Πώς άλλαξαν οι τροφές, τα σκεύη και οι διατροφικές συνήθειες στον ελλαδικό χώρο ανά τους αιώνες;
Πόσο μας επηρέασαν άλλοι πολιτισμοί και πώς τους επηρεάσαμε; Τι σχέση έχουν οι Αραβες, οι Οθωμανοί, οι Ιταλοί και οι Γάλλοι με την ελληνική κουζίνα; Τι έτρωγε ο απλός κόσμος στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο; Απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα θα δώσει η νέα σειρά ντοκιμαντέρ της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ «Το ταξίδι της τροφής», που προγραμματίζεται να κάνει πρεμιέρα την πρώτη Κυριακή του Μαΐου.
Πρόκειται για μια φιλόδοξη παραγωγή, που παρουσιάζει την εξέλιξη της διατροφής στον ελλαδικό χώρο και στη Μεσόγειο, σε πέντε ωριαία επεισόδια που καλύπτουν από τα προϊστορικά χρόνια, την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την οθωμανική περίοδο, την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους έως και την Ελλάδα του σήμερα. «Οδηγοί» σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία της τροφής είναι η δημιουργική ομάδα της Anemon Productiοns, Ανδρέας Αποστολίδης, Νίκος Νταγιαντάς, Λευτέρης Χαρίτος, Ρέα Αποστολίδη και Γιούρι Αβέρωφ. «Ψάχναμε από καιρό να βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για την τροφή που να είναι ιστορικό και όχι εκπομπή μαγειρικής», διευκρινίζει η Ρέα Αποστολίδη. «Πρόκειται για ένα κλασικό “βρετανικό” ιστορικό ντοκιμαντέρ, αρκετά σύνθετο, γιατί έχει αναπαραστάσεις, συνεντεύξεις, υλικό αρχείου (γκραβούρες, πίνακες, φωτογραφίες, φιλμ, κινηματογραφικά αρχεία), γυρίσματα σε διάφορα μέρη όπως αρχαιολογικούς χώρους, τόπους ανασκαφών, εργαστήρια», μας εξηγεί ο Ανδρέας Αποστολίδης.
Η έρευνα της ομάδας διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια λόγω του μεγάλου εύρους του θέματος και του γεγονότος ότι «δεν είχε ξαναγίνει έρευνα για την ιστορία της διατροφής στην Ελλάδα, δεν είχε γίνει ποτέ το συνολικό αφήγημα όλης αυτής της ιστορίας, οπότε είχε ένα στοιχείο πρωτότυπης δουλειάς που πήρε χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί», προσθέτει ο Γιούρι Αβέρωφ.
Γυρίσματα έγιναν σε όλη τη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα, από την Καβάλα, την Ηπειρο, τη Σαντορίνη μέχρι την Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Κέρκυρα, αλλά και στη Μασσαλία, στη Σικελία, στην Ουαλλία, στη Λυών της Γαλλίας, στην Τουρκία (Κωνσταντινούπολη, Αλικαρνασσός, Καππαδοκία, Ασικλί), στη Σουηδία, στο Λονδίνο, στη Βενετία, στην Μπολόνια. Σχεδόν ένα μήνα, τον Ιούνιο του 2016, διήρκεσαν τα γυρίσματα των αναπαραστάσεων, τα οποία πραγματοποιήθηκαν στα Κύθηρα, με τους κατοίκους του νησιού να αναλαμβάνουν τους ρόλους. Οι περισσότερες αναπαραστάσεις –έχουν γίνει περίπου 20, όλες με κινηματογραφικό συνεργείο και προδιαγραφές– αφορούν στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής, για παράδειγμα σκηνές κυνηγιού, καλλιέργειας, συγκομιδής, θυσίες, τον Νικόλαο Τσελεμεντέ ή μια Αθηναία νοικοκυρά της δεκαετίας του ’60 στην κουζίνα να ετοιμάζει νόστιμα πιάτα.
Συνεντεύξεις –ξεπερνούν τις 100– έχουν παραχωρήσει σημαντικοί Ελληνες και ξένοι επιστήμονες, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, ανθρωπολόγοι, ειδικοί και λάτρεις της διατροφής, αλλά και μάγειρες και απλοί άνθρωποι. Ανεκτίμητη ήταν η συμβολή και των επιστημονικών συμβούλων της σειράς Σουλτάνας-Μαρίας Βαλαμώτη (αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαιολογίας, με ειδίκευση στην αρχαιοβοτανική και την προϊστορική διατροφή, στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ), Ηλία Αναγνωστάκη (κύριος ερευνητής στον τομέα Βυζαντινών Ερευνών στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών), Διονύση Σταθακόπουλου (λέκτορα Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, King’s College), Βασίλη Παναγιωτόπουλου (ιστορικός, ομότιμος διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών) και Αντωνίας-Λήδας Ματάλα (καθηγήτρια Ανθρωπολογίας της διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο). Αφηγητής της σειράς είναι ο Ακύλλας Καραζήσης.
Στα γραφεία της παραγωγής ολοκληρώνεται αυτές τις ημέρες το μοντάζ και του τελευταίου επεισοδίου. Στις εικόνες που περνούν μπροστά από τα μάτια μου, η κάμερα ταξιδεύει σε ανασκαφές, σε τοπία από τόπους μακρινούς, αλλά και στον χρόνο, σε τραπέζια και τροφές που δεν μοιάζουν σε τίποτα με όσα περιλαμβάνει το οικογενειακό μενού εν έτει 2017. «Ηταν και για εμάς ένα συναρπαστικό ταξίδι, γεμάτο εκπλήξεις και αποκαλύψεις», συμφωνούν όλα τα μέλη της δημιουργικής ομάδας, «μάθαμε κι εμείς, όπως θα μάθουν και οι τηλεθεατές, πόσο συνδεδεμένη είναι η διατροφή με την ιστορία και την ταυτότητά μας, αλλά και τις αλλαγές που συνέβησαν με το πέρασμα των αιώνων».
Τα επεισόδια της σειράς
• Το πρώτο γεύμα (από το 500000 π.Χ. έως τη μινωική και μυκηναϊκή εποχή).
• Η αρχή της γαστρονομίας (από την κλασική αρχαιότητα έως τη Ρώμη).
• Melting pot (Βυζάντιο).
• Δύο κόσμοι σε μία κουζίνα (οθωμανική περίοδος και το νέο ελληνικό κράτος).
• Η νέα ελληνική κουζίνα (από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα).