Ως η θεά με τα φίδια ονομάζεται ο τύπος αγαλματίδιου που βρέθηκε σε ανασκαφές στους Μινωικούς αρχαιολογικούς τόπους που παρουσιάζει γυναίκα εξώστηθη να κρατάει φίδια. Τα αγαλματίδια χρονολογούνται στον 16ο αιώνα π.Χ. Λίγες πληροφορίες έχουμε για την ερμηνεία των αγαλματιδίων.
Η θεά των φιδιών ή/και η ιέρεια, είναι ένας είδωλο αγαλματίδιο (1700 π.Χ.) που απεικονίζει μια γυναίκα που κρατά δύο φίδια φορώντας το τυπικό μινωικό φόρεμα που βρέθηκε από τον βρετανό αρχαιολόγο Arthur Evans στο παλάτι της Κνωσού και ονομάστηκε από αυτόν και εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Το φίδι συμβολίζεται συχνά με την ανανέωση της ζωής, επειδή ρίχνει το δέρμα του περιοδικά, οπότε δείχνει τη σοφία και τη γονιμότητα.
Ένα από τα πρωταρχικά αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την άποψη ότι οι γυναίκες κυριαρχούσαν στον μινωικό πολιτισμό είναι η «Θεά του φιδιού». Οι λόγοι αυτής της άποψης τέθηκαν από τον ίδιο τον Arthur Evans. Είναι φανερό από το μοντέλο της μινωικής θρησκείας που κατασκευάστηκε από τον Evans ότι επηρεάστηκε από τις θεωρίες που έθεσε ο James Frazer στο The Golden Bough (που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1890) ότι η προϊστορική θρησκεία επικεντρώθηκε σε μια κυρίαρχη θεά της γονιμότητας, και η αναγέννηση συμβόλιζε τη φθορά και την αναγέννηση της βλάστησης.
Ο Evans γνώριζε σίγουρα τις επικρατούσες απόψεις για την ύπαρξη της Μητέρας Θεάς στην Προϊστορική περίοδο και έτσι, όταν βγήκε στο φως η Θεά των Φιδιών το 1903, όχι μόνο τα αναγνώρισε ως «θεά» αλλά και ισχυρίστηκε ότι λατρεύτηκε από τους Μινωίτες ως μια όψη της θεάς Μητέρας. Έτσι, ο Evans έδωσε τη βάση για το επιχείρημα ότι οι Μινωίτες ζούσαν σε μια κοινωνία μητριαρχική.
Μεταξύ των πολλών παραδειγμάτων λατρευτικών αντικειμένων όπως το διπλό τσεκούρι, ο ιερός κόμπος, τα ιερά κέρατα, οι ιερές κολώνες, τα ιερά δέντρα, τα πουλιά και τα ζώα (ταύροι, λιοντάρια, κατσίκες) σε ανάγλυφα, και σε σφραγίδες, το φίδι εμφανίζεται μόνο σπάνια.
Παρόλα αυτά ο Evans ερμήνευσε το φίδι ως μορφή του πνεύματος του Κάτω Κόσμου και ως εκ τούτου προσδιόρισε τη θεά ως χθόνια θεότητα. Ωστόσο, παρά την ένωση τους με τον Κάτω Κόσμο, ο Evans υποστήριξε ότι το φίδι και η θεά δεν πρέπει να λαμβάνονται ως στοιχεία κακού. Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι το φίδι έχει μια φιλική και οικεία όψη. Ελλείψει κάθε αρχαιολογικού αποδεικτικού στοιχείου ο Evans στήριξε την άποψη την ευρωπαϊκή παράδοση ανάμεσα στους αγρότες ότι αντιμετωπίζουν το φίδι ως καλοκάγαθο «οικουρό όφι».
Ωστόσο, η Geraldine Gesell υποστηρίζει ότι η θεά του φιδιού δεν ήταν θεά της οικογένειας, καθώς δεν βρέθηκε ποτέ θεά φιδιού σε ανασκαφές κατοικιών. Αντίθετα, η «Θεά του Φιδιού» φαίνεται οτι είχε την ευρύτερη λειτουργία της καθολικής Μητέρας ή της Θεάς της Γης και ως εκ τούτου ήταν κατά κύριο λόγο μια θεότητα γονιμότητας.
Ο Έβανς ξεφεύγοντας απο την οικιακή λατρεία του φιδιού και έχοντας υπόψη την ανταλλαγή στοιχείων λατρείας και πολιτισμού με την Αίγυπτο συνδέει την θεά των όφεων με την Αιγυπτιακή θεά Ουατζέτ, τη θεά του φιδιού του Δέλτα του Νείλου, χωρίς όμως να τις ταυτίζει. Όπως η Αφροδίτη, η Ουατζέτ ήταν θεά της γονιμότητας. Το όνομά της μαζί με τη διακόσμηση των φιδιών και τα ηλιακά μάτια, εμφανίζεται περιστασιακά σε μαγευτικά εργαλεία, όπως ραβδιά (που χρησιμοποιούνται από τους νεκρούς για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους απέναντι σε κακό πνεύματα και δαίμονες), και αποτροπαϊκά ραβδιά από μαργαριτάρι τα οποία φαίνεται να χρησιμοποιούνταν για να προστατεύουν τις γυναίκες, ιδιαίτερα τις εγκυμνούσες, θηλάζουσες και μητέρες.
Όταν εξετάζεται σε συνδυασμό με τα σχεδόν σύγχρονα αιγυπτιακά μαγικά αντικείμενα, μπορεί να προταθεί ότι τα ειδώλια που βρέθηκαν από τον Evans λειτουργούσαν ως γοητευτικά αντικείμενα σε μαγικές τελετές που εκτελούνταν από τα ιερά και πιο συγκεκριμένα με μαγικές ιεροτελεστίες που είχαν να κάνουν με την ιδιαίτερες ανησυχίες των γυναικών, μεταξύ των οποίων η γονιμότητα, η εμμηνόρροια, η σύλληψη και την προσφορά μητρικού γάλακτος.
Το γεγονός ότι το ειδώλιο της Μινωικής «Θεάς Φιδιού» μπορεί να συνδέεται με την εμμηνόρροια προτείνεται πρώτα απ’ όλα από το χρώμα του. Στην σημερινή του κατάσταση, το κυρίαρχο χρώμα της φούστας και του μπούστου είναι ένα σκοτεινό χρυσοκίτρινο. Η Elizabeth Barber έχει επισημάνει ότι το κίτρινο είναι το χρώμα της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο. Η κίτρινη χρωστική αποκτήθηκε από σαφράν (τα αποξηραμένα στίγματα του κρόκου), ένα φυτό το οποίο παρουσιάζεται να συγκεντρώνεται από γυναίκες στη μινωική τοιχογραφία που ανακαλύφθηκε το 1973 στο Ακρωτήρι της Θήρας.
Το σαφράν χρησιμοποιήθηκε ιατρικά από τις γυναίκες για να διευκολύνει τους πόνους της εμμηνόρροιας. Η συλλογή κρόκου είναι επίσης το αντικείμενο μιας τοιχογραφίας που βρέθηκε από τον Evans στην Κνωσό,ενώ τα λουλούδια κρόκου διακοσμούν επίσης έναν από τα κλασσικούς κορσέδες που βρέθηκαν με τα ειδώλια και αποτελούν επίσης το κεντρικό διακοσμητικό μοτίβο στο μπροστινό μέρος των φουστανιών τους απο φαγεντιανή.
Την υπόθεση στηρίζει και η ύπαρξη αναθηματικών κόμπων στα ενδύματα. Μιας και το ιερογλυφικό σημάδι που χρησιμοποιείται για να γραφεί η αιγυπτιακή λέξη sa, που σημαίνει «προστασία», είναι ένα σκοινί με θηλιά από λινάρι ή δέρμα, προτάθηκε ότι το κορδόνι που κάνει ένα «κόμπο» ανάμεσα στα στήθη της «Θεάς των Φιδιών» και τον κορσέ μπορεί να είναι συμβολικό. Μπορεί στην πραγματικότητα να αντιπροσωπεύει έναν μαγικό κόμβο, κάτι που επιβεβαιώνεται συγκρίνοντας αγάλματα της Ίσιδας ή των γυναικών ντυμένων ως Ίσιδα όπου ο κόμπος εμφανίζεται ανάμεσα στα στήθη στην ίδια θέση που εμφανίζεται στη Θεά των Φιδιών.
Παρόλο που είναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένας άμεσος σύνδεσμος μεταξύ των φιδιών και της εμμήνου ρύσεως στη Μινωική Κρήτη, η σημερινή ανθρωπολογία προσφέρει επίσης το παράδειγμα του τελετουργικού αυστραλιανού Rainbow Snake των Αβορίγινων στο οποίο ο «συγχρονισμός της εμμήνου ρύσεως» θεωρείται «σαν ένα ουράνιο τόξο» και «σαν ένα φίδι . »
Ορισμένες κουλτούρες επίσης πιστεύουν ότι η πρώτη εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως προκαλείται από την συνεύρεση με ένα υπερφυσικό φίδι το οποίο επίσης καθιστά τη γυναίκα εύφορη και την βοηθά να συλλάβει παιδιά.
Τέλος, εάν, όπως υποστηρίζεται εδώ, η «θεά του φιδιού» είναι μια θεότητα αφιερωμένη στις ιδιαίτερες ανησυχίες των γυναικών, είναι δυνατόν να υποτεθεί ότι τα εκτεθειμένα στήθη μπορεί να έχουν κάποια σχέση με το μητρικό γάλα.
Ο καθηγητής Barry Powell πρότεινε ότι η θεά των φιδιών της Μινωικής Κρήτης ήταν η Αριάδνη (που το όνομά της σημαίνει «τελείως αγνή»).