Νέα Πλευρώνα ....μια εξαιρετική, πανέμορφη αρχαία πόλητου Νομού Αιτωλοακαρνανίας με φοβερά αρχαιολογικά ευρήματα και μερικά από αυτά σε πολύ καλή κατάσταση που δυστυχώς όμως δεν έχει την κατάλληλη προβολή από τους αρμόδιους φορείς (όποιοι και αν είναι αυτοί) και πολλοί δυστυχώς δεν την γνωρίζουν.
Ενδεικτικό είναι ότι περίπου σε ένα χρόνο οι επισκέψεις (μαζί με τα σχολεία) φτάνουν τις 2.000 που είναι πολύ μικρός αριθμός ....
Βορειοδυτικά λοιπόν του Μεσολογγίου ( σε 6 km από τον κόμβο Κεφαλόβρυσου προς Μεσολόγγι κάνουμε αριστερά) και σε προνομιακή θέση πάνω σε μικρο λόφο με υψόμετρο 195-280 μ., θα συναντήσει κανείς την αρχαία Πλευρώνα, όπου στους ντόπιους είναι γνωστή και ως κάστρο της κυρα - Ρήνης.
Πρόκειται ουσιαστικά για δυο πόλεις, την παλαιά Πλευρώνα που καταστράφηκε το 233π.Χ από τον Δημήτριο Β'και στην συνέχεια χτίστηκε η Νέα Πλευρώνα στον χώρο που είναι σήμερα επισκέψιμος.
το θέατρο
Η πόλη περιβάλλεται από ένα τείχος μήκους 2 χμ. με λιθόπλινθους από τοπικό ασβεστόλιθο και με πλάτος που κυμαίνεται από 2-2,20 μ. Περιλαμβάνει 11 πύλες και 36 ορθογωνικούς πύργους. Επίσης η πόλη διέθετε και λιμάνι στην θέση ''Σκαλί''Μεσολογγίου όπου και διατηρείτε τμήμα τοίχους που κατέρχονταν ως την λιμνοθάλασσα
H αρχαία λιθόκτιστη οδός
Πιθανόν να πήρε το όνομά της από το γιο του Αιτωλού, τον Πλευρώνα.
Στον χώρο, εντός των τειχών μπορείτε να δείτε:
την τεράστια δεξαμενή (32χ22 μ.) με πέτρινα τοιχώματα ύψους 6μ,
την αρχαία λιθόκτιστη οδό,
το θέατρο με πανοραμική θέα προς την λιμνοθάλασσα που έχει εν μέρει λαξευτεί στο φυσικό βράχο με την εκπληκτική θέα που χρονολογείται από τον 3ο π.Χ αιώνα. (Η ορχήστρα του θεάτρου έχει διάμετρο 11,60 μ - το θέατρο πρέπει να είχε συνολικά 25 με 30 σειρές εδωλίων. Σήμερα είναι ορατές 16).,
το θρησκευτικό πανδοχείο, (23χ16 μ.)
τα ερείπια των δημόσιων οικοδομημάτων της αγοράς (70χ37 μ.),
τις λουτρικές εγκαταστάσεις (7,70χ6,50 μ.)
τον χώρο άθλησης («στάδιο»)
και το νεκροταφείο..
Η δεξαμενή (32χ22 μ.) με πέτρινα τοιχώματα ύψους 6μ
Οι λουτρικές εγκαταστάσεις
Ερείπια των δημόσιων οικοδομημάτων της αγοράς
Το θρησκευτικό πανδοχείο
Στην Ακρόπολη της Πλευρώνας, πιο ψηλά στην κορυφή του λόφου σε υψόμετρο 365 μ. ,μπορούμε να διακρίνουμε ένα μικρό ναό της Αρακυνθίας Αθηνάς όπου σήμερα υπάρχει ένα εκκλησάκι.