Αμέσως μετά τη μάχη των Πλαταιών και την αποχώρηση των Περσών από την Ελλάδα, ο Θεμιστοκλής προέτρεψε τους Αθηναίους να οχυρώσουν την πόλη με μεγάλα τείχη.
Οι Σπαρτιάτες αντέδρασαν, καθώς θεωρούσαν ότι σε περίπτωση Περσικής επιδρομής, οι Πέρσες θα καταλάμβαναν και θα χρησιμοποιούσαν μια οχυρωμένη πόλη ως ορμητήριο. Παρά τις αντιδράσεις τους, ο Θεμιστοκλής έδωσε εντολή στους Αθηναίους να ανοικοδομήσουν το νέο τείχος πάνω στο παλαιότερο.
Σε μικρό χρονικό διάστημα θεμελιώθηκε ένα τείχος μήκους 6,5 χιλιομέτρων,το οποίο ονομάστηκε Θεμιστόκλειοκαι περιέκλειε την πόλη των Αθηνών.
Τα τείχη της Αθήνας και οι πύλες. Χτίστηκαν το 479 π.Χ.
Για την ανοικοδόμησή του χρησιμοποίησαν υλικά από παλαιότερα κτίσματα, αναθήματα, ακόμα και ταφόπετρες.
Το τείχος είχε πλάτος 2,5 μέτρα και έφτανε σε ύψος τα 8 μέτρα. Η βάση του ήταν λίθινη και το υπόλοιπο ήταν κατασκευασμένο από μεγάλους πλίνθους.
Όμως στη συνθήκη που συνήψαν οι Σπαρτιάτες με τους Αθηναίους μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, υπήρχε ο όρος να κατεδαφιστούν τα τείχη της Αθήνας. Ο όρος υλοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Σπαρτιάτη Λύσανδρου το 404 π.Χ.
Το Θεμιστόκλειο τείχος ξεκινούσε από τον λόφο του Φιλοπάππου και κατερχόταν νοτιοδυτικά, όπου ξεκινούσαν τα Μακρά Τείχη που συνέδεαν τον Πειραιά με την Αθήνα.
Οι Αθηναίοι ανοικοδόμησαν τα τείχη, υπό τον φόβο ότι θα δέχονταν επίθεση από τον στρατό του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β’.
Τα νέα τείχη κατασκευάστηκαν εξ’ ολοκλήρου από πέτρα και ήταν λίγο ψηλότερα από τα προηγούμενα. Διέθεταν τάφρο βάθους 4 μέτρων και πλάτους 9-12,5 μέτρων.
Συνολικά είχαν 13 μεγάλες πύλες εκ των οποίων η πιο γνωστή ήταν το «Δίπυλον», το οποίο βρισκόταν στον Κεραμεικό και ήταν η κύρια είσοδος στην πόλη.
Εντός των τειχών βρίσκονταν τα σπίτια και τα ιερά και εκτός των τειχών τα γυμνάσια της πόλης και τα νεκροταφεία.
Τοπογραφικό διάγραμμα τμήματος της νοτιοδυτικής πλευράς της πόλης των Αθηνών με το τμήμα του τείχους που περιλάμβανε το Διατείχισμα και το Δίπυλον υπέρ των Πυλών (τέλη 4ου αι. π.Χ.).
Οι Ρωμαίοι μπήκαν νύχτα στην Αθήνα
Τα τείχη καταστράφηκαν όταν ο Ρωμαίος στρατιωτικός Σύλλας, το 86 π.Χ. πολιόρκησε την Αθήνα. Οι κατάσκοποι του Ρωμαίου στρατηγού βρήκαν ένα σημείο του τείχους απ’ όπου θα μπορούσαν να εισέλθουν στην πόλη και επιτέθηκαν στην Αθήνα. Όπως ανέφερε ο Σύλλας στα απομνημονεύματά του, κατέλαβε την πόλη νύχτα και ισοπέδωσε το τείχος.
Τμήματα του σωζόμενου τείχους στον Κεραμεικό
Ο Αδριανός το έχτισε ξανά και το επέκτεινε μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο, αλλά οι μετέπειτα επιδρομές των Ερούλων το ισοπέδωσαν.
Τον περασμένο αιώνα τμήματα του αρχαίου τείχους βρέθηκαν διάσπαρτα στο κέντρο της Αθήνας.
Στην οδό Πεσμαζόγλου, κατά μήκος της οδού Πειραιώς και στο υπόγειο του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης στον Κεραμεικό έχουν βρεθεί αρχαία τείχη.
Το πιο καλοδιατηρημένο τμήμα βρέθηκε στον Κεραμεικό, όπου σώζεται το «Δίπυλο» και η «Ιερά Πύλη», απ’ όπου ξεκινούσε η Ιερά οδός και η πομπή για τα Ελευσίνια μυστήρια.