Η Τελέσιλλαγεννήθηκε στο Άργος γύρω στο 520 π.Χ. Καταγόταν από μια μεγάλη και σπουδαία οικογένεια της περιοχής.
Επειδή όμως ήταν μικροκαμωμένη και φιλάσθενη αναγκαζόταν να ζει απομονωμένη. Απογοητευμένη απευθύνθηκε στο μαντείο των Δελφών για να μάθει τι της επιφύλασσε η μοίρα. Το μαντείο τη συμβούλευσε να ασχοληθεί και να υπηρετήσει τις Μούσες.Σύμφωνα με το χρησμό: «τότε και μόνο τότε θα μπορούσε να θεραπευτεί και να αποκτήσει ένα σκοπό η ζωή της».
Έτσι, η Τελέσιλλα αξιοποίησε το έμφυτο ποιητικό της ταλέντο και αφοσιώθηκε στον έμμετρο λόγο.
Ωστόσο, αυτή η ταλαντούχα ποιήτρια δεν έμεινε στην ιστορία για τα ποιήματά της, αλλά για τον ηρωισμό που έδειξε στην πιο δύσκολη στιγμή της πόλη της, όταν το Άργος έπρεπε να αντιμετωπίσει τις ασταμάτητες ορδές των Σπαρτιατών.
Οι Σπαρτιάτες εναντίον του Άργους
Η Σπάρτη μετά τη νίκη της στο Β΄ Μεσσηνιακό πόλεμο προσπάθησε να επεκτείνει την ηγεμονία της σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Το Άργος ήταν εμπόδιο σε αυτό το σχέδιο και έπρεπε να κατακτηθεί. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης Α΄, αποφασίζει να χτυπήσει το Άργος και να τελειώνει οριστικά με τους Αργείτες.
Προετοίμασε το σχέδιό του με κάθε λεπτομέρεια και με τη θετική προφητεία του μαντείου των Δελφών εκστρατεύει εναντίον του Άργους. Φθάνοντας στον ποταμό Ερύσινο έκανε θυσία για να εξασφαλίσει τη θετική έκβαση της εκστρατείας και περίμενε τους οιωνούς.
Όμως η θυσία δεν έδωσε καλά μηνύματα. Άλλαξε την πορεία του προς το Άστρος, όπου θυσίασε ένα ταύρο. Επιβίβασε τους άνδρες του σε καράβια και κατευθύνθηκε μέσω θαλάσσης στην περιοχή της Σήπειας, που βρισκόταν ανάμεσα στο Ναύπλιο και την Τίρυνθα.
Οι Αργείοι στρατοπέδευσαν ακριβώς απέναντί του. Στη μάχη που έγινε το 494 π.Χ ο Κλεομένης νίκησε. Εξόντωσε ακόμα και όσους ζήτησαν άσυλο στο ιερό άλσος της Σήπειας. Μετά από αυτό, ο Σπαρτιάτης βασιλιάς ξεκίνησε για να καταλάβει την ανοχύρωτη πόλη του Άργους.
Η ασθενική ποιήτρια που έγινε στρατηγός
Τα νέα έφτασαν στην πόλη και φυσικά απόγνωση και απελπισία κυρίευσαν τον πληθυσμό. Σε εκείνες τις δύσκολες ώρες η ασθενική ποιήτρια Τελέσιλλα μπήκε μπροστά και μίλησε με λόγια θερμά και πατριωτικά.
Κάλεσε τις γυναίκες της πόλης να πολεμήσουν και να πέσουν για την ελευθερία της πατρίδας και των παιδιών τους. Συγκέντρωσε όσους είχαν μείνει, γέρους, παιδιά και γυναίκες και τους εξόπλισε με κάθε λογής όπλο που βρήκε στα σπίτια και τους ναούς. Ξύλα, πέτρες, τόξα, κοντάρια, βέλη, ασπίδες, μαχαίρια, σπαθιά.
Τους παρέταξε στα τείχη για να αντιμετωπίσουν τον εισβολέα. Οι γυναίκες του Άργους συγκινήθηκαν από το λόγο της Τελέσιλλας, φόρεσαν τις πανοπλίες και στήθηκαν στα τείχη της πόλης απέναντι στις ορδές του Κλεομένη.
Οι Σπαρτιάτες είχαν εξοντώσει τον στρατό των Αργείων, αλλά έπρεπε να αντιμετωπίσουν και τις γυναίκες των πολεμιστών. Όταν πλησίασαν, είδαν τις Αργείες παραταγμένες και αποφασισμένες. Μπροστά στεκόταν η Τελέσιλλα που έκανε δέηση στους θεούς: «Ω Άρτεμη, ω Απόλλωνα! Βοηθήστε μας να σώσουμε την πατρίδα».
Η μεγάλη νίκη των γυναικών του Άργους
Σύμφωνα με τον ιστορικό Παυσανία, ο Κλεομένης μόλις είδε τη γυναικεία παράταξη υποχώρησε γιατί κατάλαβε ότι μια νίκη απέναντι σε γυναίκες δεν θα του χάριζε δόξα. Υπολόγισε ακόμα και το απίθανο ενδεχόμενο να έχανε τη μάχη, οπότε η ντροπή για τον στρατό του θα ήταν τρομακτική.
Ο Πλούταρχος υποστηρίζει, ότι η μάχη έγινε και ότι ο σπαρτιατικός στρατός νικήθηκε κατά κράτος. Όσο απίθανη κι αν είναι αυτή η εκδοχή, σημασία έχει ότι η πόλη σώθηκε χάρη στην Τελέσιλλα και τις γυναίκες του Άργους.
Οι Αργείοι τίμησαν την ηρωική ποιήτρια στήνοντας ένα άγαλμα με τη μορφή της. Φέρεται να κρατά μια περικεφαλαία και να προσπαθεί να τη φορέσει ενώ στα πόδια της υπάρχουν πολλά βιβλία. Έστησαν το άγαλμα μπροστά στο ναό της Αφροδίτης και καθιέρωσαν τη γιορτή των «Υβριστικών», όπου οι γυναίκες ντύνονταν άνδρες και οι άντρες γυναίκες.
Το Άργος σε αυτή την περίπτωση το έσωσαν οι γυναίκες, που στη δύσκολη στιγμή της πόλης τους, πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και τα κατάφεραν.