Το Χερκουλάνεουμ (Herculaneum), είναι μια άγνωστη πόλη στους περισσότερους, αλλά γειτονεύει με την διάσημη Πομπηία, καθώς βρίσκεται και αυτή στους πρόποδες του Βεζούβιου και μάλιστα πιο κοντά στο ηφαίστειο.
Η πόλη αυτή, ήταν εξίσου πλούσια, αλλά μικρότερο παραθαλάσσιο θέρετρο και εμπορικό λιμάνι. Η μεγαλύτερη Πομπηία, ήταν γεμάτη γοητεία με τους οίκους ανοχής, τα μπαρ και το αμφιθέατρο.
Με λίγα λόγια, είχε επισκιάσει εντελώς τόσο το Χερκουλάνεουμ, αλλά και πολλές άλλες πόλεις που είχαν την ίδια μοίρα.
Στα τέλη Αυγούστου του 79 μ.Χ. ο Βεζούβιος εξεράγη και για τρεις ημέρες σκορπούσε τον θάνατο σε όλες τις πόλεις που τον περιβάλλουν.
Όμως το άσημο, μπροστά στην Πομπηία, Χερκουλάνεουμ είχε καλύτερη τύχη από τον διάσημο γείτονα του.
Ξέφυγε από την αρχική επίθεση της βροχής από την τέφρα επειδή βρισκόταν στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που φυσούσε ο άνεμος.
Έτσι, ο άνεμος έφερε το θανατηφόρο σύννεφο αερίων και στάχτης προς την Πομπηία, όπου σιγά-σιγά έπνιξε τους ατυχείς πολίτες.
Την ίδια ώρα πολλοί από τους κατοίκους του Χερκουλάνεουμ συγκέντρωναν τα υπάρχοντά τους και ετοιμαζόταν να φύγουν.
Την επόμενη νύχτα, ο Βεζούβιος ξέσπασε τη μανία του στην άδεια, πλέον, πόλη του Χερκουλάνεουμ. Μια διαδοχική σειρά από έξι πυροκλαστικών ρευμάτων έθαψε τα κτίρια, γκρέμισε τοίχους, και έσπασε τους κίονες που τα στήριζαν.
Όταν το Χερκουλάνεουμ ανασκάφηκε μερικώς στις αρχές του 18ου αιώνα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ανέπαφα κτίρια, ξύλινα έπιπλα και τρόφιμα όπως φρούτα, ψωμί και ακόμη και το περιεχόμενο του αποχετευτικού δικτύου.
Αλλά, βρήκαν περίπου 300 σκελετούς, οι οποίοι κατέδειξαν ότι η πόλη δεν εκκενώθηκε εντελώς, όπως νόμιζαν προηγουμένως. Σε αντίθεση με την Πομπηία, πάντως, το μεγαλύτερο μέρος της πόλης δεν έχει ακόμη ανασκαφεί.
Το Χερκουλάνεουμ είναι πολύ πιο εύκολο να εξερευνηθεί από την Πομπηία, επειδή είναι μικρότερο σε μέγεθος. Το πιο αξιοσημείωτο κτίριο στο Herculaneum είναι μια πολυτελής βίλα που ονομάζεται «Villa of the Papyri».
Η βίλα εκτείνεται προς τη θάλασσα σε τέσσερις βεράντες και έχει μια ωραία βιβλιοθήκη, η μόνη που έχει επιβιώσει άθικτη από την αρχαιότητα.
