Ετοιμάζεται αύριο να σβήσει τα κεράκια στην τούρτα των τέταρτων γενεθλίων του. Αν και περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια επισκέπτες έχουν περάσει το κατώφλι του έως τώρα, είναι πολλά τα μυστικά που κρύβει και μια νέα έκδοση τα φωτίζει. Δούλεψε ο Σωκράτης για να χτιστεί ο Παρθενώνας; Έκοψαν πράγματι οι Αθηναίοι τα φτερά της Νίκης για να μείνει για πάντα στην πόλη τους; Πόσες χιλιάδες κεραμίδια είχε ο Παρθενώνας; Και για ποιο λόγο ο σπουδαιότερος ναός της Αθηνάς δεν είχε βωμό;

Μπορεί να μην είστε από εκείνους που δεν έχουν ανέβει ποτέ στον Ιερό Βράχο. Ίσως να έχετε επισκεφθεί το Μουσείο Ακρόπολης, αλλά να δυσκολεύεστε να απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις. Το σημαντικότερο και διασημότερο μνημείο της κλασικής αρχαιότητας δεν είναι μόνο το «κορυφαίο επίτευγμα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, το χαρακτηριστικότερο έργο του χρυσού αιώνα του Περικλή και ένα από τα τελειότερα δημιουργήματα του ανθρώπινου πολιτισμού», όπως γράφουν τα σχολικά βιβλία.

Διότι τα βιβλία εστιάζουν σε διάσημους αρχιτέκτονες και ημερομηνίες, σε ρυθμούς και λεπτομέρειες, όχι όμως στους αφανείς ήρωες που δούλεψαν ώστε να στηθεί ο περίλαμπρος Παρθενώνας. Περίπου 500-600 εργατοτεχνίτες προετοίμασαν και μετέφεραν το μάρμαρο από την Πεντέλη. Γύρω στους 150 λιθοξόους έκαναν την τελική επεξεργασία για να φτιαχτούν τα 9.000 μαρμάρινα κεραμίδια και τα 16.500 μαρμάρινα μέλη - δεν αποκλείεται να δούλεψε και ο ίδιος ο Σωκράτης, καθώς νεαρός είχε ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του, λιθοξόος - και 50 γλύπτες.

Και το αποτέλεσμα; «Σε χρόνο-ρεκόρ για την εποχή έπρεπε να φτιάξουν ένα μνημείο που θα λειτουργούσε ως μέσο προβολής της εθνικής ιδεολογίας, δουλειά την οποία σήμερα το σύστημα κάνει μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης», λέει ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Πάνος Βαλαβάνης, ο οποίος συνέγραψε ένα βιβλίο που ισορροπεί ανάμεσα στη λογική του εγχειριδίου και του εναλλακτικού οδηγού του Μουσείου Ακρόπολης (επίσημος οδηγός δεν έχει ακόμη εκδοθεί), με στόχο να αποκαλύψει στο ευρύ κοινό όσα δεν γνωρίζει για τα μνημεία της Ακρόπολης, υπό τον τίτλο «Η Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της» (εκδ. Καπόν).

Τι θέλησαν λοιπόν οι Αθηναίοι μέσω του Παρθενώνα που στέγαζε το εντυπωσιακό χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, της οποίας μόνο τα ρούχα από χρυσό ζύγιζαν 1.150 κιλά; «Ο Παρθενώνας στέλνει σαφέστατα πολιτικά μηνύματα», λέει ο κ. Βαλαβάνης. «Πρώτον, θέλει να καταδείξει ότι η Αθήνα ήταν η αγαπημένη πόλη των θεών· δεύτερον, επιδιώκει να τεκμηριώσει την αυτοχθονία των Αθηναίων και, τρίτον, να εξάρει τον ρόλο τους στους αγώνες εναντίον μυθικών και ιστορικών εχθρών, με στόχο να δικαιώσει την πανελλήνια ηγεμονία τους».

Και για να στείλει με επιτυχία το πολιτικό της μήνυμα η Αθήνα δεν αρκέστηκε στο να χτίσει έναν από τους μεγαλύτερους σε μέγεθος κλασικούς ναούς, ο οποίος ξεχώριζε, εκτός των άλλων, για τις αρχιτεκτονικές του πρωτιές καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής προστέθηκε μια ιωνική ζωφόρος στο εσωτερικό ενός δωρικού ναού και για πρώτη φορά διακοσμούνται και οι 92 μετόπες με ανάγλυφα. Επέλεξε, επίσης, να απεικονίσει τους θεούς του Ολύμπου να γεννιούνται στην Αθήνα (στο ανατολικό αέτωμα έχουμε τη γέννηση της Αθηνάς), να συγκρούονται για χάρη της (διαμάχη Ποσειδώνα - Αθηνάς στο δυτικό αέτωμα), να παρακολουθούν τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης στη λαμπρότερη εμφάνισή τους σε όλη την αρχαία τέχνη (στην ανατολική πλευρά της ζωφόρου) και μάλιστα στο πλευρό των θνητών.

Τελικά, έφτιαξε έναν σπουδαίο ναό χωρίς δικό του βωμό και χωρίς ιερέα, γεγονός που έχει οδηγήσει πολλούς να υποστηρίζουν ότι ο Παρθενώνας δεν υπήρξε λειτουργικός ναός, αλλά ένα ανάθημα των Αθηναίων προς τη θεά μέσω του οποίου στόχευαν να αναδείξουν το μεγαλείο της πόλης τους.

Στην Ακρόπολη και στο Μουσείο της, όμως, δεν υπάρχει μόνο ο Παρθενώνας. Και μπορεί ο ολομαρμάρινος ναός της Παλλάδας να είναι ο πιο διάσημος στον Ιερό Βράχο, αλλά δεν είναι και ο πιο σημαντικός. Τον ρόλο αυτόν τον έχει το αινιγματικό για πολλούς Ερέχθειο, το κτίριο που είναι περισσότερο γνωστό για τις Καρυάτιδές του, και όχι επειδή εκεί φυλασσόταν το ξόανο (ξύλινο άγαλμα) της Αθηνάς. Για να κατασκευαστεί λοιπόν ο ναός όπου χωρούσε η ελιά την οποία χάρισε η Αθηνά στην πόλη, το σημάδι της τρίαινας του Ποσειδώνα όταν χτύπησε τη γη και ανέβλυσε αλμυρό νερό - το δικό του δώρο για να κατακτήσει την πόλη -, δούλεψαν 110 άτομα.

Και μπορεί μέσα από αυτό το κτίριο οι Αθηναίοι να έστελναν ένα ακόμη πολιτικό μήνυμα προς τους αντιπάλους τους, τους Σπαρτιάτες, καθώς αποτελούσε και τόπο λατρείας ντόπιων παλαιών βασιλιάδων, γεγονός που αποδείκνυε ότι ήταν αυτόχθονες - κάτι για το οποίο καμάρωναν ιδιαιτέρως -, όμως για την ανέγερσή του οι Αθηναίοι που εργάστηκαν ήταν μόλις το 30% του συνόλου του προσωπικού, όπως αποδεικνύουν οι οικοδομικές επιγραφές. Το 50% ήταν μέτοικοι και το 20% δούλοι.

Και η Αθηνά Νίκη; Ο κομψός ναός που βλέπουμε καθώς ανεβαίνουμε, δεξιά, στην Ακρόπολη; Γιατί είναι γνωστός ως Ναός της Απτέρου Νίκης; «Η Αθηνά Νίκη είναι μία από τις υποστάσεις με τις οποίες λατρευόταν η Αθηνά στον Ιερό Βράχο», εξηγεί ο Πάνος Βαλαβάνης. «Ήταν αυτή που συμπαραστεκόταν στους Αθηναίους κατά τους πολέμους, η νικηφόρος θεά, αυτή που χάριζε πολεμικές νίκες. Η ονομασία του ναού ως Απτέρου Νίκης είναι και αυτή αρχαία, αλλά οφείλεται σε παρεξήγηση του γεγονότος ότι το λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς δεν είχε φτερά. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε κυριάρχησε η ονομασία του ως Ναού της Νίκης, η απουσία φτερών στο άγαλμα ερμηνεύθηκε ως αφαίρεσή τους από τους Αθηναίους για να μη φύγει ποτέ η Νίκη από την πόλη τους».

[Πηγή Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα]

Αποκάλυψη

Η συστηματική πολύχρονη εργασία για την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της χώρας αποδίδει καρπούς. Όπως ανακοίνωσε η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη – βρίσκεται σε αυτή τη νευραλγική θέση 4 συνεχή χρόνια, τα Μινωικά Ανάκτορα, οι ενετικές οχυρώσεις της Κρήτης και η Σπιναλόγκα είναι υποψήφια για την ένταξή τους στο κατάλογο πολιτιστικών μνημείων της Ουνέσκο.

Η Σπιναλόγκα, σύμφωνα με τη Λίνα Μενδώνη, έχει προβάδισμα εγγραφής, μεταξύ των ελληνικών αιτημάτων, λόγω του εντατικού έργου προετοιμασίας του σχετικού φακέλου. Για την ένταξη της Σπιναλόγκας έχει προηγηθεί συστηματικό έργο από ομάδες εργασίας του ΤΕΕ, της Περιφέρειας Κρήτης και του δήμου Αγίου Νικολάου σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.

Εν τω μεταξύ παραμένει σε εκκρεμότητα η υπόθεση ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της Κνωσού αν και ξεπεράστηκαν προβλήματα που είχαν παρουσιαστεί σε σχέση με το Πράσινο Ταμείο, απεγκλωβίζοντας και τον σχετικό διαγωνισμό.

Όταν ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός συναντά την τεχνολογία, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Δείτε τι έκανε καλλιτέχνης από τις ΗΠΑ (Εικόνες)

O καλλιτέχνης Zach Dougherty από το Portland της Αμερικής χρησιμοποιεί ως βάση αρχαία Ελληνικά αγάλματακαι τα "ψηφιοποιεί", συνθέτοντας εκθαμβωτικές κινούμενες εικόνες GIF.

Ο καλλιτέχνης μιλώντας στο Mashable, ανέφερε ότι εργάζεται με φωτογραφίες σε GIF, γιατί απολαμβάνει "την πρόκληση του να πάρει ότι θέλει από λίγα καρέ".

GIF είναι αρχεία εικόνας τα οποία έχουν κάποιες συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με άλλου τύπου αρχεία εικόνας.

Το animated gif είναι η απλούστερη μορφή κίνησης την οποία μπορούμε να προσθέσουμε σε μια ιστοσελίδα.

Ουσιαστικά πρόκειται για μια σειρά από φωτογραφίες ή γραφικά τα οποία εναλλάσονται αυτόματα δίνοντας στον παρατηρητή την ψευδαίσθηση της κίνησης.

prisonplanet.gr

Στην Ίκλαινα Μεσσηνίας, το μέρος στο οποίο με την αρχαιολογική σκαπάνη του έφερε στο φως το αρχαιότερο γραπτό κείμενο της Ευρώπηςσε πήλινη πινακίδα, «επιστρέφει» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σεντ Λούις (UMSL), Μιχάλης Κοσμόπουλος, συνοδευόμενος από την ανασκαφική ομάδα του.

Tο γεγονός καταγράφεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Archaeology, καθώς και στο ιστολόγιο του Πανεπιστημίου UMSL, που επισημαίνουν ότι, για περισσότερα από 10 χρόνια ο Μιχάλης Κοσμόπουλος κάθε καλοκαίρι εργάζεται κοντά στο μικρό χωριό της νοτιοδυτικής Ελλάδας, μέσα σ’ έναν ελαιώνα.

Μαζί του βρίσκεται και η ανασκαφική του ομάδα, που αποτελείται κυρίως από φοιτητές και εθελοντές, οι οποίοι προβλέπεται να ζήσουν μια ανεπανάληπτη εμπειρία, σύμφωνα με το ιστολόγιο του αμερικανικού Πανεπιστημίου.

Η ανακάλυψη από τον κ. Κοσμόπουλο, το καλοκαίρι του 2010, της πήλινης πινακίδας με πρώιμη γραμμική Β γραφή, ηλικίας 3500 ετών, άλλαξε τα δεδομένα για την ιστορία της παιδείας και της γραφειοκρατίας στον δυτικό κόσμο.

Όπως, μάλιστα, είχε πει τότε ο ίδιος, η πινακίδα –που βρέθηκε μέσα σε αρχαίο αποθέτη και σώθηκε τυχαία όταν κάηκε από φωτιά που άναψε σε σωρό σκουπιδιών- αποτελεί τη μεγαλύτερη έκπληξη του πολυετούς προγράμματος.

Οι πινακίδες γραμμικής Β χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την τήρηση λογιστικών αρχείων στα μυκηναϊκά ανάκτορα, γι’ αυτό τα ερωτήματα που γεννιούνται για την πινακίδα της Ίκλαινας –που την εποχή που χρονολογείται ο μυκηναϊκός οικισμός της αποτελούσε ένα μικρό δορυφόρο της Πύλου- μένει να διευκρινιστούν.

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες συντήρησης του πολύχρωμου ψηφιδωτού που αποτελούσε την αυλή έπαυλης της ρωμαϊκής εποχής. Βρίσκεται κοντά στην περίφραξη του Ζαππείου (γωνία Λεωφ. Αμαλίας και Βασ. Όλγας).

Το ψηφιδωτό παρουσιάζει διάφορα γεωμετρικά σχήματα με κισσόφυλλα και άλλη φυτική διακόσμηση, ενώ σε μεγάλο βαθμό τα χρώματα έχουν διατηρηθεί.

«Τίποτα δεν επαναλαμβάνεται. Όλα τα μοτίβα είναι μοναδικά», ανέφερε η επικεφαλής της ομάδας συντήρησης Μαργαρίτα Βενάκη στην Ελευθεροτυπία.

Στόχος είναι να γίνουν έργα στερέωσης του δαπέδου και οριοθέτησής του με λίθους, ώστε να είναι σαφής η εικόνα που είχε στην αρχαιότητα. Οδηγός των αρχαιολόγων είναι η κάτοψη της ρωμαϊκής έπαυλης από την ανασκαφή του 19ου αιώνα που ανέδειξε το έργο.

Στην περιοχή αυτή, από τη Λεωφ. Αμαλίας, το Ζάππειο, τον Εθνικό Κήπο, έως τη Βουλή, ήταν μια ολόκληρη πόλη, γεμάτη λαμπρά κτήρια της ρωμαϊκής Αθήνας (γυμνάσια, βαλανεία, κρήνες, μεγαλοπρεπείς επαύλεις και έργα κοινής ωφελείας).

Η ανασκαφή ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου του 1889 και σύμφωνα με έγγραφα της εποχής είχε αρχίσει να φανερώνεται από τα εδάφη ένα «ιδιόσχημο οικοδόμημα» «μέγιστης κατασκευής» που είχε «ερειπωθεί πρόπαλαι» και είχε υποστεί πολλές μετασκευές. Το δάπεδο της ρωμαϊκής βίλας τελικά καταχώθηκε.

iefimerida.gr

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΘΗΒΑΪΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ

Μετά τη Μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.), η κυριαρχία της Θήβας στον Ελλαδικό χώρο ήταν αναμφισβήτητη. Αθήνα και Σπάρτη βρίσκονταν σε προφανή παρακμή.

Οι Θηβαίοι, με επικεφαλής του στρατηγούς Πελοπίδα και Επαμεινώνδα, είχαν δημιουργήσει στην Πελοπόννησο το Κοινό των Αρκάδων, με φιλικές προς αυτούς πόλεις. Η Σπάρτη προσπάθησε να το διασπάσει, προσεταιριζόμενη κάποιες από αυτές τις πόλεις, προκειμένου να ανακτήσει τον βαρύνοντα ρόλο της στη Πελοπόννησο. Τα κατάφερε με τη Μαντίνεια, αλλά αυτή η εξέλιξη δυσαρέστησε τον Επαμεινώνδα, που πέρασε για τέταρτη φορά τον Ισθμό για να βάλει τάξη στην ηγεμονία της Θήβας.

Επιτέθηκε με τον στρατό του αιφνιδιαστικά στη Σπάρτη, αλλά ο Αγησίλαος Β' απέκρουσε την επίθεση με επιτυχία (Ιούνιος 362 π.Χ). Ο Επαμεινώνδας υποχώρησε στο Αρκαδικό οροπέδιο κοντά στη Μαντίνεια (13 χλμ. βόρεια της Τρίπολης), όπου στρατοπέδευσε για να αναμετρηθεί με τους αντιπάλους του. Η κρίσιμη μάχη για την πρωτοκαθεδρία του ελλαδικού χώρου δόθηκε στις 4 Ιουλίου του 362 π.Χ. (κατ' άλλους στις 27 Ιουνίου).

Το πεδίο της μάχης τοποθετείται στο πιo στενό τμήμα του οροπεδίου της Τρίπολης, 6.5 χιλιόμετρα νότια της Μαντινείας ανάμεσα στα βουνά Μύτικας, πρόβολο του Μαινάλου Όρους και Καπνίστρα, αντέρεισμα του Παρθενίου Όρους.

Από τη μία πλευρά παρατάχθηκαν οι Σπαρτιάτες με τους συμμάχους τους (Αθηναίους, Ηλείους, Αχαιούς, Φλειασίους και Μαντινείς), υπό τον Αγησίλαο Β'. Οι δυνάμεις τους ανέρχονταν σε 20.000 πεζούς και 2.000 ιππείς. Από την άλλη πλευρά, οι Θηβαίοι με τους συμμάχους τους (Ευβοείς, Λοκρούς, Μαλιείς, Αινιάνες, Θεσσαλούς, Αρκάδες, Αργείους και Μεσσηνίους), παρέταξαν ένα στρατό αποτελούμενο από 30.000 πεζούς και 3.000 ιππείς.

Χρησιμοποιώντας μια βελτιωμένη εκδοχή της λοξής φάλαγγας (διαγώνια παράταξη των οπλιτών με ενίσχυση εις βάθος του ενός άκρου), που είχε πρωτοπαρουσιάσει στα Λεύκτρα ο Επαμεινώνδας, επιτέθηκε στους αντιπάλους και κατόρθωσε να τους απωθήσει, αποκτώντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στη μάχη. Κι ενώ η νίκη φαινόταν να κλείνει προς την πλευρά των Θηβαίων, ο Επαμεινώνδας, που πολεμούσε στην πρώτη γραμμή, πληγώθηκε και άφησε την τελευταία του πνοή επί του πεδίου της μάχης.

Ο θάνατος του αρχηγού τους προκάλεσε σύγχυση στους Θηβαίους, με αποτέλεσμα η μάχη να λήξει χωρίς νικητή. Τυπικά, νικητές ήταν οι Θηβαίοι, επειδή πρώτοι οι Λακεδαιμόνιοι έκαναν αίτηση ανακωχής για την ταφή των νεκρών, έπειτα από πολλούς δισταγμούς. Σύμφωνα με τις ελληνικές αντιλήψεις, αίτηση ανακωχής σήμαινε και αναγνώριση ήττας. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Αθηναίος ιππέας Γρύλλος, γιος του σπουδαίου ιστορικού Ξενοφώντα, ο οποίος εισφέρει πολλές πληροφορίες για τη μάχη, στο έργο του Ελληνικά.

Η Μάχη της Μαντινείαςμε την τροπή που πήρε σήμανε το τέλος της Θηβαϊκής Ηγεμονίας. Κατέδειξε, ακόμη, ότι όλες οι μεγάλες δυνάμεις του Ελλαδικού χώρου είχαν παρακμάσει οριστικά, με αποτέλεσμα να ανοίξει ο δρόμος για την επικράτηση των Μακεδόνων του Φιλίππου Β'.

sansimera.gr

Πολεμική αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών, στο πλαίσιο της Επανάστασης του 1821. Έλαβε χώρα στη Σπλάντζα ή Σπιάτζα Φαναρίου (σημερινή Αμμουδιά Πρεβέζης) στις 4 Ιουλίου 1822 και έληξε χωρίς νικητή επί του πεδίου της μάχης.

Προ της μάχης

Στα μέσα Ιουνίου του 1822 ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο Ιωάννης Ραζηκότσικας, με δύναμη 500 ανδρών από τη Μάνη και το Μεσολόγγι, αποβιβάστηκαν στις ηπειρωτικές ακτές, με εντολή του Προέδρου του Εκτελεστικού (πρωθυπουργού) Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου. Αποστολή τους ήταν να ενισχύσουν τους στενά πολιορκούμενους στην Κιάφα Σουλιώτες. Τους μετέφεραν από το Μεσολόγγι υδραίικα πλοία, με επικεφαλής τον Νικόλαο Βώκο.

Η ολιγάριθμη ελληνική δύναμη κατέλαβε πρώτα το λιμάνι του Μούρτου (σημερινά Σύβοτα Θεσπρωτίας), όπου έκαψε τα σπίτια και συνέλαβε αιχμαλώτους 150 Τούρκους κατοίκους της περιοχής, τους οποίους έστειλε με πλοία στην Πελοπόννησο. Η αποβατική ενέργεια προκάλεσε την αντίδραση των Άγγλων, που κατείχαν τότε τα Επτάνησα και διαφέντευαν το Ιόνιο Πέλαγος. Αγγλικό πλοίο που έφθασε στον Μούρτο απαίτησε από τον Μαυρομιχάλη να εγκαταλείψει αμέσως την περιοχή. Ο μανιάτης οπλαρχηγός, επειδή φοβήθηκε πολεμική ενέργεια από μέρους των Άγγλων, αναχώρησε νοτιότερα και κατέλαβε τη Σπλάντζα, η οποία απείχε επτά ώρες από την Κιάφα και βρισκόταν στις εκβολές του ποταμού Αχέροντα.

Την άφιξη του ελληνικού αποσπάσματος πληροφορήθηκαν οι πολιορκούμενοι Σουλιώτες κι έστειλαν στη Σπλάντζατον Λάμπρο Ζάρμπα με 60 άνδρες για να ζητήσουν πολεμοφόδια και τρόφιμα. Μετά από λίγες ημέρες κατέφθασαν στο ελληνικό στρατόπεδο ο Ζώης Πάνου και ο Βασίλειος Ζέρβας, με άλλους 100 άνδρες. Την άφιξη Μαυρομιχάλη στη Σπλάντζα δεν ήταν δυνατό να μην την πληροφορηθούν και οι Οθωμανοί πασάδες. Ανησύχησαν σφόδρα από την πιθανότητα οι Έλληνες επαναστάτες να αποκτήσουν προγεφύρωμα στη Σπλάντζα κι έτσι να δυσκολέψουν τον αγώνα τους εναντίον των Σουλιωτών.

Έκριναν, λοιπόν, ότι θα έπρεπε να αναληφθεί στρατιωτική δράση και αποφάσισαν να αποσταλεί δύναμη εκ τριών χιλιάδων Τουρκαλβανών και Τσάμηδων, με επικεφαλής τον Μουσταφάμπεη, παλιό Κεχαγιάμπεη της Πελοποννήσου, ο οποίος είχε αιχμαλωτισθεί κατά τη διάρκεια της απελεύθερωσης τη Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821) και στη συνέχεια είχε αφεθεί ελεύθερος.

Στις 2 Ιουλίου 1822, ο Μουσταφάμπεης διαμοίρασε το στρατό του σε μικρές διάσπαρτες ομάδες, οι οποίες μέσα από διάφορα μονοπάτια θα έφθαναν στον καθορισμένο τόπο συνάντησης την επομένη ημέρα. Πράγματι, στις 3 Ιουλίου ο στρατός του Μουσταφάμπεη συγκεντρώθηκε σε μια τοποθεσία που απείχε μία ώρα από τη Σπλάντζα. Οι επιτιθέμενοι είχαν το πλεονέκτημα ότι μπορούσαν να φθάσουν απαρατήρητοι στο ελληνικό στρατόπεδο μέσα από τις καλαμιές και τους θάμνους και να επωφεληθούν από το ελώδες του εδάφους. Και αυτή τη δυνατότητα σκόπευαν να εκμεταλλευτούν.

Όμως, για κακή τους τύχη, ένας τσοπάνης είδε τις κινήσεις τους και ειδοποίησε τους Έλληνες αρχηγούς. Στο στρατόπεδο της Σπλάντζας σήμανε συναγερμός. Οι Έλληνες ήταν απροετοίμαστοι για μάχη, καθώς δεν περίμεναν τόσο ταχεία αντίδραση από τους Οθωμανούς πασάδες. Στη σύσκεψη που ακολούθησε, επικράτησε η άποψη του Μαυρομιχάλη και των Σουλιωτών να παραμείνουν και να πολεμήσουν, ενώ δεν πέρασε η πρόταση κάποιων αξιωματικών να αποφύγουν τη σύγκρουση, επιβιβαζόμενοι στα πλοία.

Αμέσως κατασκευάστηκε ένας πρόχειρος λίθινος τοίχος κατά μήκος της ακτής, όπου ταμπουρώθηκαν οι Σουλιώτες του Πάνου, ενώ ο Ζάρμπας με 50 άνδρες οχυρώθηκε σ’ ένα πύργο στις εκβολές του ποταμού για να επιτηρεί την τυχόν εμφάνιση ιππικού. Ο Μαυρομιχάλης με τους Μανιάτες του κατέλαβε το δεξιό άκρο μέχρι της βραχώδους ακτής της Σπλάντζας.

Η μάχη

Μία ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου άρχισε η τουρκική επίθεση, σύμφωνα με το σχέδιο του Μουσταφάμπεη, που πίστευε ότι οι Έλληνες θα είναι ανοργάνωτοι και η αναμέτρηση θα ήταν ένας περίπατος για τους άνδρες του. Έπεσε έξω στους υπολογισμούς του, μόλις διαπίστωσε τα πρόχειρα οχυρωματικά έργα και την ετοιμότητα των ανδρών του Πάνου. Τότε διέταξε τους στρατιώτες του να αρχίσουν να πυροβολούν. Και πάλι για κακή του τύχη, τα όπλα των ανδρών του δεν εκπυρσοκρότησαν κατά το ένα τρίτο, επειδή η πυρίτιδα είχε διαβρωθεί από την υγρασία.

Οι Έλληνες απάντησαν στους πυροβολισμούς με επιτυχία, έχοντας τους Τουρκαλβανούς ακάλυπτους. Οι Μανιάτες βρίσκονταν σε ικανή απόσταση και δεν ενεπλάκησαν στα πρώτα στάδια της μάχης. Όμως, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης δεν μπορούσε να παραμείνει αδρανής. Σπεύδοντας να βοηθήσει τους Σουλιώτες του Πάνου βρέθηκε ξαφνικά μπροστά στον Μουσταφάμπεη, που προσπαθούσε να εμψυχώσει τους άνδρες του. Οι δύο άνδρες, παλιοί γνώριμοι από την πολιορκία της Τριπολιτσάς, αιφνιδιάστηκαν από την απρόσμενη συνάντηση. Γρήγορα ανέκτησαν την αυτοκυριαρχία τους και άρχισαν τις μεταξύ τους λεκτικές προσκλήσεις.

Η μάχη όλο και δυνάμωνε. Και τότε συνέβη το μοιραίο. Μια σφαίρα από εχθρικό όπλο βρήκε στη μασχάλη τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και τον τραυμάτισε σοβαρά. Λίγο προτού αφήσει την τελευταία του πνοή, διέταξε τον ιπποκόμο του να πάρει την αιματοβαμμένη ζώνη του και να την παραδώσει στην οικογένειά του στη Μάνη. Οι Έλληνες, απορροφημένοι από το θλιβερό γεγονός της απώλειας του αρχηγού τους, θα διέτρεχαν μεγάλο κίνδυνο, εάν ένα δικό τους βόλι δεν έριχνε άπνου τον Μουσταφάμπεη.

Οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν, το ίδιο έπραξαν και οι Έλληνες. Η τρίωρη μάχη είχε λήξει χωρίς νικητή. Οι απώλειες για μεν τους Τούρκους ήταν 43 νεκροί και πέντε αιχμάλωτοι και για τους Έλληνες μόλις τρεις νεκροί. Οι Μανιάτες, αφού σκότωσαν τους πέντε αιχμαλώτους για να εκδικηθούν την απώλεια του Μαυρομιχάλη, επιβιβάσθηκαν στα πλοία τους και αναχώρησαν για το Μεσολόγγι με τον νεκρό αρχηγού τους.

Την ίδια ημέρα (4 Ιουλίου 1822) οι ελληνικές δυνάμεις υπέστησαν δεινή ήττα σε μια άλλη πιο σημαντική μάχη στο Πέτα της Άρτας. Έτσι, σε συνδυασμό με τη μάχη της Σπλάντζας, η ελληνική εκστρατεία στην Ήπειρο σημείωσε παταγώδη αποτυχία. Οι Σουλιώτες μετ’ ολίγον συνθηκολόγησαν με τους Οθωμανούς κι εγκατέλειψαν το Σούλι για τα Επτάνησα. Έτσι, έμεινε ανοιχτός ο δρόμος για την κάθοδο των Οθωμανών προς την Πελοπόννησο, εξέλιξη που θα έθετε σε κίνδυνο την Ελληνική Επανάσταση.

[Πηγή sansimera.gr]

Στην Ελληνική μυθολογία η Ορσηίδα (Ορσηίς) ήταν η νύμφη που έμελλε να γίνει η μητέρα όλων των Ελλήνων. Η νύμφη Ορσηίδα παντρεύτηκε το γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, Έλληνα...

Ο συγγραφέας Μιχάλης Καλόπουλος (www.greatlie.com) μας διηγείται την παρακάτω ιστορία:

"Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε Έλληνα, οποιουδήποτε μορφωτικού επιπέδου, οπουδήποτε στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, ποια είναι η Σάρρα;... Αναμφίβολα θα πάρετε έναν τεράστιο αριθμό ικανοποιητικών απαντήσεων. Αν όμως ρωτήσετε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, του πλέον υψηλού μορφωτικού επιπέδου, από δασκάλους μέχρι ακαδημαϊκούς, ποια είναι η Ορσηίδα; (η έρευνα αυτή έγινε τα τελευταία δυο χρόνια από μένα τον ίδιο, σε εκτεταμένο δείγμα)... θα πάρετε όλες της απίθανες απαντήσεις –εκτός απ την πραγματική- ότι η Ορσηίδα… είναι η Προμήτηρα των Ελλήνων!

Αυτή η θλιβερή, καθολική άγνοια των προγόνων μας, είναι και η καλύτερη απόδειξη της απόλυτης ιστορικής αφασίας των Ελλήνων! Όχι μόνο δεν ξέρουν ότι έχουν προπάτορά τους τον Έλληνα, τον γιο του Δευκαλίωνα, αλλά ουτε και οι πλέον μορφωμένοι Έλληνες δεν γνωρίζουν, ότι η σύζυγός του Ορσηίδα, είναι η ιστορική μητέρα των Ελλήνων!

Μάλιστα για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, μάταια προσπάθησα να βρω στο διαδίκτυο έστω και μια εικόνα της μυθικής αυτής μητέρας των Ελλήνων! Αναγκάστηκα λοιπόν, να επισκευθώ το μόνο μέρος που (ξεναγούμενος μόλις προ καιρού συνειδητοποίησα και ο ίδιος την μεγάλη αυτή έλλειψη), τον "Ναό των Ελλήνων" στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, κατασκευασμένο (προ δεκαετίας) από τον υπεραθλητή (παγκοσμίου αναγνώρισης) μαραθωνοδρόμο Αριστοτέλη Κακογεωργίου.

Στο προαύλιο αυτού του "Ναού των Ελλήνων", υπάρχει το μοναδικό πανελλαδικά μαρμάρινο σύμπλεγμα (ανδριάντας) της ολότελα άγνωστης μητέρας των Ελλήνων, που στην ιερή αγκαλιά της, κρατά τρυφερά τα παιδιά της Δώρο, Ξούθο, Αίολο, απ’ τους οποίους προήλθαν οι βασικές φυλές των Ελλήνων!"

Σύμφωνα με τον μύθο μετά τον κατακλυσμό, ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα πήγαν στους Δελφούς και στο ιερό της Θέμιδας για να εκφράσουν και σ αυτή την ίδια επιθυμία. Η θεά τους άκουσε και τους απάντησε με τον παρακάτω χρησμό: Αν ήθελαν να φέρουν στη ζωή νέους ανθρώπους θα έπρεπε να καλύψουν τα πρόσωπά τους και να ρίχνουν πίσω από την πλάτη τους τα οστά της μητέρας τους.Εκείνοι κατάλαβαν την ερμηνεία του χρησμού και αφού έκαναν ότι τους έλεγε ο χρησμός άρχισαν να πετάνε πέτρες πίσω από την πλάτη τους, αφού αυτές προέρχονταν από τα σπλάχνα της μάνας Γης.

Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίωνας μεταμορφώνονταν σε άνδρες και αυτές που πετούσε η Πύρρα μεταμορφώνονταν σε γυναίκες. Από την πρώτη δε πέτρα που πέταξε ο Δευκαλίωνας προήλθε ο Έλληνας, γενάρχης των Ελλήνων.

Ο γενάρχης των Ελλήνων ο Έλλην γέννησε με την Ορσηίδα τρεις γιους, τον Δώρο τον Ξούθο και τον Αίολο τους πρώτους αρχηγούς των Ελλήνων. Ο Ξούθος βασίλεψε στη Πελοπόννησο και έκανε δύο γιους, τον Αχαιό και τον Ίωνα από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες πήραν τα ονόματά τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοι ονομάσθηκαν Αιολείς απ' αυτόν. Ο Δώρος και οι άνθρωποι του που ονομάστηκαν Δωριείς εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού.

ΟΑπολλόδωρος μάς λέγει:

[Α 7,2] [...] Ζεὺς δὲ πέμψας Ἑρμῆν πρὸς αὐτὸν ἐπέτρεψεν αἱρεῖσθαι ὅ τι βούλεται· ὁ δὲ αἱρεῖται ἀνθρώπους αὐτῷ γενέσθαι. καὶ Διὸς εἰπόντος ὑπὲρ κεφαλῆς ἔβαλλεν αἴρων λίθους, καὶ οὓς μὲν ἔβαλε Δευκαλίων, ἄνδρες ἐγένοντο, οὓς δὲ Πύρρα, γυναῖκες. ὅθεν καὶ λαοὶ μεταφορικῶς ὠνομάσθησαν ἀπὸ τοῦ λᾶας ὁ λίθος. γίνονται δὲ ἐκ Πύρρας Δευκαλίωνι παῖδες Ἕλλην μὲν πρῶτος, ὃν ἐκ Διὸς γεγεννῆσθαι <ἔνιοι> λέγουσι, <δεύτερος δὲ> Ἀμφικτύων ὁ μετὰ Κραναὸν βασιλεύσας τῆς Ἀττικῆς, θυγάτηρ δὲ Πρωτογένεια, ἐξ ἧς καὶ Διὸς Ἀέθλιος. [Α 7,3] Ἕλληνος δὲ καὶ νύμφης Ὀρσηίδος Δῶρος Ξοῦθος Αἴολος. αὐτὸς μὲν οὖν ἀφ᾽ αὑτοῦ τοὺς καλουμένους Γραικοὺς προσηγόρευσεν Ἕλληνας, τοῖς δὲ παισὶν ἐμέρισε τὴν χώραν· καὶ Ξοῦθος μὲν λαβὼν τὴν Πελοπόννησον ἐκ Κρεούσης τῆς Ἐρεχθέως Ἀχαιὸν ἐγέννησε καὶ Ἴωνα, ἀφ᾽ ὧν Ἀχαιοὶ καὶ Ἴωνες καλοῦνται, Δῶρος δὲ τὴν πέραν χώραν Πελοποννήσου λαβὼν τοὺς κατοίκους ἀφ᾽ ἑαυτοῦ Δωριεῖς ἐκάλεσεν, Αἴολος δὲ βασιλεύων τῶν περὶ τὴν Θεσσαλίαν τόπων τοὺς ἐνοικοῦντας Αἰολεῖς προσηγόρευσε, καὶ γήμας Ἐναρέτην τὴν Δηιμάχου παῖδας μὲν ἐγέννησεν ἑπτά, Κρηθέα Σίσυφον Ἀθάμαντα Σαλμωνέα Δηιόνα Μάγνητα Περιήρην, θυγατέρας δὲ πέντε, Κανάκην Ἀλκυόνην Πεισιδίκην Καλύκην Περιμήδην.[...]

Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη Α', 7,2-3.
 
Απόδοση:

"[...] Ο Ζεύς, στέλνοντας του τον Ερμή, τον προέτρεψε να διαλέξει ότι θέλει. Κι αυτός διάλεξε να του γεννήσει ανθρώπους. Όπως του είπε λοιπόν ο Ζευς, έπαιρνε λίθους και τους πετούσε πάνω από το κεφάλι του. Όσοι πέταξε ο Δευκαλίωνας έγιναν άνδρες, όσοι έταξε η Πύρρα γυναίκες. Για αυτό και ονομάστηκαν λαοί μεταφορικά, από το λάας που είναι ο λίθος. Ο Δευκαλίωνας απέκτησε από την Πύρρα δυο υιούς, πρώτο τον Έλληνα, που όπως λένε κάποιοι, γεννήθηκε από τον Δία και δεύτερο τον Αμφικτύονα, που έγινε βασιλιάς στην Αττική μετά τον Κραναό, και μία θυγατέρα, την Πρωτογένεια, που από τον Δία γέννησε τον Αέθλιο. Από τον Έλληνα και τη νύμφη Ορσηίδα γεννήθηκαν ο Δώρος, ο Ξούθος και ο Αίολος. Αυτός ονόμασε Έλληνες τους λεγόμενους Γραικούς και μοίρασε τη χώρα τα παιδιά του. Ο Ξούθος, που πήρε την Πελοπόννησο, απέκτησε από την Κρέουσα, κόρη του Ερεχθέα, τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους ονομάστηκαν οι Αχαιοί και οι Ίωνες. Ο Δώρος έλαβε την περιοχή πέρα από την Πελοπόννησο και ονόμασε τους κατοίκους της με το όνομά του Δωριείς. Ο Αίολος, ως βασιλέας στην περιοχή της Θεσσαλίας, ονόμασε του κατοίκους της Αιολείς, παντρεύτηκε την Εναρέτη, κόρη του Δηίμαχου, και απέκτησε επτά γιούς, τον Κρηθέα, τον Σίσυφο, τον Αθάμαντα, τον Σαλμωνέα, τον Δηιόνα, τον Μάγνητα και τον Περιήρη, και πέντε κόρες, τις Κανάκη, Αλκυόνη, Πεισιδίκη, Καλύκη και Περιμήδη. [...]"

[Πηγή ellinikoarxeio.com]

Εντείνονται οι προσπάθειες αποκρυπτογράφησης

Ένα από τα ευρήματα της Μινωικής εποχής που ασκούν μεγάλη γοητεία είναι ο Δίσκος της Φαιστούο οποίος ανακαλύφτηκε στις 3 Ιουνίου 1908 στην αρχαία πόλη Φαιστός. Η πρόκληση ήταν πάντα το να αρχίσουμε και να τον κατανοούμε.

Ένα καλά φυλαγμένο μυστικό των Μινωικών χρόνων, ο δίσκος της Φαιστού που αποτελεί παγκόσμιο αίνιγμααν και κρατούσε καλά κρυμμένο το περιεχόμενο του εδώ και χιλιετίες, τώρα πλέον με τις επιστημονικές προσπάθειες των ειδικών έχει αρχίσει να αποκαλύπτεται. Ο Δήμος Φαιστού αγκαλιάζει κάθε αυστηρά επιστημονική προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή.

Έχοντας διαγράψει μία μακρόχρονη έρευνα πάνω στη φύση και τη δομή της Μινωικής Γλώσσας, ο Δρ. Γκάρεθ Όουενς μελετά εντατικά το κείμενο του Δίσκου της Φαιστού μέσα από την επιστήμη της Γλωσσολογίας την τελευταία πενταετία, με τη συμβολή του Καθηγητή Φωνητικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Τζον Κόουλμαν.

Οι «καρποί» αυτής της αυστηρά επιστημονικής προσπάθειας έχουν προσφέρει την ευχέρεια ανάγνωσης του Δίσκου της Φαιστούστο 95% του συνολικού κειμένου του, όπως επίσης και τη βεβαιότητα ότι ο Δίσκος είναι κείμενο θρησκευτικού χαρακτήρα, με τον Δρ. Όουενς μάλιστα να υποστηρίζει ότι:

Πρόκειται για Ύμνο προς τη Μητέρα, υποστηρίζοντας και αποδεικνύοντας γλωσσικά τις θεωρίες παλαιότερων επιστημόνων όπως ο Σερ Άρθουρ Έβανς στις αρχές του 20ου αιώνα και ο Καθηγητής Στυλιανός Αλεξίου κατά τις δεκαετίες 1950-60.

Η Δήμαρχος κ. Μαρία Πετρακογιώργη δήλωσε: «105 χρόνια από την ανακάλυψη του Δίσκου της Φαιστού, εντείνεται η προσπάθεια για την πλήρη αποκρυπτογράφησή του. Πίσω από το δίσκο της Φαιστού, κρύβεται η μινωική γλώσσα. Ευχόμαστε στον Δρ. Owens, ότι καλύτερο στην αποκρυπτογράφηση του Δίσκου και να είσαστε σίγουροι ότι ο Δήμος θα είναι αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια με όποιο μέσο διαθέτει.»

Σημειωτέον ότι όλες οι ερευνητικές δημοσιεύσεις του Δρ. Όουενς δημοσιεύονται δίγλωσσα στην ιστοσελίδα του ΤΕΙ Κρήτης www.teicrete.gr/daidalika, καθιστώντας τες ελεύθερα προσβάσιμες σε όλους.

prismanews.gr

Ο Αντίοχος Α΄ Θεός, βασιλιάς της Κομμαγηνής από το 69 έως το 36 π.Χ., ήταν γιος του Μιθριδάτη A΄ Καλλίνικου και της Λαοδίκης, κόρης του Σελευκίδη Αντιόχου Η΄ Γρύπου. Η καταγωγή του ήταν από τους Αχαιμενίδες από την πλευρά του πατέρα του και στους Μακεδόνες και τον Μέγα Αλέξανδρο από την πλευρά της μητέρας του.

Ο Αντίοχος Α΄ δημιούργησε την δική του θρησκεία και ίδρυσε στο Nemrut Dağı (Νεμρούτ Ντάγκι - όρος Νεμρούτ / Νεμρώδ), σε υψόμετρο 2134 μέτρων, ένα "ιεροθέσιον", ταφικό μνημείο με τύμβο και ένα σύνολο ανάγλυφων πλακών, επιγραφών και αγαλμάτων του εαυτού του, των θεών, και των θεοποιημένων προγόνων του.

Ανακαλύφθηκε το 1881 από τον Γερμανό μηχανικό Karl Sester, ο οποίος δούλευε για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Σέστερ ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή ενός δρόμου στην Ανατολία και θεώρησε ότι εάν ανακέλυπτε τα ίχνη της αρχαίας "Βασιλικής Οδού", η οποία οδηγούσε από την Περσέπολη στο Αιγαίο, θα διευκολυνόταν στον σχεδιασμό και την κατασκευή. Ρωτώντας τους Τούρκους βοηθούς του, έμαθε τυχαία για την ύπαρξη κάποιων τεράστιων αγαλμάτων στο όρος Νεμρούτ.

Κινούμενος από περιέργεια ανέβηκε το βουνό, όπου και ανακάλυψε τα σπασμένα αγάλματα... Την επόμενη χρονιά επέστρεψε με τον γερμανό αρχαιολόγο Otto Puchstein για να ξεκινήσουν την πρώτη επιστημονική ανασκαφή του χώρου. Τα ευρήματα τους δημοσιεύτηκαν κάτω από τον τίτλο: "Reisen in Kleinasien und Nordsyrien" (Βερολίνο 1890). Το 1883 πραγματοποιήθηκε ανασκαφική δραστηριότητα από τους Τούρκους Osman Hamdi Bey και Osgan Effendi. Αυτοί δημοσιεύσαν τα ευρήματα τους κάτω από τον τίτλο: "Le Tumulus de Nemroud Dagh" (Κωνσταντινούπολη 1883).

Γερμανική ανασκαφική δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε ξανά το 1938 από τους Friedrich Karl Dörner και Rudolf Naumann, οι οποίοι εξέδωσαν το "Forschungen in Kommagene" ("Έρευνα στην Κομμαγηνή"). Ο Dorner επέστρεψε στο Νεμρούτ το 1951 με την αμερικανική αρχαιολογική αποστολή της αρχαιολόγου Teresa Goell, ενώ το 1984, με κοινή ομάδα Γερμανών και Τούρκων εκτέλεσε εργασίες αποκατάστασης στον χώρο. Από το 1989 οι εργασίες αποκατάστασης εκτελούνται κάτω από την επίβλεψη του Τούρκου αρχαιολόγου Sencer Şahin.

Ο τύμβος είναι φτιαγμένος από χοντρό γαρμπίλι και έχει σήμερα ύψος 50 μέτρων. Το αρχικό του ύψος ήταν πάνω από 75 μέτρα, αλλά με το πέρασμα του χρόνου αλλά κυρίως με την χρήση δυναμίτη από αμερικάνικες "αρχαιολογικές" αποστολές μειώθηκε στο σημερινό του ύψος. Κάτω από τον τύμβο αυτό θάφτηκε ο Αντίοχος μαζί με τις συζύγους του και τις κόρες του... Ο τρόπος κατασκευής του τύμβου έκανε τον τάφο "απόρθητο" από τυμβωρύχους... Παρόλα αυτά, πάντως, υπάρχουν θρύλοι που μιλούν για μια κρυφή είσοδο και για μία κατάρα...

Το ταφικό μνημείο έχει δύο μεγάλα πλατώματα, ένα προς την Ανατολή και ένα προς την Δύση, καθώς και ένα μικρότερο στο Βορρά. Τα αγάλματα των θεών της Κομμαγηνής, ένας συγκρητισμός Ελληνικών και Περσικών θεοτήτων, είχαν ύψος 8 έως 10 μέτρα και θυμίζουν έντονα τα αγάλματα στις Θήβες της Αιγύπτου. Υπέστησαν μεγάλες ζημίες στο παρελθόν από σεισμούς. Κάθε κεφάλι αγάλματος έχει τοποθετηθεί σήμερα μπροστά από το αντίστοιχο σώμα.

Οι επιγραφές, οι οποίες βρίσκονται στις πλάτες των θρόνων των αγαλμάτων, περιλαμβάνουν τον "Νόμο" του Αντίοχου, δηλαδή το σύνολο των πολιτικών και θρησκευτικών μεταρρυθμίσεων του, και είναι γραμμένες στα Ελληνικά.

Στο ταφικό μνημείο έχει βρεθεί ένα ανάγλυφο από πορόλιθο, διαστάσεων 1,70Χ2,40 μέτρων, το οποίο απεικονίζει ένα λιοντάρι με την Σελήνη κρεμασμένη στο λαιμό του και 19 αστέρια χαραγμένα στο σώμα του. Τα τρία μεγαλύτερα από αυτά συμβολίζουν με ελληνικά γράμματα τους πλανήτες Άρη, Ερμή και Δια και έχουν 16 ακτίνες (όπως και το αστέρι της Βεργίνας), ενώ τα υπόλοιπα 16 μικρότερα αστέρια έχουν από 8 ακτίνες. Η επιγραφή αυτή, λοιπόν, αποτελεί το παλαιότερο ωροσκόπιο του κόσμου και είναι το ωροσκόπιο της ανέγερσης του ιεροθεσίου από τον Αντίοχο Α’. Αντιστοιχεί στις 3 Ιουλίου του 62 π.Χ., περίπου στις 18:43 (Ahmet Talat Saygaç, 2007).

Πρέπει να σημειωθεί ότι η σελήνη με ένα αστέρι δημιουργεί το μοτίβο της ημισελήνου με το άστρο, κάτι το οποίο ήταν κοινό σε αρκετά ταφικά μνημεία εκείνης της περιόδου στην ευρύτερη περιοχή. Η σχεδίαση του λιονταριού παραπέμπει στα λιοντάρια της "Πύλης της Ιστάρ" της Βαβυλώνας.

Πάνω στο ανάγλυφο είναι χαραγμένο το: "ΠΥΡΟΕΙΣ ΗΕΡΑΧΛΕΟΣ ΣΤΙΛΒΟΟΝ ΑΠΟΛΛΟΝΟΣ ΠΗΑΕΤΟΝ ΔΙΟΣ". Ανά δύο οι λέξεις είναι πάνω από ένα από τα τρία μεγάλα αστέρια.

Το "ΠΥΡΟΕΙΣ ΗΕΡΑΧΛΕΟΣ" σημαίνει "το φλεγόμενο του Ηρακλή" και αντιπροσωπεύει τον πλανήτη Άρη, ο οποίος, άλλωστε, στην αρχαιότητα αναφέρεται και ως "Πυροειδής" (Ερατοσθένη "Καταστερισμοί (ἢ Ἀστροθεσίαι)" 2,43, 4-7: "Πρώτον μεν Διός, Φαίνοντα μέγαν, ο δεύτερος εκλήθη μεν Φαέθων [...] ου μέγας ... ο δε τρίτος Άρεως, Πυροειδής δε καλείται, ου μέγας").

Το "ΣΤΙΛΒΟΟΝ ΑΠΟΛΛΟΝΟΣ" σημαίνει "το ακτινοβόλο του Απόλλωνα" και αντιπροσωπεύει τον πλανήτη Ερμή. Τέλος, το "ΠΗΑΕΤΟΝ ΔΙΟΣ" σημαίνει "Φαέθων Διός" και πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει τον πλανήτη Δία, αν και υπάρχουν θεωρίες για την ύπαρξη παλαιότερα πλανήτη μεταξύ Δία και Άρη (στην σημερινή ζώνη αστεροειδών), ο οποίος ονομαζόταν "Φαέθωντας" [Φωτογραφία από το διαδίκτυο].

Το κόστος για την κατασκευή του μνημείου αυτού θα πρέπει να ήταν τεράστιο για τους χωρικούς της Κομμαγηνής, οι οποίοι συν τοις άλλοις εξαναγκάστηκαν όχι μόνο να του παραχωρήσουν τα εδάφη τους, αλλά και να προσφέρουν προσωπική εργασία για την ολοκλήρωση του έργου

Το Ανατολικό πλάτωμα

Στο Ανατολικό πλάτωμα, το οποίο βρίσκεται περίπου 11 μέτρα πιο ψηλά από το Δυτικό, κοιτώντας από αριστερά προς τα δεξιά, υπάρχουν, διαμορφωμένα συμμετρικά, τα αγάλματα του Απόλλωνα/Μίθρα/Ήλιου/Ερμή, της θεάς της Κομμαγηνής (αντίστοιχη με την αρχαιοελληνική θεά Τύχη), του Δία/Ωρομάσδη, του Αντίοχου Α΄ Θεού, και του Αρτάγνη/Ηρακλή/Άρη. Εκατέρωθεν των αγαλμάτων αυτών υπάρχουν ,συμμετρικά τοποθετημένα, από ένα λιοντάρι (aslan), το οποίο αντιπροσωπεύει την επίγεια, εφήμερη δύναμη και από ένας αετός (kartal), το οποίο αντιπροσωπεύει την θεία και αιώνια δύναμη. Μπροστά από τα αγάλματα, σε μικρή απόσταση, υπάρχει βωμός...

Το Δυτικό πλάτωμα

Στο Δυτικό πλάτωμα δεν παρουσιάζεται η ίδια συμμετρία που υπάρχει στο Ανατολικό. Πέραν των αγαλμάτων των Θεών, υπάρχει μία σειρά από ανάγλυφα σε πορόλιθο τα οποία αντιπροσωπεύουν τους Πέρσες προγόνους του Αντιόχου.

Το Βόρειο πλάτωμα

Στο βόρειο πλάτωμα υπάρχει μια σειρά από επιτύμβιες στήλες μη εγχάρακτες. Αυτές, πιθανότατα, προορίζονταν για τους απογόνους του Αντιόχου Α΄.

Σύνδεσμος σε χάρτη / Link to Map: 37° 58' 52''N, 38° 44' 26''E

Σημείωση: Ο Ιούλιος Αντίοχος Φιλοπάππος, ύπατος της Αθήνας από το 90 έως το 100 μ.Χ., για τον οποίο φτιάχτηκε, μεταξύ 114 με 116 μ.Χ., το γνωστό μνημείο, ήταν εξόριστος ηγεμόνας της Κομμαγηνής, εγγονός του Αντίοχου Δ΄ του Επιφανούς, τελευταίου βασιλιά της Κομμαγηνής.

Ένα παράξενο μυστικό, ένα μοναδικό μνημείο, κρύβεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Αντιγονιδών.

Πίσω από τις λαμαρίνες στην βορειοανατολική πλευρά της πλατείας υπάρχει ένας μοναδικός θησαυρός, που ήταν καλά κρυμμένος για αιώνες. Ο μοναδικής ομορφιάς Ναός της θεάς Αφροδίτηςπου είχε στηθεί στην πλατεία των Ιερών, δηλαδή στον χώρο που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Αντιγονιδών. Ένα σπάνιο εύρημα του 6ου αι. πΧ που μεταφέρθηκε στην πόλη από την Αίνεια, την πόλη που ίδρυσε ο Αινείας έξω από τη Μηχανιώνα.

Σε κάθε άλλη γωνιά του πλανήτη η είδηση και μόνο ενός ενδεχόμενου τέτοιου πλούτου θα είχε κινητοποιήσει φορείς και πολίτες . Δυστυχώς το ασύλληπτης αξίας αυτό εύρημα απειλείται να αποτελέσει θεμέλιο πολυκατοικίας, παρά την κινητοποίηση των πολιτών της συνοικίας πέριξ της πλατείας. Το μνημείο αποτελεί Εθνική κληρονομιά και ανήκει σε όλες τις επόμενες γενιές των Ελλήνων. Επίσης αποτελεί μοναδικό αξιοθέατο για την πόλη της Θεσσαλονίκης, στην οποία δεν αναδείχτηκαν άλλα Ελληνικά μνημεία.

Σε μία εποχή που το κράτος μας διαδίδει τα περί βαριάς βιομηχανίας του τουρισμού, δεν φροντίζει στην ανάδειξη ενός από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της αρχαιότητας, που θα αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών. Ένας θησαυρός ο οποίος μάλιστα βρίσκετε στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας.

Πότε και πώς ανακαλύφθηκε ο ναός;

Ο υστεροαρχαϊκός ναός, αφιερωμένος στη Θεά Αφροδίτη, ήταν γνωστός από τα διάσπαρτα στην πόλη της Θεσσαλονίκης ιωνικά αρχιτεκτονικά μέλη του, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από την εκσκαφή των θεμελίων που έγινε το 1936 για την ανέγερση διώροφης οικοδομής στο οικόπεδο που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Κρυστάλλη και Διοικητηρίου.

Η περιοχή που τώρα πια ονομάζεται Διοικητήριο ήταν γνωστή στους ρωμαϊκούς χρόνους της πόλης ως περιοχή των ιερών, αφού εκεί ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι ναοί και ιερά.

Το 2000 με την ευκαιρία της κατεδάφισης της διώροφης οικοδομής σε οικόπεδο που βρίσκεται στην πλατεία Αντιγονιδών, πραγματοποιήθηκε ανασκαφή από την αρχαιολόγο Α.Τασιά, η οποία ξανάφερε στο φως την κρυμμένη πλούσια ιστορία της πόλης. Αποκαλύφθηκε τότε το ανατολικό τμήμα της κρηπίδας του συγκεκριμένου ναού, αγάλματα των ελληνορωμαϊκών χρόνων και πλήθος θραυσμάτων αρχιτεκτονικών μελών. Οι κίονες του ναού οι οποίοι φθάνουν τα 7 μέτρα σε ύψος, όπως και πολλά από τα ευρήματα, χάρη και στις προσπάθειες των αρχαιολόγων της ΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και των υπευθύνων του Αρχαιολογικού Μουσείου, εκτίθενται σήμερα σε αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης.

Ο υπόλοιπος ναός συνεχίζει δυτικά κάτω από την πλατεία Αντιγονιδών και συγκεκριμένα στη θέση που σήμερα παρκάρουν παράνομα αυτοκίνητα.

Η αξία του μνημείου.

Όπως ανέφερε στη δημοσιογράφο Στελίνα Μαργαριτίδου ο αρχιτέκτονας αρχαιολόγος, αναπληρωτής καθηγητής στο ΑΠΘ, κ. Γιώργος Καραδέδος:

«Πρόκειται για ένα εύρημα μοναδικό στο είδος του, μεγάλο μέρος του οποίου εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το ύψος των κιόνων του φθάνει τα επτά μέτρα και όπως είναι φυσικό, δεν μπορούν υπό τις παρούσες συνθήκες μέσα σε μια αίθουσα μουσείου να εκτεθούν έτσι ώστε να αναδεικνύεται το ακριβές μέγεθός του. Γνωρίζουμε ότι ο υπόλοιπος ναός συνεχίζει δυτικά κάτω από το οδόστρωμα της οδού Διοικητηρίου και της πλατείας Αντιγονιδών. Η αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική αξία του ναού είναι μεγάλη και η εικόνα του μπορεί να βελτιωθεί, ειδικά εάν σκεφτεί κάποιος ότι τα μέχρι τώρα ευρήματα αποτελούν μόνο το ένα τρίτο αυτών που μπορεί να προκύψουν από την ανασκαφή»

Από τη διεξοδική μελέτη των ανασκαφικών δεδομένων(4), των αρχιτεκτονικών μελών και της κρηπίδας του ναού και με δεδομένο ότι σήμερα ξέρουμε ότι η Θεσσαλονίκη δεν ταυτίζεται με τη Θέρμη, η οποία βρίσκονταν προς το Καραμπουρνάκι, οδηγούμαστε με βεβαιότητα στο συμπέρασμα ότι ο υστεροαρχαϊκός ναός της Θεσσαλονίκης αποτελεί ανασύνθεση από αρχιτεκτονικά μέλη που προέρχονται από δύο τουλάχιστον αρχαϊκά μνημεία, τα οποία μεταφέρθηκαν από άλλη περιοχή στο χώρο των Ιερών της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο Σαραπείο, στον 1ο μ.Χ. αιώνα, για να φιλοξενήσουν λατρεία αυτοκρατόρων, Δία Αιγιόχου και Θεάς Ρώμης, όπως προκύπτει από τα τέσσερα αγάλματα που βρέθηκαν μέσα στο ναό.

Σε αρκετά από τα αρχιτεκτονικά μέλη διακρίνονται επεμβάσεις από τους ρωμαίους τεχνίτες για να τα προσαρμόσουν στην ανασύνθεση του ναού, ενώ τα τμήματα τα οποία έλλειπαν ανακατασκευάσθηκαν ως πιστά αντίγραφα των αυθεντικών.

Με αυτά τα δεδομένα ο ναός της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην κατηγορία των «περιπλανώμενων ναών», η οποία αριθμεί αρκετά παραδείγματα κυρίως από την Αττική, περίπου στην ίδια περίοδο, για πολιτικούς λόγους.

Το σενάριο της Αίνειας

Ο καθηγητής Ε. Βουτυράς υποστήριξε ότι ο ένας από τους ναούς από τους οποίους μεταφέρθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη στη Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να βρίσκεται στην Αίνεια (δίπλα στη Μηχανιώνα), όπου τεκμηριωμένα από αρχαίες πηγές (Διονύσιος Αλικαρνασσεύς)(6) υπήρχε αρχαϊκός ναός της Αφροδίτης. Είναι πολύ πιθανό οι Θεσσαλονικείς, για να εξευμενίσουν τον Οκταβιανό (θετό γιό του Ιουλίου Καίσαρα), ο οποίος στο Άκτιο νίκησε τον Αντώνιο, με το μέρος του οποίου είχαν ταχθεί, να μετέφεραν το λαμπρό ναό της Αφροδίτης από την Αίνεια στη Θεσσαλονίκη, όπου λατρεύτηκε ο Ιούλιος Καίσαρας στο ναό της μυθικής προγόνου του Αφροδίτης μητέρας του Αινεία, γενάρχη του γένους των Ιούλων.

Άσχετα από την ορθότητα αυτής της άποψης, γεγονός είναι ότι στη ρωμαϊκή περίοδο ο μεταφερμένος ναός φιλοξένησε λατρεία αυτοκρατόρων, Διός Αιγιόχου και Θεάς Ρώμης.

Από τον αρχαϊκό ναό της Θεσσαλονίκης, όπως αυτός ανασυντέθηκε στη ρωμαϊκή εποχή, σώζονται η υψηλή βαθμιδωτή κρηπίδα και πλήθος από αρχιτεκτονικά μέλη (κιονόκρανα, βάσεις κιόνων, θραύσματα κιόνων, τμήματα γείσων με ιωνικά ωά, υδρορροή σε μορφή λεοντοκεφαλής και πολλά θραύσματα από το κατάκοσμο περιθύρωμα της ανατολικής θύρας.

Παρά την αποσπασματική αποκάλυψη της κρηπίδας γνωρίζουμε το πλάτος του ναού, το οποίο είναι 13,35 μέτρα, όχι όμως και το μήκος του, καθώς ο ναός επεκτείνεται κάτω από την πλατεία. Με τα στοιχεία που διαθέτουμε μέχρι σήμερα και τις πληροφορίες που αντλούμε από το ανασκαμμένο τμήμα της κάτοψης του ναού, επιχειρήθηκε η γραφική αναπαράσταση της μορφής του, όπως αυτή ήταν στη ρωμαϊκή εποχή, και φυσικά με αρκετές παραδοχές, καθώς η ανασκαφή του μνημείου δεν έχει ολοκληρωθεί.

Ο ναός

Ο ναός είναι εν παραστάσει, περίπτερος, εξάστυλος. Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό των κιόνων στις μακριές όψεις καθώς είναι άγνωστο ακόμη το συνολικό μήκος του. Το καθαρό ύψος των κιόνων ξεπερνά τα 7 μέτρα, ενώ το συνολικό ύψος του ναού έφθανε τα 14 μέτρα. Η ανασύνθεση του ναού, όπως ήδη αναφέρθηκε πραγματοποιήθηκε στον 1ο μ.Χ. αιώνα. Το ένα από τα δύο μνημεία από τα οποία μεταφέρθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη στη Θεσσαλονίκη, χρονολογείται με βάση τα στυλιστικά στοιχεία, στο τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα. Το δεύτερο μνημείο χρονολογείται στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα.

Η αποσπασματική αποκάλυψη του αρχαϊκού της Θεσσαλονίκης, η κάλυψη σημαντικού τμήματός του από την πλατεία Αντιγονιδών και η μη απαλλοτρίωση του οικοπέδου, που καθιστούν, προς το παρόν, αδύνατη την αναστήλωσή του “in situ”, οδήγησαν το 1966 στην απόφαση τα ταυτισμένα αρχιτεκτονικά μέλη του να εκτεθούν στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της επανέκθεσής του, με τέτοιο τρόπο ώστε ο επισκέπτης να τα αντιλαμβάνεται με συνθήκες όσο γίνεται πιο κοντινές σε αυτές που τα αντιλαμβανόταν ο αρχαίος επισκέπτης του ναού.

Με βάση αυτό το σκεπτικό, επιχειρήθηκε, μέσα στην περιορισμένων διαστάσεων αίθουσα του μουσείου, ένα είδος μερικής αποκατάστασης του ανατολικού τμήματος ναού, το οποίο ταυτίζεται με το ανασκαμμένο τμήμα του, χρησιμοποιώντας τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά μέλη και μικρής κλίμακας ανακατασκευές.

Αυτός ο τρόπος έκθεσης, παρόλο που αναδεικνύει ως ένα βαθμό τις αξίες του μνημείου, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ως αναστήλωσή του, η οποία προϋποθέτει την ανάδειξη του μνημείου μέσα στο ίδιο του το περιβάλλον. Γι’ αυτό και προτάθηκε ως προσωρινή λύση, έως ότου ολοκληρωθεί η ανασκαφή του και πραγματοποιηθεί η ανάδειξη και η αναστήλωσή του “in situ”, όπως επιβάλλουν οι Διεθνείς Χάρτες για την αποκατάσταση των Μνημείων.

Προτεινόμενη λύση από το ΑΠΘ

Οι σκέψεις αυτές, σε συνδυασμό με τη μοναδικότητα του μνημείου, οδήγησαν στην πρωτοβουλία, από πλευράς Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ., να γίνει έρευνα εάν υπάρχει η δυνατότητα να ολοκληρωθεί η αποκάλυψη του ναού και να πραγματοποιηθεί η αναστήλωσή του χωρίς να θιγεί καθόλου η λειτουργία της πλατείας Αντιγονιδών.

Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας ήταν η σχεδιαστική πρόταση, σύμφωνα με την οποία η πλατεία Αντιγονιδών διαμορφώνεται σε δύο επίπεδα, το σημερινό και το αρχαίο. Μικρό τμήμα της οδού Διοικητηρίου και της πλατείας Αντιγονιδών μπορεί να διαμορφωθεί σε αερογέφυρα για να δοθεί η δυνατότητα να παραμείνει ο ναός ορατός στο σύνολό του και να αναστηλωθεί.

Στα σόκορα των όμορων στο υπό απαλλοτρίωση οικόπεδο πολυκατοικιών μπορούν να τοποθετηθούν γιγαντοαφίσες με πληροφόρηση για το μνημείο, η ολοκλήρωση της μορφής του οποίου, εκτός από την αναστήλωση, μπορεί να επιτυγχάνεται με ολογράμματα.

Η λύση αυτή είναι άκρως ενδιαφέρουσα καθώς δίνεται η δυνατότητα στην καρδιά της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής Θεσσαλονίκης να ξεπροβάλλει αναστηλωμένος ένας αρχαϊκός ναός, του οποίου οι διαστάσεις και οι αξίες μπορούν άνετα να ανταγωνιστούν το μέγεθος και το πλήθος των σύγχρονων πολυκατοικιών.

Πώς προέκυψε το πρόβλημα της κατάχωσης.

Η αρχική απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, λίγο μετά την ανασκαφή του μνημείου, ήταν να απαλλοτριωθεί το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται και να προχωρήσει η ανάδειξη του ναού που χαρακτηρίστηκε σπάνιο μνημείο, με τεράστια ιστορική, αρχαιολογική και καλλιτεχνική αξία. Αργότερα η απόφαση αυτή αναθεωρήθηκε και αποφασίστηκε να διατηρηθεί στο υπόγειο της υπό ανέγερση πολυκατοικίας. Πριν από δύο χρόνια η τύχη του ναού συζητήθηκε και πάλι στο ΚΑΣ και δόθηκε θετική γνωμοδότηση για την απαλλοτρίωση του οικοπέδου, το ζήτημα όμως έκτοτε «πάγωσε».

Το θέμα της απαλλοτρίωσης, μετά από ένσταση των ιδιοκτητών του οικοπέδου, επρόκειτο να συζητηθεί στις 13/4 σε συνεδρίαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία όμως αναβλήθηκε ελλείψει απαρτίας για μετά τις γιορτές. Αν η απαλλοτρίωση απορριφθεί και η ένσταση γίνει δεκτή, ο ναός θα μπαζωθεί!

Η κατάσταση του Ναού σήμερα

Όταν αντίκρισα αυτή την εικόνα μου λύθηκαν πολλές απορίες. Αμέσως κατάλαβα πως ο εχθρός δεν βρίσκεται "εκεί έξω". Ο εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών εδώ και πολλά χρόνια. Κατάλαβα τον λόγο γιατί είμαστε ουραγός στην παγκόσμια εξέλιξη. Κατάλαβα γιατί δεν μας υπολογίζουν. Όταν ένα έθνος δεν σέβεται τον εαυτό του και την ιστορία του, να μην περιμένει να το σεβαστούν τα υπόλοιπα έθνη.
Αυτό που βιώνουμε, αυτό μας αξίζει λοιπόν.

Γιάννης Φαναριώτης

(Φωτογραφία από το Μουσείο Περγάμου στο Βερολίνο), με σπουδαία ασφαλώς οφέλη για την πόλη.

Μία μεγάλη σφαγή, που χρονολογείται 2.300 χρόνια εντοπίσθηκε σε αρχαία πόλη της Κριμαίας, που υπήρξε ελληνική αποικία στη Μαύρη Θάλασσα.

Χερσόνησος ονομάζεται σήμερα και επρόκειτο για μία από τις πόλεις που ίδρυσαν οι αρχαίοι Έλληνες σ΄αυτή την περιοχή με τις τεράστιες γεωργικές εκτάσεις, προκειμένου να εξασφαλίσουν σιτηρά για την επιβίωση των δικών τους πόλεων - κρατών.

Συγκεκριμένα η πόλη ιδρύθηκε τον 6ο π. Χ. αιώνα αλλά σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στις αρχές του 3ου αιώνα π. Χ., μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού σκοτώθηκε από ξένους εισβολείς.

Αδιαμφισβήτητη απόδειξη είναι οι σκελετοί των ανθρώπων, που αποκαλύφθηκαν μόλις 40 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ανάμεσα σε ερείπια σπιτιών.

«Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε σε μια σκηνή δολοφονίας που χρονολογείται 2.300 χρόνια», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής των ερευνών Βλαντιμίρ Στόλμπα, αρχαιολόγος από το Πανεπιστήμιο Aarhus. Για την ακρίβεια πρόκειται για σκελετικά κατάλοιπα μιας ολόκληρης οικογένειας, που προφανώς σκοτώθηκαν μέσα στο σπίτι τους.

Γενικότερα εξάλλου αυτή η αρχαιολογική έρευνα δίνει πολλές πληροφορίες στους επιστήμονες καθώς η διατήρηση των αρχαιοτήτων είναι εξαιρετική. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πρόκειται για αγροτικές εκτάσεις που δεν καοικήθηκαν στα μεταγενέστερα χρόνια.

«Η εικόνα που προκύπτει από τις ανασκαφές είναι χαρακτηριστική των καθημερινών δραστηριοτήτων των αρχαίων αγροτών και της ζωής τους και του δραματικού θανάτου τους», λέει ο Βλαντιμίρ Στόλμπα, προσθέτοντας:

«Έχουμε βρει απαντήσεις σε πολλά ερωτηματικά, για παράδειγμα πού καλλιεργήθηκαν τα ελληνικά χωράφια σιτηρών, πόσο πυκνοκατοικημένη ήταν η περιοχή και πώς οργανώθηκε, και ακόμη πώς οι αρχαίοι προσαρμόστηκαν στις αλλαγές του πολιτιστικού αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος».

Επί του παρόντος ωστόσο ο ίδιος δεν μπορεί να απαντήσει για την εθνικότητα των εισβολέων και γενικότερα για το συγκεκριμένο περιστατικό από ιστορικής πλευράς.

Να σημειωθεί, ότι η Χερσόνησος και η αγροτική περιοχή της εντάχθηκαν πρόσφατα στην λίστα των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO επειδή αποτελεί μοναδικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οργανώθηκαν οι αρχαίες ελληνικές πόλεις σε συνδυασμό με την αγροτική περιοχή γύρω τους.

Μαρία Θερμού "Το Βήμα"

Με ποια μέθοδο θα πραγματοποιηθεί η αποκατάσταση του δεξιού χεριού και φτερού της Νίκης της Σαμοθράκης

Θα αποκατασταθούν εκ νέου το δεξί χέρι και το δεξί φτερό της Νίκης της Σαμοθράκης, του περίφημου αγάλματος που ανακαλύφθηκε στο ελληνικό νησί το β’ μισό του 19ου αιώνα και έκτοτε εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου.

Γι’ αυτό τον σκοπό, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών με αίτημά της ζήτησε –και πήρε ομόφωνα-- τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ως προς την παραγωγή εκμαγείων μαρμάρινων θραυσμάτων της Νίκης της Σαμοθράκης, αρμοδιότητας της ΙΘ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Σκοπός η ψηφιακή σάρωση των θραυσμάτων, από τα οποία θα παραχθούν τα εκμαγεία που θα ταξιδέψουν στο Λούβρο, το οποίο έχει προγραμματίσει και τον καθαρισμό του αγάλματος.

Το εκπληκτικό έργο, που χρονολογείται γύρω στο 190 π.Χ., έχει ύψος 2,75 μ. μαζί με τα φτερά ή 5,58 μ. μαζί με τη μαρμάρινη πλώρη πλοίου όπου είναι στερεωμένο.

Είναι μία από τις τρεις φτερωτές Νίκες που βρέθηκαν στον ναό των «Μεγάλων Θεών» της Σαμοθράκης.

Ανακαλύφθηκε τμηματικά το 1863 από αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον υποπρόξενο της Γαλλίας στην Αδριανούπολη Κάρολο Σαμπουαζό, ενώ το 1875 ταυτοποιήθηκε και η μαρμάρινη πλώρη που αποτελούσε τμήμα του μνημείου (πιθανότατα ένα «σύμπλεγμα» θεάς και πλοίου) και η οποία αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν τύμβος.

Ο άγνωστος δημιουργός του χρησιμοποίησε άσπρο παριανό μάρμαρο για τη φτερωτή θεά και γκριζωπό μάρμαρο της Λίνδου για την πλώρη. Το άγαλμα θεωρείται ότι έπεσε και έσπασε μετά από μεγάλο σεισμό τον 6ο μ.Χ. αιώνα.

news247

Ιστορικό κτίριο το Αχίλλειο στην Κέρκυρα, που κτίσθηκε όπως είναι γνωστό από την αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας, τότε, την Ελισάβετ, που αγαπήθηκε περισσότερο ως Σίσσυ πρόκειται να δεχθεί έργα αποκατάστασης και αναβάθμισης όπως είναι αναγκαίο άλλωστε.

Το κτιριακό συγκρότημα ιδρύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα (1889-1892) και τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε ως μουσείο του εαυτού του, μη αποκλειόμενων και άλλων χρήσεων, όπως διαφόρων εκδηλώσεων όχι πάντα απολύτως συναφών με την ιστορία του. Άλλωστε όπως όλοι θυμόμαστε είχε λειτουργήσει για πολλά χρόνια και ως καζίνο ενώ στον Α΄και Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο στέγασε νοσοκομεία. Τώρα όμως το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού ενέκρινε την προμελέτη για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του με σκοπό την μουσειακή του χρήση και την επέκτασή της.

Υγρασία, φθορές κάθε είδους και παραμορφώσεις είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το συγκρότημα, σε κάθε περίπτωση όμως οι επεμβάσεις που θα δεχθεί -αρχιτεκτονικές, στατικές και ηλεκτρομηχανολογικές- θα είναι ήπιες και αναστρέψιμες. Σ΄ αυτές περιλαμβάνεται και η αποκατάσταση της περίφημης κλίμακας Heine, που βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμορροπίας και δεν είναι επισκέψιμη. Πρόκειται για την σκάλα που ξεκινά από τον επαρχιακό, παραλιακό δρόμο και φτάνει στο κτήμα του Αχίλλειου, η οποία μάλιστα αποτέλεσε για χρόνια την κύρια πρόσβαση στα ανάκτορα.

Το κεντρικό κτίριο του ανακτόρου θα εξακολουθήσει να έχει μουσειακή χρήση, στο κτίριο των στρατώνων θα φιλοξενηθούν πολιτιστικές δραστηριότητες και τα γραφεία, στο κτίριο του βαρόνου θα περιλαμβάνονται και χώροι εστίασης ενώ το θυρωρείο θα λειτουργήσει ως γραφείο πληροφόρησης και γενικά εξυπηρέτησης του κοινού με εκδοτήριο εισιτηρίων και βοηθητικούς χώρους. Να σημειωθεί ότι η προμελέτη θα ζητήσει έγκριση και από το Συμβούλιο Μουσείων.

[Πηγή Το Βήμα]

Η Ολυμπιάδαως ιστορική προσωπικότητα έζησε στη σκιά δύο μεγάλων ιστορικών χαρακτήρων, του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου. Όμως, δεν υστερούσε καθόλου σε δύναμη προσωπικότητας και η συμμετοχή ή η παρέμβασή της συνετέλεσαν σημαντικά στη διαμόρφωση πολλών ιστορικών γεγονότων της εποχής της.

Ήταν η δευτερότοκη κόρη του Νεοπτόλεμου, βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου, και γεννήθηκε το 373 π.Χστην Πασσαρώνα, την πρωτεύουσα του βασιλείου.

Όταν ήταν έντεκα χρόνων, πέθανε ο πατέρας της και το θρόνο πήρε ο θείος της, Αρύββας, ο οποίος παντρεύτηκε τη μεγαλύτερη αδελφή της, Τρωάδα. Ο αδελφός της, Αλέξανδρος, ήταν τότε μόλις ενός έτους. Ήταν η εποχή που η Ήπειρος είχε απαλλαγεί από το πνεύμα της τοπικής περιχαράκωσης και βρίσκονταν σε αναγεννητική περίοδο σε όλους τους τομείς.

Η Ολυμπιάδααπό τα παιδικά της χρόνια έτυχε ιδιαίτερης μόρφωσης πέρα από απλή μάθηση και γραφή. Νωρίς διακρίθηκε για το ανήσυχο και ανικανοποίητο πνεύμα της, τις μεταφυσικές της ανησυχίες και τη δίψα να μάθει περισσότερα για τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου.

Έμαθε τα ιερατικά μυστικά στο Μαντείο της Δωδώνης, το οποίο και υπηρέτησε για χρόνια, ενώ ήταν μυημένη και στα Βακχικά Μυστήρια. Ήταν ιέρεια των Καβειρίων Μυστηρίων της Σαμοθράκης, όπου και γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Φίλιππο Β'.

Το όνομά της, σύμφωνα με τον ιστορικό W. Heckel, ήταν Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη. Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, ύστερα από την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 π.Χ.

Υπήρξε η νόμιμη γυναίκα του Φιλίππου και μοναδική βασίλισσα των Μακεδόνων. Έζησε μαζί του είκοσι χρόνια (375 π.Χ.-337 π.Χ.). Ο Φίλιππος, βέβαια, σύμφωνα με τα κρατούντα της εποχής, πήρε πολλές γυναίκες (Αυδάτα, Φιλίνα, Νικησίπολη, Μήδα, κ.α.) που δεν ήταν Μακεδόνισσες, εκτός της τελευταίας, της Κλεοπάτρας. Όταν μπήκε στη Μακεδονική αυλή, βρήκε από αυτές τη Φίλιννα με το γιο της, Αριδαίο, και τη θυγατέρα της Αυδάτας, Κυνάνη.

Η Ολυμπιάδα ήταν η πιο μορφωμένη από όλες όσες παντρεύτηκε ο Φίλιππος και από όλες γενικά τις Μακεδόνισσες αρχόντισσες. Εξασκούσε μια απαράμιλλη γοητεία με την ομορφιά της, τη μόρφωση και τη σοβαρότητά της. Θυσίαζε πολλά για την ακόρεστη φιλαρχία της, εκτός από τη ζωή ή τη φήμη του γιου της, Αλέξανδρου, που αγαπούσε παθολογικά.

Ο Πλούταρχος, ο οποίος έζησε πολλούς αιώνες αργότερα, τη χαρακτήριζε κακότροπη και ζηλιάρα. Επίσης, αναφέρει ότι εμφανιζόταν με εξημερωμένα φίδια. Αργότερα, λέγεται ότι η ίδια ομολόγησε στο σύζυγό της ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν γιος του, αλλά ότι τον είχε συλλάβει από ένα φίδι που εμφανίστηκε στον ύπνο της, το οποίο, σύμφωνα με το μύθο, ήταν ενσάρκωση του ίδιου του Δία κι ότι ο ίδιος ο Φίλιππος τη χώρισε και την έστειλε στην Ήπειρο κατηγορώντας τη για μοιχεία.

Ωστόσο, είχε πολλές αρετές, αρκετές από τις οποίες μετέδωσε στο γιο της, τον Αλέξανδρο. Στην πολυκύμαντη και ταραχώδη ζωή της συναντώνται μεγάλα προτερήματα και μεγάλα ελαττώματα.

Ως αφοσιωμένη μητέρα, είχε τάξει τη ζωή της σε ένα μόνο σκοπό και τον υπηρετούσε με πάθος: πώς θα εξασφάλιζε για το γιο της τη διαδοχή του θρόνου της Μακεδονίας μέσα στη δίνη των μηχανορραφιών και δολοπλοκιών στην αυλή της Πέλλας. Και αυτό το ανυποχώρητο πάθος της υπονοούσε ο Φίλιππος, όταν, απαντώντας στο γιο του Αλέξανδρο, που χαρακτήριζε τη μητέρα του ως τη γενναιότερη απ' όλες τις Νηρηίδες, του είπε γελώντας: «όχι μόνο γενναιότερη, αλλά και πολεμικότερη, γιατί δε σταματάει να με καυγαδίζει».

Οι σχέσεις των δύο συζύγων έως το 337 π.Χ., οπότε και η Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, ανεψιά του στρατηγού Άτταλου, ανυψώνεται ως ισότιμη και νόμιμη βασίλισσα, υπήρξαν κατά βάση αρμονικές, χωρίς να λείπουν κάποιες εκρήξεις. Ο Φίλιππος της εμπιστευόταν τη διακυβέρνηση του κράτους, όταν απουσίαζε στις συχνές και μακρόχρονες εκστρατείες του. Η Ολυμπιάδα είχε δημιουργήσει στην αυλή δικό της κύκλο ευνοουμένων, που τους προστάτευε ακόμα και από τη στράτευσή τους και την αποστολή στα διάφορα μέτωπα.

Ήταν προικισμένη με χαρίσματα μεγάλα, πράγματι ηγεμονικά. Μετά το θάνατο του αδελφού της, Αλέξανδρου, βασιλιά των Μολοσσών, εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο και έγινε Αντιβασίλισσα και επίτροπος του ανήλικου εγγονού της, Νεοπτόλεμου Γ'.

Στην Ήπειρο, ανέπτυξε πολιτική δράση ιστορικής σημασίας. Πλάτυνε το «κοινό των Μολοσσών» με την εισδοχή νέων Ηπειρωτικών φύλων και το μετονόμασε «Οι Σύμμαχοι των Απειρωτάν», ζωντανεύοντας έτσι το κλονισμένο γόητρο της δυναστείας των Αιακιδών, κυβέρνησε δε την Ήπειρο δεκατρία ολόκληρα χρόνια έως το 317 π.Χ..

Η απροσδόκητη και θλιβερή αγγελία του θανάτου του γιου της, το 323 π.Χ., τη συνέτριψε. Δε θέλησε ποτέ να δεχτεί πως ο Αλέξανδρος πέθανε από φυσιολογικό θάνατο και θρηνούσε ακόμα που μάθαινε ότι έμενε άταφος στη Βαβυλώνα επί δύο χρόνια, εξαιτίας των άγριων αγώνων διαδοχής των στρατηγών του.

Η οργή της μεγάλωσε, όταν ο Μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον διανοητικά καθυστερημένο γιο του Φιλίππου – από τη Φίλιννα – ως Φίλιππο Αριδαίο, τον οποίο παντρεύτηκε η φιλόδοξη κόρη της Κυνάνης, Ανταία-Ευρυδίκη, για να εξυπηρετήσει τους φιλόδοξους σκοπούς της.

Μια πλούσια συλλογή Ελληνικών τοιχογραφιών ανακαλύφθηκε στην αρχαία Αγορά της Σμύρνης κατά τη διάρκεια ανασκαφών που διενεργούνται στην περιοχή. Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή ζωή της Ρωμαϊκής περιόδου.

Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από το 2ο και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με τους ειδικούς οι τοιχογραφίες αποτελούν την πλουσιότερη συλλογή Ελληνικών τοιχογραφιών στον κόσμο. Εκτός από κείμενα γραφής και έργα ζωγραφικής που έχουν γίνει με χρώμα,υπάρχουν και δεκάδες σκαλισμένα χαρακτικά στους τοίχους. Τα γραπτά στον τοίχο αναφέρουν ονόματα διαφόρων πόλεων.

Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν πολλά διαφορετικά θέματα και φιγούρες, από εμπορικά πλοία μέχρι και μονομάχους. Υπάρχουν, επίσης, και ομολογίες: σε μία κάποιος μπορεί να διαβάσει, «Αγαπώ κάποιον που δεν μ 'αγαπά». Σε μια άλλη επιγραφή αναφέρεται «Οι θεοί θεράπευσαν τα μάτια μου, γι' αυτό αφιερώνω ένα λυχνάρι στους θεούς». Σε άλλο μέρος της τοιχογραφίας βρίσκεται η επιγραφή «Ο μόνος που εμψυχώνει», η οποία συμβολίζει τον Ιησού Χριστό στις απαρχές του Χριστιανισμού. Υπάρχουν,επίσης, και αρκετοί γρίφοι που δεν έχουν ακόμη επιλυθεί.

Ο καθηγητής Cumhur Tanrıver δήλωσε ότι η Σμύρνη έχει την μεγαλύτερη συλλογή ελληνικών τοιχογραφιών στον κόσμο. «Υπάρχουν επίσης κάποια κομμάτια τοιχογραφιών κάτω από το κονίαμα, που δεν μπορούμε ακόμα να προσπελάσουμε. Είμαστε σε συνομιλίες με Ελβετούς εμπειρογνώμονες για να τις αποκαλύψουμε χωρίς να καταστρέψουμε αυτές που βρίσκονται στο ανώτερο στρώμα».

[Πηγή erroso.blogspot.gr]

Ο Όμηρος φέρεται ως ο συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας, γνωστά ως «Ομηρικά Έπη». Για τη ζωή του υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες και αυτές αντιφατικές, ενώ η φιλολογική επιστήμη των δύο τελευταίων αιώνων αμφισβήτησε ακόμη και την ύπαρξή του.

Ο άνθρωπος που θα άφηνε το στίγμα του βαθιά στον ελληνικό πολιτισμό και κατόπιν στον δυτικό κόσμο δεν έχει ανάγκη από εισαγωγές.

Γεννημένος κάπου μεταξύ 12ου-8ου αιώνα π.Χ. στα παράλια πιθανότατα της Μικράς Ασίας, ο Όμηρος θα δημιουργούσε μια μακρά λογοτεχνική παράδοση, με το αφηγηματικό του ύφος να μένει φάρος στους κατοπινούς συγγραφείς της οικουμένης.

Κι όμως, για κάποιον με τέτοια παγκόσμια επίδραση συναίνεση φαίνεται να μην υπάρχει πουθενά!

Οι ακαδημαϊκοί δεν έχουν σταματήσει να ερίζουν για τη ζωή και το έργο του, με μερίδα μελετητών να αμφισβητεί ακόμα και την ίδια την ύπαρξή του.

Ας δούμε λοιπόν τι ξέρουμε και κυρίως τι δεν ξέρουμε για τον άνθρωπο που έγραψε τις αρχετυπικές επικές ιστορίες...

Το μυστήριο του Ομήρου

Δεν είναι μυστικό ότι ο Όμηρος αποτελεί ένα από τα διαπρεπέστερα μυστήρια της φιλολογίας. Ο ποιητής που μας χάρισε τα λαμπρά έπη συνεχίζει να είναι δυσεπίλυτο αίνιγμα αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του. Κάποιοι ακαδημαϊκοί έχουν φτάσει μάλιστα σε σημείο να ισχυριστούν ότι δεν πρόκειται για έναν άνθρωπο, αλλά για μακρά λογοτεχνική παράδοση, την ίδια ώρα που διαπρεπείς φιλόλογοι ορκίζονται ότι οι ομηρικές ιστορίες αποτελούν συλλογική δουλειά ομάδας προσώπων.

Η πεποίθηση για τη συλλογικότητα της ομηρικής αφήγησης έλκει την καταγωγή της από το γεγονός ότι η προφορική διήγηση μύθων αποτελούσε μακρά αρχαιοελληνική παράδοση, με μια σειρά από περίφημους ραψωδούς να μένουν στην Ιστορία. Κάτω από τη συλλογιστική αυτή, στον Όμηρο αποδίδεται απλώς η γραπτή καταγραφή προϋπαρχόντων θρύλων και μύθων.

Το αφηγηματικό στιλ του Ομήρου, όποιος κι αν ήταν, εμπίπτει εξάλλου περισσότερο στην κατηγορία του παραδοσιακού ραψωδού παρά του επικού ποιητή που είναι γέννημα μιας ιδιαίτερης λογοτεχνικής στιγμής, όπως για παράδειγμα ο Βιργίλιος. Στις ομηρικές ιστορίες συναντάμε επαναλαμβανόμενα αφηγηματικά μοτίβα, όμοια με χορικά άσματα ή επωδούς, γεγονός που συνηγορεί στη μουσικότητα των συνθέσεών του. Ο αντίλογος βλέπει στην ομηρική δουλειά την ξεκάθαρη πρόθεση του ποιητή να φιλοτεχνήσει έπη παρά λυρική ποίηση, η οποία συνοδευόταν αρχικά με λύρα, απομακρυνόμενος έτσι από την παράδοση της «τραγουδιστής» ποίησης.

Όλες βέβαια οι θεμιτές αυτές υποθέσεις θα οδηγούσαν προοδευτικά στο ερώτημα ποιος ήταν τελικά ο Όμηρος και αν πράγματι υπήρξε, η απάντηση του οποίου θα αποδειχτεί ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά παράδοξα της Ιστορίας...

Πότε γεννήθηκε

Να το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής: ιστορική και φιλολογική συναίνεση δεν υπάρχει σε τίποτα που να αφορά στον Όμηρο, περιβάλλοντας το Ομηρικό Ζήτημα με εικασίες και ακαδημαϊκές έριδες. Οι υποθέσεις δίνουν και παίρνουν λοιπόν για το πότε γεννήθηκε ο ποιητής, καθώς η έλλειψη πρωτότυπων πηγών είναι εξοργιστικά ενοχλητική για τους φιλολόγους.

Οι εικασίες για τη γέννησή του κυμαίνονται από το 750 π.Χ. μέχρι και πολύ πιο πίσω, φτάνοντας ακόμα και στο 1200 π.Χ. Κι αυτό γιατί η Ιλιάδα συμπυκνώνει τον Τρωικό Πόλεμο, με μερίδα ακαδημαϊκών να τοποθετεί τον ποιητή (άρα και χρονογράφο) κοντύτερα στα χρόνια των εχθροπραξιών. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι το ποιητικό του ύφος υπαινίσσεται μεταγενέστερη περίοδο, ώστε να είναι συμβατός με την ποιητική παράδοση της εποχής. Όσο για τον «πατέρα της Ιστορίας» Ηρόδοτο (484-425 π.Χ.), τοποθετεί τον Όμηρο γύρω στο 850 π.Χ.

Η πανάρχαιη εποχή που έζησε ο ποιητής και το διαφορετικό σύστημα χρονολόγησης της κλασικής Ελλάδας κάνουν την απόδοση ακριβούς χρονολογίας γέννησης άσκηση για γερούς λύτες...

Πού γεννήθηκε

Για άλλη μια φορά, η ακριβής τοποθεσία γέννησης του ποιητή δεν μπορεί να εντοπιστεί, γεγονός που δεν αποτρέπει βέβαια τους ερευνητές από το να προσπαθήσουν: άλλοι τον τοποθετούν στην Ιωνία, άλλοι στη Σμύρνη, άλλοι στα παράλια της Μικράς Ασίας, άλλοι στη Χίο και δεν συμμαζεύεται. Είναι άλλωστε περίφημο το γεγονός ότι εφτά ελληνικές πόλεις διεκδικούν τον Όμηρο ως δικό τους παιδί.

Οι υποθέσεις αυτές δεν είναι βέβαια αστήρικτες: η ιδιαίτερη διάλεκτος των ομηρικών επών «μυρίζει» ενδεχομένως Μικρά Ασία και ειδικότερα Ιωνία. Η συχνή ομηρική αναφορά μάλιστα σε τοπικά καιρικά φαινόμενα, όπως οι βοριάδες που πνέουν από τα βορειοδυτικά, υποδεικνύει εντοπιότητα στην περιοχή, με μερίδα ιστορικών να τον τοποθετούν λοιπόν στην Ιωνία.

Κι ενώ το ομηρικό ιδιόλεκτο βοηθά τους μελετητές να περιορίσουν τη διάρκεια της ζωής του «ταυτοποιώντας» το με την ανάπτυξη και χρήση της γλώσσας γενικότερα, η δημοφιλία ωστόσο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην εποχή τους έκαναν την ομηρική γλώσσα να διαχέεται σε όλη τη λογοτεχνική παράδοση των καιρών, συσκοτίζοντας εντέλει το τοπίο...

Πώς ήταν ο Όμηρος

Όλα ανεξαιρέτως τα βιογραφικά στοιχεία που αποδίδονται στον Όμηρο προκύπτουν από τα δικά του έπη, τα οποία και δεχόμαστε ως αληθή. Θεωρείται λοιπόν ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, με την πεποίθηση να βασίζεται αποκλειστικά σε έναν χαρακτήρα από την Οδύσσεια, τον τυφλό ραψωδό Δημόδοκο. Ο τρόπος λοιπόν που γινόταν δεκτός με τιμές ο ομηρικός αοιδός, διασκεδάζοντας τα ακροατήριά του με μουσική και επικές ιστορίες μαχών και ηρώων, έχει μεταφραστεί από τους ερευνητές ως υπαινιγμός του Ομήρου στην προσωπική του βιογραφία. Ως αποτέλεσμα, πιστεύουμε ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, την ίδια στιγμή που είχε πλούσια κατσαρά μαλλιά και γενειάδα, όπως τον αναπαριστούν άλλωστε όλες οι προτομές και τα αγάλματά του.

«Ο Όμηρος και ο Σοφοκλής διέκριναν καθαρά, ένιωθαν έντονα και αποτραβιόνταν από τους πολλούς», έγραφε ο διαπρεπής Lane Cooper στο περίφημο σύγγραμμά του «The Greek Genius and Its Influence» το 1917, στην προσπάθειά του να αποτυπώσει τον συναισθηματικό κόσμο του ποιητή. Και βέβαια δεν ήταν ο πρώτος ούτε βέβαια ο τελευταίος που θα προσπαθούσε να ανασυγκροτήσει τη ζωή και την προσωπικότητα του συγγραφέα από το περιεχόμενο των ομηρικών επών και τους υπαινιγμούς του ποιητή στην προσωπική του ζωή. Αν οι υπαινιγμοί είναι όντως εκεί ή επιμένουν να τους βλέπουν οι μελετητές, ποιος να πει...

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια

Τα δύο ομηρικά έπη έχουν γίνει αρχετυπικά πρότυπα στην παγκόσμια μυθιστορία. Την ώρα που παρέχουν μια πρώτη και καθαρή ματιά στην ανθρώπινη προϊστορία και τις πρώτες οργανωμένες κοινωνίες, αποκαλύπτουν σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια πόσο λίγα έχουν αλλάξει από τότε.

Ακόμα κι αν η Ιλιάδα είναι σε κάποιον άγνωστη, το χρονικό της πολιορκίας της Τροίας και της αρπαγής της Ωραίας Ελένης -της ωραιότερης γυναίκας του κόσμου!- έχει αποτελέσει τη βάση για τόσες και τόσες ερωτικές ιστορίες, κάνοντάς τη κατάφωρα οικεία. Κάποιοι μάλιστα ομηρικοί μελετητές ισχυρίζονται ότι εξαιτίας της γεωγραφικής ακρίβειας της Ιλιάδας, ο Όμηρος πρέπει να γνώριζε από πρώτο χέρι την περιοχή.

Και βέβαια μετά έρχεται η Οδύσσεια, που πιάνει τον μίτο της ιστορίας από την πτώση της Τροίας και έπειτα, όχι βέβαια χωρίς ακαδημαϊκές έριδες. Η πατρότητα της Οδύσσειας αμφισβητείται στη βάση των σαφώς διαφορετικών αφηγηματικών δομών που συναντάμε στα δύο έπη, κάτι που για μερίδα φιλολόγων υποδεικνύει ότι τα δύο ποιήματα απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έναν αιώνα και δεν μπορούν έτσι να έχουν γραφτεί από τον ίδιο άνθρωπο.

Άλλοι πάλι ερευνητές θέλουν τη διαφορά των ποιημάτων να ανέρχεται σε μερικές μόλις δεκαετίες, με τη διαφορά στο στιλ γραφής να αποκαλύπτει τη λογοτεχνική ωρίμαση του ποιητή: η στιβαρή δομή της Ιλιάδας αποκαλύπτει έναν Όμηρο που έχει φτάσει στην ακμή του, ενώ η πιο μυθιστορηματική και σαφώς «λαϊκότερη» Οδύσσεια αποδίδεται στον ηλικιωμένο πλέον ποιητή.

Ο τρόπος μάλιστα που ο Όμηρος φιλοτεχνούσε τις περιγραφές του με ευρύτατη χρήση παρομοιώσεων και περιγραφών θα γινόταν λογοτεχνική πεπατημένη στους αιώνες που θα ακολουθούσαν, εμπνέοντας μια μακρά σειρά συγγραφέων του κόσμου άμεσα ή έμμεσα.

Κι άλλα έργα έχουν μάλιστα αποδοθεί κατά καιρούς στον κορυφαίο έλληνα ποιητή μέσα στους αιώνες, με πλέον αξιομνημόνευτους τους Ομηρικούς Ύμνους, συναίνεση υπάρχει ωστόσο για την ώρα μόνο για τα δύο έπη, τα οποία του αποδίδονται καθολικά και χωρίς απόπειρες «ιστορικής ανασυγκρότησης»...

Κληρονομιά

«Ο Πλάτωνας μας λέει ότι στον καιρό του πολλοί πίστευαν ότι ο Όμηρος ήταν ο παιδαγωγός όλης της Ελλάδας. Από τότε, η επίδραση του Ομήρου έχει εξαπλωθεί πολύ μακρύτερα από τα σύνορα της Ελλάδας», γράφει ο Werner Jaeger στην «Paideia: The Ideals of Greek Culture» και έχει απόλυτο δίκιο.

Κι αν η πραγματική του ζωή παραμένει μυστήριο, η πραγματικότατη επίδραση του έργου του συνεχίζει να διαπνέει τον κόσμο μας ακόμα και σήμερα...

Κρυμμένα για αιώνες, μέσα σε ένα πηγάδι της κλασικής εποχής στον Κεραμεικό τα πορτρέτα δύο νεαρών κοριτσιών

Βαθιά μέσα σε ένα πηγάδι της Κλασικής εποχής στον Κεραμεικό, δύο νεαρές Ρωμαίες περίμεναν για αιώνες να τις βρει κάποιος και να τις ανεβάσει πάλι στο φως. Ένα αρχοντόπουλο; Μια καλή νεράιδα; Εύκολα θα μπορούσε να στηθεί ένα παραμύθι με ηρωίδες αυτές τις αρχοντοπούλες, οι οποίες όμως αντίκρισαν τελικά και πάλι τον ήλιο, χάρη σε μία αρχαιολόγο την κυρία Γιούτα Στρότσεκ του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

Αναπάντεχο το εύρημα, αν και οποιαδήποτε εργασία γίνεται σε αρχαιολογικό χώρο μπορεί να  επιφυλάσσει εκπλήξεις, τα δύο μαρμάρινα κεφαλάκια ήρθαν στο φως  από τον καθαρισμό ενός πηγαδιού, το οποίο ανήκει σε λουτρό της Κλασικής εποχής, που βρίσκεται μπροστά στο Δίπυλο.

Έχοντας λάβει άδεια από την Γ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων για τον καθαρισμό του  πηγαδιού η επικεφαλής των ανασκαφών του Ινστιτούτου κυρία Στρότσεκ  χρησιμοποίησε τέσσερις αντλίες για την άντληση του νερού, που υπήρχε ακόμη στο πηγάδι και στο βάθος του εντοπίσθηκαν τα δύο ρωμαϊκά πορτρέτα. Τύχη αγαθή για το Ινστιτούτο που γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια των ανασκαφών του στον Κεραμεικό 16 Ιουλίου του 1913 ήταν η έναρξη γι΄ αυτό το λόγο άλλωστε τα δύο γλυπτά βρίσκονται στην επετειακή αφίσα των εορτασμών.

Η κατάσταση των κεφαλιών είναι πολύ καλή, παρά τα δύο μεγάλα «τραύματα» που φέρουν, αφού είναι φανερό ότι κάποιος τα κτύπησε δυνατά ώστε να σπάσουν και την συνέχεια τα πέταξε στο πηγάδι. Πρόκειται για μία βίαιη πράξη, η οποία είναι άγνωστο πότε έγινε και από ποιους. Η χρονολόγηση των κοριτσιών πάντως -η μία είναι νεώτερη από την άλλη- τα φέρνει στα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα. Αυτό προκύπτει κατά την κυρία Στρότσεκ από την …κόμμωσή τους!

Το γεγονός ότι τα μαλλιά τους είναι χτενισμένα σαν της Σαλονίνας, συζύγου του αυτοκράτορα Γαλλινού και μητέρας του Βαλεριανού που απεικονίζεται μάλιστα και σε νομίσματα της εποχής αποτελεί αδιάψευστο τεκμήριο. Διότι η μόδα στην ενδυμασία, την κόμμωση και το μακιγιάζ δεν είναι καθόλου σημερινή υπόθεση, το αντίθετο ακριβώς!

Ο τρόπος λοιπόν, που η «πρώτη κυρία» της χώρας χτένιζε τα μαλλιά της ήταν αναμφισβήτητα το πρότυπο και για όλες τις απλές γυναίκες. Αν και στην περίπτωσή τους η κυρία Στρότσεκ θεωρεί ότι ανήκαν σε μία επιφανή οικογένεια και επιπλέον ότι τα αγάλματά τους είχαν στηθεί μαζί. Αυτό θα πρέπει να συνέβη κάπου ανάμεσα στο 253-268 μ.Χ..

Αλλά και το ίδιο το πηγάδι θεωρείται εντυπωσιακό ως κατασκευή, αφού είναι πετρόχτιστο και επενδεδυμένο με υδραυλικό ασβεστοκονίαμα εξαιρετικής ποιότητας. Άλλωστε έμεινε σε χρήση περί τα 800 χρόνια (5ος π.Χ. – 6ος μ.Χ).

Να σημειωθεί ότι το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο πραγματοποιεί από πέρυσι νέο πρόγραμμα αναστηλώσεων και συντήρησης των μνημείων του Κεραμεικού, που αφορούν εκτός από το λουτρό με το πηγάδι του, την Ιερά Πύλη, ταφικά μνημεία και ένα ιερό της θεάς Αρτεμης Σωτείρας ενώ σε συνεργασία με την Γ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων γίνεται και η αναστήλωση του μοναδικού ναΐσκου του Αγάθωνος στην ταφική οδό.

Για τη δημοσίευση των ερευνών στον Κεραμεικό μάλιστα το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο έχει ιδρύσει την ειδική σειρά «Kerameikos – Ergebnisse der Ausgrabungen» στην οποία περιλαμβάνονται ήδη 19 τόμοι σχετικά με τα έθιμα ταφής της αρχαίας Ελλάδας, την αρχαία αρχιτεκτονική και την τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας.

Η επέτειος των 100 ετών φέτος από την έναρξη των ανασκαφών του Ινστιτούτου συμπίπτει εξάλλου με την δημοσίευση ενός νέου επιστημονικού οδηγού για τα μνημεία του Κεραμεικού από τη διευθύντρια της ανασκαφής και βαθιά γνώστρια των νεκροταφείων της αρχαίας Αθήνας που  ήταν σε συνεχή χρήση για πάνω από 1600 χρόνια κυρία Γιούτα Στρότσεκ.

Πηγή: Θερμού Μαρία Το Βήμα

Είναι αυτά τα παιδικά πρόσωπα, τα χαμογελαστά, που σχηματίζουν την πομπή της Θεάς η οποία τα προστατεύει από την στιγμή της γέννησής τους.

Εἶναι οἱ μικρὲς ἄρκτοι, (ὅπως τὶς ὀνόμαζαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοι)· αὐτὰ τὰ μαρμάρινα κορίτσια τοῦ 4ου π.Χ. αἰ. μὲ τὸ τρυφερὸ βλέμμα καὶ τὶς πλεξοῦδες στὰ μαλλιά. Πέφτουν ἀνάλαφρα οἱ πτυχωτοὶ χιτῶνες πάνω τους καὶ ὀρισμένα κρατοῦν ζωάκια στὰ χέρια τους. Σχηματίζουν πομπὴ πρὸς τὴ θεὰ Ἄρτεμη…

Τὰ εὐρήματα τοῦ ἱεροῦ τῆς Βραυρωνίας Ἀρτέμιδοςἀναδεικνύουν τὸν πολυσχιδή χαρακτῆρα τῆς φημισμένης θεᾶς, ἡ ὁποία ἄλλοτε τόνιζε τὴ θηλυκὴ καὶ εὐαίσθητη πλευρά της καὶ ἄλλοτε πρόβαλλε μία πιὸ δυναμικὴ καὶ χειραφετημένη ὄψη. Προστάτιδα τοῦ γάμου, τῆς γονιμότητος, τῶν παιδιῶν, τῆς χειροτεχνίας καὶ τῆς ὑφαντικῆς ἀπὸ τὴ μία, κι ἀπὸ τὴν ἄλλη Κυνηγέτιδα, Ταυροπόλος, Ποτνία Θηρῶν μὲ τὰ βέλη στὸν ὦμο καὶ συντροφιὰ τὸ ἐλάφι της.

Τὰ πλούσια καὶ ποικίλα ἀναθήματα μαρτυροῦν τὴ φύση τῆς λατρείας της καὶ τὰ λατρευτικὰ δρώμενα ποὺ τὴ συνόδευαν. Μία μεγαλοπρεπὴς πομπὴ ξεκινοῦσε κᾶθε πέντε χρόνια ἀπὸ τὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν γιὰ νὰ γιορτάσῃ τὰ Βραυρώνια στὸ ἱερὸ τῆς Αρτέμιδος. Ἐκεῖ γίνονταν θυσίες ἀλλὰ καὶ ἀθλητικοί, μουσικοὶ καὶ ἱππικοὶ ἀγῶνες.

Ἡ Ἀρκτία ἀποτελοῦσε τὴ σημαντικότερη λατρευτικὴ ἐκδήλωση τῆς γιορτῆς καὶ εἶχε τὸ χαρακτῆρα θητείας καὶ μύησης γιὰ τὴν ἐνηλικίωση καὶ τὸ γάμο. Ἡ Ἄρτεμιςκαθοδηγοῦσε τὰ κορίτσια γιὰ τὸ πέρασμά τους ἀπὸ τὴν παιδικὴ στὴν ἐφηβικὴ ἠλικία καὶ τὰ προετοίμαζε γιὰ τὸν κύριο ρόλο τους στὴν κοινωνία.

Τὸ κοριτσάκι (320 π.Χ.) μὲ τὸν πολύπτυχο χιτῶνα ζωσμένο ψηλὰ, συγκρατεῖ τὸ ἰμάτιο μὲ τὸ ἀριστερό της χέρι, καὶ στὸ δεξί φωλιάζει ἕνα λαγουδάκι. Δίπλα του, τὸ γυμνό αγόρι, κρατάει ἕνα πτηνό, καὶ στὸ ἄλλο χέρι, ἕνα τόπι. Στὸ τέλος τῆς πομπῆς τὸ ψηλὸ κορίτσι (300-275 π.Χ.), στέκει ἀγέρωχο καὶ συνάμα μελαγχολικό…

Στὶς αἴθουσες τοῦ μουσείου βλέπουμε πολλὰ ἀναθηματικὰ ἀνάγλυφα, καθῶς οἱ ἀρχαῖοι πίστευαν ὅτι μὲ τὴν ἀνάθεση καὶ τὴ θυσία θὰ ἀποκτοῦσαν τὴν εὔνοια τῶν θεῶν. Ὑπάρχουν ἀγάλματα παιδιῶν τὰ ὁποῖα οἱ γονεῖς ἀφιέρωναν στὴν Ἄρτεμη εἴτε ἔπειτα ἀπὸ μἰα αἴσια ἔκβαση γέννας ἤ ἔπειτα ἀπό ἴαση κάποιας ἀρρώστιας. Τὰ κορίτσια χάριζαν τὰ παιχνίδια τους στὶς προστάτιδες θεὲς τοῦ γάμου, πρὶν ἀπὸ τὴν ἐνηλικίωσή τους.

Ἡ ἀτμόσφαιρα γλυκαίνει ἀπὸ τὰ σφαιρικὰ προσωπάκια μὲ τὰ πλούσια βοστρυχωτὰ μαλλιὰ· καὶ σὲ ἄλλα ἀγαλματάκια, οἱ λεπτοδουλεμένες κοτσίδες καὶ οἱ χωρίστρες φωτίζονται μέσα στὶς προθῆκες. Μαζὶ μὲ μέλη παιδικῶν ἀγαλμάτων, μὲ σύμβολα παιχνίδια (τόπι, πάπια, αὐγό κ.ἄ.) δηλώνουν μαζὶ μὲ τὰ κορίτσια καὶ τὰ ἀγόρια ὅτι ἡ Βραυρωνική Ἄρτεμις ἦταν καὶ θεὰ τοῦ τοκετοῦ…

Το μαρμάρινο αγόρι κρατάει ένα πτηνό και ένα τόπι…

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΡΑΥΡΩΝΟΣ

Δίδυμοι δωρικοί Θεοί των Ελλήνων αλλά και των Ρωμαίων (στους Έλληνες Κάστωρ και Πολυδεύκης και στους Ρωμαίους Castor και Pollux) αντίστοιχοι, κατά τον Τάκιτο (Germania 43), των τευτονικών Θεών Αλκίς (Αλκιδών;).

Γεννήθηκαν μέσα από ένα αυγό στο όρος Ταϋγετο ως Λακεδαιμόνιοι παίδες, υιός του Διός και της Λήδας (“Κούροι Διός”) ο αθάνατος Πολυδεύκης καί υιός της Λήδας και του βασιλέως Τυνδάρεω (“Τυνδαρίδαι”) ο θνητός Κάστωρ.

Μία μυθολογική αφήγηση που διασώζει ο Πίνδαρος στον 10ο “Νεμεονίκη” του διηγείται ότι όταν ο Κάστωρ σκοτώθηκε από τον Αρκάδα Ίδα, ο Πολυδεύκης ζήτησε από τον πατέρα του Δία να τον αναστήσει δηλώνοντας πρόθυμος να αποποιηθεί ακόμη και αυτή την Αθανασία, ο δε Ζεύς κανόνισε έκτοτε να ανεβαίνουν εκ περιτροπής στον Όλυμπο, ημέρα παρά ημέρα, ως αιώνια (ηλιακά) σύμβολα της κυκλικής ροής της θείας ουσίας μέσα σε αθάνατες και θνητές μορφές για την εξασφάλιση του Αενάου.

Εκτός από ηλιακοί Θεοί της αφοσιώσεως (ηθική πλευρά) αλλά και της κυκλικότητος των πραγμάτων (φυσική πλευρά), οι “λευκόπωλοι” (ιππείς λευκών αλόγων) Θεοί Διόσκουροι είναι επίσης και δωρητές στους ανθρώπους των ιππευτικών και πυγμαχικών τεχνικών αλλά και των πολεμικών χορών και ασμάτων.

Στην ηθική τους πλευρά είναι επίσης Θεοί του μαχητικού θάρρους, του αγωνιστικού έθους (ως “Αφετήριοι”, δηλαδή αρχίζοντες τον αγώνα), της φιλότητος, της πολιτικής βουλήσεως (υπό την επίκληση “Αμβούλιοι”, με ιδιαίτερο βωμό τους στην Σπάρτη), της εκπαιδευτικής αγωγής των νεαρών ανδρών και της φιλοξενίας, καθώς επίσης, στην φυσική πλευρά τους, και έφοροι κάποιων μετεωρολογικών φαινομένων και προστάτες των ναυτικών από τις τρικυμίες όπως και οι Κάβειροι, με τους οποίους εσχετίσθησαν μετά τον 3ο αιώνα π.α.χ.χ., στη δε Δήλο, κατά τους ελληνιστικούς χρόνους ταυτίσθηκαν προς αυτούς με ιδιαίτερο ιερέα (Διοσκούρων Καβείρων) παρά την σαφή χθόνια φύση των δευτέρων.

Οι ναυτικοί προσεύχονταν σε αυτούς ως “Θεούς Σωτήρες” για κατάπαυση των τρικυμιών και μετά τους τιμούσαν, ως Ολυμπίους, σε ευχαριστήρια θυσία με προσφορά λευκού προβάτου.

Από την κλασική αρχαιότητα και εντεύθεν οι “Σωτήρες Θεοί” Διόσκουροι επεκτείνουν την σφαίρα τους ως ηλιακές συνειδήσεις και στο πεδίο της θεραπευτικής (λ.χ. ως ακόλουθοι του Ασκληπιού στην Επίδαυρο), ενώ ως “Θεοί Μεγάλοι” λατρεύτηκαν στον Κλείτορα Αρακαδίας και τις Κεφαλές Αττικής.

Σύμβολό τους ένα ζεύγος “πίλων” (ημισφαιρικών κρανών, των δύο ημίσεων του αυγού της Λήδας) με ένα αστέρι στην κορυφή ενός εκάστου (Τα τελευταία μόνο από το τέλος του 4ου αιώνος π.α.χ.χ. κι εντεύθεν. Ο Σχολιστής Λυκόφρονος, διασώζει αόριστα στο σημείο 88 τη μυθολογική αφήγηση ότι ο Ζεύς ενώθηκε με τη Λήδα υπό μορφή άστρου).

Το άλλο σύμβολό τους, τα λεγόμενα “Δόκανα” (δύο κάθετα ξύλα που συνδέονται με άλλα δύο χιαστί, σύμβολο της ακλονήτου συντροφικότητος) αποτελούσε την πολεμική σημαία των Σπαρτιατών. Προς τιμήν τους εωρτάζονταν τα «Διοσκούρια» σε σειρά αχαϊκές και δωρικές πόλεις με γυμνικούς αγώνες και θυσίες. Στη Σπάρτη και την Κυρήνη εορτάζονταν με παιδιές και συμπόσια. «Διοσκούρια» εόρταζαν από το 496 π.α.χ.χ. και οι Ρωμαίοι, που καθιέρωσαν για αυτά την 8η Απριλίου του κάθε έτους, σε ανάμνηση του θριάμβου τους κατά των Λατίνων στη μάχη της Ρηγίλλης, κατά την οποία η παράδοση ήθελε να έχουν επιφανεί οι Διόσκουροι πάνω σε λευκά άλογα ως συμπολεμιστές των Ρωμαίων.

Το 414 κτίσθηκε στο Φόρουμ της Ρώμης περικαλλής Ναός τους που φιλοξενούσε και συνεδριάσεις της Συγκλήτου, ενώ άλλο μεγάλο λατρευτικό κέντρο υπήρξε το Τusculum, καθώς και η Όστια, το επίνειο της Ρώμης. Στο Άργος, όπου ο Κάστωρ εθεωρείτο αρχηγέτης των γενών της Λέρνης και ένας από τους Δώδεκα Ολυμπίους Θεούς, οι Έλληνες εόρταζαν επίσης προς τιμήν των Διοσκούρων τα λεγόμενα «Μιξαρχαγέτια» με θυσίες και πλούσια δείπνα. Στην Αθήνα λατρεύονταν με το όνομα Άνακες ή Άνακτες Παίδες.

Η λατρεία των Διοσκούρων τέθηκε εκτός νόμου το 359 από τον χριστιανό αυτοκράτορα Κωνστάντιο που διέταξε την καταστροφή όλων των Ιερών τους και την θανάτωση όλων των ιερέων τους.

[Πηγή: Περιοδικό "Διιπετές"]