Το πρωτοποριακό και μοναδικό πανελλαδικά υπόγειο Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης επαναλειτουργεί και αναδεικνύει την ιστορία της πόλης από το β'μισό του 3ου π.Χ. αιώνα μέχρι την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 -υπάρχουν ευρήματα από εβραϊκό σπίτι στην περιοχή που έγινε στάχτη από τη μεγάλη φωτιά.
Το υπόγειο μουσείο στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο στο δυτικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου και οργανώνεται σε τρεις αρχιτεκτονικές ενότητες: τον προθάλαμο-χώρο εισόδου, την κεντρική αίθουσα με τους δύο πλευρικούς διαδρόμους και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ενώ η είσοδος των επισκεπτών γίνεται από την Κρυπτή Στοά. Στους εκθεσιακούς χώρους υπάρχουν αντικείμενα που βρέθηκαν στη διάρκεια των ανασκαφών του χώρου αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που διατρέχουν ολόκληρη την ιστορία της πόλης.
Για περισσότερα από 20 χρόνια εργάστηκαν στον χώρο η σημερινή διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Βελένη, ως υπεύθυνη των ανασκαφών, και ο ομότιμος πλέον καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Βελένης, υπεύθυνος των έργων αναστήλωσης, και παρέδωσαν έναν ιδιαίτερο χώρο στην καρδιά της πόλης.
Σήμερα το απόγευμα θα δώσουν διάλεξη στο Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς ο κ. Βελένης με θέμα «Το ερευνητικό πρόγραμμα της Αρχαίας Αγοράς. Αρχιτεκτονική έρευνα και μελέτη εφαρμογής» και η κ. Βελένη για την «Αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης. Από την ανασκαφή στο Μουσείο».
Το Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν κλειστό εδώ και 1,5 χρόνο για τεχνικούς λόγους και λόγω έλλειψης προσωπικού, και άρχισε να λειτουργεί και πάλι από τον προηγούμενο μήνα.
Όπως είπε στο «Έθνος» η κ. Βελένη, «τα εκθέματά του εκπροσωπούν όλες τις εποχές, από τους ελληνιστικούς χρόνους, τη ρωμαϊκή εποχή, τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, το Βυζάντιο, τους οθωμανικούς χρόνους μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Είναι η εκπληκτική η παρουσίαση της διαχρονίας της Θεσσαλονίκης, που με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει πουθενά αλλού».
Ανασκαφές
Οι εκτεταμένες ανασκαφές ήδη από τη δεκαετία του 1960 ανέδειξαν τρεις υπόγειους χώρους, συνολικής έκτασης 1.800 μέτρων. Ο ένας από αυτούς είναι το μουσείο, ο άλλος χρησιμοποιείται ως αποθήκη για περίπου 2.500 αντικείμενα, ενώ υπάρχει και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.
Στον προθάλαμο του μουσείου υπάρχει η έκθεση «Η σύγχρονη εποχή» με την ιστορία και το χρονικό της ανασκαφικής έρευνας και των εργασιών αποκατάστασης και ανάδειξης του χώρου.
Στον ανατολικό διάδρομο υπάρχει η ιστορία του χώρου πριν από την οργάνωση του συγκροτήματος της Αγοράς (3ος π.Χ. - 1ος μ.Χ. αι.) και στην κεντρική αίθουσα «Ο δημόσιος χαρακτήρας του χώρου και η Αγορά».
«Τα ευρήματα της Αγοράς μάς μιλούν, μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τον χώρο, διατρέχουν την ιστορία της πόλης ανά τους αιώνες και σε αυτόν τον χώρο εκπροσωπούνται όλες οι εποχές με τα μεγάλα τους γεγονότα» δήλωσε η κ. Βελένη.
Η Αγορά ήταν διαχρονικά χώρος εμπορικών δραστηριοτήτων αλλά και η «καρδιά» της πόλης, το διοικητικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό της κέντρο. Εκεί υπήρχαν τα πιο επιβλητικά δημόσια κτίρια και ως ανοιχτός χώρος ήταν σημείο συνάθροισης των ανδρών.
Χτίστηκε το 42 π.Χ. - 138 μ.Χ. και είχε μια κεντρική πλατεία με μεγάλες κιονοστοιχίες, ωδείο, χώρο θεαμάτων, νομισματοκοπείο, λουτρό, πολλά εμπορικά μαγαζιά και μεγάλες στοές από τις οποίες η καλύτερα σωζόμενη είναι η Κρυπτή Στοά.
Στοά των Ειδώλων
Τμήμα του συγκροτήματος της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν και η μεγαλοπρεπής Στοά των Ειδώλων (στο ύψος της σημερινής Εγνατίας οδού) με τα περίφημα γλυπτά, τις «Μαγεμένες», που το 1864 μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Λούβρου.
Μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 και σύμφωνα με το σχέδιο Εμπράρ, στον χώρο όπου βρισκόταν η Ρωμαϊκή Αγορά θα ανεγειρόταν το κτίριο των δικαστηρίων, αλλά το 1962 ξεκίνησαν οι ανασκαφές και αποκαλύφθηκαν τα αρχαία, και έτσι το 1967 ο χώρος χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός και σταμάτησε οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ, ethnos.gr