Το 494/493 π.Χ. μια μικρή αλλά ισχυρή Ελληνική ναυτική δύναμη έκανε την εμφάνιση της στις θάλασσες περί τη Σικελία, η οποία δημιούργησε σοβαρά προβλήματα σε Καρχηδόνιους και Ετρούσκους αντιπάλους των Ελλήνων της Δύσης.
Λίγους μήνες νωρίτερα, η Ιωνική Επανάσταση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας (κυρίως Ιώνων και Αιολέων) εναντίον των Περσών βάδιζε στο τέλος της. Ο πόλεμος κρίθηκε στην ατυχή για τους Ίωνες ναυμαχία της Λάδης. Διοικητής του ελληνικού στόλου ήταν ο Φωκαέας Διονύσιος, ο ικανότερος Ίων ναύαρχος.
Ο Διονύσιος προσπαθούσε να επιβάλει πειθαρχία στα απειροπόλεμα ιωνικά πληρώματα και να τα εξασκήσει εντατικά προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον φοινικικό στόλο των Αχαιμενιδών.
Οι Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας είχαν μακρά ναυτική και στρατιωτική παράδοση και ισχυρούς πολεμικούς στόλους, όμως περνούσαν φάση παρακμής σε αυτόν τον τομέα.
Οι προηγούμενοι αιώνες άνθησης είχαν προκαλέσει εφησυχασμό στους πολίτες τους οι οποίοι ενώ παλαιότερα ήταν περιζήτητοι μισθοφόροι στους στρατούς της Μέσης Ανατολής (αιγυπτιακό, λυδικό, περσικό κ.α.), τώρα είχαν παραμελήσει την πολεμική και ναυτική ετοιμότητα τους.
Αυτήν την κατάσταση προσπάθησε να αλλάξει ανεπιτυχώς ο Διονύσιος, γνωρίζοντας ότι ο ιωνικός στόλος θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τους δεινούς ναυτικούς της Φοινίκης. Οι φοινικικές πόλεις ήταν υποτελείς των Περσών με υποχρέωση παροχής των στόλων τους σε περίπτωση πολέμου.
Όμως σε κάθε περίπτωση θα συνέβαλαν στην πολεμική προσπάθεια των Αχαιμενιδών, αν επρόκειτο να βλάψουν τους Έλληνες εμπορικούς και ναυτικούς ανταγωνιστές τους.
Οι Ίωνες δυσαρεστήθηκαν από τις απαιτήσεις του Διονυσίου για πειθαρχία και σκληρά γυμνάσια, και από το ότι έπρεπε να υπακούουν έναν ναύαρχο προερχόμενο από τη μικρή και ερημωμένη Φώκαια, η οποία κατόρθωσε να επανδρώσει μόνο τρία πλοία για τον αγώνα.
Το μεγαλύτερο μέρος των Φωκαέων είχε ήδη επιλέξει τη μετανάστευση στις φωκαϊκές αποικίες της Δύσης από τον περσικό ζυγό γι’ αυτό ο πληθυσμός της πόλης είχε μειωθεί πολύ.
Ωστόσο οι Ίωνες είχαν επιλέξει τον Διονύσιο ως ναύαρχο ειδικά λόγω των ικανοτήτων του στον ναυτικό πόλεμο αλλά όπως φαίνεται από τη στάση τους, περίμεναν από εκείνον να πραγματοποιήσει θαύματα.
Τελικά η ναυμαχία της Λάδης (494 π.Χ.) χάθηκε για τους Έλληνες εξαιτίας της απειθαρχίας και της απειρίας των περισσοτέρων εξ αυτών.
Ο Διονύσιος, απηυδισμένος από τη συμπεριφορά των ομοφύλων του, μεθόδευσε μια προσωπική «σταυροφορία» εναντίον των εχθρών των Ελλήνων, ιδίως εναντίον των Φοινίκων τους οποίους φαίνεται ότι εχθρευόταν ιδιαίτερα.
Εξάλλου οι κύριοι αντίπαλοι των Φωκαέων στη θάλασσα ήταν οι Φοίνικες της ανατολικής και δυτικής Μεσογείου. Εντούτοις οι Φωκαείς, οι καλύτεροι Ίωνες ναυτικοί της εποχής, δεν δίσταζαν να συγκρούονται και με άλλους Έλληνες ανταγωνιστές τους διενεργώντας και πειρατεία σε βάρος τους (μία γενική συνήθεια όπως φαίνεται, Ελλήνων και Φοινίκων ναυτικών σε βάρος πλοίων από ανταγωνιστικές πόλεις ομοφύλων τους).
Χάρτης της αρχαίας Σικελίας. Πάνω δεξιά διακρίνονται οι Αιολίδες ή Λιπάρες Νήσοι. Κάτω εικόνα: η κύρια σύγχρονη πόλη Lipari των Αιολιδών νήσων. Θεωρείται ότι βρίσκεται στη θέση της αρχαίας ελληνικής πόλης.
Ο Διονύσιος κατέφυγε με τα τρία φωκαϊκά πλοία στην Κύπρο όπου άρχισε να διενεργεί εντατική πειρατεία εις βάρος των φοινικικών πλοίων.
Η Τύρος και η Σιδών έστειλαν τα πολεμικά πλοία τους εναντίον του, τα οποίες οι Φωκαείς φυγάδες αντιμετώπισαν με επιτυχία. Όμως ο Διονύσιος κατανόησε ότι αν αυτός και οι άνδρες του παρέμεναν στην Κύπρο, αργά ή γρήγορα θα συλλαμβάνονταν από τους Πέρσες ή τους Φοίνικες.
Ο Φωκαέας ναύαρχος αποφάσισε να πλεύσει στη Σικελία, όπου εγκατέστησε το ορμητήριο του.
Από εκεί διενεργούσε πειρατεία εναντίον των Φοινίκων της Δύσης, των Καρχηδονίων και των Ετρούσκων. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για τη συνέχιση του προσωπικού πολέμου του Διονυσίου εναντίον των εχθρών των Ελλήνων, αφού η πειρατεία που εξασκούσε ήταν «επιλεκτική».
Τα πλοία του δεν επιτίθονταν ποτέ σε ελληνικά σκάφη παρά μόνο σε φοινικικά και ετρουσκικά. Είναι άγνωστο που βρισκόταν το ορμητήριο του.
Γενικά η Σικελία δεν έχει αρκετούς καλούς φυσικούς λιμένες και οι υπάρχοντες ανήκαν κατά τη συγκεκριμένη περίοδο σε οργανωμένες πόλεις-κράτη, οι οποίες δύσκολα θα έδιναν άσυλο στον Διονύσιο, φοβούμενες ότι θα βλάψει το διαμετακομιστικό εμπόριο τους με τη δράση του.
Οι Λιπάρες νήσοι (ή Αιολίδες), στα βορειοδυτικά του Στενού της Μεσσήνης, των οποίων οι Έλληνες κάτοικοι πολεμούσαν επίμονα τους Ετρούσκους και τους Καρχηδόνιους οι οποίοι προσπαθούσαν να τους εκδιώξουν, συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες ως ορμητήριο του Διονυσίου.