Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοίείχαν μια έννοια του χρόνου, αν και αόριστη. Προφανώς, ήξεραν ότι η μέρα ξεκινούσε όταν ανέτειλε ο ήλιος και η νύχτα όταν ο ήλιος εξαφανιζόταν πάνω από τον ορίζοντα. Αλλά οι αρχαίοι Σουμέριοι, παρακολουθώντας τον ουρανό, ανέπτυξαν ένα πολύ πιο πολύπλοκο σύστημα. Συνειδητοποίησαν ότι ήταν δυνατό να χωριστούν οι ώρες σε 60 λεπτά και οι ημέρες σε 24 ώρες, αναπτύσσοντας τα συστήματα μέτρησης του χρόνου που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η εφευρετικότητα πίσω από την έννοια του χρόνου που δημιουργήθηκε από τους Σουμέριους
Οι αρχαίοι πολιτισμοί κοιτούσαν στον ουρανό για να σηματοδοτήσουν το πέρασμα του χρόνου.
Η «χώρα των πολιτισμένων βασιλιάδων», άκμασε στη Μεσοποταμία, όπου σήμερα βρίσκεται το σύγχρονο Ιράκ, περίπου 4.500 π.Χ. Οι Σουμέριοι δημιούργησαν έναν προηγμένο πολιτισμό με το δικό του σύστημα περίτεχνης γλώσσας και γραφής, αρχιτεκτονικής και τεχνών, αστρονομίας και μαθηματικών. Η αυτοκρατορία των Σουμερίων δεν κράτησε πολύ. Ωστόσο, για περισσότερα από 5.000 χρόνια, ο κόσμος παρέμεινε προσηλωμένος στον ορισμό του χρόνου.
Το περίφημο Βαβυλωνιακό μαθηματικό δισκίο Plimpton 322. © Christine Proust and Columbia University
Οι Σουμέριοι ευνοούσαν αρχικά τον αριθμό 60, καθώς ήταν πολύ εύκολα διαιρέσιμος. Ο αριθμός 60 μπορεί να διαιρεθεί με 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 και 30 ίσα μέρη. Επιπλέον, οι αρχαίοι αστρονόμοι πίστευαν ότι υπήρχαν 360 ημέρες το χρόνο, αριθμός που ταιριάζει απόλυτα με έξι φορές επί το 60.
Αρχαίοι άνθρωποι και το πέρασμα του χρόνου
Πολλοί από τους αρχαίους πολιτισμούς είχαν μια κατά προσέγγιση αντίληψη για το πέρασμα του χρόνου, ως το πέρασμα των ημερών, των εβδομάδων, των μηνών και των ετών. Ένας μήνας ήταν η διάρκεια ενός πλήρους σεληνιακού κύκλου, ενώ μια εβδομάδα η διάρκεια μιας φάσης του σεληνιακού κύκλου. Ένας χρόνος θα μπορούσε να εκτιμηθεί με βάση τις αλλαγές στην εποχή και τη σχετική θέση του ήλιου. Οι αρχαίοι συνειδητοποίησαν ότι η παρατήρηση του ουρανού θα μπορούσε να δώσει πολλές απαντήσεις σε ερωτήσεις που θεωρούνταν περίπλοκες στην εποχή τους.
Ακκάδες στρατιώτες που σκοτώνουν εχθρούς, περίπου 2300 π.Χ., πιθανώς από μια νικηφόρα στήλη του Rimush © Wikimedia Commons
Όταν ο πολιτισμός των Σουμέρων κατέρρευσε, από τους Ακκάδες το 2400 π.Χ. και αργότερα από τους Βαβυλώνιους το 1800 π.Χ., κάθε νέος πολιτισμός εκτίμησε το σύστημα που αναπτύχθηκε από τους Σουμέριους και το ενσωμάτωσε στα δικά του μαθηματικά. Με αυτόν τον τρόπο, η έννοια του διαχωρισμού του χρόνου σε 60 μονάδες θεμελιώθηκε και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.
Στρογγυλό ρολόι και 24ωρη ημέρα
Αρχαίο μεσοποτάμιο ηλιακό ρολόι στο Αρχαιολογικό Μουσείο, Κωνσταντινούπολη © Leon Mauldin.
Όταν η γεωμετρία παρουσιάστηκε από τους Έλληνες, οι αρχαίοι συνειδητοποίησαν ότι ο αριθμός 360 δεν ήταν μόνο η χρονική περίοδος της ιδανικής τροχιάς της Γης, αλλά και το τέλειο μέτρο ενός κύκλου, σχηματίζοντας 360 μοίρες. Το σύστημα άρχισε να σταθεροποιεί τη θέση του στην ιστορία, καθιστώντας απαραίτητο για τα μαθηματικά και την πλοήγηση (η Γη χωρίζεται σε βαθμούς γεωγραφικού πλάτους και γεωγραφικού μήκους). Αργότερα, η όψη ενός κυκλικού ρολογιού χωρίστηκε σε σημεία που έδωσαν 24 ώρες, κάθε ώρα με 60 λεπτά, και κάθε λεπτό αποτελούμενο από 60 δευτερόλεπτα.