Αμέτρητες λέξεις Ελληνικής προέλευσης χρησιμοποιούνται καθημερινά παγκοσμίως, με τους περισσότερους χρήστες της να μην συνειδητοποιούν την ελληνικότητά τους.Ανάμεσα σε αυτές και ουσιαστικά, που προέρχονται από συγκεκριμένα ονόματα ή γεωγραφικές τοποθεσίες που αποδίδονται ως ονομασίες διαφόρων πόλεων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, λοιπόν, από την Αμερική και την Αφρική, μέχρι την Ευρώπη και την Ασία, συναντώνται παραδείγματα πόλεων με ελληνικά ονόματα ή ονόματα ελληνικής προέλευσης, είτε λόγω ιστορικών δεσμών με την Ελλάδα -όπως στην περίπτωση των πόλεων που ιδρύθηκαν ως ελληνικές αποικίες κατά την αρχαιότητα- είτε ως αποτέλεσμα σκόπιμης επιλογής από φιλέλληνες που επιθυμούσαν να αποτίσουν φόρο τιμής στο πνεύμα του Ελληνισμού.
Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
Το μεγαλύτερο, χαρακτηριστικότερο και διασημότερο παράδειγμα όλων των πόλεων ανά τον κόσμο που οφείλουν την ονομασία τους σε κάποιον Έλληνα. Ιδρυμένη το 331 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο, στον οποίο οφείλει και το όνομά της, η Αλεξάνδρεια κατά την αρχαιότητα υπήρξε το σπουδαιότερο λιμάνι και πρωτεύουσα της Αιγύπτου -σήμερα αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και κυριότερο λιμάνι της χώρας μετά το Κάιρο- ενώ κατά την περίοδο της ακμής της ήταν μία από τις σημαντικότερες εστίες πολιτισμού του κόσμου και το μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο όλης της Βόρειας Αφρικής.
Ο Μέγας Αλέξανδρος κατά την διάρκεια των κατακτήσεών του ίδρυσε πάνω από 20 πόλεις, με ονόματα εμπνευσμένα από το ιδκό του, με τις περισσότερες από αυτές, ωστόσο, να μην υπάρχουν πλέον ή να έχουν αλλάξει την ονομασία τους όπως το Κανταχάρ στο Αφγανιστάν.
Το όνομα της πόλης τόσο στα Αραβικά (al-ʾIskandariyya), όσο και τα Αιγυπτιακά Αραβικά (Eskendereyya) έχει το ίδιο νόημα, καθώς «iskandar» στα Αραβικά σημαίνει Αλέξανδρος. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το όνομα Αλέξανδρος, που έγινε γνωστό από τον θρυλικό βασιλιά, σημαίνει «υπερασπτιστής των ανδρών», η ετυμολογία του οποίου προέρχεται από το ρήμα αλέξω, που σημαίνει απωθώ, αποκρούω, προστατεύω και τη γενική πτώση του ουσιαστικού ανήρ (άνδρας=εχρθός).
Κέρσον, Ουκρανία
Η πόλη Κέρσον, στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας, ιδρύθηκε το 1778 από τον Γκριγκόρι Ποτέμκιν, μετά από εντολή της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας. Το όνομα της πόλης αποτελεί στην ουσία σύμπτιξη κατά κάποιο τρόπο της λέξης Χερσόνησος, μιας αρχαίας ελληνικής αποικίας που ιδρύθηκε πριν περίπου 2500 χρόνια στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κριμαίας. Σύμφωνα με το Ελληνικό Σχέδιο (μια πρόταση για τη λύση του Ανατολικού Ζητήματος το οποίο αναπτύχθηκε από την Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας το 1780), μάλιστα, αρκετές νεοσύστατες τότε πόλεις στη Νεά Ρωσία είχαν πάρει ελληνικά ονόματα.
Νάπολη, Ιταλία
Μία από τις παλαιότερες αστικές περιοχές της Ιταλίας, η Νάπολη στη νότια Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας μετά τη Ρώμη και το Μιλάνο, κατοικείται αδιάλλειπτα όταν για πρώτη φορά εγκαταστάθηκαν σε αυτή Έλληνες. Τη 2η χιλιετία π.Χ. στη θέση της ιδρύθηκαν Ελληνικοί οικισμοί, με μια μεγαλύτερη ηπειρωτική αποικία -γνωστή αρχικά ως Παρθενόπη- να αναπτύσσεται γύρω στον ένατο αιώνα π.Χ. Η συγκεκριμένη αποικία, μάλιστα, ονομάστηκε Παλαιόπολις όταν κατά την διάρκεια του 5ου αι. π.Χ. σε μια κοντινή περιοχή ιδρύθηκε η σημερινή Νάπολη (Νεάπολις= Νέα Πόλις), η οποία εξελίχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας.
Οδησσός, Ουκρανία
Η Οδησσός, στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας και ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια στον Έυξεινο Πόντο, οφείλει την ελληνική ονομασία της, επίσης, στο Ελληνικό Σχέδιο της Μεγάλης Αικατερίνης, ενώ συνδέεται άμεσα με την ιστορία του ελληνισμού, καθώς σε αυτή συστάθηκε η Φιλική Εταιρεία. Πήρε το όνομά της από την αρχαία πόλη της Οδησσού, η οποία πιστεύεται λανθασμένα ότι βρισκόταν εδώ. Η Οδησσός της Ουκρανίας συναντάται κοντά στην αρχαία πόλη Τύρας, διαφορετική τοποθεσία από εκείνη της αρχαίας Οδησσού, πιο δυτικά κατά μήκος της ακτής, τη σημερινή Βάρνα της Βουλγαρίας.
Σόφια, Βουλγαρία
Το όνομα της πρωτεύουσας της Βουλγαρίας προέρχεται από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, με ελληνική προέλευση από την λέξη σοφία. Πρόκειται για το τελευταίο όνομα που έλαβε η πόλη, με τα αρχαιότερα έργα στα οποία αναφέρεται με αυτό το όνομα να είναι ένα αντίγραφο του Ευαγγελίου της Σαρδικής, ο Καταστατικός Χάρτης της Βίτοσα του Βούλγαρου τσάρου Ιβάν Σισμάν του 14ου αιώνα, ένας διάλογος μεταξύ δύο εμπόρων από το Ντουμπρόβνικ περίπου στου 1359, καθώς και οι σημειώσεις ενός εμπόρου, επίσης, από το Ντουμπρόβνικ το 1376.
Στα ίδια αποδεικτικά στοιχεία η περιοχή και οι κάτοικοί της ονομάζονται ακόμη Σρεντέτσεσκι. Αν και η πόλη έγινε γνωστή στους Οθωμανούς ως Σόφια, ακόμη και κατά τον 20 αιώνα μεταξύ των ντόπιων Βουλγάρων το Σρέντετς παρέμεινσε σε χρήση. Για πολύ καιρό η Σόφια, είχε θρακικό όνομα από την φυλή των Σαρδών (σήμερα θεωρείται συνήθως θρακική φυλή). Άλλα ονόματα της Σόφιας ήταν το Σερδών πόλις και Τριάδιτζα, τα οποία αναφέρονταν σε βυζαντινές ελληνικές πηγές και νομίσματα, ενώ το σλαβικό όνομα Στρέντετς πρωτοεμφανίστηκε σε κείμενο του 11ου αιώνα.
Τραπεζούντα, Τουρκία
Το όνομα της πόλης της Μικράς Ασίας, που αποτέλεσε μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο των Ελλήνων Ποντίων μέχρι το 1922, αποτελεί παράφραση της αρχαίας ελληνικής ονομασίας Τραπεζούς, η οποία προέρχεται από την λέξη τράπεζα, δηλαδή τραπέζι, και αναφέρεται στο σχήμα του κεντρικού λόφου μεταξύ των ρευμάτων Zağnos και Kuzgun πάνω στο οποίο ιδρύθηκε, που έμοιαζε με τραπέζι. Η αρχαία πόλη ήταν ελληνική αποικία που ιδρύθηκε στην κλασική αρχαιότητα το 756 π.Χ. από Μιλήσιους εμπόρους της Σινώπης. Πρόκειται για μία από τις δέκα εμπορικές αποικίες των Μιλήσιων κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας.
Τρίπολη, Λιβύη
Η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Λιβύης, φέρει ελληνικό όνομα που σημαίνει «τρεις πόλεις». Ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. από τους Φοίνικες, ενώ μόλις πέρασε στα χέρια των Ελλήνων ηγεμόνων της Κυρηναϊκής έγινε γνωστή ως Οία. Μέχρι το δεύτερο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. ανήκε στους Ρωμαίους, οι οποίοι της έδωσαν το όνομα Regio Syrtica. Η ονομασία Regio Tripolitana, δηλαδή «περιοχή τριών πόλεων» έγινε γνωστή περίπου στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. Η αρχαία πόλη της Οίας (σημερινή Τρίπολη), η Σαμπράθα στα δυτικά και η ρωμαϊκή Λέπτις Μάγκνα στα ανατολικά, που ήταν και το αλλοτινό λιμάνι των Φοινίκων, συνέθεταν την Τριπολίτιδα.
Νίκαια, Γαλλία
Η Νίκαια, στη νότια Γαλλία, ιδρύθηκε πιθανότατα από Έλληνες της Μασσαλίας το 350 π.Χ., οι οποίοι προέρχονταν από τη Φώκαια στην Ανατολία και της έδωσαν το συγκεκριμένο όνομα προς τιμήν μιας νίκης επί των γειτονικών Λιγουριών (λαοί της Ιταλίας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας). Το όνομα της πόλης προέρχεται από την ελληνική λέξη νίκη, καθώς και από το όνομα της θεάς που προσωποποιούσε τη νίκη. Σύντομα, η Νίκαια έγινε ένα από τα πιο πολυσύχναστα εμπορικά λιμάνια στις ακτές της Λιγουρίας, ενώ παραχωρήθηκε οριστικά στη Γαλλία το 1860, όταν μεταξύ του βασιλιά της Σαρδηνίας και του Ναπολέοντα Γ’ υπεγράφη η Συνθήκη του Τορίνο.
Lysander, Νέα Υόρκη
Η πόλη Lysander στο Onondaga County, στη βορειοανατολική πολιτεία της Νέας Υόρκης στις ΗΠΑ, πήρε το όνομά της από τον Σπαρτιάτη στρατηγό, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη νίκη της Πελοποννησιακής Συμμαχίας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και την κυριαρχία της Σπάρτης στην Ελλάδα για την επόμενη δεκαετία. Το όνομα Λύσανδρος, λοιπόν, αποτελεί σύνθετη λέξη που προέρχεται από τις λέξεις λύσις, δηλαδή απελευθέρωση, και την γενική της λέξης ανήρ, ανδρός.
Φοίνιξ, Αριζόνα
Ο Jack Swilling, βετεράνος του Εμφύλιου Πολέμου, το 1867 δημιούργησε μια μικρή κοινότητα αγροτών στην Αριζόνα. Για την ονομασία της ο λόρδος Darrell Duppa, ένας από τους αρχικούς κατοίκους της κοινότητας, πρότεινε το όνομα Φοίνιξ (Phoenix), καθώς περιέγραφε μία πόλη που αναγεννιόταν μέσα από τα ερείπια ενός παλαιότερου πολιτισμού, όπως το μυθικό πουλί Φοίνιξ, που πιστεύεται ότι ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του που προέρχονται από την ίδια του τη φωτιά. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική φοίνιξ, η οποία πιθανότατα προέρχεται από την λέξη φοινός, πορφυρός- βαθυκόκκινος. Μάλιστα, μία από τις πρώτες περιγραφές του φοίνικα αναφέρεται στις ιστορίες του Ηρόδοτου, ως πουλί που λατρευόταν από τους Αιγύπτιους.
Μεσσήνη, Σικελία
Η Μεσσήνη, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας, ιδρύθηκε από Έλληνες αποίκους τον 8ο αιώνα π.Χ. Αρχικά η πόλη ονομαζόταν Ζάνκλ από την ελληνική λέξη ζάγκλον, δηλαδή δρεπάνι, που αποδόθηκε στην πόλη λόγω του σχήματος του φυσικού λιμανιού της. Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ωστόσο, ο Αναξίλας του Ρήγιου μετονόμασε την πόλη σε Μεσσήνη, προς τιμήν της ελληνικής πόλης Μεσσήνης. Το όνομα της ιταλικής πόλης προήλθε από τα μυκηναϊκά ελληνικά με-ζα-να.
Eureka, Καλιφόρνια
Με το πρώτο άκουσμα δεν θυμίζει και πολύ κάτι ελληνικό. Ωστόσο, η πόλη Eureka στη βόρεια Καλιφόρνια έχει εμπνευστεί το όνομά της από την χαρακτηριστική έκφραση «εύρηκα» του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού και εφευρέτη Αρχιμήδη, μιας από τις μεγαλύτερες μαθηματικές ιδιοφυίες όλων των εποχών. Με την ίδια ακριβώς σημασιολογία, αποτελεί κάτι σαν «σύνθημα» για την Καλιφόρνια και τους κατοίκους της, που αναφέρεται στη σημαντική στιγμή της ανακάλυψης χρυσού στην πολιτεία.
Homer, ΗΠΑ
Περισσότερες από 12 πόλεις, κωμοπόλεις και κοινότητες στις ΗΠΑ (στις πολιτείες Λουιζιάνα, Νεμπράσκα, Νέα Υόρκη κ.α.) οφείλουν την ονομασία τους στον Όμηρο, τον θρυλικό ποιητή- συγγραφέα της Ηλιάδας και της Οδύσσειας, των δύο επικών ποιημάτων που αποτελούν χαρακτηριστικά έργα της αρχαίας, ελληνικής λογοτεχνίας και μέχρι σήμερα συνεχίζουν αν ασκούν μόνιμη επιρροή στο σύνολο της δυτικής λογοτεχνίας. Αν και το όνομα του είναι άγνωστης ετυμολογικής προέλευσης, γύρω από αυτό έχουν δημιουργηθεί πολλές θεωρίες, όπως αυτή με την λέξη όμηρος, δηλαδή αιχμάλωτος.