Μέχρι τη στιγμή που η Μοσούλη απελευθερώθηκε από τις ιρακινές κυβερνητικές δυνάμεις τον Ιούλιο του 2017, τα περισσότερα από τα αντικείμενα του Πολιτιστικού Μουσείου της Μοσούλης είχαν καταστραφεί ή λεηλατηθεί. Τώρα έχει ξεκινήσει η επίπονη ανασυγκρότησή του από μια ειδική ομάδα πολλών οργανισμών που αποκαθιστά τα αντικείμενα που διασώθηκαν μετά το πέρασμα του ISIS.
Όταν ο Πάπας Φραγκίσκος επισκέφτηκε πρόσφατα τη Μοσούλη - την πιο ποικιλόμορφη πόλη του Ιράκ, με ιστορικές μουσουλμανικές, χριστιανικές, εβραϊκές κοινότητες – υπενθύμισε τον θρησκευτικό πλουραλισμό της περιοχής.
Καταλαμβάνοντας την πόλη για τρία χρόνια, οι φονταμενταλιστές μαχητές του ISIS διεξήγαγαν μια μάχη για απόλυτο έλεγχο και κατέστρεψαν πολλά πολιτιστικά μνημεία.
Μια διεθνής συνεργασία ξεκίνησε γρήγορα για να προσπαθήσει να σώσει όσα απομένουν, συντονισμένη από ειδικούς από το Ίδρυμα Smithsonian, το Μουσείο του Λούβρου, το Ιρακινό Κρατικό Συμβούλιο Αρχαιοτήτων και Κληρονομιάς και το Ίδρυμα Aliph, το οποίο έδωσε χρηματοδότηση 1,3 εκατομμυρίων δολαρίων. Το έργο έχει πλέον εισέλθει στη δεύτερη φάση: την ανοικοδόμηση του κτηρίου της δεκαετίας του 1970. Tα περισσότερα από τα σπασμένα αντικείμενα βρίσκονται ακόμη σε μια αποθήκη και σε αναμονή αποκατάστασης.
«Αυτό που συνέβη στο Μουσείο της Μοσούλης είναι ο εφιάλτης των ανθρώπων των μουσείων», λέει η Ariane Thomas, επικεφαλής των αρχαιολόγων της Εγγύς Ανατολής στο Λούβρο, η οποία έχει εργαστεί στο έργο από την αρχή. «Συνέβησαν σχεδόν τα πάντα: εκρήξεις, καταστροφή, ακολουθούμενες από όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ολόκληρος ο κόσμος».
Ο κρατήρας από εκρήξεις στο εσωτερικό του μουσείου | Sebastian Meyer/Smithsonian Institution
Το μουσείο ήταν θύμα του θρησκευτικού ζήλου του ISIS που απαγορεύει οποιαδήποτε εικονιστική απεικόνιση, μη ισλαμικό αντικείμενο ή στοιχεία προηγούμενων πολιτισμών να υπάρχουν και τα μέλη του κατέστρεψαν τέτοια αντικείμενα. Στο μουσείο, τα ασυνήθιστα φτερωτά γλυπτά της Ασσυρίας που χρονολογούνται από το 2500 π.Χ. μετατράπηκαν σε ερείπια και αγάλματα και σφηνοειδή γλυπτά διαλύθηκαν με κομπρεσέρ. Μια βιβλιοθήκη με 25.000 βιβλία και χειρόγραφα κάηκε και μετατράπηκε σε ένα σωρό στάχτης. Άλλα αντικείμενα αφαιρέθηκαν σκόπιμα για πώληση στη μαύρη αγορά αρχαιοτήτων.
«Μου είπαν να το αντιμετωπίζω σαν σκηνή εγκλήματος», είπε ο Zaid Ghazi Saadallah, αρχαιολόγος που έγινε διευθυντής του μουσείου το 2017. Οι αρχαιολόγοι έβαλαν κλειδαριές στις πόρτες και αποκατέστησαν τα σπασμένα παράθυρα και τους φεγγίτες. Ένας τεράστιος κρατήρας είχε δημιουργηθεί από έκρηξη μέσα στο μουσείο και το πάτωμα έπρεπε να σταθεροποιηθεί με ικριώματα. Το υπόγειο είχε πλημμυρίσει λόγω κακής κατασκευής, οπότε το νερό αντλήθηκε.
Το εσωτερικό του μουσείου σήμερα | Sebastian Meyer/Smithsonian Institution
Μετά τη διάσωση των υπολειμμάτων των σπασμένων αντικειμένων, οι ειδικοί τα τεκμηρίωσαν και τα αποθήκευσαν προετοιμάζοντάς τα για αποκατάσταση και συντήρηση.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της δραστηριότητας συντήρησης θα πραγματοποιηθεί σε μια δομή χτισμένη πάνω από τον ποταμό στη Νινευή, η οποία είναι λιγότερο ευάλωτη σε επιθέσεις. Ο χώρος θα χρησιμοποιηθεί επίσης για την κατάρτιση των επαγγελματιών των μουσείων του Ιράκ: αρχικά οι συνεδρίες θα γίνονταν στο Παρίσι, αλλά τώρα θα αντιμετωπιστούν εξ αποστάσεως λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων προσχώρησε στην ομάδα τον περασμένο Οκτώβριο και θα εφαρμόσει την εμπειρία του στη μηχανική και την κατασκευή του έργου. Το ανακαινισμένο κτίριο, αναμένεται να ανοίξει σε περίπου τρία χρόνια, με το μουσείο να είναι ένα από τα πολλά έργα ανασυγκρότησης στην πόλη.
Πηγή: LiFO