Κατά την πρόσφατη πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση της ανασκαφής στον Τύμβο Καστάστο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο κ.Λεφαντζής παρουσίασε το πρόπυλο το οποίο υπήρχε μπροστά από το ταφικό μνημείο.
Σύμφωνα με την πολύ σημαντική ανταπόκριση της κας Αριάδνης Παπαφωτίου που παρευρέθη στην παρουσίαση, νομίζω ότι αξίζουν προσοχής τα παρακάτω σημεία από την ομιλία του κ. Λεφαντζή
1) Υπήρχε πρόπυλο που εδραζόταν πάνω στον περίβολο και μέσω των σκαλοπατιών που βρέθηκαν πίσω του, οδηγούσε στην είσοδο με τις Σφίγγες.
2) Στο πρόπυλο, η προσέγγιση γινόταν τελετουργικά, με ξύλινες σκάλες που ετηρίζοντο στον περίβολο.
3) Στο αέτωμα του πρόπυλου υπήρχε παράσταση του Δία, της Περσεφόνης και του Διόνυσου Ζαγρέα ως βρέφος (τα τμήματα φυλάσσονται στο Λούβρο και στο μουσείο Καβάλας, με προέλευση Αμφίπολη), ενώ στη ζωφόρο του η Άρτεμις στέφεται από Νίκη, με αφηρωισμένο νεκρό στο πλάι (τα κομμάτια υπάρχουν στο μουσείο της Κωνσταντινούπολης, στη γλυπτοθήκη της Κοπεγχάγης και στο μουσείο της Καβάλας).
Ενώ στην ανταπόκριση του κ.Ροδάκογλου (http://www.thousandnews.gr/el/newsroom/item/232192-peristeri-moyxliasan-oi-karyatides-tis-amfipolis-foto) υπάρχει η σημαντική πληροφορία ότι : «Λίγο πιο κάτω την ανάγλυφη ζώνη διακοσμούν οι Διόσκουροι».
Σε σχετική ερώτηση στην ομάδα ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΚΑΣΤΑ-Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ο κ.Λεφαντζής ερωτηθείς ανέφερε ότι το πρόπυλο έγινε κατά την πρώτη φάση κατασκευής, δηλαδή κατά την κατασκευή που αφορά τους δύο νεκρούς άνδρες. Σημειωτέον ότι στον ταφικό θάλαμο έχουν βρεθεί δύο θέσεις, μια για νεκρική κλίνη και μια για τεφροδόχο.
Αν λοιπόν το πρόπυλο εντάσσεται στην πρώτη φάση κατασκευής, μπορούμε να συνάγουμε ότι οι παραστάσεις του προπύλου έχουν σχέση με τους δύο νεκρούς για τους οποίους είχε κατασκευασθεί αρχικά ο τάφος. Η παρουσία δε του Διονύσου Ζαγρέα ενισχύει την θειότητα του ενός (ή και των δύο) νεκρών.
Εις επίρρωσιν αυτού, είναι και η ύπαρξη των Διοσκούρων, οι οποίοι κατά την μυθολογία ήταν δίδυμοι υιοί του Διός, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, που όμως ο ένας (Πολυδεύκης) έγινε αθάνατος από τον ίδιο τον Δία, όταν δε ο σκοτώθηκε ο Κάστωρ, ο Πολυδεύκης παρακάλεσε τον Δία να μοιραστεί την αθανασία με τον αδελφό του, πράγμα που έγινε.
Η πολύ στένη σχέση του Αχιλλέα και του Πατρόκλου παρομοιάζετο συχνά με τους διδύμους Κάστωρα και Πολυδεύκη. Όπως δε είναι γνωστό ο Αλέξανδρος θεωρούσε ότι η σχέση του με τον Ηφαιστίωνα ήταν παρόμοια με την σχέση του Αχιλλέα και του Πατρόκλου.
Η ύπαρξη των Διοσκούρων συνεπώς στο πρόπυλο του ταφικού μνημείου παραπέμπει άμεσα στους δύο νεκρούς και τους προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε ως εξής :
Από τους δύο Διόσκουρους ο ένας (Πολυδεύκης) έγινε αθάνατος από τον Δία (~ ο Αλέξανδρος αναγορεύτηκε παις Διός στο μαντείο του Άμμωνα) και όταν πέθανε ο Κάστωρ (Ηφαιστίων ) ο Πολυδεύκης (Αλέξανδρος) ζήτησε από τον Δία να μοιραστεί την αθανασία μαζί του (~ ο Αλέξανδρος ερώτησε το μαντείο του Άμμωνα αν μπορούσε ο Ηφαιστείων να λατρεύεται ως θεός).
Έτσι η παράσταση των διδύμων Διοσκούρων στο πρότυλο παραπέμπει άμεσα στον Αλέξανδρο και στον Ηφαιστίωνα, οι οποίοι άλλωστε εθεωρούντο ο ένας ίδιος με τον άλλο. Χαρακτηριστικό είναι το σημείο όπου η γυναίκα του Δαρείου προσεκύνησε τον Ηφαιστίωνα θεωρώντας ότι ήταν ο Αλέξανδρος, αλλά όταν αντελήφθη το λάθος της ζήτησε συγγνωμη από τον Αλέξανδρο, ο οποίος όμως της απάντησε «και αυτός Αλέξανδρος είναι».
Ακόμα και η σειρά αθανασίας των δύο ανδρών αντιστοιχεί με την σειρά των δύο Διοσκούρων στον μύθο. Πρώτα γίνεται αθάνατος ο ένας (Αλέξανδρος) και μετά πεθαίνει ως θνητός ο άλλος (Ηφαιστίων) τον οποίο ο πρώτος επιθυμεί να είναι μαζί του μαζί με τους αθανάτους, όπως σίγουρα το επιθυμούσε ο Αλέξανδρος για τον Ηαφιαστίωνα.
Σε αυτό το ιστολόγιο έχουν παρατεθεί πολλαπλά σημεία που δείχνουν την παρουσία του Αλεξάνδρου στο μνημείο, μετά δε την ανακοίνωση για την σχέση του μνημείου με τον Ηφαιστίωνα και την παρουσία δύο νεκρών, ενισχύεται η υπόθεση ότι το μνημείο ήταν κοινός τάφος του Αλεξάνδρου και του Ηφαστίωνα. (ενδεικτικά : Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ-ΚΟΙΝΟ ΤΑΦΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΑ).
Αν λοιπόν ο παραπάνω συλλογισμός είναι σωστός, τότε αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον η συνέχεια της ανασκαφικής έρευνας που, που από ό, τι φαίνεται ίσως οδηγήσει σε πολύ σημαντικές ανακαλύψεις.
Επίμετρον :
Μια πρόσθετη αναφορά του κ.Λεφαντζή που καταγράφει το «ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ» (http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26513&subid=2&pubid=114550393)) και που αναφέρεται και στην αταπόκριση της κας Παπαφωτίου), είναι ότι οι τοίχοι που βρίσκονται κάτω από τις σφίγγες είναι ψευδοτοίχοι που καλύπτουν τους πεσσούς που στηρίζουν τις σφίγγες.
Αυτό σημαίνει ότι αν η κάλυψη των πεσσών με ψευδοτοίχους δεν έχει γίνει για καθαρά στατικούς ή κατασκευαστικούς λόγους που συνδέονται με την αλλαγή χρήσης του μνημείου (πιθανότητα που αναφέρει ο κ.Λεφαντζής), τότε υπάρχει η πιθανότητα να αποτελούν κρύπτες στις οποίες ίσως κρύβονται πράγματα που αρχαιολογικά να έχουν μεγάλη αξία. Άλλωστε, όπως αναφέρεται στο άρθρο, έχει σαρωθεί γεωφυσικά από τον κ.Τσόκα και αναμένονται τα αποτελέσματα.
Αυτό το γεγονός μας θυμίζει την παράδοση των Αιγυπτίων να κρύβουν μέσα στους στήλους των ναών τους ιερά κείμενα, οπότε αν ακολουθήθηκε η ίδια πρακτική και εδώ, αναμένονται ευχάριστες εκπλήξεις.
Σε κάθε περίπτωση πάντως οι νέες ανακοινώσεις, αν και φειδωλές, δίνουν μια πολύ ενδιαφέρουσα προοπτική στην συνέχεια μελέτης των ευρημάτων και εντείνουν την ανάγκη να συνεχιστεί η ανασκαφή, ώστε ο Τύμβος Καστά να αποκαλύψει τελικά τα μυστικά του.