Η Ελληνική μυθολογία έχει μετουσιώσει στο συλλογικό μας υποσυνείδητο τον αρχαίο σπαρτιατικό λαό ως τον πιο μάχιμο και θρυλικό πολεμικό λαό ολόκληρης της αρχαιότητας.
Οι περίφημες ιστορίες για την σκληράδα και τον κυνισμό με τον οποίο μεγάλωναν τα παιδιά στην Σπάρτη, οι λακωνικές δηλώσεις τους που φανέρωναν πως στην κουλτούρα τους οι μάχες λένε περισσότερα από τα λόγια, η θρυλική ιστορία με τους 300 του Λεωνίδα, που άλλωστε υπήρξε και αγαπημένη και για την ποπ κουλτούρα: πρώτα το κόμιξ του Φρανκ Μίλερ και στη συνέχεια, η κινηματογραφική μεταφορά του Ζακ Σνάιντερ, «γιγάντωσαν» τον μύθο των αχτύπητων Σπαρτιατώνκαι τους έβγαλαν έξω από τα στενά όρια της Ελλάδας.
Όμως, όποιος μελετήσει πιο προσεκτικά και σε μεγαλύτερο βάθος την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας θα διαπιστώσει πως δεν ήταν οι Σπαρτιάτες το απόγειο της στρατιωτικής υπεροχής. Για την ακρίβεια, ακόμα και η θρυλική στιγμή των 300 Σπαρτιατών στρατιωτών που στάθηκαν ηρωικά απέναντι στον Ξέρξη δεν είναι καν τόσο σπουδαία όσο φαίνεται αν συγκριθεί με έναν άλλο στρατό που προκαλούσε φόβο και τρόμο στην αρχαία Ελλάδα και μάλιστα, είχε νικήσει τους Σπαρτιάτες σε μια θρυλική μάχη το 351 π.Χ. στα Λεύκτρα.
Ο λόγος για έναν επίλεκτο στρατό Θηβαίων, γνωστό ως Ιερό Λόχο. Έναν στρατό που απαρτιζόταν από 300 μαχητές και που στη περίφημη μάχη των Λεύκτρων διέσπασε την δεξιά πτέρυγα των Σπαρτιατών και τους νίκησε αφαιρώντας τους σε μεγάλο βαθμό την στρατιωτική ηγεμονία του αρχαίου κόσμου. Ένας στρατός διάσημος τόσο για τη μαχητική του ικανότητα ικανότητα όσο και για την ασυνήθιστη σύνθεσή του: σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οι 300 πολεμιστές του Ιερού Λόχου ήταν εραστές και ερωμένοι. Συγκεκριμένα, 150 ζευγάρια αποτελούσαν αυτή την ανίκητη μονάδα.
Κατά πολλούς, η περιγραφή αυτή δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που σήμερα εννοούμε όταν μιλάμε για ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Πολλοί είναι οι μελετητές της αρχαιότητας που εκτιμούν πως όταν μιλάμε για εραστές και ερωμένους εκείνης της εποχής δεν εννοούμε μια σχέση ερωτική αλλά μια σχέση δασκάλου και μαθητή, μια σχέση μέντορα και καθοδηγούμενου. Η αλήθεια βέβαια είναι πως η ανάγκη να αμφισβητηθεί το οτιδήποτε ερωτικό για τους στρατιώτες του Ιερού Λόχου είναι μάλλον μια ανάγκη που προκύπτει από τα σημερινά δεδομένα, καθώς η αντρική ομοφυλοφιλία ήταν πολύ πιο διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα απ’ όσο ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές μπορούν να δεχθούν.
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις της εποχής τους μάλιστα, ακριβώς αυτή η δομή, που συναποτελούταν από ζευγάρια, ήταν και ο λόγος της υπεροχής τους στο πεδίο της μάχης διότι δημιουργούσε ένα έξτρα ατομικό κίνητρο στον κάθε στρατιώτη του Ιερού Λόχου: κανείς δεν ήθελε να απογοητεύσει τον σύντροφό του και τα έδινε όλα για να μην ντροπιαστεί στα μάτια του. Έτσι, ο Ιερός Λόχος κατάφερε να παραμείνει αήττητος για περισσότερα από τριάντα χρόνια και να γίνει αληθινός φόβος και τρόμος για κάθε αντίπαλο στρατό.
Ο θρυλικός Ιερός Λόχοςτων 300 μαχητών, αφού διένυσε μια μεγάλη πορεία από νικηφόρες μάχες, τελικά κατανικήθηκε από τους Μακεδόνες του Φίλιππου Β’, έναν άλλο μυθικό στρατό. Οι ιστορίες λένε μάλιστα ότι ο Ιερός Λόγος ήταν τόσο απρόθυμος να παραδοθεί, ώστε όλοι τους πολέμησαν μέχρις εσχάτων. «Να βρει καταστροφή όποιον υπονοεί οτιδήποτε άσεμνο για τους άνδρες αυτούς», λέγεται πως είπε ο Φίλιππος Β’ όταν είδε τα πτώματα των ανδρών του Ιερού Λόχου σφραγίζοντας έτσι ένα φινάλε για την μονάδα από τη Θήβα που αυτόματα την έθεσε στο πάνθεον των σημαντικότερων στρατών όλων των εποχών.