Μυθικό πρόσωπο, θυγατέρα του Οινέα και της Αλθαίας, αδελφή του Μελέαγρου και σύζυγος του Ηρακλή.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ηρακλής είχε υποσχεθεί στον αδελφό της Μελέαγρο, που τον είχε συναντήσει στον Κάτω Κόσμο, ότι θα την πάρει ως σύζυγό του. Για την πραγματοποίηση της υπόσχεσης αυτής, ο Ηρακλής χρειάστηκε να παλέψει με τον αθάνατο Αχελώο, ο οποίος μεταμορφωνόταν σε φίδι, ταύρο ή άνθρωπο με κεφάλι ταύρου. Μετά τον γάμο της με τον Ηρακλή, η Διηάνειραακολούθησε το σύζυγό της στους αγώνες του εναντίον των Δρυόπων, των Λαπίθων και του Κύκνου.
Η Δηιάνειρα και ο θάνατος του Ηρακλή
Μια φορά, ο Ηρακλής και η Δηιάνειρα ήθελαν να περάσουν ένα ποτάμι. Ο Κένταυρος Νέσσος έκανε τον περαματάρη, αλλά μπορούσε να μεταφέρει στη ράχη του έναν άνθρωπο κάθε φορά. Πέρασε λοιπόν πρώτα τον Ηρακλή, και μετά επέστρεψε στην άλλη όχθη και πήρε στη ράχη του και τη Δηιάνειρα. Τότε όμως προσπάθησε είτε να την απαγάγει, είτε (σύμφωνα με άλλη εκδοχή) να τη βιάσει. Ο Ηρακλής, βλέποντάς τους από την άλλη όχθη του ποταμού, σημάδεψε καλά και τραυμάτισε καίρια τον Νέσσο με ένα βέλος του (κατά μια εκδοχή τον σκότωσε χτυπώντας τον με το ρόπαλό του). Ο Νέσσος, πεθαίνοντας, έδωσε μια ποσότητα από το αίμα του (κατ'άλλους ανάμικτο και με το σπέρμα του) στη Δηιάνειρα λέγοντάς της πως, όταν την απιστήσει κάποτε ο Ηρακλής, θα τον ξανάφερνε κοντά της αλείφοντας τον χιτώνα του με αυτό.
«Διηάνειρα και Νέσσος», Μπούρο Καρύστου
Μετά από χρόνια λοιπόν, όταν η Δηιάνειρα υποπτεύθηκε ότι ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη, άλειψε με το αίμα του Κενταύρου τον χιτώνα του. Ο Ηρακλής, φορώντας τον, καταλήφθηκε μετά από λίγο από τρομερούς πόνους και στην απόγνωσή του συγκέντρωσε ξύλα στην κορυφή του όρους Οίτη και παρακάλεσε τον Φιλοκτήτη να ανάψει πυρά, πάνω στην οποία ανέβηκε και κάηκε. (Μέχρι σήμερα, η υψηλότερη κορυφή της Οίτης ονομάζεται «Πυρά».) Η Δηιάνειρα, μαθαίνοντας το γεγονός αυτό, αυτοκτόνησε. Ο τάφος της βρισκόταν στους πρόποδες της Οίτης, κοντά στην Ηράκλεια ή, σύμφωνα με άλλη παράδοση, στο Άργος.
Ηρακλής, Διηάνειρα και Νέσσος. Μελανόμορφη υδρία, 575-550 π.Χ., Μουσείο Λούβρου
Άλλη μυθολογική παράδοση αναφέρει ότι η Δηιάνειρα ήταν κόρη του βασιλιά της Ωλένου Δεξαμενού, στην αυλή του οποίου φιλοξενήθηκε ο Ηρακλής ύστερα από τον άθλο της κόπρου του Αυγεία. Εκεί την ερωτεύθηκε και την παντρεύτηκε, αφού σκότωσε τον Κένταυρο και τους αδελφούς του.
Εικόνα © Αρχαία Ελληνικά