην Ασσηρο Θεσσαλονίκης.
Την εποχή του Χαλκού εμφανίζεται επίσης το σιτάρι σπέλτα (ντυμένο), η καλλιέργεια του οποίου ξεκίνησε από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και πωλείται σήμερα στη Γερμανία ως Dinkel (ώριμος καρπός), ενώ μαγειρεύεται ως σούπα, ο γνωστός «χιδίας» του Αριστοφάνη.
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Έθνος