Ειδώλια από όλη τη Μακεδονία και τη Θράκη, αριστουργήματα της μικροτεχνίας, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό, «φιγουράρουν» στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
Η πολύ ιδιαίτερη έκθεση με τίτλο «Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό», εγκαινιάζεται στις 3 Απριλίου, θα μείνει ανοιχτή για το κοινό για έναν ολόκληρο χρόνο και παρουσιάζει 672 ειδώλια, από τα οποία τα 291 προέρχονται από τη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και τα υπόλοιπα από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων όλη της βόρειας Ελλάδας.
Τα τέχνεργα αυτά καλύπτουν μια τεράστια περίοδο από την 7η χιλιετία μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. και δίνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την προϊστορία και την ιστορία στον ελλαδικό χώρο.
Το μουσείο
Η επιλογή του Μουσείου για την έκθεση αυτή σχετίζεται αφενός με την εντυπωσιακή αριθμητική υπεροχή των ειδωλίων που έχουν κατασκευαστεί από πηλό και αφετέρου με την πανάρχαια παράδοση που ανιχνεύεται όχι μόνο στο επίπεδο της τεχνολογίας κατασκευής, αλλά και σε αυτό των συμβολισμών και των ιδεολογικών αναζητήσεων των αρχαίων κοινωνιών.
Τα ειδώλια παραμένουν πολλές φορές αινιγματικά αντικείμενα, καθώς η ερμηνεία τους βασίζεται κυρίως σε υποθέσεις, οι οποίες επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τους εικονογραφικούς τους κώδικες.
Σκοπός της έκθεσης είναι η πολύπλευρη προσέγγιση των πήλινων ειδωλίων ως μιας ξεχωριστής κατηγορίας τέχνεργων της αρχαιότητας, από την οποία μπορούν να αντληθούν πληροφορίες για πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, για την τεχνολογία, την ιδεολογία και την πρόσληψη του κόσμου από τον άνθρωπο.
Η έκθεση αναπτύσσεται σε δύο αίθουσες: στην πρώτη παρουσιάζεται διαχρονικά η εξέλιξη του ειδωλίου από τη νεολιθική εποχή έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, παρέχοντας στον επισκέπτη μια πανοραμική εικόνα της παραγωγής ειδωλίων στις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις της Μακεδονίας και της Θράκης ανά εποχή.
Είναι χαρακτηριστικό, όπως διαφαίνεται και μέσα από την ενότητα αυτή, ότι τα ειδώλια της αρχαιότερης και μέσης νεολιθικής εποχής απουσιάζουν από την ανατολική Μακεδονία, σε αντίθεση με την κεντρική και δυτική, όπου υπάρχουν ευρήματα όλων των φάσεων της νεολιθικής. Επίσης, η παραγωγή της κεντρικής και ακόμη περισσότερο της δυτικής Μακεδονίας έχουν στενές σχέσεις με τη Θεσσαλία, ενώ αυτή της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει συνδέσεις με τον βαλκανικό χώρο.
Στη δεύτερη ενότητα τα ειδώλια παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους. Ετσι υπάρχουν ειδώλια που σχετίζονται με τη λατρεία, άλλα αφιερωμένα στις προτομές, άλλα ως κτερίσματα (σύντροφοι και παραστάτες στον κάτω κόσμο), άλλα προσεγγίζονται ως πηγή άντλησης πληροφοριών για πτυχές της καθημερινής ζωής, μια άλλη κατηγορία εξετάζει τα πήλινα ζωόμορφα ειδώλια, τα οποία απαντώνται ως αναθήματα ιερών, κτερίσματα τάφων ή διακοσμητικά αντικείμενα και άλλα έχουν ως έμπνευση το θέατρο με πρόσωπα της τραγωδίας, της νέας κωμωδίας και του σατυρικού δράματος αλλά και θεατρικά προσωπεία που έχουν αποτυπωθεί στον πηλό.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ