Image may be NSFW.
Clik here to view.

Γνωρίστε τα περίφημα στρατιωτικά τμήματα, από την αρχαιότητα μέχρι και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που πέρασαν στην ιστορία ως οι φονικότεροι και αήττητοι Στρατοί του κόσμου. Κάντε ένα νοερό ταξίδι από την εποχή των Μυρμιδόνων του Αχιλλέα ως τους Ασασίνους

Οι Μυρμιδόνες του Αχιλλέα

Η ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Φθίας (η σημερινή ανατολική Φθιώτιδα) φιλοξενούσε, σύμφωνα με τον Όμηρο, τον περίφημο πολεμικό λαό των Μυρμιδόνων και αποτελούσε πατρίδα του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα και της Θέτιδας. Ο ημίθεος Αχιλλέας και οι Μυρμιδόνες του πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο με 50 πλοία και διέπρεψαν με τα στρατιωτικά ανδραγαθήματά τους και τον απαράμιλλο ηρωισμό τους στη μάχη. Ένας στρατός που λειτούργησε άψογα ως επίλεκτο σώμα δηλαδή, καθώς οι Μυρμιδόνες του Αχιλλέα ήταν υπόδειγμα πολεμιστή στην αρχαία Ελλάδα αλλά και άνθρωποι υπερήφανοι που η λέξη «ήττα» δεν περιλαμβανόταν στο λεξιλόγιό τους.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι ηρωικοί τους άθλοι προκάλεσαν τον θαυμασμό θεών και ανθρώπων, στέλνοντας μυριάδες στον άλλο κόσμο: στα πρώτα χρόνια του Τρωικού Πολέμου, ο Αχιλλέας λεηλάτησε με τους Μυρμιδόνες του 11 πολιτείες γύρω από την Τροία και 12 σε γειτονικά νησιά, παραδίδοντας μάλιστα όλα τα λάφυρα στον αρχιστράτηγο Αγαμέμνονα. Αν πιστέψουμε το ομηρικό έπος, κανείς από τους Αχαιούς δεν προκάλεσε μεγαλύτερες απώλειες αλλά και τρόμο ανείπωτο στους Τρώες από τον Αχιλλέα και το επίλεκτο στράτευμά του.

Ο μύθος των Μυρμιδόνων

Οι Μυρμιδόνες κατάγονταν από τον Αιακό, τον γιο του Δία και της Αίγινας. Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, η Ήρα για να εκδικηθεί την απιστία του συζύγου της έστειλε στο νησί του Αισώπου, την Αίγινα, τρία φίδια. Τα ερπετά δηλητηρίασαν το νερό και όλοι οι κάτοικοι του νησιού βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο μόνος που επέζησε, ήταν ο Αιακός. Τότε η μητέρα του Αίγινα, για να μην είναι μόνος του, παρακάλεσε τον Δία να τον βοηθήσει.

Ο Δίας μετέτρεψε τα μυρμήγκια που βρισκόταν σε ένα σάπιο κορμό δέντρου σε ανθρώπους, τους Μυρμιδόνες.

Ο Αιακός απέκτησε τρεις γιους. Ένας από αυτούς ήταν ο Πηλέας, ο οποίος, αφού σκότωσε τον έναν αδερφό του, κατέφυγε με μερικούς Μυρμιδόνες στην περιοχή της Φθίας, τη σημερινή ανατολική Φθιώτιδα και δημιούργησε το βασίλειο των Μυρμιδόνων.

Ο Πηλέας παντρεύτηκε τη θεά της θάλασσας, Θέτις, και απέκτησαν έναν γιο, τον Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας ήταν άτρωτος και υπό τη βασιλεία του οι Μυρμιδόνες γνώρισαν μεγάλη δόξα, όταν πήραν μέρος στον πόλεμο της Τροίας.

Οπλισμός

Η πανοπλία των πολεμιστών έπαιζε σημαντικό ρόλο στην προστασία τους από τα χτυπήματα των εχθρών. Ήταν έμβλημα κύρους και ήταν διαφορετική για κάθε φυλή. Ήταν βαριά και συνήθως κατασκευάζονταν από χαλκό και μπρούτζο. Η πανοπλία των Μυρμιδόνων είχε καφέ χρώμα όπως και τα μυρμήγκια, από τα οποία κατάγονταν. Η Θέτις παραλαμβάνει από τον Ήφαιστο την ασπίδα του Αχιλλέα Η πιο περίτεχνη και καλύτερη πανοπλία άνηκε στον βασιλιά τους, τον Αχιλλέα, καθώς την είχε κατασκευάσει ο θεός Ήφαιστος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Τροία, ο Αχιλλέας έχασε την πανοπλία του, όταν ο Πάτροκλος  την φόρεσε για να παραπλανήσει τους Τρώες και σκοτώθηκε από τον Έκτορα.

Τότε η μητέρα του Αχιλλέα, Θέτις, ζήτησε από τον Ήφαιστο να του φτιάξει μια καινούργια. Η νέα του ασπίδα του ήταν ένα έργο τέχνης και περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια από τον Όμηρο. Από το κέντρο ως την άκρη της υπήρχαν λαξευμένες παραστάσεις με εικόνες από τη θάλασσα, τον ουρανό, τη γη , το ήλιο το φεγγάρι και τα αστέρια. Ο Ήφαιστος είχε χαράξει πάνω στην ασπίδα δύο πολιτείες, στη μία οι άνθρωποι παρουσιάζονταν να ζουν ειρηνικά και στη δεύτερη με πόλεμο.

Η ασπίδα του Αχιλλέα εξιστορούσε τη χαρά της ειρήνης και τη συμφορά του πολέμου. Οι Μυρμιδόνες ανέπτυξαν ιδιαίτερα τη ναυτιλία τους και είχαν δημιουργήσει έναν μεγάλο στόλο από πλοία. Όπως και τα υπόλοιπα αρχαία φύλα πολεμούσαν με θάρρος, με σκοπό την κυριαρχία και τον ένδοξο θάνατο. Χρησιμοποιούσαν ακόντια, ξίφη και δόρατα. Η σύγκρουση ξεκινούσε με τη μονομαχία των αρχηγών που μετέβαιναν στο πεδίο της μάχης με άρματα.

Ο βασιλιάς των Μυρμιδόνων, Αχιλλέας, έβγαινε μπροστά από την παράταξη των πολεμιστών και μονομαχούσε με τον αντίπαλο του. Πρώτα πετούσαν από απόσταση τα ακόντια ο ένας στον άλλον. Ακολουθούσε η μάχη με τα δόρατα και όταν αυτά έσπαγαν, έβγαζαν τα ξίφη. Όταν ένας από τους δύο έπεφτε νεκρός οι στρατιώτες ρίχνονταν στη μάχη σώμα με σώμα.

Οι Μυρμιδόνες στην Τροία

Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν ο Αιακός κατασκεύασε τα τείχη της Τροίας, τρία φίδια βγήκαν από τη θάλασσα και κατευθύνθηκαν στην πόλη. Τα δύο δεν μπόρεσαν να διαπεράσουν το τείχος του Αιακού, αλλά το ένα κατάφερε να εισχωρήσει στην πόλη.

Όταν οι Τρώες ρώτησαν το μαντείο, τι σήμαινε η εισβολή του φιδιού, ο θεός τους απάντησε ότι ο απόγονος του χτίστη θα τους κατέστρεφε την πόλη. Mερικά χρόνια αργότερα ο Οδυσσέας κατάφερε να βρει τον περίφημο Μυρμιδόνα, Αχιλλέα και να τον πείσει να συμμετέχει στην εκστρατεία τους ενάντια στην Τροία. Οι Μυρμιδόνες με επικεφαλής τον βασιλιά τους, ξεκίνησαν με 50 πλοία για την Τροία. Θεωρούταν η καλύτερη ομάδα που συμμετείχε στον πόλεμο καθώς με το που πάτησαν το πόδι τους στην Τροία, το μένος του Αχιλλέα ανάγκασε τους Τρώες σε υποχώρηση.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς πολιορκίας της Τροίας, οι Μυρμιδόνες κυρίευσαν και λεηλάτησαν συνολικά 23 συμμαχικές πόλεις. Ο Αχιλλέας ήταν το πρόσωπο που προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ο Αχιλλέας περιφέρει το άψυχο σώμα του Έκτορα δεμένο στο άρμα του. Από τοιχογραφία του Αχιλλείου, Κέρκυρα Η συμβολή των Μυρμιδόνων στον τρωικό πόλεμο, φάνηκε όταν αυτοί με εντολή του Αχιλλέα αποσύρθηκαν από τον πόλεμο για ένα διάστημα.

Η αιτία ήταν η αντιπαλότητα του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα, επειδή του πήρε την ιέρεια Βρισηίδα. Τότε, οι Τρώες κέρδισαν έδαφος και υπερίσχυσαν των Αχαιών στις μεταξύ τους μάχες. Οι Αχαιοί παρακάλεσαν τον Αχιλλέα, που είχε κλειστεί στη σκηνή του, και το επίλεκτο τάγμα του να επιστρέψει στον πόλεμο, υποσχόμενοι να του εκπληρώσουν κάθε επιθυμία. Έπειτα από πιέσεις οι Μυρμιδόνες που ζούσαν για να πολεμούν, ρίχτηκαν ξανά στη μάχη με επικεφαλής τον πιστό φίλο του Αχιλλέα, τον Πάτροκλο. Ο Πάτροκλος φόρεσε την πανοπλία του Αχιλλέα για να παραπλανήσει τους εχθρούς.

Όταν ο Έκτορας τον σκότωσε, η εκδίκηση του Αχιλλέα δεν είχε προηγούμενο. Προκάλεσε σε μονομαχία τον Έκτορα και τον σκότωσε. Οι Μυρμιδόνες επαλήθευσαν τον χρησμό. Μπήκαν στην Τροία, κατέστρεψαν την πόλη και έσφαξαν τους κατοίκους με τον Αχιλλέα να σκοτώνεται, όταν χτυπήθηκε από τον Πάρη στο μοναδικό τρωτό του σημείο, την «Αχίλλειο πτέρνα»...

Η Σπαρτιατική Φάλαγγα

Ήταν η πόλη του Λυκούργου, ειδικά μετά τους Μεσσηνιακούς Πολέμους, που καθόρισε τον τρόπο «επιστημονικής» διεξαγωγής του πολέμου, αναγορεύοντας τη μάχη σε υπέρτατη πολεμική τέχνη. Η Σπάρτη δημιούργησε τον πρώτο τακτικό στρατό του αρχαίου κόσμου, έναν στρατό επαγγελματικό μεν, αλλά χωρίς μισθό, στον οποίο ο πολίτης ήταν διά βίου (μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας του) και για όλο το διάστημα της ημέρας οπλίτης. Η αξιοθαύμαστη δομή του σπαρτιατικού στρατού, ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., είχε ως κύριο σώμα μάχης τη λακωνική φάλαγγα, ενώ ο βασικός πυρήνας του αποτελούνταν από άντρες που ήταν στενά δεμένοι μεταξύ τους με όρκο.

Οι οπλίτες της λακωνικής φάλαγγας φορούσαν ερυθρά χλαίνη -για να μην είναι άμεσα ορατό το αίμα τους κατά τον τραυματισμό-, κρατούσαν χάλκινη ασπίδα μεγάλου μεγέθους (με σήμα ένα τεράστιο κεφαλαίο «Λ») και πολεμούσαν με δόρυ 3-4 μέτρων. Για τις μάχες σώμα με σώμα (εκ του συστάδην) χρησιμοποιούσαν τα ειδικής κατασκευής λακωνικά ξίφη τους.

Η μακρά πολεμική παράδοση των Λακεδαιμονίων δεν συγχωρούσε εκείνους που έδειχναν δειλία προ του εχθρού: ονομάζονταν χλευαστικά «τρέσαντες» (τρέμοντες) και τόσο οι ίδιοι οι «ριψασπίδες» όσο και οι οικογένειές τους δεν είχαν πλέον καμία υπόληψη στην πόλη.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Η πολεμική αρχή των Σπαρτιατών, το «νικάν ή απόλλυσθαι» (να νικούν ή να σκοτωθούν) είναι που έκανε τον στρατό τους πανίσχυρο, αφού στην αρχαία Σπάρτη δεν ήταν αξιοσημείωτο το να είναι αλλά το να μην είναι κανείς γενναίος. Βέβαια, παρά το αξιόμαχο του συνόλου του σπαρτιατικού στρατεύματος, υπήρχε ωστόσο ένα επίλεκτο τμήμα 300 ανδρών, οι περίφημοι «Ιππείς», το οποίο συγκροτούσαν οι καλύτεροι σπαρτιάτες «Όμοιοι» πολεμιστές, δηλαδή οι καλύτεροι των καλυτέρων! Αυτοί είχαν την τιμή να πολεμούν στην πρώτη γραμμή, δίπλα στον βασιλιά τους. Οι «Ιππείς» δεν είχαν καμιά διαφορά στον τρόπο μάχης από τον υπόλοιπο στρατό των Λακεδαιμονίων, καθώς σχημάτιζαν κι αυτοί φάλαγγες. Αν και ονομάζονταν «Ιππείς», ήταν στην πραγματικότητα πεζοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα δράσης των «Ιππέων» ήταν η μάχη των Θερμοπυλών, όπου ο Λεωνίδας ηγούνταν αυτού ακριβώς του τμήματος.

Γενικά, ο χαρακτήρας της σπαρτιάτικης πολιτείας ήταν καθαρά στρατιωτικός. Η Σπάρτη ήταν μια πόλη-στρατόπεδο και γι’ αυτό είναι λάθος να ζητάμε από αυτή, τουλάχιστον στην κλασσική εποχή, αυστηρή ρυμοτομία. Οι λεγόμενες κώμες που απάρτιζαν τη Σπάρτη δεν πρέπει να εκλαμβάνονται σαν χωριά ή σαν συνοικισμοί αλλά περισσότερο σαν στρατιωτικές βάσεις. Ασφαλώς ήταν οικισμοί, κατά βάση όμως ήταν στρατιωτικοί πυρήνες. Μπορεί ο Ηρόδοτος να ονομάζει τις σπαρτιάτικες κώμες, δήμους, κατά αναλογία προς τα συμβαίνοντα στην Αθήνα, αλλά οι κώμες των Σπαρτιατών δεν είχαν διοικητικό -ή μόνον διοικητικό-, είχαν πρωτίστως στρατιωτικό χαρακτήρα. Διότι, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (αποσπ. 498), ο στρατός των Σπαρτιατών απαρτιζόταν από πέντε λόχους, που προέρχονταν από τις κώμες αυτές. Κι επειδή οι λόχοι έπρεπε να έχουν ίσο αριθμό ανδρών, εξυπακούεται ότι οι κώμες αυτές είχαν τοπικό χαρακτήρα μόνον αρχικά. Αφότου μάλιστα σχηματίστηκε ένα πολιτικό κέντρο (Γερουσία, Έφοροι, Βασιλείς) ήταν φυσικό πέριξ του κέντρου αυτού να υπάρχει πολυπληθέστερο ανθρώπινο δυναμικό.

Οι λόχοι των Σπαρτιατών έφεραν τα ακόλουθα ονόματα: Αρίμας ή Σαρίνας, Σίνης, Πλόας, Μεσσοάτης, Εδωλός ή Αιδωλός. Οι αυξανόμενες στρατιωτικές ανάγκες, επέβαλαν κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα και τον σχηματισμό έκτου λόχου. Ταυτόχρονα ή λίγο μετά, αλλάζει και η δομή του σπαρτιάτικου στρατού και εμφανίζεται η γνωστή σπαρτιάτικη ονομασία «μόρα», δηλαδή μοίρα, όχι βέβαια με την έννοια της ειμαρμένης αλλά με την έννοια του μέρους (από το μοιράζω), του τμήματος, δηλαδή της μεγάλης στρατιωτικής μονάδος.

Ιερός Λόχος Θηβών

Ο Ιερός Λόχος των Θηβών ήταν μια από τις κορυφαίες πολεμικές μονάδες που έδρασαν ποτέ στην αρχαία Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 379 π.Χ. από τον Γοργίδα, σε μια εποχή που η Θήβα είχε αποτινάξει τον σπαρτιατικό ζυγό. Ο λόχος απαρτιζόταν από 300 άνδρες, από τους πλέον εξέχοντες νέους της πόλης στις αθλοπαιδιές και ειδικά στην πάλη. Είχαν όλοι τους αριστοκρατική καταγωγή και ήταν προσεκτικά διαλεγμένοι σε ζευγάρια επιστήθιων φίλων, για να κρατούν τις γραμμές του λόχου αδιάσπαστες. Η εντατική εκπαίδευση και οι συχνές μάχες τους, με δημόσια δαπάνη, έκαναν τον λόχο φόβητρο ξακουστό.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι μεγαλύτερες στιγμές του λόχου σημειώθηκαν υπό τις διαταγές του Πελοπίδα, καθώς παρέμεινε αήττητος για 35 ολόκληρα χρόνια σφοδρών συγκρούσεων, ενώ καταστράφηκε ολοκληρωτικά στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) από το Μακεδονικό Ιππικό του Φιλίππου, το οποίο διοικούσε πλέον ο γιος του Μέγας Αλέξανδρος. Αν πιστέψουμε τον Πλούταρχο, ο Ιερός Λόχος των Θηβών ιδρύθηκε από τον Γοργίδα, αν και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μαρτυρεί ωστόσο την ύπαρξη του Ιερού Λόχου ήδη από το 424 π.Χ., κατά τη μάχη του Δηλίου.

Οργάνωση, τακτική και δράση

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Λόχος ιδρύθηκε από τον Γοργίδα, την εποχή που η Θήβα αποτίναξε τη σπαρτιατική κυριαρχία. Όμως ο Διόδωρος Σικελιώτης μαρτυρεί ύπαρξη Ιερού Λόχου το 424 π.Χ., κατά τη μάχη του Δηλίου. Έχει εκφραστεί η άποψη ότι αυτή η διαφορά με τον Πλούταρχο εξηγείται αν θεωρηθεί πως ο Γοργίδας απλώς αναδιοργάνωσε το σώμα, μετά την απελευθέρωση της Θήβας. Η ίδρυση μιας τέτοιας επίλεκτης μονάδας καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών πρέπει να θεωρηθεί προϊόν μίμησης του επιτυχημένου σπαρτιατικού δόγματος ότι ο πόλεμος είναι τέχνη η οποία αποκτάται με την εκπαίδευση.

Πριν τον Πελοπίδα, ο Ιερός Λόχος χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά στην πρώτη γραμμή της θηβαϊκής φάλαγγας, με αποτέλεσμα τη διασπορά των ανδρών του, ενώ ο Πελοπίδας ήταν ο πρώτος που τον χρησιμοποίησε ως αδιάσπαστη δύναμη.

Οι πληροφορίες που δίνουν οι αρχαίοι συγγραφείς για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ο Ιερός Λόχος, μετά την αναδιοργάνωση από τον Πελοπίδα, δεν είναι σαφείς. Εξ αιτίας αυτού έχουν διατυπωθεί αντικρουόμενες ερμηνείες. Κατά μία άποψη, η μονάδα αυτή βρισκόταν πίσω από την πρώτη γραμμή του κέρατος του Επαμεινώνδα. Ωστόσο η θεωρία αυτή προσκρούει στις δυσκολίες παρακολούθησης της μάχης πίσω από σχηματισμό με μεγάλο βάθος, όπως ήταν ο θηβαϊκός. Η αντίθετη άποψη τοποθετεί τον Λόχο στην πρώτη γραμμή της πτέρυγας του Επαμεινώνδα, είτε καλύπτοντάς την ολόκληρη είτε εν μέρει.

Η πρώτη μάχη όπου ο Ιερός Λόχος του Πελοπίδα είχε σημαντική συμβολή ήταν αυτή στην Τεγύρα, όπου ανέκοψε μεγαλύτερη σπαρτιατική δύναμη.

Για τη μάχη των Λεύκτρων, επικρατεί η άποψη πως ο ρόλος του Ιερού Λόχου ήταν καθοριστικός στη διατάραξη της κυκλωτικής κίνησης που επιχείρησαν οι Σπαρτιάτες, αν και μερικοί γνωστοί σύγχρονοι ιστορικοί τον έχουν αμφισβητήσει έντονα, μη δίνοντας βάση στα λεγόμενα του Πλουτάρχου και παρατηρώντας τη σιωπή άλλων αρχαίων συγγραφέων.

Για 35 χρόνια έμεινε αήττητος, μέχρι τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. όπου καταστράφηκε ολοσχερώς από το Μακεδονικό Ιππικό του Φίλιππου το οποίο διοικούσε ο Μέγας Αλέξανδρος. Κατά μια υπόθεση που έχει αμφισβητηθεί, ο Λέων της Χαιρώνειας είχε αναγερθεί προς τιμή του Ιερού Λόχου, στην περιοχή που είναι θαμμένοι οι νεκροί του.

Το Αθηναϊκό Ναυτικό

Μέχρι το 490 π.Χ., η μετέπειτα θαλασσοκράτειρα Αθήνα διέθετε μεν στόλο, την ανταγωνίζονταν ωστόσο στη θάλασσα στα ίσα τόσο οι Μεγαρείς όσο και οι Κορίνθιοι. Τη χρησιμότητα ισχυρού στόλου την αντιλήφθηκε πρώτος ο Θεμιστοκλής, ο οποίος και έπεισε τους Αθηναίους να αναλάβουν τις σχετικές δαπάνες. Για την επάνδρωση των πλοίων πολλοί οπλίτες αναγκάστηκαν να μετατραπούν σε ναύτες, κατηγορώντας τον Θεμιστοκλή ότι μετέτρεψε τους αριστοκράτες από ευγενείς πολεμιστές σε κωπηλάτες.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το 480 π.Χ. ωστόσο, κατά την εισβολή των Περσών, η Αθήνα μπορούσε να αντιπαρατάξει 200 ετοιμοπόλεμες τριήρεις και να νικήσει τους Πέρσες κατά κράτος στη θάλασσα. Μετά την ήττα των Περσών, η Αθήνα είχε ήδη μετατραπεί σε σημαντική ναυτική δύναμη, ενώ με τους φόρους επί των συμμάχων της κατάφερε να αυξήσει κι άλλο τον στόλο της σε 400 τριήρεις. Η αθηναϊκή θαλασσοκρατορία ήταν πλέον αδιαμφισβήτητη και το ναυτικό της ήταν το επίλεκτο σώμα του στρατιωτικού δυναμικού της! Από τότε ως και τον θάνατο του Αλέξανδρου (323 π.Χ.), η Αθήνα αποτελούσε τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της Ελλάδας.

Η Μακεδονική Φάλαγγα

Την ώρα που το ιππικό που συντρόφευε τον μέγα στρατηλάτη Αλέξανδρο ήταν το επίλεκτο σώμα του στρατού του, η τιμή οφείλει να πάει στον τρόπο παράταξης της μακεδονικής φάλαγγας, που μεταμορφώθηκε έτσι σε ένα από τα πλέον αξιόμαχα στρατεύματα του αρχαίου κόσμου! Ο χαρακτηριστικός τρόπος παράταξης μάχης, αρχικά των Μακεδόνων και στη συνέχεια όλων των κρατών των επιγόνων του Αλεξάνδρου, ήταν και ο πρώτος σχηματισμός βαρέως πεζικού στη Μακεδονία, παραμένοντας ο πιο αποτελεσματικός στρατιωτικά σχηματισμός της αρχαιότητας. Η μακεδονική φάλαγγα, στην πλήρη ανάπτυξή της, αποδίδεται στον Μέγα Αλέξανδρο, η μεταρρύθμιση πάντως της οπλιτικής φάλαγγας στην περίφημη μακεδονική συντελέστηκε από τον Φίλιππο Β’.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Η φάλαγγα αποτελούταν από ελεύθερους επαγγελματίες της Μακεδονίας, από μικροϊδιοκτήτες αγρότες και αστούς των πόλεων, ενώ η προέλευση κάθε τάξης στη φάλαγγα από συγκεκριμένη περιοχή συνέβαλε στο να σφυρηλατείται το ομαδικό πνεύμα και να εξασφαλίζεται έτσι η καλύτερη απόδοση του σώματος. Υπό τη διοίκηση λοιπόν του Φιλίππου Β’ και μετέπειτα του γιου του Αλεξάνδρου, η Μακεδονική Φάλαγγα έγινε πανίσχυρος σχηματισμός, με ακρογωνιαίο λίθο της πολεμικής της τακτικής την περίφημη σάρισα: η τρομερή εμπρόσθια δύναμη κρούσης της φάλαγγας, με τις σάρισες των τριών πρώτων σειρών να εκτείνονται τουλάχιστον πέντε μέτρα μπροστά από το μέτωπό της, της έδινε μια ακαταμάχητη ορμή που ήταν πρακτικά αδύνατο να σταματηθεί κατά μέτωπο. Το μακεδονικό υπερόπλο έδωσε στον Αλέξανδρο την υπεροχή στην εκστρατεία του στα πέρατα της οικουμένης.

Τακτική - Στρατηγική

Σχηματισμοί

Οι σχηματισμοί στη μακεδονική φάλαγγα περιελάμβαναν:

Πύκνωση: βάθος 16 ανδρών

Συνασπισμός: 8 (όπως η νοτιοελληνική φάλαγγα)

Βάθος: 32 (σπάνια)

Η φάλαγγα μπορούσε να ταχθεί με ευθύ μέτωπο, λοξά ή σε άλλο σχηματισμό (τοξωτά, σφηνοειδώς, τετράγωνα) κατά τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. Τον 2ο αιώνα ήταν δυνατή μόνο η ευθεία παράταξη.

Κύρια αποστολή της Μακεδονικής Φάλαγγας στο πεδίο της μάχης, ήταν να καθηλώσει τα αντίπαλα στρατεύματα, να τα αγκιστρώσει, παίζοντας έτσι αμυντικό ρόλο, ή να τα πιέσει δημιουργώντας μια τακτική βάση ανάπτυξης επιχειρησιακών κινήσεων για το υπόλοιπο στράτευμα. Στην επίτευξη αυτού του στόχου, ασφαλώς συνέβαλλε και η καθίζηση του ηθικού που προκαλούσε στους αντιπάλους.

Τακτική
Υπό τη διοίκηση του Φιλίππου Β'της Μακεδονίας και του γιου του Μ. Αλεξάνδρου, η Μακεδονική φάλαγγα ήταν ισχυρότατος σχηματισμός. Αυτοί οι άνδρες μπόρεσαν να κατανοήσουν και να εκμεταλλευτούν τα πλεονεκτήματά της χωρίς να εκθέσουν στον αντίπαλο τις αδυναμίες της. Κατά την Ελληνιστική περίοδο συγκρούσθηκαν μεγάλες φάλαγγες σαρισοφόρων με ποικίλα αποτελέσματα, ωστόσο ο ρόλος του βαρέος ιππικού πολλές φορές έκρινε εκείνες τις μάχες. Ο Μολοσσός βασιλιάς Πύρρος πρώτος αντιμετώπισε με φάλαγγα τις Ρωμαϊκές λεγεώνες πετυχαίνοντας οριακές νίκες, που όμως, σε μεγάλο βαθμό οφείλονταν στους ελέφαντές του. Οι Ρωμαίοι συνέτριψαν αργότερα τους στρατούς των Ελληνιστικών βασιλείων, καθώς οι πιο ευέλικτες λεγεώνες τους γνώριζαν πως να αντιμετωπίσουν τις φάλαγγες πεζέταιρων.
Κύριο πλεονέκτημα της Μακεδονικής φάλαγγας υπήρξε η τρομερή δύναμη κρούσης που παρέτασσε στο εμπρόσθιο τόξο, καθώς οι σάρισες των τριών πρώτων σειρών εκτείνονταν τουλάχιστον πέντε μέτρα μπροστά από το μέτωπό της. Το βάθος των ανδρών της έδινε μια ακαταμάχητη ορμή που ήταν πρακτικά αδύνατο να σταματηθεί από μπροστά.
Κύρια μειονεκτήματα της Μακεδονικής φάλαγγας υπήρξαν τα εκτεθειμένα πλευρά της και η αδυναμία άμυνας σε περίπτωση διάσπασης ή ρήγματος. Οι φαλαγγίτες δεν διέθεταν ούτε τον οπλισμό ούτε την εκπαίδευση για να αντιμετωπίσουν εκ του συστάδην αντιπάλους με ροπή στην ξιφομαχία, όπως οι λεγεωνάριοι με τις ευέλικτες ασπίδες τους (scutum) και τα φονικά κοντά ξίφη τους (gladius).
Γνωρίζοντας τα παραπάνω, οι Φίλιππος Β'και Μ. Αλέξανδρος στην πραγματικότητα δεν χρησιμοποίησαν την φάλαγγα ως όπλο κρούσης, δηλαδή δεν επεδίωξαν με την επέλασή της να καταβάλλουν τον αντίπαλο. Γνώριζαν ότι κατά την καταδίωξη ενός οπισθοχωρούντος εχθρού η φάλαγγα πιθανότατα θα εξέθετε τα ανυπεράσπιστα πλευρά της ή θα συναντούσε ανωμαλίες στο έδαφος οπότε θα παρουσίαζε ρήγματα. Οι Μακεδόνες στρατηλάτες, αντίθετα, χρησιμοποίησαν την φάλαγγα ώστε να αγκιστρώσουν τις δυνάμεις του αντιπάλου επάνω της, να τις εγκλωβίσουν, και στην συνέχεια να επιτύχουν το αποφασιστικό πλήγμα με το βαρύ ιππικό τους (Εταίροι, Σαρισοφόροι ιππείς, Θεσσαλοί). Αυτή η τακτική διδάσκεται ακόμα και σήμερα στις στρατιωτικές ακαδημίες διεθνώς ως τακτική Σφύρας και Άκμωνος (εν προκειμένω Άκμων=φάλαγγα, Σφύρα=Ιππικό).
Στις καταστροφικές για το βασίλειο της Μακεδονίας μάχες στις Κυνός Κεφαλαί και στην Πύδνα, αντίθετα, η φάλαγγα χρησιμοποιήθηκε ως "οδοστρωτήρας". Οι Ρωμαίοι διέθεταν την ψυχραιμία και την ποιότητα να οπισθοχωρήσουν μετά την πρώτη φονική για αυτούς επαφή, να παρασύρουν την φάλαγγα σε καταδίωξη και να της αντεπιτεθούν μόλις αυτή εξέθεσε τα πλευρά της και παρουσίασε ρήγματα στο μέτωπό της. Κατόπιν αυτού ακολούθησε σφαγή καθώς οι λεγεωνάριοι είχαν ασύγκριτο πλεονέκτημα στις κοντινές επαφές.
Συνοψίζοντας, για να αποτελέσει η Μακεδονική φάλαγγα στοιχείο μιας νικηφόρας συνταγής έπρεπε:
    Να δίνει μάχη σε επίπεδο έδαφος χωρίς ανωμαλίες
    Να υποστηρίζονται τα πλευρά της επαρκώς από ιππικό ή και υψηλής ποιότητας ελαφρύ πεζικό.
    Να οδηγείται σε ασφαλείς για αυτήν ελιγμούς και όχι σε καταδίωξη
    Να διοικείται από υψηλής ποιότητας στρατηγούς και ταξιάρχους (όπως αυτοί του Αλεξάνδρου)
    Να στελεχώνεται από υψηλής ποιότητας πεζέταιρους (όπως αυτοί του Αλεξάνδρου)
Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση (όπως έγινε κατά τις κατακτήσεις των Ελληνιστικών βασιλείων από τους Ρωμαίους) η φάλαγγα εξέθετε τα σημαντικά μειονεκτήματά της με κίνδυνο ένας αποφασισμένος και πειθαρχημένος εχθρός (όπως οι Ρωμαίοι) να τα εκμεταλλευτεί.

Οι Αθάνατοι της Περσικής Αυτοκρατορίας

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Περιγράφοντας τον πανίσχυρο στρατό των Περσών, ο ιστορικός Ηρόδοτος έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα σε ένα ελίτ τάγμα που ονόμασε «Αθάνατοι» και αποτελούταν από 10.000 στρατιώτες. Κι ενώ ο περσικός στρατός ήταν ένα συνονθύλευμα εθνών και φυλών, οι Αθάνατοι κατάγονταν όλοι από τις κεντρικές επαρχίες της χώρας. Ντυμένοι με πολύχρωμα ενδύματα, που έκρυβαν τη θωράκισή τους, οι Αθάνατοι ήταν εφοδιασμένοι με τόξα και ξίφη, ενώ τέτοια ήταν η φήμη και τα προνόμια που απολάμβαναν ώστε να εκστρατεύουν με ομάδα από μάγειρες και παλλακίδες. Χιλιάδες χρόνια αργότερα, ο σάχης του Ιράν, σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το ένδοξο παρελθόν, ονόμασε τη δική του ελίτ στρατιωτική μονάδα «Javidan» («Αθάνατοι»).

Η Ρωμαϊκή Πραιτοριανή Φρουρά

Την ώρα που η πανίσχυρη ρωμαϊκή λεγεώνα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επίλεκτο σώμα της εποχής, ακολουθώντας το παράδειγμα της σπαρτιατικής και μακεδονικής φάλαγγας, εδώ θα μιλήσουμε μόνο για την Πραιτοριανή Φρουρά, καθώς δεν είναι και πολύ συχνό το φαινόμενο ένα ελίτ τάγμα να γίνεται παντοδύναμο, να ξεκόβεται από τη στρατιωτική πεπατημένη και να αναλαμβάνει ρόλους πολύ μεγαλύτερους από αυτούς για τους οποίους φτιάχνεται. Ορόσημο στέκει εδώ η αυτοκρατορική φρουρά του Ρωμαίου ηγεμόνα, οι φοβεροί και τρομεροί Πραίτορες, οι οποίοι από την αρχή σχεδόν της ίδρυσής τους ως αυτοκρατορικοί σωματοφύλακες διαδραμάτισαν κεφαλαιώδη ρόλο στο εσωτερικό της κοινωνίας.

Η αυτοκρατορική φρουρά ήταν σχεδόν αδιαχώριστη από τον όλο κρατικό μηχανισμό και δεν ήταν σπάνιο να ανεβάζει και να κατεβάζει αυτοκράτορες (όπως τη δολοφονία του Καλιγούλα), για τέτοια δύναμη μιλάμε. Από την ίδρυσή της το 27 π.Χ. από τον Αύγουστο μέχρι και την οριστική της διάλυση το 312 μ.Χ. από τον Κωνσταντίνο, η Πραιτοριανή Φρουρά ήταν το επίλεκτο σώμα των ρωμαϊκών δυνάμεων. Το σώμα αποτελούταν από 9 κοόρτεις (αργότερα έγιναν 10) των 1.000 αντρών η καθεμία. Όλα τα μέλη του ήταν ιταλοί εθελοντές, η δε αμοιβή τους ήταν διπλάσια ή τριπλάσια από τις απολαβές ενός λεγεωνάριου. Ο Τιβέριος κράτησε το επίλεκτο σώμα συγκεντρωμένο στη Ρώμη χτίζοντας οχυρωμένους στρατώνες στα τείχη της πόλης και παρέχοντάς του ακόμα πιο αυξημένες αρμοδιότητες.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Μολονότι κάποιες από τις κοόρτεις μπορεί να στέλνονταν σε ξένες χώρες, τρεις ήταν πάντοτε εγκατεστημένες στη Ρώμη και μία από αυτές κατέλυε σε ειδικούς στρατώνες που επικοινωνούσαν απευθείας με το ανάκτορο του αυτοκράτορα. Εφόσον η Πραιτοριανή Φρουρά ήταν βασικά το μοναδικό μόνιμο στρατιωτικό σώμα στην Ιταλία, κατέληξε να αποτελεί ισχυρή πολιτική δύναμη όσον αφορά στην υποστήριξη ή την ανατροπή του αυτοκράτορα. Με τον καιρό, το μέγεθος και η σύσταση της Πραιτοριανής Φρουράς άλλαξαν και πλέον γίνονταν δεκτοί σε αυτή ακόμη και άντρες από τις επαρχίες, παραμένοντας πάντα το πλέον αξιόμαχο ρωμαϊκό σώμα.

Η Βυζαντινή Βαράγγια Φρουρά

Την ώρα που ο πανίσχυρος βυζαντινός στρατός χρησιμοποιούσε πολλές μισθοφορικές εθνοτικές ομάδες, με πολλές από αυτές να λειτουργούν ως ειδικά επίλεκτα σώματα, και μια σειρά ακόμα από τάγματα να μεταμορφώνονται σε ελίτ προσωπικές φρουρές του αυτοκράτορα και των συγκλητικών οίκων του Βυζαντίου (όπως οι εξκουβίτορες και οι βουκελάριοι), ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στους θρυλικούς Βάραγγους, απογόνους των πρώτων Βίκινγκς που κατοικούσαν σε οικισμούς της σημερινής Ουκρανίας, Ρωσίας και Λευκορωσίας και ο πρίγκιπας του Κιέβου, Βλαδίμηρος Α’, έστειλε ως δώρο στον βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ περί το 988 μ.Χ. Η αγριότητα και η απαράμιλλη ανδρεία τους στη μάχη οδήγησαν τους βάραγγους μισθοφόρους να ενταχθούν στις τάξεις των πλέον παντοδύναμων στρατών της Μεσογείου.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Στις αρχές του 11ου αιώνα, ο Βασίλειος Β’ σχημάτισε την επίλεκτη βασιλική του φρουρά αποκλειστικά από Βάραγγους, καθώς φοβόταν τις ίντριγκες και τις δολοπλοκίες της αυλής του. Για τους επόμενους δύο αιώνες, η Βαράγγια Φρουρά θα γινόταν ο φόβος και ο τρόμος της αυτοκρατορίας, επεμβαίνοντας σε διαμάχες και επιβάλλοντας τον νόμο. Το επίλεκτο σώμα των Βάραγγων ξεθώριασε με την παρακμή του Βυζαντίου, όμοια με τους Πραιτοριανούς της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αφού έδωσαν βέβαια ένα καλό μάθημα στους Σταυροφόρους που άλωσαν την Κωνσταντινούπολη το 1204.

Οι Κατάφρακτοι

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ο ελληνικός και αργότερα ρωμαϊκός όρος «κατάφρακτος» αναφερόταν στο πολύ καλά θωρακισμένο και πάνοπλο ιππικό που χρησιμοποιούσαν οι λαοί της Ανατολής, όπως οι Πέρσες, οι Πάρθοι, οι Σασανίδες κ.λπ. Η ολόσωμη θωράκιση τόσο του αλόγου όσο και του ιππέα έκαναν το ιδιαίτερο αυτό σώμα ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο πεδίο της μάχης, τόσο μάλιστα που σύντομα Ρωμαίοι και Βυζαντινοί θα το υιοθετούσαν στις πολεμικές τους μηχανές.

Σασσανίδες: Κλιβανάριος δεξιά κατάφρακτος

Από ανασκαφές στην Κεντρική Ασία, ξέρουμε σήμερα ότι οι παλιότερες εκδοχές των κατάφρακτων όργωναν τις στέπες της Ασίας ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., αν και με τη μορφή του πάνοπλου και θωρακισμένου μέχρι τα νύχια έφιππου πολεμιστή που τους ξέρουμε θα έπρεπε να περιμένουμε μερικούς ακόμα αιώνες για να εμφανιστούν. Ασσύριοι, Πέρσες και ιδιαίτερα οι Αχαιμενίδες χρησιμοποιούσαν για αιώνες το επίλεκτο σώμα, πριν οι επίγονοι του Αλεξάνδρου και ειδικά οι Σελευκίδες το εισάγουν στον στρατό τους.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Δεξιά κατάφρακτοι του στρατού των Σελευκιδών

Ο βασιλιάς των Σελευκιδών, Αντίοχος Γ’ ο Μέγας, θεωρείται ο πρώτος που οργάνωσε τάγματα στα πρότυπα του ανατολίτη κατάφρακτου και αυτά πήραν στα σίγουρα μέρος στις μάχες κατά των Πτολεμαίων και των Ρωμαίων περί τα 200-180 π.Χ. Κι έτσι πέρασαν αργότερα στο ρωμαϊκό στράτευμα, το οποίο επιζητούσε να εντάξει τα καλύτερα ξένα στοιχεία στην πολεμική του μηχανή, με τους πρώτους ρωμαίους κατάφρακτους να εμφανίζονται πλάι στις λεγεώνες κάπου δύο αιώνες αργότερα.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Κι έτσι οι Πέρσες, Σκύθες και Πάρθες κατάφρακτοι έφτασαν μέχρι και τη Ανατολική Ρωμαϊκή (βυζαντινή) αυτοκρατορία ακόμα, πριν μετατραπούν στον κλασικό ιππότη της μεσαιωνικής Ευρώπης.

Κατάφρακτοι του ρωμέϊκου «Βυζαντινού» στρατού

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Από τους Βασιλικούς Κατάφρακτους των Περσών μέχρι και τους βυζαντινούς αντίστοιχούς τους, ο περίφημος ιππέας ήταν πάντα τρομερός και πειθαρχημένος πολεμιστής, αν και σαφώς λιγότερο ευέλικτος από τους άλλους ιππείς. Στο Βυζάντιο γνώρισαν ιδιαίτερη δόξα πλάι στον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά, καθώς πλέον ένα ακόμα πιο βαριά οπλισμένο σώμα κατάφρακτων είχε εμφανιστεί, οι διαβόητοι Κλιβανοφόροι.

Οι Ασασίνοι

Στον 12ο και 13ο αιώνα, μια αποσχισθείσα σέχτα Νιζαριτών Ισμαηλιτών βρήκε την πολιτική και στρατιωτική φωνή της στους Ασασίνους. Καθώς η Μέση Ανατολή συνταρασσόταν από τις Σταυροφορίες και τις εισβολές των Σελτζούκων πολεμάρχων, οι Ασασίνοι (το όνομα των οποίων φημολογείται ότι προέρχεται από την τάση του τάγματος να εντρυφάτε στο χασίς, αν πιστέψουμε τουλάχιστον τους Σταυροφόρους) ανέλαβαν το δύσκολο έργο να υπερασπιστούν τα εδάφη τους από τους χριστιανούς κατακτητές και τις τουρκικές δυναστείες, θεωρώντας τους σουνίτες χαλίφηδες ακόμα χειρότερους και από τους χριστιανούς εισβολείς.

Ο Χασάν-ι-Σαμπάχ, που ίδρυσε το τάγμα των Ασασίνων κάποια στιγμή του 11ου αιώνα στο μακρινό Ιράν, οδήγησε τους ακολούθους του στη σημερινή βορειοδυτική Συρία. Οι Ασασίνοι έφτιαξαν κάποια στιγμή και δικό τους βασίλειο πάνω στα βουνά. Το τάγμα ήταν πρακτικά ανίκητο, ενώ ο χειρισμός του γιαταγανιού έμεινε στην Ιστορία. Οι Ασασίνοι ήταν τόσο έμπειροι και επιδέξιοι στον ανταρτοπόλεμο και τις πολιτικές δολοφονίες των αντιπάλων τους, που η αγγλική λέξη για τον δολοφόνο «assassin» έλκει την καταγωγή της από το περίφημο τάγμα των Ασασίνων.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το σιιτικό στρατιωτικό-θρησκευτικό τάγμα με τις τόσες πολιτικές δολοφονίες στη φαρέτρα του σκόρπισε τον τρόπο στη Μέση Ανατολή για τουλάχιστον ενάμιση αιώνα, μέχρι να το διαλύσουν οι μογγολικές ορδές στα ορμητήριά του στην Περσία και οι Μαμελούκοι στα εναπομείναντα κάστρα του στη Μέση Ανατολή (γύρω στο 1265 μ.Χ.).

(πληροφορίες από wikipedia, sarantoskargakos, mixanitouxronou, hellinon.net, pronews.gr)

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Του Ἀντωνίου Α. Ἀντωνάκου φιλολόγου-ἱστορικοῦ

Οἱ ξένοι ὅταν θέλουν νὰ δημιουργήσουν μιὰ λέξη, εἰδικὰ σὲ ἐπιστημονικὸ πεδίο, χρησιμοποιοῦν πάντοτε καὶ μόνο τὴν Ἑλληνική. Γιὰ παράδειγμα ἀναφέρω μιὰ ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἑταιρεῖες ἀθλητικῶν εἰδῶν, τὴν ἑταιρεία Nike (ἡ λέξη προφέρεται «νάϊκι» καὶ ὄχι «νάϊκ»). NIKE ὅμως σημαίνει Νίκη.

Τὸ ὄνομα αὐτὸ ἐδόθη πρὸς τιμὴν τῆς Νίκης τῆς Σαμοθράκης, ἀντίγραφο τοῦ ἀγάλματος τῆς ὁποίας κοσμεῖ τὸ ἐργοστάσιο τῆς ἑταιρείας στὸ Ὄρεγκον, διότι νίκη στὴν ἑλληνικὴ εἶναι αὐτὴ ποὺ ἐπέρχεται μέσα ἀπὸ τὴν ψυχικὴ δύναμη, ἐνῶ victory εἶναι ἡ νίκη ποὺ ἐπέρχεται μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο.

Τὸ ὄνομα τῆς θεᾶς Νίκης ἐπέλεξε, ἐπίσης, καὶ ἡ γνωστὴ ἑταιρεία φωτογραφικῶν εἰδῶν ΝΙΚΟΝ γιὰ νὰ προωθήσει τὰ προϊόντα της. Ἀλλὰ καὶ ἡ γνωστὴ παγκοσμίως ἰαπωνικὴ ἑταιρεία φωτογραφικῶν εἰδῶν CANON πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια ἐφεῦρε τὸ περίφημο σύστημα αὐτόματης ἑστίασης (Auto Focus), τὸ ὁποῖο στὴ συνέχεια υἱοθέτησαν ὅλες οἱ ἑταιρεῖες γιὰ τὶς γενιὲς τῶν φωτογραφικῶν μηχανῶν τους.

Τὸ σύστημα αὐτὸ ἡ CANON τὸ ὠνόμασε EOS ἀπὸ τὰ ἀρχικὰ τῶν λέξεων ELECTRONIC OPERATING SYSTEM, ποὺ σημαίνουν «Ἠλεκτρονικὸ σύστημα χειρισμοῦ». Οἱ ἴδιοι οἱ Ἰάπωνες, λοιπόν, ἔγραφαν στὶς ὁδηγίες χειρισμοῦ (Manual) τῶν μηχανῶν τὰ ἑξῆς: «Ὠνομάσαμε τὸ νέο σύστημα μὲ τὴν λεξη EOS (ἀπὸ τὰ ἀρχικὰ λέξεων ELECTRONIC OPERATING SYSTEM).

Οἱ ἴδιοι οἱ Ἰάπωνες, λοιπόν, ἔγραφαν στὶς ὁδηγίες χειρισμοῦ (Manual) τῶν μηχανῶν τὰ ἑξῆς: «Ὠνομάσαμε τὸ νέο σύστημα μὲ τὴν λεξη EOS (ἀπὸ τὰ ἀρχικὰ λέξεων ELECTRONIC OPERATING SYSTEM). Ἡ λέξη αὐτὴ δὲν εἶναι τυχαία. Εἶναι ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ λέξη «ΕΩΣ», ποὺ σημαίνει «αὐγή». Καὶ τὴν ἐπιλέξαμε σκοπίμως, διότι μὲ αὐτὸ τὸ σύστημα φέραμε τὴν αὐγὴ στὴν νέα τεχνολογία».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ἱστορικὴ ὁμιλία τοῦ Ξενοφώντα Ζολώτα τὸ 1959 μὲ ἑλληνικὲς λέξεις δάνεια τῆς ἀγγλικῆς γλῶσσας.

Πράγματι, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Φώτιος στὸ λεξικό του: «Ἕως»: ἡ πρὸ τῆς τοῦ ἡλίου ἀνατολῆς ὥρα! Πόσο προηγμένοι, λοιπόν, εἶναι οἱ Ἰάπωνες! Καὶ παρ’ ὅλη τὴν πλούσια ἱστορία τους, μόνο στὴν Ἑλληνικὴ μποροῦσαν νὰ καταφύγουν γιὰ νὰ ἀποδώσουν μὲ ἀκρίβεια κάτι. Ὁ Martin Heidegger, Γερμανὸς φιλόσοφος, ἀπὸ τοὺς κυριώτερους ἐκπροσώπους τοῦ ὑπαρξισμοῦ τοῦ 20ου αἰῶνος, στὸ ἴδιο μῆκος κύματος δήλωνε τὰ ἑξῆς: «Ἡ Ἀρχαία Ἑλληνικὴ Γλῶσσα ἀνήκει στὰ πρότυπα, μέσα ἀπὸ τὰ ὁποῖα προβάλλουν οἱ πνευματικὲς δυνάμεις τῆς δημιουργικῆς μεγαλοφυΐας, διότι ἀναφορικὰ πρὸς τὶς δυνατότητες ποὺ παρέχει στὴν σκέψη, εἶναι ἡ πιὸ ἰσχυρὴ καὶ συνάμα ἡ πιὸ πνευματώδης ἀπ’ ὅλες τὶς γλῶσσες τοῦ κόσμου».

Ὁ Ἄγγλος οἰκονομολόγος Τζέημς Μὴντ (βραβεῖο Νόμπελ 1997), σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ σχετικῶς νέα του βιβλία, ἀναπτύσσει μιὰ νέα οἰκονομικὴ θεωρία. Ὑποστηρίζει ὅτι ὁ κομμουνισμὸς ὡς οἰκονομικὴ λύση ἀπέτυχε. Ὁ καπιταλισμὸς εἶναι γεμᾶτος πληγές, ἄρα μὴ ἐφαρμόσιμος, στὴν ἀμιγῆ τουλάχιστον μορφή του. Τὸ καλὺτερο εἶναι νὰ δημιουργήσουμε ἕνα νέο οἰκονομικὸ πλαίσιο, μὲ τὰ ἀπαραίτητα στοιχεῖα τῆς κοινωνικῆς πολιτικῆς, ἀλλὰ καὶ τὴν διατήρηση τῆς πρωτοβουλίας τοῦ ἀτόμου. Καὶ πῶς νὰ ὀνομάσουμε αὐτὸ τὸ νέο σύστημα, στὸ ὁποῖο θὰ ἄξιζε νὰ ζῆ κανείς; «Ἀγαθοτοπία». AGATHOTOPIA, λοιπόν, ὀνομάζει τὸ νέο βιβλίο του καὶ τὴν νέα θεωρία του (σελ.VI).

Ἀπὸ τὰ παραπάνω παραδείγματα, λοιπόν, φαίνεται ὅτι οἱ ξένοι καταφεύγουν πάντα στὸ ἑλληνικὸ λεξιλόγιο, ὅταν πρόκειται νὰ δημιουργήσουν λέξη ποὺ νὰ ἐκφράζη ἔννοια. Γιὰ νὰ μὴ μείνη ὅμως οὐδεμὶα ἀμφιβολία, μνημονεύω δύο ἀκόμη χωρία ἀπὸ ἕνα σημαντικὸ ἔργο, ποὺ ἀνέφερα καὶ λίγο παραπάνω. Τὸ βιβλίο τῶν Γάλλων λεξικογράφων Jean Bouffartigue καὶ AnneMarie Delrieu «Οἱ ἑλληνικὲς ρίζες στὴν γαλλικὴ γλῶσσα», ὅπου τονίζουν τὰ ἑξῆς: «Οἱ βάσεις καὶ ὁ ἐξοπλισμὸς τοῦ ἐπιστημονικοῦ λεξιλογίου ἦλθαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ἀκόμη καὶ στὴν Ἀρχαιότητα.

Τὰ δάνεια ὅμως ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ ἐξακολούθησαν ἀκόμη καὶ μετὰ τὸν θάνατο τῆς ἑλληνικῆς ἐπιστήμης, καὶ ὄχι μόνο ἀπὸ συνήθεια. Συνέχισαν, διότι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα προσφέρεται μὲ ἀξιοθαύμαστο τρόπο, πολὺ περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι ἡ λατινική γιὰ τὴν δημιουργία νέων λέξεων ἀνάλογα μὲ τὶς ἀνάγκες». Καὶ συνεχίζουν… «…Ὁ ἐπιστήμονας ποὺ πρέπει νὰ μιλήση γιὰ ἕνα ζῶο ποὺ τὰ δάχτυλά του εἶναι φτεροῦγες (dont les doigts des ailes) εἶναι πολὺ εὐτυχὴς ποὺ μπορεῖ νὰ κατασκευάση, μὲ βάση τὸ ἑλληνικὸ πρότυπο,τὴν λέξη «PTERODACTYLE» (πτεροδάκτυλος).

Ἡ ἐπιστήμη ἀνακαλύπτει ἀσταμάτητα νέα ἀντικείμενα ἢ ἔννοιες. Πρέπει νὰ τὰ ὀνομάση. Ὁ θησαυρὸς τῶν ἑλληνικῶν ριζῶν βρίσκεται μπροστά της, ἀρκεῖ νὰ τὰ ἀντλήση ἀπὸ ἐκεῖ. Θὰ ἦταν πολὺ περίεργο νὰ μὴ βρῆ αὐτὲς ποὺ χρειάζεται» (σελ.19). Καὶ λίγο παρακάτω ἀναφέρουν: «Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, ὅπως μιλήθηκε καὶ γράφτηκε στὴν ἀρχαιότητα, δὲν παρεῖχε πιὰ ὲπαρκεῖς λέξεις γιὰ ἕναν αὐξανόμενο ἀριθμὸ νέων ἐννοιῶν. Παρουσιάσθηκε, τότε, ἡ ἰδέα νὰ χρησιμοποιηθοῦν οἱ μέθοδοι ποὺ ἐφάρμοζαν οἱ Ἕλληνες γιὰ νὰ αὐξάνουν τὸ λεξιλόγιό τους.

Ἡ δομὴ τῆς γλώσσης τους τοὺς ἐπέτρεπε νὰ συνθέτουν λέξεις μ’ ἕναν ἁπλὸ τρόπο καὶ ἀποτελεσματικό: τοὺς μιμήθηκαν. Προσπάθησαν νὰ φαντασθοῦν τὶ θὰ ἔκαναν οἱ Ἕλληνες, ἂν εἶχαν νὰ ὀνομάσουν τὴν νέα ἔννοια ἢ τὸ νέο ἀντικείμενο: κατασκεύασαν μιὰ νέα ἑλληνικὴ λέξη, τὴν ὁποία μετέγραψαν στὰ γαλλικά (ἢ στὰ ἀγγλικα ἢ στὰ γερμανικὰ ἢ στὰ ἰταλικά, διότι οἱ Γάλλοι δὲν ἦσαν πάντα οἱ πρῶτοι ποὺ ἔκαναν αὐτὴν τὴ δουλειά).

Ἡ μίμηση τὶς πιὸ πολλὲς φορὲς ἦταν ἐπιτυχημένη, διότι οἱ κατασκευαστὲς ἑλληνικῶν λέξεων εἶναι γενικῶς ἐξαιρετικοὶ ἑλληνιστές. Τὸ «COSMONAUTE» καὶ «ASRONAUTE» βασίζονται στὰ ὑποθετικὰ κοσμοναύτης καὶ ἀστροναύτης (ναύτης τοῦ κόσμου, ναύτης τῶν ἄστρων: κόσμος καὶ ἄστρον + ναύτης), τὰ ὁποῖα συμμορφώνονται ἀπολύτως μὲ τοὺς κανόνες σύνθεσης τῶν ἑλληνικῶν λέξεων. Ὁ εἰδικὸς γιὰ τὶς ἀσθένειες τοῦ δέρματος δὲν λέγεται «DERMOLOGUE», παρ’ ὅλο ποὺ μιὰ ἑλληνικὴ λέξη «Δερμολόγος» δὲν θὰ ἦταν τελείως ἀδύνατη, ἀλλὰ «DERMATOLOGUE», ἐπειδὴ ὁ πιὸ πιθανὸς σχηματισμὸς στὰ ἑλληνικὰ θὰ ἦταν ἡ λέξη «Δερματολόγος», (σελ.21).

Ἡ σπουδαία Γαλλίδα ἀκαδημαϊκὸς καὶ ἑλληνίστρια Ζακλὶν ντὲ Ρομιγὺ εἶχε διαπιστώσει ἀπὸ τὴν πολυετῆ ἐνασχόλησή της μὲ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γραμματεία, τὸ πόσο οἱ ξένοι καταφεύγουν στὸ ἀστείρευτο ἑλληνικὸ «γλωσσολογικὸ ὕδωρ» καὶ εἶχε πεῖ: «Ἀνατρέχουν στὰ ἑλληνικὰ γιὰ νὰ ὀνομάσουν τὶς σύγχρονες ἀνακαλύψεις καὶ ἐφευρέσεις (ἀπὸ τὴν εὐθανασία ὡς τὸν μεταβολισμό), χωρὶς νὰ ἀναφέρουμε τοὺς πυραύλους ἢ τοὺς μεγάλους ἐπιστημονικοὺς στόχους πού ὀνομάζονται «Ἀριάδνη» ἢ «Ἑρμῆς».

Ἀναπνέουν μὲ τὸν ἀέρα τῆς Ἑλλάδος κάθε στιγμή, χωρὶς νὰ τὸ ξέρουμε. Ὁ Μίτος τῆς Ἀριάδνης, τὸ Οἰδιπόδειον σύμπλεγμα, ὅπως καὶ τόσα ἄλλα, εἶναι ἀναμνήσεις ἑλληνικές. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες καὶ ὁ Μαραθώνιος δρόμος. Ἡ Εὐρώπη ποὺ σφυρηλατοῦμε ἔχει ἑλληνικὸ ὄνομα. Ἡ Ἀρχαία Ἑλλάδα μᾶς προσφέρει μιὰ γλῶσσα γιὰ τὴν ὁποία θὰ πῶ ἀκόμη μιὰ φορὰ ὅτι εἶναι οἰκουμενική».

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Μια ακόμα σκοτεινή υπόθεση κλεμμένων αρχαιοτήτων έρχεται στο φως. Αντί να βρίσκονται στην κατοχή της ελληνικής Πολιτείας, δύο κλεμμένα αγγεία – αριστουργήματα του 4ου π. Χ. αιώνα, «λάφυρα» από την Αθήνα, όπως αναφέρει ο Guardian– τέθηκαν προς πώληση από μια από τις μεγαλύτερες φουάρ του κόσμου, την Frieze Masters art fair στο Λονδίνο.

Ο άνθρωπος που ταυτοποίησε τις ληκύθους της κλασσικής αρχαιότητας από το αρχείο του διαβόητου ιταλού αρχαιοκάπηλου Τζιανφράνκο Μπεκίνα δεν είναι άλλος από τον 44χρονο Ελληνα Χρήστο Τσιρογιάννη, τον «εγκληματολόγο» αρχαιολόγο με έδρα το Κέιμπριτζ, τον άνθρωπο που ζει στο εξωτερικό και ξεσκεπάζει κυκλώματα αρχαιοκαπηλίας διεθνώς αλλά – για προφανείς λόγους - δεν είναι ιδιαίτερα αρεστός στο «σύστημα».  Θα διεκδικήσει το Ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού τις ληκύθους για την πώληση των οποίων ειδοποιήθηκε από την Ιντερπολ; Το βάρος τώρα έγκειται στην Ελλάδα για να υποβάλλει ένα αίτημα «κατοχής», αναφέρει ο Guardian.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι λήκυθοι του 4ου αι π.Χ.

Πως βρέθηκαν αυτές οι δυο λήκυθοι στη διάσημη art fair;  Τον Ιανουάριο του 2015 η ιταλική αστυνομία πραγματοποίησε μια συνέντευξη τύπου στη Ρώμη παρουσιάζοντας με περηφάνια περισσότερες από 2.000 παράνομες αρχαιότητες (αξίας 50 εκατομμυρίων ευρώ) που επαναπατρίστηκαν στην Ιταλία κι ανήκαν μέχρι τότε στον περίφημο Σικελό αρχαιοκάπηλο με έδρα την Ελβετία.

Μεταξύ αυτών ήταν τα δυο αγγεία που βρίσκονταν στην κατοχή του και τέθηκαν προς πώληση από το Frieze Masters art fair στο Regent’s Park του Λονδίνου που πραγματοποιήθηκε από 5 ως 8 Οκτωβρίου προς 100.000 λίρες Αγγλίας το καθένα. Τα αγγεία δεν πωλήθηκαν αλλά ο κάτοχός τους δεν φαίνεται να έχει διάθεση να τα επιστρέψει στην Ελλάδα.

Τίποτα στη συνοδευτική τεκμηρίωση δεν ανέφερε το όνομα του Μπεκίνα, αλλά ο Χρήστος Τσιρογιάννης ταυτοποίησε τα μαρμάρινα αγγεία από το φωτογραφικό αρχείο του Μπεκίνα και τα συσχέτισε με τον dealer. «Είναι, χωρίς αμφιβολία, οι ίδιες λήκυθοι», αναφέρει. Αμέτρητες πατράνομα αποκτημένες αρχαιότητες από τη δράση του Μπεκίνα πιστεύεται ότι βρίσκονται ακόμα στις διεθνείς αγορές.  

Ο Guardian έχει πληροφορηθεί ότι οι λήκυθοι πουλήθηκαν στο Λονδίνο για λογαριασμό του ελβετικού Καντονιού Basel-Stadt που αναζητεί έσοδα μετά την εκκαθάριση των περιουσιακών στοιχείων του Μπεκίνα, ο οποίος υπήρξε πρώην κάτοικός του. Οι υπεύθυνοι του Καντονίου αναφέρουν ότι έχουν πάρει άδεια να πουλήσουν τις αρχαιότητες από την ιταλική αστυνομία που τους επέστρεψε περισσότερες από 1.000 αρχαιότητες από την αρχική «εσοδεία» δηλώνοντας ότι δεν πρόκειται να τα διεκδικήσουν.

Ο Guardian, όπως αναφέρει, έχει στοιχεία ότι τουλάχιστον μια από τις δυο ληκύθους είναι «λάφυρο» από την Αθήνα και διακινήθηκε στον συγκεκριμένο dealer στη δεκαετία του ’70. Οι αρχές της Basel-Stadt, ωστόσο, δεν φαίνεται να έχουν καμία διάθεση να τις επιστρέψουν στην Ελλάδα που προφανώς ανήκουν, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα.

«Εκείνοι που εμπλέκονται στη συναλλαγή είναι γνωστό ότι έχουν εμπλακεί στο παρελθόν και σε άλλες υποθέσεις κλεμμένων αρχαιοτήτων», αναφέρει ο Χρήστος Τσιρογιάννης. «Είναι η γνωστή “πατέντα” που έχω αναγνωρίσει στην παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας μου».

Στη συγκεκριμένα περίπτωση, εκείνοι που έθεσαν προς πώληση τις δυο ληκύθους δεν αναγνωρίζουν τη σχέση των εν λόγω αρχαιοτήτων με τον Μπεκίνα. Αντιθέτως, επιμένουν ότι τα αγγεία τέθηκαν προς πώληση χωρίς καμία «σκιά» από τις ιταλικές αρχές.

Αν οι Ιταλοί δεν τα ζητήσουν πίσω, η πώληση είναι σε μια ασαφή περιοχή όπου νομικά φαίνεται να είναι ΟΚ ανέφερε εκπρόσωπος της Frieze Masters στον Guardian. «Μέχρι τώρα, (όσον αφορά στους Ελβετούς), φαίνεται πως έθεσαν προς πώληση αντικείμενα με αξιόπιστο ιστορικό. Τώρα αν αυτό δεν ισχύει και διαρρεύσει αντίθετη πληροφόρηση, αυτό είναι κάτι που ξεκάθαρα θα άλλαζε την οπτική μας», αναφέρουν.

Η ιταλική αστυνομία δεν δέχτηκε να κάνει κάποιο σχόλιο στη βρετανική εφημερίδα. Παραμένει ασαφές αν έχουν κάνει λάθος στην περίπτωση των ληκύθων (και δεν ζήτησαν επιστροφή), ή ταυτοποίησαν τα αντικείμενα αλλά δεν είχαν επαρκείς αποδείξεις ότι ήταν κλεμμένα.

Για τον Χρήστο Τσιρογιάννη, που έχε φέρει στην επιφάνεια μερικές από τις σημαντικότερες υποθέσεις κλεμμένων αρχαιοτήτων – συμπεριλαμβανόμενης της υπόθεσης του ελληνικού αγγείου που αφαιρέθηκε από το Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης - η σχέση των ληκύθων με τον Μπεκίνα μέσω του φωτογραφικού αρχείου δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας. «Το γεγονός ότι αυτά τα αντικείμενα προσφέρθηκαν με τόσο γενικούς όρους και με ατελή προϊστορία αποδεικνύει ότι είναι “μολυσμένα” και ως εκ τούτου “τοξικά” για οποιονδήποτε τα πλησιάζει», αναφέρει.

Κι όσο για το υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, χώρα όπου οι εν λόγω αρχαιότητες ήταν «θαμμένες» για περισσότερα από 2.000 χρόνια, όπως αναφέρει η εφημερίδα, κι ειδοποιήθηκε για την πώληση την Interpol τηρεί προς το παρόν σιγή ιχθύος. Αναμένεται με τεράστιο ενδιαφέρον πως θα κινηθεί.

thetoc.gr

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι «πεζέταιροι» (=πεζοί σύντροφοι) του μακεδονικού στρατούπροέρχονταν τόσο από την ίδια τη Μακεδονία όσο και από τις προσαρτημένες επαρχίες της. Κάθε επαρχία όφειλε να δίνει μία τάξη, πεζεταίρων, αποτελούμενη από περίπου 1500 άνδρες (αν και ο αριθμός προφανώς δεν παρέμενε σταθερός).

Θεωρείται ότι τα σώματα των πεζεταίρων προσάρμοζαν τον οπλισμό και την εξάρτυσή τους ανάλογα με την εκάστοτε πολεμική τακτική. Έτσι, άλλοτε κρατούσαν ακόντια, άλλοτε κοντά δόρατα και άλλοτε τη γνωστή σάρισσα.

Η Μακεδονική φάλαγγαείχε την καταγωγή της στην οπλιτική φάλαγγα την οποία ο Φίλιππος Β΄είχε την ευκαιρία να μελετήσει όταν ζούσε αιχμάλωτος στη Θήβα υπό τον Επαμεινώνδα. Οι φαλαγγίτες ήταν επαγγελματίες στρατιώτες, που ασκούνταν καθημερινά, και γι’ αυτό υπερτερούσαν έναντι των πολιτών-οπλιτών. Κάθε φάλαγγα αποτελούνταν από 16 επί 16 σειρές στρατιωτών. Στην αρχή και το μέσον κάθε στήλης υπήρχε ένας αρχηγός.

Ο βασικός οπλισμός των στρατιωτών της φάλαγγας ήταν η σάρισσα, ένα δόρυ μήκους 6 περίπου μέτρων, το οποίο θεωρείται ότι κρατούσαν με τα δύο χέρια κατά την πορεία. Στη βάση κάθε σάρισσας υπήρχαν ένας ή δύο σαυρωτήρες, δηλαδή αιχμηρά στηρίγματα για να ακουμπούν με ασφάλεια τη σάρισσα στο έδαφος όταν σταματούσαν. Κατά την επίθεση οι πέντε πρώτες σειρές στρατιωτών κρατούσαν τις σάρισσες προτεταμένες προς τον εχθρό, σχηματίζοντας έτσι ένα δάσος από αιχμές δοράτων.

Όπως προκύπτει από τις περιγραφές αλλά και τα αρχαιολογικά δεδομένα, φαίνεται πως μόνον οι πρώτες σειρές ( ή η πρώτη σειρά) φορούσε θώρακα μεταλλικό. Οι υπόλοιποι στρατιώτες της φάλαγγας φορούσαν θώρακα από δέρμα ή πυκνά υφασμένο λινό (όπως αυτός που εικονίζεται στη λεγόμενη «σαρκοφάγο του Αλέξανδρου»).

Η εξάρτυσή τους συμπληρωνόταν με περικνημίδες και μεταλλικά κράνη, ενώ το αν κρατούσαν ασπίδες και τι είδους είναι υπό συζήτηση. Πιθανόν έφεραν μικρές σχετικά ασπίδες που κρέμονταν από τον ώμο τους, όπως και τα κοντά και κάπως γυριστά στο άκρο σπαθιά τους.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί».

Τα λόγια αυτά χρησιμοποιεί ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις» για την πολυσύχναστη οδό Τριπόδων της αρχαίας Αθήνας, την αποκαλούμενη και αρχαία οδό της δόξας. Κι αυτό διότι κατά μήκος της οι χορηγοί νικητές των θεατρικών αγώνων ύψωναν μνημεία, επάνω στα οποία τοποθετούσαν τους τρίποδες που κέρδιζαν οι τριλογίες τις οποίες χρηματοδοτούσαν. Κάτι δηλαδή σαν τη σημερινή Λεωφόρο της Δόξας του Λος Άντζελες, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά πολύ σπουδαιότερο.

Επρόκειτο για έναν δρόμο πλάτους περίπου 6,5 μέτρων, όπου περπατούσαν οι Αθηναίοι πριν από 25 ολόκληρους αιώνες προκειμένου να φτάσουν στο Θέατρο του Διονύσου και να παρακολουθήσουν τα αξεπέραστα αριστουργήματα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευρυπίδη, του Αριστοφάνη και των άλλων τραγωδών και κωμωδών του «χρυσού αιώνα».

Σήμερα υπάρχει ένα μικρό πλακιώτικο δρομάκι που φέρει το ίδιο όνομα. Η σύγχρονη οδός Τριπόδων στην Πλάκα αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους δρόμους της Αθήνας και η χρήση της συνεχίζεται σχεδόν στον ίδιο άξονα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μάλιστα σε υπόγεια και αυλές ακινήτων επί της σημερινής οδού Τριπόδων έχουν βρεθεί τμήματα των χορηγικών μνημείων της αρχαιότητας.

Η αρχαία οδός των Τριπόδων συνέδεε την Αρχαία Αγορά με το Ιερό και το Θέατρο του Διονύσου. Πήρε το όνομά της από τα δεκάδες μικρά κτίσματα που υπήρχαν εκτεθειμένα κατά μήκος και εκατέρωθέν της και έφεραν επάνω τους χάλκινους τρίποδες-έπαθλα χορηγών (χρηματοδοτών-παραγωγών) νικηφόρων θεατρικών και μουσικών αγώνων. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ήταν στημένοι πάνω σε ορθογώνιες βάσεις, ενώ τον 4ο αιώνα π.Χ. σε πιο περίτεχνα κτίσματα, συνήθως σε μορφή μικρού ναού.

Η οδός των Τριπόδων και τα χορηγικά μνημεία

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς και των περιχώρων της. Βορείως του Περιπάτου και σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτόν διαγράφεται η πορεία της Οδού Τριπόδων, που εκτεινόταν από το τέμενος του Διονύσου Ελευθερέως έως το Πρυτανείον της Αγοράς. (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)

Χάρη σε ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις που έκανε ο Κλεισθένης το 508/7 π.Χ., μετά τη διαίρεση των Αθηναίων πολιτών σε δέκα φυλές, λειτούργησε συστηματικά ο θεσμός της χορηγίας. Η χορηγία ήταν μια από τις λειτουργίες, η οποία υποχρέωνε τους εύπορους πολίτες κάθε φυλής να αναλαμβάνουν με έξοδά τους την προετοιμασία ενός χορού για τους διθυραμβικούς ή δραματικούς αγώνες σε διάφορες εορτές της πόλης, κυρίως όμως τα Μεγάλα ή εν Άστει Διονύσια, προς τιμήν του Διονύσου Ελευθερέως.

Ο νικητής χορηγός, εκπροσωπώντας τη φυλή του, έπαιρνε από την πολιτεία ως βραβείο έναν τρίποδα, τον οποίο με δαπάνη του έστηνε επάνω σε ένα μνημείο, που θα έφερε την κατάλληλη επιγραφή, σύμφωνα με το άρθρο «Η οδός Τριπόδων και τα χορηγικά μνημεία στην αρχαία Αθήνα», της αρχαιολόγου Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη από το «The Archaeology of Athens and Attica under the democracy: proceedings of an international conference celebrating 2500 years since the birth of democracy in Greece, held at the American School of Classical Studies at Athens, December 4-6, 1992».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι τρίποδες ήταν χάλκινοι, καμιά φορά επίχρυσοι ή επάργυροι, και στήνονταν ψηλά, επάνω σε απλές ορθογώνιες βάσεις τον 5ο αιώνα π.Χ., σε πιο περίτεχνες τον 4ο αιώνα π.Χ. Χορηγικά μνημεία ανεγείρονταν στον χώρο γύρω από το Διονυσιακό Θέατρο, αλλά κυρίως σε έναν από τους επισημότερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, την οδό των Τριπόδων ή απλά Τρίποδες, που πήρε το όνομά της από τους χορηγικούς τρίποδες. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο δρόμος ξεκινούσε από το Πρυτανείο, που κατά τους περισσότερους μελετητές, πρέπει να βρισκόταν στη Β. κλιτύ, παρέκαμπτε την Α. κλιτύ της Ακρόπολης, σε μήκος 800 μέτρων κατά το υπολογισμό του Τραυλού και κατέληγε στο ιερό του Διονύσου στη Ν. κλιτύ, ΝΔ από το Ωδείο του Περικλέους.

Πρόκειται για πολύ παλιό δημόσιο δρόμο που συνέδεε δύο διονυσιακά ιερά: το ένα στην πλατεία της Αρχαίας Αγοράς, όπου τον 6ο αιώνα π.Χ. γίνονταν και δραματικοί αγώνες, με το ιερό του Διονύσου Ελευθερέως στη Ν. κλιτύ της Ακρόπολης, όπου επίσης διεξάγονταν δραματικοί αγώνες από τον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά ιδίως τον 5ο αιώνα π.Χ., αφού ιδρύθηκε εδώ το Διονυσιακό Θέατρο για τον σκοπό αυτό.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Από το άρθρο της Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη

Αν και δεν παραδίδεται από τις πηγές η ακριβής πορεία που ακολουθούσαν τα Μεγάλα Διονύσια, δεν αποκλείεται να ακολουθούσαν την οδό Τριπόδων, όπως μπορεί να υποθέσει κανείς με βάση ορισμένες φιλολογικές πληροφορίες. Συγκεκριμένα, ο Ξενοφών αναφέρει χορούς γύρω από βωμούς και ιερά, ιδίως των 12 θεών, στην Αγορά, κατά τις πομπές των Μεγάλων Διονυσίων, χωρίς όμως να διευκρινίζει ποιες πομπές εννοεί.

Με την καθιέρωση του εθίμου της ανεγέρσεως χορηγικών μνημείων από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά, ιδίως τον 4ο αιώνα π.Χ., η οδός των Τριπόδων διαμορφώθηκε κατάλληλα με αναλήμματα και πλαισιώθηκε σταδιακά από τα λαμπρά μνημεία σε σχήμα ναού με τους περίτεχνους χάλκινους τρίποδες και τα γλυπτά μεγάλων καλλιτεχνών, τα οποία σώζονταν ως τις μέρες του Παυσανία. Έτσι εκτός από σημαντική πομπική οδός, έγινε και χώρος περιπάτου και αναψυχής, όπως μας πληροφορεί ο Αθήναιος.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Από το άρθρο της Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη

Το έθιμο της ανεγέρσεως χορηγικών μνημείων συνεχίστηκε επί μακρόν, όχι μόνο στην οδό των Τριπόδων στη Β. κλιτύ, όπου τα είδε ο Παυσανίας, αλλά και στο συνεχόμενο με αυτή τμήμα της οδού Παναθηναίων, όπως μαρτυρούν μνημεία και χορηγικές επιγραφές που βρέθηκαν στην Αρχαία και τη Ρωμαϊκή Αγορά. Αυτό μαρτυρεί πόσο έντονα διατηρήθηκε αφενός η ανάμνηση του αρχικού χώρου της τέλεσης των δραματικών αγώνων στην Αγορά και αφετέρου η σημασία της οδού των Τριπόδων ως επίσημου δρόμου, που συνδέει δύο τόσο σημαντικούς για την πολιτιστική ιστορία της αρχαίας Αθήνας χώρους, τον χώρο όπου γεννήθηκε η δημοκρατία με τον χώρο όπου γεννήθηκε το αρχαίο δράμα.

Το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτους

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ένα χορηγικό μνημείο που σώζεται στις μέρες μας κατά μήκος της αρχαίας Τριπόδων, διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση στο δυτικό όριο της οδού. Πρόκειται για το Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους, το οποίο ανεγέρθη με αφορμή τη νίκη του (κατάκτηση του πρώτου βραβείου) σε αγώνα διθυράμβων το έτος 335/4 π.Χ., όπως μας πληροφορεί η αφιερωματική επιγραφή που είναι χαραγμένη στην εμπρόσθια πλευρά. Σύμφωνα με το έργο «Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, αποτελείται από μικρών διαστάσεων κυλινδρικό κιονοστήριχτο θολωτό οικοδόμημα κορινθιακού ρυθμού, που εδράζεται σε ψηλό τετράγωνο βάθρο (μήκους 3 μ. και ύψους 4 μ.).

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι κίονες, κατασκευασμένοι από πεντελικό μάρμαρο, συνιστούν την πρωιμότερη χρήση κορινθιακού ρυθμού στο εξωτερικό ενός κτίσματος· τα μεταξύ τους διάκενα, που αρχικά σχεδιάσθηκαν ώστε να παραμείνουν ανοιχτά με σκοπό την έκθεση κάποιου αγάλματος στο κέντρο, σύντομα καλύφθηκαν με καμπυλωτές πλάκες από υμήττειο μάρμαρο, προφανώς διότι το μεγάλο βάρος της υπερκείμενης κωνικής στέγης απειλούσε την στατικότητα του κτιρίου. Ο θριγκός (ανωδομή) του μνημείου διαρθρώνεται σε ιωνικό επιστύλιο και ανάγλυφη ζωφόρο με παραστάσεις παρμένες από τον διονυσιακό μύθο (ο Διόνυσος, με τη βοήθεια των Σατύρων, τιμωρεί τους πειρατές που τον είχαν αιχμαλωτίσει μεταμορφώνοντάς τους σε δελφίνια). Τη μονολιθική φολιδωτή στέγη επιστέφει τρίπλευρο κιονόκρανο διακοσμημένο με έλικες, επί του οποίου ήταν τοποθετημένος ο χορηγικός τρίποδας που κέρδισε ο Λυσικράτης.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας (1669), το μνημείο με τον περιβάλλοντα χώρο του του ενσωματώθηκε στη μονή των Καπουτσίνων, στην οποία φιλοξενήθηκε αργότερα ο Λόρδος Βύρων, ο Σατωμπριάν και άλλοι. Με εξαίρεση το μνημείο του Λυσικράτους, όλα τα κτίσματα της μονής καταστράφηκαν το 1824 από τον Ομέρ Πασά.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Η οδός Τριπόδων παραμένει μέχρι σήμερα ένας πολυσύχναστος δρόμος στην καρδιά της ομορφότερης γειτονιάς της Αθήνας και συνεχίζει να γράφει την ιστορία του. Είναι επίσης ο δρόμος όπου βρισκόταν το κινηματογραφικό σπίτι του ζεύγους Κοκοβίκου (Γιώργος Κωνσταντίνου και Μάρω Κοντού), από την ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το σπίτι του… ζεύγους Κοκοβίκου από τη διάσημη ασπρόμαυρη ελληνική ταινία, που βρίσκεται στην Πλάκα, στην οδό Τριπόδων 32

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» το 2003, ο αρχιτέκτονας K. N. Καζαμιάκης, στη μελέτη του οποίου στηρίχθηκε η νέα διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου της πλατείας Λυσικράτους, δήλωνε: «εκτιμώ ότι η οδός Τριπόδων είναι ο σημαντικότερος προχριστιανικός δρόμος όλων των εποχών. Σκεφτείτε το: είναι ο δρόμος του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, της σκέψης. Είναι και κάτι ακόμα που μας βοηθάει να καταλάβουμε τη σημασία της: η οδός Τριπόδων δεν έγινε για να εξυπηρετήσει την κυκλοφορία της πόλης».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Σχέδιο της Ακροπόλεως. Γύρω της διαγράφεται η πορεία του Περιπάτου, που περιέτρεχε τον ιερό βράχο στο ύψος της βάσης του. (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ο Πλάτων, στον «Τίμαιο, 28b», λέγει: «Ολόκληρος ο ουρανός ας ονομαστεί από εμάς ή Κόσμος ή με οποιοδήποτε άλλη ονομασία θα μπορούσε να δεχτεί».

«Επειδή όμως γνώριζε ότι τα ονόματα αυτά είχαν στους παλαιούς μεγάλη αμφισημία, καθώς άλλοι αποκαλούσαν Κόσμο μόνο τον υποσελήνιο χώρο, και άλλοι έλεγαν ουρανό μέρος του Κόσμου, εκ των οποίων άλλοι τον οριοθετούσαν μέχρι την Σελήνη και άλλοι ονόμαζαν ουρανό «τὰ ἄκρα τῆς γενέσεως»:

«ΟΖεύς έλαβε σαν κλήρο τον ευρύ ουρανό μαζί με τον αιθέρα και τις νεφέλες» (Όμηρος Ιλιάς, ραψ. Ο’ σ. 108):

Δικαιολογημένα ο Πλάτων αποκαλεί τον Κόσμο ουρανό, επειδή αυτό πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά και Κόσμο, επειδή αυτό πιστεύει ο ίδιος. Γιατί λέει «ας ονομαστεί από εμάς ο ουρανός Κόσμος». Γιατί το όνομα «Κόσμος» ταιριάζει στο σύμπαν ως δημιούργημα, αν και είναι δυνατόν να τον αποκαλεί κανείς και με τις δυο ονομασίες, ουρανό επειδή κοιτάζει τα ανώτερα και ατενίζει το νοητό και μετέχει στη νοητική ουσία, και Κόσμο επειδή συμπληρώνεται πάντα και κοσμείται από τα όντως Όντα, επίσης ουρανό επειδή έχει επιστρέψει, και Κόσμο επειδή προοδεύει.

Γιατί γεννιέται από εκεί και έχει επιστρέψει στο ΟΝ. Αλλά, όπως ακριβώς τα αγάλματα που αφιερώνονται από την τελεστική άλλα είναι εμφανή και άλλα μένουν κρυμμένα μέσα σαν σύμβολα της των Θεών παρουσίας, τα οποία είναι γνωστά μόνο στους τελεστές, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Κόσμος, ο οποίος είναι άγαλμα του νοητού και από του Πατρός τελεσθείς, έχει και φανερά της εαυτού θειότητας και αφανή συνθήματα (σύμβολα) της του Όντος μετοχής, τα οποία υποδέχτηκε παρά του τελέσαντος αυτόν Πατρός, προκειμένου να είναι χάρη σε αυτόν ριζωμένος διαιωνίος εν τω ΟΝ.

Η ονομασία «ουρανός», λοιπόν, και η ονομασία «Κόσμος» είναι ονομασίες που δηλώνουν τις φανερές δυνάμεις που υπάρχουν σε αυτόν, με τη δεύτερη ονομασία να δηλώνει ότι προέρχεται από εκεί και με την πρώτη ονομασία να δηλώνει την επιστροφή. Υπάρχει όμως και μια θεία ονομασία της δύναμης του σύμπαντος η οποία παραμένει εντός της πηγής του, μια ονομασία που αποτελεί σύμβολο της σφραγίδας του δημιουργού, στον βαθμό που το σύμπαν είναι αχώριστο από το ΟΝ. Η ονομασία αυτή είναι άρρητη και άφθεγκτη και γνωστή μόνο στους ίδιους του Θεούς.

Γιατί υπάρχουν ονόματα οικεία σε κάθε τάξη των πραγμάτων, θεία για τα θεϊκά, διανοητικά για τα διανοητά, δοξαστά για τα δοξαστά. Και αυτό λέει και ο ίδιος ο Πλάτων στον «Κρατύλο, 391d-e, 392a», όταν συμφωνεί με τον Όμηρο που δίνει στα ίδια πράγματα άλλες ονομασίες σύμφωνα με τους θεούς και άλλες ονομασίες σύμφωνα με τις δοξασίες των ανθρώπων : «τον οποίο οι θεοί αποκαλούν Ξάνθο και οι άνθρωποι Σκάμανδρο» (Ιλιάδα Υ’ σ. 74) : γιατί όπως είναι άλλες οι γνώσεις των θεών και άλλες οι γνώσεις των μερικών/επιμέρους ψυχών, έτσι είναι και άλλες οι θείες ονομασίες, οι οποίες αποκαλύπτουν την καθολική ουσία των πραγμάτων, και άλλες των ανθρώπων, οι οποίες αγγίζουν τα πράγματα με τρόπο μερικό.

Γνωρίζοντας λοιπόν ο Πλάτων ότι αυτή, δηλαδή η θεία ονομασία που είναι διαφορετική από τη φανερή, υπήρχε πριν από τον Κόσμο, την άφησε ανέκφραστη και με πάρα πολύ μεγάλη ευλάβεια του την προσήψε ως σύμβολο της θείας σφραγίδας που υπάρχει στον Κόσμο. Γιατί το «οποιαδήποτε» και το «θα μπορούσε να δεχθεί» είναι ένας κρυμμένος ύμνος της

Κοσμικής ονομασίας ως άφθεγκτης που έχει λάβει θεία ουσία, προκειμένου να είναι συγγενική με το πράγμα που δηλώνει. Για αυτό και από τους Θεουργούς έχουν παραδοθεί θείες ονομασίες του Κόσμο, εκ των οποίων άλλες αποκαλούνται άρρητες και άλλες ρητές από αυτούς. Οι πρώτες είναι ονομασίες των αφανών δυνάμεων που ενυπάρχουν στον Κόσμο, ενώ οι δεύτερες είναι ονομασίες των φανερών στοιχείων από τα οποία έχει ο Κόσμος συμπληρωθεί.

Εν ολίγοι ο Πλάτων στον «Τίμαιο», ως αξιώματα, έχει παραδώσει εκτός των άλλων το είδος, το δημιουργικό αίτιο, το νοητό υπόδειγμα και την ονομασία, τόσο την φανερή όσο και την μυστική, η μία συγγενική με τη δυάδα και ή άλλη συγγενική με τη μονάδα.

Γιατί το «οποιαδήποτε» δηλώνει την ενότητα. Και θα έχεις το άρρητο όνομα να δηλώνει την Μονή του σύμπαντος εν τω Πατρί, το όνομα Κόσμος, να δηλώνει την πρόοδο και το όνομα ουρανός να δηλώνει την επιστροφή. Και με τα τρία ονόματα θα έχει την τελική αιτία, λόγω της οποίας, το σύμπαν είναι γεμάτο από το Αγαθό, καθώς μένει αρρήτως μέσα στην πηγή του, προοδεύει τέλεια και επιστρέφει προς το Αγαθό σαν προς το αντικείμενο του πόθου του”.

-– Βλ. και Πρόκλος «Εις Τίμαιον Πλάτωνος, τόμος Β’, 1.272.10 – 1.274.30).–

Πηγές: Κεφάλας Δ. Ευστάθιος (Αμφικτύων, apocalypsejohn, Φωτογραφία Αρχαία Ελληνικά)

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Σε μιαν άλλη εποχή, το 93 - 97 π.Χ., οι τράπεζες, αν χρωστούσες, δεν ανέθεταν σε ενοχλητικές εταιρείες να υπενθυμίζουν ξανά και ξανά την οφειλή. Είχαν πιο άμεσες και αποτελεσματικές μεθόδους.

Ένα τετράδραχμο από τη Μακεδονία που παρουσιάζεται στην έκθεση «Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, απεικονίζει τα εξαρτήματα του ταμία της πόλης που εισέπραττε φόρους και τους έβαζε στη δημόσια τράπεζα: Ένα κάθισμα για να κάθεται, ένα χρηματοκιβώτιο για την είσπραξη – και ένα ρόπαλο για όσους αρνούνταν να πληρώσουν!

Ο καθηγητής Nίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του ΜΚΤ και η δρ Δήμητρα Τσαγκάρη, επιμελήτρια Νομισματικής Συλλογής Alpha Bank, δύο από τους τρεις επιμελητές (ο αρχαιολόγος του Μουσείου Γιώργος Τασούλας έτρεχε για τις τελευταίες λεπτομέρειες), μας ξεναγούν στον αρχαίο κόσμο της χρήματος.

Κάθε πόλη ήταν κράτος και είχε ένα διαφορετικό σύστημα. Κάθε έμπορος που ταξίδευε σε μια πόλη έπρεπε να κάνει συνάλλαγμα, έτσι στην αγορά της υπήρχε πάντα κάποιος μπροστά σε ένα τραπέζι στο οποίο γίνονταν οι συναλλαγές. Και το τραπέζι έγινε τράπεζα. Η σχεδιαστική αναπαράσταση του Γιάννη Νάκα δείχνει το εσωτερικό μιας τράπεζας του 2ου αι. π.Χ. Βλέπουμε τον πελάτη με το πουγκί, τον τραπεζίτη, ένα ζυγό για τη μέτρηση τους βάρους των νομισμάτων, τη λυδία λίθο όπου έτριβαν το νόμισμα ελέγχοντας έτσι την ποιότητα του κράματος.

Απαραίτητα ο άβακας για τις πράξεις, τα λογιστικά βιβλία που καταγράφονται οι καταθέσεις και η πίστωση των πελατών, τα κλειστά κιβώτια για τα νομίσματα αλλά και τα χαρτιά καταθέσεων. Όλα τόσα γνώριμα...

Συναλλαγές και εξουσία

Τα 85 εκθέματα προέρχονται κυρίως από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank (από τις σημαντικότερες συλλογές διεθνώς) καθώς και 159 άλλα αντικείμενα από 32 μουσεία της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου (μεταξύ άλλων από το Λούβρο και το Βρετανικό Μουσείο).

Το ταξίδι ξεκινά από τον αντιπραγματισμό –μορφή συναλλαγής χωρίς χρήμα– στο ζυγισμένο μέταλλο, στο τάλαντο, τους οβελούς μέχρι το πρώτο νόμισμα της ιστορίας, ένας μικρός σβώλος χωρίς εικονογραφικό τύπο, παρά μόνο το χτύπημα της σφύρας στην πίσω πλευρά του, ότι έχει ελεγχθεί από το κράτος. «Αφού έχει νόμιμη κυκλοφορία, ονομάζεται νόμισμα», εξηγεί η Δήμητρα Τσαγκάρη. Τα πρώτα νομίσματα ήταν από ήλεκτρο, ένα φυσικό κράμα χρυσού και αργύρου που υπήρχε σε αφθονία στον ποταμό Πακτωλό, εξ ου και το «πακτωλός χρήματος». «Συνέχισαν κάποιες πόλεις να κόβουν τα πρώτα νομίσματα σε ήλεκτρο, ώσπου ο βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος συλλαμβάνει την ιδέα του διμεταλλισμού. Ταυτόχρονη κυκλοφορία νομισμάτων σε δύο διαφορετικά μέταλλα: χρυσά και αργυρά».

Χελώνες, γλαύκες, πώροι, χρυσοί Φιλίπποι, νομίσματα που χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές, παρουσιάζονται έξυπνα μαζί με αντικείμενα. «Μετά την τριλογία για τα πανανθρώπινα θέματα (έρωτας, υγεία, θάνατος), η έκθεση συνεχίζει τη σειρά σε άλλο επίπεδο. Πάλι απασχολεί τον άνθρωπο αλλά με τα δικά του εφευρήματα. Το χρήμα άλλωστε είναι επινόηση του ανθρώπου», λέει ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Ν. Σταμπολίδης.

Η Δ. Τσαγκάρη αναφέρει το παράδειγμα του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος βρίσκει από τον πατέρα του το τετράδραχμο 14 γραμμαρίων. Όμως το αθηναϊκό τετράδραχμο, το «δολάριο της αρχαιότητας», ζυγίζει 17 γραμμάρια. «Σχεδιάζοντας να ξεκινήσει την εκστρατεία του στην Ανατολή, θέλει ένα ισχυρό νόμισμα. Έτσι αλλάζει το μακεδονικό σύστημα και φτιάχνει τα περίφημα τετράδραχμα που τα φέρνει στο ίδιο βάρος με τα αθηναϊκά». Έπειτα από λίγα χρόνια, οι διεθνείς αγορές γεμίζουν με τα δικά του τετράδραχμα.

Η εκδότρια αρχή θέλοντας να προπαγανδίσει, κατηγοριοποίησε τις εικόνες. Το στάχυ που κυριαρχεί στη θεσσαλική πεδιάδα και η θεά της γεωργίας, απεικονίζονται σε νομίσματα, η ελιά της Λέσβου, η κληματίδα της Μαρώνειας σε αργυρό δίδραχμο, το ρόδι της Σίδης σε αργυρό στατήρα, το φύλλο συκιάς από την Κάμειρο. Εντυπωσιάζεσαι με το απανθρακωμένο τσαμπί σταφύλι, από την Ορθή Πέτρα, στην Ελεύθερνα. Η συνήθεια να αποτυπώνουν στα νομίσματα προϊόντα που φέρνουν έσοδα στην εκδότρια αρχή συνεχίζεται και στα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια. Απόδειξη, το δηνάριο του Ιοβα, βασιλιά της Μαυριτανίας, ο οποίος παντρεύεται την Κλεοπάτρα Σελήνη και γίνεται πρίγκιπας της Αιγύπτου, αποτυπώνοντας πάνω στον νόμισμά του έναν κροκόδειλο. Ιερό σύμβολο της Αιγύπτου αλλά και εμπορεύσιμο προϊόν.

Η αργυρή δραχμή από την Επίδαυρο με τον Ασκληπιό ένθρονο, καθώς και το αγαλμάτιο ένθρονου Ασκληπιού, έργο αθηναϊκού εργαστηρίου στο πρότυπο του χρυσελεφάντινου αγάλματος του θεού που είχε φιλοτεχνήσει ο Πάριος γλύπτης Θρασυμήδης στην Επίδαυρο (150-200 μ.Χ.), κερδίζουν την προσοχή μας. Επίσης, το μυροδόχο αγγείο με την Αφροδίτη που αναδύεται από κοχύλι, το νόμισμα από τη Θάσο με τον Ηρακλή τοξότη αλλά και η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα με Ηρακλή να τοξεύει γονατιστός. Και βέβαια το σύγχρονο ολόγραμμα της Αθηνάς Βαρβακείου.

Τρισδιάστατο ολόγραμμα

To άγαλμα που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και ανήκει στα αμετακίνητα, είναι το πιο πιστό αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αγάλματος της θεάς Αθηνάς που δημιουργήθηκε στα πρότυπα της Αθηνάς Παρθένου. Στο ΜΚΤ ανέλαβε η τεχνολογία. Το τρισδιάστατο ολόγραμμα όχι μόνο σε μαγνητίζει, αλλά για πρώτη φορά αποκαλύπτει την πλάτη του αγάλματος μαζί και τα εξάγματα που μαρτυρούν ότι πρόκειται για αντίγραφο. Μην προσπεράσετε, δίπλα, το ρωμαϊκό νόμισμα από χαλκό. Αποτυπώνει συγκινητικά τον Ιερό Βράχο.

Ο διευθυντής του ΜΚΤ αποκαλύπτει όσα κρύβει το περίτεχνο λυχνάρι από χαλκό με τη μορφή πολεμικού πλοίου και το χάλκινο έμβολο τριήρους με τη μορφή τρίαινας που τρυπούσε τα εχθρικά καράβια. Είναι βέβαια και οι «θησαυροί» που εξάπτουν τη φαντασία μας. Όπως αυτός που βρέθηκε σε ταβέρνα της Δήλου. Ιδιοκτήτρια ήταν μια πόρνη της εποχής, προαγωγός στη συνέχεια. Το κιβώτιο που βρέθηκε περιείχε νομίσματα από όλη τη Μεσόγειο, από τους πελάτες της ταβέρνας αλλά και από το τέγος («σπίτι»). Όλα χάθηκαν ένα βράδυ το 88 π.Χ., όταν η Δήλος καταστράφηκε από τους πειρατές.

Η επιγραφή του 70 π.Χ. μας προσγειώνει στο σήμερα. Δανεισμός, από τράπεζες, επιτόκια και μέριμνα για όσους έκαναν έγκαιρη απόσβεση του δανείου τους. Στο τέλος της έκθεσης μια ψηφιακή παραγωγή του ΙΤΕ είναι στη διάθεση του επισκέπτη για περισσότερες λεπτομέρειες. Γιατί το «Χρήμα» είναι μια έκθεση που δεν εξαντλείται σε μια μόνο επίσκεψη.

​​«ΧΡΗΜΑ. Σύμβολα απτά στην Αρχαία Ελλάδα», συνδιοργάνωση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank. Από 2/11/2017 έως 15/4/2018.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου που πλησιάζει, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο διοργανώνει, με τη συνδρομή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής και της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, έκθεση ιστορικής φωτογραφίας με τίτλο «Στη σκιά του μεγάλου πολέμου: αποτυπώνοντας μνήμες μουσείων πριν και μετά την κατοχή».

Στην έκθεση παρουσιάζονται αρχειακές εικόνες των εκθεσιακών χώρων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών πριν από τον πόλεμο, καθώς και φωτογραφικά και διοικητικά τεκμήρια από το έργο της απόκρυψης και προστασίας των αρχαίων αντικειμένων των δύο μουσείων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από τα τέλη του έτους 1940 και μέχρι τον Απρίλιο του 1941, οι αρχαιότητες των δύο μουσείων συγκεντρώθηκαν, συσκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν μέσα σε κιβώτια ή σε ορύγματα που σκάφτηκαν στο εσωτερικό των ίδιων των αιθουσών των Μουσείων, με στόχο να προστατευθούν από τους κινδύνους του πολέμου. Το έργο της απόκρυψης των αρχαιοτήτων σε όλη τη χώρα έγινε ως μέτρο προφύλαξης από επικείμενους βομβαρδισμούς, λειτουργώντας σωτήρια για την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Με τη λήξη του μεγάλου πολέμου μια άλλη οδύσσεια ξεκίνησε, αυτή της αποκατάστασης των αντικειμένων και της εκ νέου έκθεσής τους στις γεμάτες σιωπηλή προσμονή αίθουσες των μουσείων. Φωτογραφίες-ντοκουμέντα μάς μιλούν με αμεσότητα για το μακρόχρονο και κοπιώδες έργο της ανασυγκρότησης και επανέκθεσης των αρχαιοτήτων και μας προσκαλούν για μια διαφορετική «ανασκαφή» στις μνήμες των δύο εμβληματικών μουσείων και τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 1940-1941. Το μαρμάρινο άγαλμα Ποσειδώνα, των χρόνων 125-100 π.Χ. από τη Μήλο, λίγο πριν από την απόκρυψή του. Ψηφιοποιημένο αρνητικό νιτρικής κυτταρίνης (©Φωτογραφικό Αρχείο, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).

Την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου, ημέρα εγκαινίων της φωτογραφικής έκθεσης, θα προσφερθούν ξεναγήσεις, που θα ζωντανέψουν στιγμές από την εποποιία του τιτάνιου έργου της απόκρυψης και θα θίξουν καίρια ζητήματα σχετικά με την προστασία των αρχαιοτήτων εν καιρώ πολέμου.

Οι σαραντάλεπτες παρουσιάσεις στη φωτογραφική έκθεση θα διεξαχθούν από αρχαιολόγους του μουσείου για τρεις ομάδες 30 ατόμων (ώρα έναρξης 11:00, 12:00 και 16:00).

Για την παρακολούθησή τους απαιτείται δήλωση συμμετοχής στις Πληροφορίες του μουσείου.

Έναρξη δηλώσεων μισή ώρα πριν την κάθε παρουσίαση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Διάρκεια: 26/10-6/12/2017

Διεύθυνση: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πατησίων 44, Αθήνα 10682

Η είσοδος για το Καφέ είναι ελεύθερη.

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα 13:00-20:00, Τρίτη-Κυριακή 08:00-20:00 και από 1η Νοεμβρίου 09:00-16:00.

Πηγή: Ανασκαφή

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Σε απόσταση 9 περίπου χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Τρίπολης, στο χωριό Αλέα, είναι χτισμένο το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας, όπου παρουσιάζεται η ιστορία της γέννησης και της εξέλιξης της ισχυρότερης πόλης της αρχαίας Αρκαδίας, της Τεγέας.

Οι Τεγεάτες έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, διακρίθηκαν στους Περσικούς Πολέμους και συγκρούστηκαν κατ'επανάληψιν με τους Σπαρτιάτες εξαιτίας συνοριακών διαφορών.

Η πόλη της Τεγέας συγκροτήθηκε γύρω από το ιερό της Αθηνάς Αλέας, ένα από τα πλέον φημισμένα πελοποννησιακά ιερά. Ο δωρικός περίπτερος ναός της Αθηνάς Αλέας οικοδομήθηκε λίγο μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Δημιουργός του υπήρξε ο παριανός αρχιτέκτονας και γλύπτης Σκόπας, ο οποίος επηρεάστηκε σαφώς από το ναό του Απόλλωνα στη Φιγαλεία (Φιγάλεια) και τα αθηναϊκά Προπύλαια.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Τα στοιχεία που καθιστούσαν ξεχωριστό το ναό της Αθηνάς Αλέας ήταν οι εκπληκτικές αναλογίες του, η αρχιτεκτονική του εσωτερικού χώρου (ήταν ο κατεξοχήν ιερός χώρος, όπου κυριαρχούσε το λατρευτικό άγαλμα της θεάς και φυλάσσονταν αφιερώματα με έντονο συμβολισμό) και τα θαυμάσια γλυπτά των αετωμάτων του, που χαρακτηρίζονταν από τις τεχνοτροπικές ιδιαιτερότητες και τους νεωτερισμούς της τέχνης του Σκόπα.

Πολύ κοντά στην αγορά της Τεγέας υπήρχε το θέατρο της πόλης (τη θέση του κατέχει ο ναός της Eπισκοπής), το οποίο κατά τους Κλασικούς και τους Πρώιμους Ελληνιστικούς Χρόνους έμοιαζε σε κάτοψη με το αρχαίο θέατρο στο Θορικό της Αττικής, αλλά το 2ο αιώνα π.Χ. έλαβε εντελώς νέα, μνημειώδη μορφή κατόπιν χρηματοδοτήσεως από το σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Δ΄ Επιφανή.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας εκτίθενται ευρήματα που χρονολογούνται από τους Προϊστορικούς Χρόνους (Νεολιθική Εποχή και Εποχή του Χαλκού) έως την Ύστερη Ρωμαϊκή Περίοδο.

Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται προϊστορικές θέσεις και σημαντικά αγροτικά ιερά της Τεγεάτιδος, μαρμάρινες αναθηματικές στήλες «αρκαδικού τύπου», το ιερό της Αθηνάς Αλέας και η εξέλιξη αυτού από τους Γεωμετρικούς έως τους Ελληνιστικούς Χρόνους, επιγραφές που αφορούν το δημόσιο βίο και ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαδραστικές τράπεζες (επιφάνειες) του σύγχρονου μουσείου επιτρέπουν στον επισκέπτη να γνωρίσει τη μυθολογία και την ιστορία της αρχαίας Τεγέας, όσα συνέβησαν στην περιοχή στο διάβα του χρόνου, καθώς και την ιστορία της έρευνας κατά το 19ο και τον 20ό αιώνα. 

Πηγή: Β. Στεργιόπουλος, in.gr

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το 1773 ο φημισμένος Γερμανός συγγραφέας G. E. Lessing ανακάλυψε χειρόγραφο, το οποίο περιείχε ένα άγνωστο μέχρι τότε αρχαίο Ελληνικό ποίημα.

Το χειρόγραφο απέδιδε το κείμενο στον Αρχιμήδη (287-212 π.Χ.), ενώ το ποίημα από τότε έγινε γνωστό με τον τίτλο βοϊκόν πρόβλημα(=το πρόβλημα των βοδιών). Η σύνθεση έχει έκταση 44 στίχων και αντλεί την έμπνευσή της από την περίφημη ομηρική περιγραφή των βοδιών του Ήλιουστη δωδέκατη ραψωδία της Οδύσσειαςκαι την αριθμητική της πλευρά. Μόνο που τα μαθηματικά του Αρχιμήδη είναι φυσικά πολύ περισσότερο περίπλοκα: έχουμε να κάνουμε με μια περιγραφή των σχετικών αναλογιών των μαύρων, λευκών, ξανθών και ποικιλόχρωμων κοπαδιών από βόδια, τα οποία στη συνέχεια κατανέμονται γεωμετρικά στη Σικελία.^[1]

Από την εποχή της ανακάλυψης του έργου οι μελετητές ασχολήθηκαν κυρίως με τη μαθηματική πλευρά του ποιήματος, διατυπώνοντας λύσεις και τονίζοντας την περιπλοκότητα αυτών των λύσεων. Μόνο το 1965 το πρόβλημα λύθηκε αριθμητικά και καταγράφηκε στην πληρότητά του: το αποτέλεσμα είναι ένας αριθμός του οποίου τα ψηφία γεμίζουν 42 σελίδες χαρτιού.^[2]Στη μαθηματική μελέτη του προβλήματος τονίζεται κυρίως το γεγονός ότι οι αρχαίοι, και προπάντων ο Αρχιμήδης, είχαν συνειδητοποιήσει την λειτουργία των διαφορικών εξισώσεων, καθώς και τις πιθανές περιπλοκότητες και τα όριά τους.^[3]Από φιλολογική άποψη έχει μελετηθεί προπάντων η αυθεντικότητα του κειμένου, χωρίς όμως αυτό το πρόβλημα να έχει λυθεί οριστικά. Δύο είναι οι κύριες δυνατότητες: το ποίημα να είναι αυθεντικό ή εναλλακτικά να πρόκειται για μια μεταγενέστερη ποιητική παράφραση ενός προβλήματος που είχε θέσει ο σπουδαίος επιστήμονας.

Ωστόσο γενικά πολλοί φιλόλογοι σήμερα τείνουν να  αποδεχτούν την αυθεντικότητα της σύνθεσης. Σύμφωνα με το χειρόγραφο στο οποίο  βρέθηκε καταγραμμένο το ποίημα, αυτό περιλαμβανόταν σε μια επιστολή του Αρχιμήδη προς τον Ερατοσθένη τον Κυρηναίο, αλλά οι πραγματικοί αποδέκτες του ήταν οι μαθηματικοί της Αλεξάνδρειας. Αν δεχτούμε την αυθεντικότητα της σύνθεσης, τότε βρισκόμαστε πραγματικά μέσα στο πλαίσιο της ελληνιστικής παράδοσης να στέλνει ένας λόγιος ποιητής τα ποιήματά του σε έναν άλλο λόγιο ποιητή.^[4]

Βοϊκόν πρόβλημα

(Supplementum Hellenisticum201:)^[5]

Το πλήθος των βοδιών του Ήλιου, ξένε, μέτρα,

την προσοχή σου προσηλώνοντας, αν έχεις μερίδιο στη σοφία.^[6]

Πόσα άραγε βόδια έβοσκαν κάποτε στις πεδιάδες του σικελικού νησιού

της Θρινακίας,^[7]σε τέσσερις ομάδες χωρισμένα,

στο χρώμα διαφέροντας. Η μία ομάδα ήταν λευκή σαν γάλα,

η άλλη με χρώμα μαύρο έλαμπε,

μια άλλη με ξανθό, μια άλλη ήταν ποικιλόχρωμη.

Σε κάθε ομάδα ήτανε πλήθος ταύροι μοιρασμένοι

σε τέτοια αναλογία: οι λευκοί ήταν ίσοι

με το μισό συν ένα τρίτο των μαύρων

και όλων των ξανθών.^[8]Αυτό κατάλαβέ το, ξένε.

Οι μαύροι ήταν το ένα τέταρτο

συν το ένα πέμπτο των ποικιλόχρωμων και του συνόλου των ξανθών.^[9]

Οι ποικιλόχρωμοι που υπολείπονταν υπολόγισε πως ήταν άθροισμα

ισοδύναμο του ενός έκτου και του ενός εβδόμου

των λευκών και όλων των ξανθών.^[10]

Τα θηλυκά βόδια είχαν ως εξής: τα λευκότριχα

ήταν ακριβώς ίσα με το ένα τρίτο όλης

της μαύρης αγέλης συν το ένα τέταρτό της.^[11]

Οι μαύρες θηλυκές ισοδυναμούσαν

με το ένα τέταρτο των ποικιλόχρωμων συν το ένα πέμπτο τους,

όταν στο βοσκοτόπι έρχονταν όλες μαζί με τους ταύρους.^[12]

Οι ποικιλόχρωμες στο πλήθος ήταν ισάριθμες πραγματικά

με το ένα πέμπτο συν το ένα έκτο της αγέλης των ξανθότριχων.^[13]

Οι ξανθές πάλι ήταν ίσες στον αριθμό με το μισό του ενός τρίτου

συν το ένα έβδομο της λευκής αγέλης.^[14]

Ξένε, εσύ αν πεις πόσα ήταν ακριβώς τα βόδια του Ήλιου,

χωριστά τον αριθμό των καλοθρεμμένων ταύρων

καθώς και πόσες ήταν οι θηλυκές ανάλογα με το χρώμα τους,

δεν θα θεωρείσαι αμαθής, ούτε αδαής στους αριθμούς.

Όμως ακόμη δεν θα αριθμείσαι ανάμεσα στους σοφούς.^[15]Εμπρός σκέψου

και όλες τις ακόλουθες ιδιότητες των βοδιών του Ήλιου:

οι ταύροι με το λευκό χρώμα, όταν ανακάτευαν το πλήθος τους

με τους μαύρους, στέκονταν ακριβώς ισόμετροι

στο βάθος και στο πλάτος,^[16]ενώ εξ ολοκλήρου γέμιζαν

με το πλήθος τους τις πολύ μακρές πεδιάδες της Θρινακίας.

Οι ξανθοί πάλι και οι ποικιλόχρωμοι, όταν αθροίζονταν μαζί σε ένα κοπάδι,

στέκονταν αρχικά ένας, αλλά σταδιακά ολοκλήρωναν

ένα τρίγωνο σχήμα, δίχως προσθήκη

ταύρων με άλλο χρώμα, ούτε αφαίρεση.^[17]

Κι αυτά εάν τα βρεις όλα μαζί και τα μετρήσεις στο μυαλό σου

και υπολογίσεις όλους τους αριθμούς από τα πλήθη, ξένε,

πήγαινε νικηφόρος όλο δόξα και να ξέρεις πως από κάθε άποψη

έχεις κριθεί γεμάτος με τούτη τη σοφία.^[18]

[1] Η Σικελία ήταν φυσικά το νησί από το οποίο καταγόταν ο Αρχιμήδης.

[2] Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είχαν προηγηθεί σημαντικά βήματα για την επίλυση του προβλήματος. Ανάμεσα στους μαθηματικούς που συνέβαλαν στην πορεία προς τη λύση ήταν ο Wurm (1830), o Nesselmann (1842) και ο Amthor (1880). Ο τελευταίος ανακάλυψε μια μέθοδο για τον υπολογισμό του μεγάλου μεγέθους της λύσης, εκφράζοντας μόνο τα τέσσερα πρώτα σημαντικά ψηφία ενός αριθμού που περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες ψηφία.

[3] Παραμένει ακόμη ασαφές με ποιον τρόπο οι αρχαίοι μαθηματικοί θα ξεκινούσαν να σκέφτονται για να λύσουν το πρόβλημα, ούτε είναι γνωστό εάν ο δημιουργός του μαθηματικού προβλήματος γνώριζε τις ποσότητες εκ των προτέρων. Ένα άλλο έργο του Αρχιμήδη (Ψαμμίτης) αναπτύσσει πράγματι ένα σύστημα για την αντιμετώπιση πολύ μεγάλων αριθμών.

[4] Ποιητικά επιγράμματα τα οποία αποτελούν μαθηματικούς γρίφους έχουν συγκεντρωθεί στο δέκατο τέταρτο βιβλίο της Παλατινής ανθολογίας.

[5] Το ομηρικό χωριό στο οποίο στηρίζεται το ποίημα μας είναι το ακόλουθο (μ 127-130 -μιλά η Κίρκη στον Οδυσσέα και του δίνει οδηγίες για το ταξίδι του):

Θα φτάσεις στο νησί της Θρινακίας. Εκεί βόσκουν πλήθος

βόδια του Ήλιου και παχιά πρόβατα.

Επτά είναι οι αγέλες των βοδιών, τόσες και των ωραίων προβάτων,

και κάθε αγέλη έχει πενήντα ζωντανά.

[6] Το ποίημα ή η φωνή που μιλά προσποιείται ότι το κείμενο είναι γραμμένο σε μια επιγραφή που έχει στηθεί σε δημόσιο χώρο και ότι κάποιος περαστικός, ο οποίος αποκαλείται τυπικά ξένος, θα σταθεί και θα το διαβάσει και θα προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα. Αυτού του είδους η λεκτική προσποίηση είναι συνήθης στα ελληνιστικά επιγράμματα.

[7] Η Θρινακία ταυτιζόταν από πολλούς αρχαίους συγγραφείς με το νησί της Σικελίας. Μάλιστα υπήρχε η άποψη ότι το όνομα αποτελούσε παραφθορά ενός αρχικού τύπου Τρινακρία, τρεις άκρες, με παραπομπή στο τριγωνικό σχήμα του νησιού.

[8] Η πρώτη από επτά εξισώσεις. Λ = Λευκός, Μ = Μαύρος, Ξ = Ξανθός, Π = Ποικιλόχρωμος. Τα αντίστοιχα μικρά γράμματα αφορούν τα θηλυκά, τις αγελάδες.

       Λ = (1/2+1/3) Μ+Ξ = 5/6 Μ+Ξ.

[9] Μ = (1/4+1/5) Π+Ξ = 9/20 Π+Ξ.

[10] Π = (1/6+1/7) Λ+Ξ = 13/42 Λ+Ξ.

[11] λ = (1/3+1/4) (Μ+μ) = 7/12 (Μ+μ).

[12] μ = (1/4+1/5) (Π+π) = 9/20 (Π+π).

[13] π = (1/5+1/6) (Ξ+ξ) = 11/30 (Ξ+ξ).

[14] ξ = (1/6+1/7) (Λ+λ) = 13/42 (Λ+λ).

[15] Λεκτικό παίγνιο με τη λέξη ἐναρίθμιος.

[16] Δηλαδή σχημάτιζαν τετράγωνο. Σύμφωνα με μια άλλη ερμηνεία το άθροισμά τους ήταν τετράγωνος αριθμός.

[17] Το άθροισμα των ποικιλόχρωμων και των ξανθών ταύρων ήταν τρίγωνος αριθμός. Ξεκινούσαν με έναν ταύρο στην πρώτη σειρά, δύο στη δεύτερη σειρά κ.ο.κ. Έτσι σχηματιζόταν ένας αριθμός της μορφής 1+2+3+4+…ν, που αντιστοιχεί σε ένα ισόπλευρο τρίγωνο με πλευρά ν.

[18] Το λεξιλόγιο του τελευταίου τμήματος του κειμένου θυμίζει την Σφίγγα, η οποία απαιτεί από τον διαβάτη την επίλυση του αινίγματος προκειμένου να τον αφήσει να προχωρήσει, ενώ το επίθετονικηφόροςπαραπέμπει στις επινίκιες ωδές του Πινδάρου, όπως και η μετοχή κεκριμένος (=αυτός που αγωνίστηκε και κρίθηκε νικητής), μόνο που εδώ το αγωνιστικό πλαίσιο δεν είναι η αθλητική ικανότητα, αλλά η μαθηματική, καθώς και η γενικότερη ικανότητα της λογιοσύνης, μέρος της οποίας είναι και η ποιητική τεχνική, ιδίως η τεχνική των λογοτεχνικών υπαινιγμών στην προγενέστερη ποίηση και ιδιαίτερα στην ομηρική.

Εικόνα © Αρχαία Ελληνικά

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ο Επίκουροςδεν ακούστηκε στον καιρό του, αλλά ούτε και οι υστερινοί τον άκουσαν.

Κατάκτησε χώρες μεγάλες όσο και οι χώρες του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου, και μας έφτασαν μόνο μισόλογα γι’ αυτόν. Κανείς δεν έγραψε την ιστορία του. Εξαίρεση έξοχη ξεχωρίζει ξεχασμένος ο εξαίσιος Λουκρήτιος.

Οι μισοί από τους ανθρώπους που άκουσαν το όνομα του Επίκουρου, αγαθοί σαν τους μηλοκόπους στη θάλασσα, τόνε πήρανε για ακαμάτη.

Οι άλλοι μισοί, πονηροί και μπαλντατζήδες, ανιχνέψανε σωστά τον επαναστατικό του γόμο. Είδαν και τρόμαξαν τη μελλοντική του συγκομιδή. Και λάβανε μέτρα. Ο αδιάβαγος, είπανε. Ο χοιροβοσκός, ο βοϊδολάτης.

Γρήγορα άρπαξαν τα αξίνια τους και τα άλλα σύνεργα του νεκροθάφτη. Και σκέπασαν το τίμιο σώμα της γνώσης του Επίκουρου στα μαγιάπριλα και στους αηδονισμούς της σιωπής. Η χειροπιαστή στιγμή για τον άνθρωπο χάθηκε μέσα στα μάτια του.

Έτσι στερήθηκε η ανθρωπότητα τη μεγάλη ευκαιρία να εισέλθει στην τροχιά της ειλικρίνειας, της ευθύνης, της εντιμότητας και της εμορφιάς.

Οι σελτζούκοι του ιερατείου, του σχολειού και της πέννας κατηγόρησαν τον Επίκουρο τα πολλά τάχατες.

Πως απλοποίησε τάχατες τον κόσμο, γιατί ονόμασε τη χαρά, την ελαφράδα του και την ευεξία. Πως παραγνόησε τάχατες τη χασοφεγγαριά της ζωής, γιατί αρνήθηκε το κακό, τις συφορές και τη λύπη. Πως εξευτίλισε τάχατες τα ευπρεπή του ανθρώπου, γιατί εκήρυξε:

-Φάγετε και πίετε, και ευφράνθητε• γιατί αύριον αποθνήσκετε.

Πως καταφρόνησε τάχατες τους σοφούς και τους δασκάλους, γιατί παίνεσε την αμεσότητα, τη φρεσκάδα, το βαθύπλουτο κάλεσμα της στιγμής και την αυτογέννητη γνώση. Πως εχλεύασε τα θεϊκά και τα όσια.

Πίσω από τα βλέφαρα του ύπνου του, όσο ο άνθρωπος ζει, αργοσαλεύουν όνειρα, πόθοι, εμορφιές, αλήθειες και πλάνες. Και σαν αποθάνει ο άνθρωπος, στις κόχες των κρανίων που χάσκουν ξελημεριάζουν οι αράχνες, οι σκορπιοί και οι σαύρες.

Εάν δεν είχε φράξει τη φωνή του Επίκουρου ο φόβος, η άγνοια και η μισανθρωπία του ανθρώπου για τον άνθρωπο, η ιστορία θα ‘χε τραβήξει άλλο δρόμο. Αλλά τη γραμμή και την πορεία του κόσμου τη χαράξανε οι ντροπές μας: μια καρδιά που τουρτουρίζει, ένα μυαλό του προβατιού και της ύαινας, και η προέχουσα κοιλιά που τη βουρλίζουν οι βορβορυγμοί της.

Το κατώγι, ο φωταγωγός και το παραπόρτι του σπιτιού μας έκρυψαν την πρόσοψη, το στούντιο και το δώμα. Ήμασταν κάποτε από καλή γενιά. Εμείς οι γύφτοι.

Εάν ο Επίκουρος είχε περάσει –αλίμονο! μόνον οι Μήδοι περνούν-, θα ‘χε κρατήσει στον κόσμο ένα λιτό είδος αντιθρησκείας. Η ενιαία συνείδηση δηλαδή της φυσικής γνώσης, της απλότητας, του σθένους, της εγκαρτέρησης και της κατάφασης. Όλα εκείνα που ο Επίκουρος τα είπε λεβεντιά, και ο Νίτσε στις μέρες μας χαρούμενη επιστήμη και πολλή ανθρωπιά.

Με τον Επίκουρο δόθηκε η ευκαιρία στην ανθρωπότητα να προστατέψει τον άνθρωπο και το μέλλον του από έναν ατλαντικό άχρηστα πράγματα, αθλιότητες, ψεύδη, πλάνες, απάτες, συναξάρια, ιερές συνόδους, βίους αγίων, σκούφους του παπά και του πάπα, εγκλήματα και μάταιη σπατάλη του πνεύματος.

Και η ευκαιρία χάθηκε.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Δημήτρης Λιαντίνης – Πολυχρόνιο.

Εικόνα © Αρχαία Ελληνικά

Πηγές: antikleidi.com, apocalypsejohn

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ένα πράγμα για το οποίο έμεινε στην ιστορία ο Αλέξανδρος ο Γ’ ο Μακεδών, ο Μέγας Αλέξανδρος, είναι η λύση του Γόρδιου δεσμούκαι η φράση “ότι δεν μπορεί να λυθεί, μπορεί να κοπεί! ”.

Πέρα από την ωραία, όμως, ιστορία νομίζω πως θα πρέπει να δούμε λίγο και τους συμβολισμούς που κρύβονται πίσω από αυτή.

Η φράση “ότι δεν μπορεί να λυθεί, μπορεί να κοπεί”, όπως την αναφέρει ο Αρριανός, είναι, βέβαια, η πιο δημοφιλής, θα πρέπει όμως να αναφέρουμε και την εκδοχή του Αριστόβουλου που συμμετείχε στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου , έζησε από κοντά τα γεγονότα και υπήρξε πιθανώς αυτόπτης μάρτυρας, που υποστηρίζει πως ο Μέγας Αλέξανδρος δεν έκοψε τον δεσμό του ζυγού της άμαξας του βασιλιά Γορδίου με το ξίφος του, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο καρφί που τον συγκρατούσε, έλυσε τον δεσμό αφαιρώντας τον πείρο από το τιμόνι του άρματος.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και με όποιον τρόπο και αν τον έλυσε , ο συμβολισμός και το μήνυμα είναι το ίδιο.

Ο γόρδιος δεσμός συμβολίζει καθετί που είναι δύσκολο και δυσεπίλυτο, κάθε πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είτε στην προσωπική είτε στην επαγγελματική είτε στην πολιτική ζωή. Όσον αφορά στον τρόπο επίλυσης του προβλήματος και το μέσο που χρησιμοποιήθηκε, σε κάθε περίπτωση ο συμβολισμός παραμένει ο ίδιος: το σπαθί συμβολίζει την αποφασιστικότητα και την τόλμη, και η αφαίρεση απλώς του ξύλινου καρφιού την ευφυΐα του Αλεξάνδρου.

Τι έκανε, λοιπόν, και τι πέτυχε ο Μέγας Αλέξανδρος:

Πρώτον, δεν δαπάνησε  πολύ χρόνο με το συγκεκριμένο πρόβλημα, δεν κάθισε να χρονοτριβεί κάτι που και από το τον βασικό σου στόχο σε απομακρύνει, και ψυχοφθόρο(απώλεια δυνάμεων σωματικών και ψυχικών) και ψυχαναγκαστικό είναι να κάνεις κύκλους γύρω από το ίδιο πράγμα, ξανά και ξανά, και λύση να μην βρίσκεις.

Έτσι, λοιπόν, αφού το εξέτασε για λίγο, όσο χρόνο χρειαζόταν κατά την κρίση του και με την έμφυτη οξυδέρκειά του, το αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα και το έλυσε γρήγορα και εύκολα.

Και έτσι, λένε, επιβεβαιώθηκε ο χρησμός που ήθελε αυτόν που θα έλυνε το γόρδιο δεσμό κυρίαρχο της Ασίας. Επιβεβαιώθηκε, γιατί όποιος ξέρει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα γρήγορα και αποφασιστικά, δείχνει ότι είναι ικανός ηγέτης, ότι μπορεί να οδηγήσει τον λαό του, το στράτευμά του εν προκειμένω, στο στόχο του ,παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις.

Επιπλέον, πέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του , που πείστηκαν με τον τρόπο αυτό για τις ικανότητες του ηγέτη τους και τον ακολούθησαν στο τολμηρό εγχείρημά του.

Δεν μπορώ να πω σε ποιο βαθμό η ικανότητα αυτή της γρήγορης λήψης αποφάσεων και της άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προβλημάτων είναι μια ικανότητα έμφυτη ή επίκτητη, μια ικανότητα που καλλιεργείται.Σίγουρα, όμως, είναι κάτι που επιβάλλεται να έχει ένας ηγέτης και που μάλλον  απουσιάζει στην εποχή μας από πολλούς από αυτούς που κυβερνούν λαούς και “ποίμνια”, από πολιτικούς μέχρι θρησκευτικούς.

Ας μου επιτραπεί κλείνοντας, να προσθέσω και κάτι άλλο, δανεισμένο από την “Αντιγόνη” του Σοφοκλή. Λέει ο Κρέοντας στη ρήση του στο Α’ επεισόδιο στιχ.162-277 “…Αδύνατο να μάθεις ανθρώπου κανενός φρόνημα, γνώμη και ψυχή, προτού ν’ ακονιστεί στην εξουσία και στο νόμο…”. Χαρακτηριστικά και βασικές αρετές του άξιου ηγέτη μέσα από τα λόγια αυτά αναδεικνύονται η ψυχή, το φρόνημα, η γνώμη- η ηθική υπόσταση, η δυναμική  και θαρραλέα αντιμετώπιση των προβλημάτων του κράτους, τα διοικητικά χαρίσματα και η αρίστη κρίση και ευθυκρισία στις αποφάσεις.

Ας προβληματιστούμε…

Κατερίνα Χουλιάρα, cna.gr

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι αστράγαλοι, η τηλία και ο αρτιασμός

Από τις μαρτυρίες των ομηρικών επών γίνεται φανερό ότι οι πρόγονοί μας αρέσκονταν στον τζόγο ενώ τα περισσότερα παίγνια διατηρήθηκαν αναλλοίωτα μέσα στους αιώνες.

Καθισμένοι μπροστά στο τραπέζι με την πράσινη τσόχα, με τα φύλλα της τράπουλας να μοιράζονται για μια παρτίδα πόκερ, πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι εκείνη τη στιγμή παίζουν ένα μινωικό παιχνίδι;

Και βέβαια κανείς δεν έχει στο μυαλό του όταν ρίχνει τα ζάρια ότι οι εξάρες που θα του χαρίσουν τη νίκη είναι η «ριξιά της Αφροδίτης» ή ότι ο απευκταίος άσος ονομάζεται «ριξιά του σκύλου».

Τα δώδεκα πλακίδια από φαγεντιανή με τους επαναλαμβανόμενους, γραπτούς χαρακτήρες στη μία τους όψη, που ήρθαν στο φως κατά την ανασκαφή στο μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, μπορεί να μιλούν για ένα παιχνίδι βασισμένο στην ίδια αρχή με αυτήν μερικών σύγχρονων παιχνιδιών με χαρτιά, όπως η πόκα και το πόκερ, λένε σήμερα οι μελετητές του ευρήματος.

Άλλωστε η ύπαρξη επιτραπέζιων παιχνιδιών στη μινωική Κρήτη δεν αμφισβητείται. Όπως και άλλα σημερινά τυχερά παιχνίδια έτσι και το πόκερ μπορεί λοιπόν να έλκει την καταγωγή του από την αρχαιότητα. Τόσο μακρινή όσο και 3.500 χρόνια πριν.

Η κυβεία του Παλαμήδη

Από τις μαρτυρίες των ομηρικών επών ήδη γίνεται φανερό ότι οι Έλληνες αρέσκονταν στα παιχνίδια ενώ η αμέσως επόμενη διαπίστωση είναι ότι τα περισσότερα από αυτά διατηρήθηκαν ως εμάς, συχνά αναλλοίωτα, ακόμη κι αν πέρασαν χιλιάδες χρόνια. Ενδεχομένως γιατί οι άνθρωποι αναφορικά με το παιχνίδι αλλά και τον τζόγο παραμένουν ίδιοι. Οι αργόσχολοι σαν τους μνηστήρες της Πηνελόπης στον Όμηρο μαζεύονταν συχνά στο ύπαιθρο για να παίξουν.

Και στην Κόρινθο, κάτω από την Ακρόπολη, υπήρχε ένας ιδιαίτερος τόπος συνάντησης των παικτών. Όσο για το πλέον τυχερό παιχνίδι, την κυβεία, η Ελληνική παράδοση αναφέρει τον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη ως εφευρέτη του, ο οποίος το επινόησε, καθώς λέει ο Σοφοκλής, κατά τη διάρκεια της μακράς πολιορκίας της Τροίας. Στον Παλαμήδη άλλωστε απέδιδαν ένα ακόμη αγαπητό παιχνίδι, αυτό του διαγραμμισμού, της ντάμας δηλαδή.

Τα παιχνίδια κυβείας λοιπόν, δηλαδή τα ζάρια, οι αστράγαλοι που στο Βυζάντιο ονομάζονταν κόττια, για να φθάσουν ως εμάς με τις ονομασίες κότσι, κότσια, βεζίρης κτλ., τα «μονά – ζυγά» που τα έπαιζαν με χάλκινα νομίσματα αλλά και με κοκαλάκια και κουκιά, το «κορόνα – γράμματα», τα πεντόβολα, οι κοκορομαχίες ή οι αγώνες ορτυκιών (ορτυγοκοπία), που πάθιαζαν τους επαγγελματίες του στοιχήματος, και πολλά άλλα ακόμη, όπως ο ιμαντελιγμός, η πεντάλιθα, ο αρτιασμός, η πλειστοβολίδα και άλλα, παιχνίδια του τζόγου τα περισσότερα ή έστω παιχνίδια με έντονο τον παράγοντα της τύχης, διατήρησαν αμείωτο το ενδιαφέρον των παικτών διά μέσου των αιώνων.

Άλλωστε ακόμη και τα πιο αθώα παιδικά παιχνίδια θεωρήθηκαν κάποια στιγμή τυχερά, υπακούοντας στο πάθος των ανθρώπων για τον τζόγο.

Αυτοκράτορες - παίκτες

Όλες οι κοινωνικές τάξεις μπερδεύονταν έτσι μέσα στο πάθος του παιχνιδιού και των στοιχημάτων, τα οποία, παρ’ ότι ήταν παράνομα τις περισσότερες φορές, δεν έπαυαν να προσελκύουν τους ανθρώπους. Παθιασμένοι παίκτες ζαριών οι Αθηναίοι μπορεί να έχαναν ακόμη και περιουσίες στακυβεία ή κυβευτήρια, τα οποία σήμερα ονομάζουμε μπαρμπουτιέρες.

Χώροι που και στην αρχαιότητα θεωρούνταν κακόφημοι, και μάλιστα η είσοδος σε αυτούς ήταν ντροπή. Στην Αθήνα όμως υπήρχαν πολλά, ένα μάλιστα εξ αυτών, το Ιερό της Αθηνάς Σκιράδος στην Ιερά οδό, φαίνεται ότι συγκέντρωνε την προτίμηση των κυβευτών.

Τα ζάρια παίζονταν στην αρχαία Ελλάδα με τρεις πήλινους κύβους (δύο ζάρια άρχισαν να χρησιμοποιούνται από τη ρωμαϊκή εποχή), τα οποία δεν έριχναν ποτέ με το χέρι, αλλά αφού τα κουνούσαν μέσα σε ένα αγγείο, το κήθιον. Για κάθε περίπτωση πάντως οι κυβευτές είχαν και τους προστάτες τους θεούς, τον Ερμή και τον Πάνα.

Στο Βυζάντιο, παρ’ ότι εξέλιπαν πολλά αρχαιοελληνικά παιχνίδια, τα κυβευτικά πρωταγωνιστούσαν στη ζωή των ανθρώπων από τους αυτοκράτορες ως τους λαϊκούς. Ζάρια έπαιζαν με μανία ο Λέων Φωκάς, αδελφός του Νικηφόρου Φωκά, ο Ρωμανός Β’, γιος του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, και ο Κωνσταντίνος Η’, που ήταν μάλιστα και διαρκώς χαμένος, όπως παραδίδει ο Μιχαήλ Ψελλός.

Οι απαγορευμένοι χώροι

Οι αρχαίοι συγγραφείς πάντως καταδίκαζαν την είσοδο στα κυβεία και τους ίδιους τους κυβευτές, όπως φαίνεται και στα έργα του Αριστοφάνη. Στη ρωμαϊκή εποχή μάλιστα, όταν τα παιχνίδια αυτά εξελίχθηκαν σε κοινωνική μάστιγα, ελήφθησαν αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό τους.

Και αργότερα, από τον 2ο αιώνα, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς συμβουλεύει τα παιδιά να μην παίζουν ζάρια. Ο Μέγας Βασίλειος επιτίθεται με οργή εναντίον των κυβευτών και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κατηγορεί κάποιον λέγοντάς του «πίνεις, κυβεύεις, παίζεις, γελάς»… Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος πάλι λέει για τους ανθρώπους ότι στα σπίτια τους δεν βρίσκει κανείς ιερά βιβλία παρά πεσσούς και κύβους.

Και τον 11ο αιώνα η Άννα η Κομνηνή θυμώνει με τους υπηκόους της, που δεν μελετούν τους συγγραφείς και τους ποιητές, αλλά «νυν πεττεία το σπούδασμα και άλλα τα έργα τα αθέμιτα». Με τέτοιες συστάσεις λοιπόν δεν είναι περίεργα τα μέτρα που ελήφθησαν ήδη από τις αρχές του 5ου αιώνα με βαριές ποινές για τους κυβευτές.

«Δημήτριος τυφλός ουδέ βλέπει ουδέν παίζων αστραγάλους έκλεψεν αυτώ Ερμίας αστραγάλους» λέει μια επιγραφή από τη Δήλο, δείχνοντας το πάθος για τον τζόγο, που δεν σέβεται ούτε τις ανθρώπινες ανάγκες.

Οι αστράγαλοι, προσφιλές παιχνίδι τύχης και κερδοσκοπίας σε όλες τις εποχές, αναφέρονται για πρώτη φορά στον Όμηρο, όταν λέει ότι ο Πάτροκλος είχε σκοτώσει πάνω στο παιχνίδι τον φίλο του Κλεισώνυμο «χολωθείς αμφ’ αστραγάλοισιν». Ενα παιχνίδι το οποίο σε πολλά σημεία του μοιάζει με το σημερινό, παιζόταν από παίκτες καθισμένους κυκλικά, ενώ κάποιος από αυτούς αναγορευόταν σε βασιλιά κατόπιν κλήρωσης.

Από τη θέση των αστραγάλων, μετά από κάθε ριξιά, εξαρτιόταν η επιτυχία του παίκτη. Οι αρχαίοι μάλιστα έδιναν ονόματα στις διάφορες ριξιές, τα οποία επέτρεπαν στους έμπειρους παίκτες να κάνουν γρήγορους υπολογισμούς.

Το μέγα πάθος για τους αστραγάλους φαίνεται και μέσα από ένα στιγμιότυπο το οποίο μας μεταφέρει ο Πλούταρχος. Ο Αλκιβιάδης παίζοντας κάποτε αστραγάλους με τους φίλους του στη μέση του δρόμου αρνήθηκε να σταματήσει για να περάσει μια άμαξα, αντίθετα προκάλεσε τον αμαξά να περάσει από πάνω του, προκειμένου να τους χαλάσει το παιχνίδι.

Ένα άλλο αρχαιοελληνικό παιχνίδι, η τηλία, έφθασε ως τις μέρες μας ως τάβλι, αφού στη ρωμαϊκή εποχή έγινε το παιχνίδι των «12 γραμμών», η τάμπουλα, και στο βυζαντινό το τάβλιον.

Σκηνές που εικονίζονται πάνω στα αρχαία αγγεία μιλούν σαφέστατα για μια άλλη ενασχόληση των αρχαίων Αθηναίων: στοιχήματα για κόκορες, για ορτύκια, καμιά φορά και για σκυλιά. Ο τζόγος σε όλη του την ένταση. Οι παίκτες στοιχηματίζουν ολόκληρες περιουσίες στα ζώα που κτυπιούνται, τα οποία άλλωστε έχουν αναθρέψει γι’ αυτόν τον σκοπό.

Τους καλλιεργούν την επιθετικότητα, δίνοντάς τους σκόρδο και κρεμμύδι, και δένουν στα πίσω νύχια των πετεινών μεταλλικά πλήκτρα για να προκαλούν στον αντίπαλο θανάσιμα τραύματα.

Ιδιαίτερα αγαπητό παιχνίδι ήταν και ο αρτιασμός, τα μονά – ζυγά δηλαδή, που μπορεί να παιζόταν με αμύγδαλα ή κουκιά, οπότε μικρό το κακό, μπορεί όμως και με αργυρά ή χρυσά νομίσματα, μετατρεπόμενο αυτομάτως σε τυχερό. Το ίδιο και η οστρακίνδα, το σημερινό κορόνα – γράμματα, που παιζόταν με ένα όστρακο στην αρχαία Ελλάδα και ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή με νόμισμα.

Το βέβαιο είναι ότι τα τυχερά παιχνίδια δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας αλλά η αφετηρία τους βρίσκεται στις απαρχές των ανθρώπινων κοινωνιών. Ίσως γιατί πηγάζουν από την ανθρώπινη φύση, που θέλει να προκαλέσει την τύχη, να αντιμετωπίσει τη μοίρα και να παλέψει μαζί της.

Με όποια αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση όμως η επιβίωσή τους επιβεβαιώνει τη διατήρηση αρχαίων συνηθειών ως συνέχεια του ίδιου πολιτισμού από τους μινωικούς χρόνους ως σήμερα.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το σχήμα του DNAείναι γνωστό σε όλους μας, αυτό που δεν είναι γνωστό είναι μεγάλη ομοιότητα με το κηρύκειο του Ερμή και το σήμα του Ασκληπιού στην αρχαία Ελλάδα!

Το κηρύκειο του Ερμήέχει μεγάλη ομοιότητα με το έμβλημα του Ασκληπιού, το οπαίο στην συνέχεια υιοθετήθηκε από τους γιατρούς και την ιατρική επιστήμη.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ασκληπιός διδάχθηκε την επιστήμη της ιατρικής από τον Χείρωνα, έχει γίνει τόσο διάσημος γιατρός που όχι μόνο βοήθησε τους ανθρώπους να ξεφύγουν το θάνατο, αλλά όπως αναφέρεται με την επιστήμη του ανάστησε και πολλούς νεκρούς (Απολλόδωρος« G118-120 Βιβλιοθήκη »). Στην Οδύσσεια του Ομήρου έχουμε και άλλες πληροφορίες, το όνομα Κίρκη δεν είναι τυχαίο, αλλά τα γράμματα που το αποτελούν βρίσκονται και στην λέξη κηρύκειο.

Το όνομα του γιου του Οδυσσέα και της Κίρκης είναι Τηλέγονος [Τηλε (= μακριά από) και γόνος]. Η Κίρκη είχε τέσσερις θεραπευτές («αμφιπόλους»: κ 348-349), όσες και οι βάσεις του DNA, θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο γεγονός αλλά ας μην ξεχνάμε πως έχει σωθεί μόλις το 3% των έργων των αρχαίων συγγραφέων.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο το κηρύκειο του Ερμήείχε εφευρεθεί από το μάντη Τειρεσία όταν και βρήκε στην Κυλλήνη δύο ζευγαρωμένα φίδια και επειδή τα χώρισε πληγώνοντας τα μετατράπηκε σε γυναίκα. Ο Τειρεσίας για να χωρίσει τα δύο φίδια χρησιμοποίησε ένα ραβδί. Τα φίδια τυλίχτηκαν αντικριστά πάνω στο ραβδί σε σχήμα 8 και στην κορυφή παίρνοντας έτσι το σχήμα φ. Ο αριθμός φ αναφέρεται από τον Πυθαγόρας τον 5ο αιώνα πχ τον οποίο και χρησιμοποίησαν ο Ικτίνος ο  Φειδίας και ο Καλλικράτης στην κατασκευή ναών αλλά και οικοδομημάτων. Το σχήμα που πήραν τα δύο αυτά φίδια καθώς τυλίγονταν πάνω στο ραβδί μοιάζει εκπληκτικά με τον έλικα του DNA. Αργότερα ο Τειρεσίας συνάντησε τα φίδια ζευγαρωμένα οπότε και έγινε και πάλι άνδρας.

Ένας άλλος μύθος λέει ότι κάποτε ο Ερμής βρήκε δύο φίδια να μάχονται το ένα το άλλο, έτσι χρησιμοποίησε το ραβδί του για να τα χωρίσει από τότε λοιπόν το σύμβολο των φιδιών πάνω στο ραβδί στολισμένο με τις φτερούγες του Θεού Ερμή συμβολίζει την ομόνοια και την πάταξη της διχόνοιας.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το κηρύκειο συμβολίζει της δύο αντίθετες δυνάμεις μέσω των οποίων είναι αναγκασμένη να λειτουργεί η ανθρώπινη αντίληψη. Συμβολίζει το αρσενικό και το θηλυκό που ενώνονται προκειμένου να δημιουργηθεί ο άνθρωπος. Επίσης τα φίδια μπλέκονται σχηματίζοντας εφτά κύκλους που λέγεται ότι συμβολίζει το DNA. O αριθμός 7 μόνο τυχαίος δεν είναι καθώς χρησιμοποιείτε κατά κόρον στην αρχαιότητα.

Για πολλούς η Ελληνική Μυθολογία αποτελεί πηγή φαντασίας των προγόνων μας , αλλά το γεγονός ότι πολλά πράγματα τα οποία βλέπουμε ως τυχαία σύμβολα στον αρχαίο κόσμο, τα συναντάμε καθώς εξελίσσεται η επιστήμη, θα πρέπει να μας κάνει να αναρωτηθούμε, μήπως τελικά γνωρίζουμε ελάχιστα για τους προγόνους μας…;

Πηγή: Απολλόδωρος «G118-120 Βιβλιοθήκη»

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το κύπελλο χρονολογείται στους γεωμετρικούς χρόνους  περίπου 750-700 π.Χ. και πιστεύεται ότι φτιάχτηκε σε εργαστήριο της Ρόδου.

Σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο Villa Arbusto στο χωριό Lacco Ameno, στο νησί της Ίσκιας, στην Ιταλία. Στο νησί Ίσκια δημιουργήθηκε η πρώτη αποικία των αρχαίων Ελλήνων από αποίκους που προέρχονταν από τη Χαλκίδα, στο πρώτο μισό του 8ου αιώνα και ονομάστηκε Πιθηκούσα. Ξεκινώντας από κει ίδρυσαν στην απέναντι ακτή την Κύμη. Οι Έλληνες άποικοι της ιταλικής Κύμης ( Cuma) ίδρυσαν στη συνέχεια την πόλη Παρθενόπη, με κέντρο το σημερινό κάστρο Όβο, για να ελέγχουν οι Κουμάνοι τον κόλπο της Νάπολης. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε οικισμός με το όνομα Παλαιόπολη που εξελίχθηκε σε πόλη με το όνομα Νεάπολις.

Το κύπελλο φέρει μια επιγραφή τριών γραμμών που έχει χαραχθεί στα πλευρά του σε μεταγενέστερο χρόνο και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως δώρο ταφής σε ένα νεαρό αγόρι. Η επιγραφή είναι ένα από τα παλαιότερα γνωστά δείγματα γραφής του ελληνικού αλφαβήτου, και καθορίζεται ως ισάξιο με αυτό της οινοχόης του Δίπυλου της Αττικής. Και οι δύο αυτές οι επιγραφές στα αρχαία αυτά σκεύη χρονολογούνται γύρω στο 740-720 π.Χ. και φέρονται ως συνδεδεμένες με την ευβοϊκή γραφή (*) . Η επιγραφή δεν είναι ακέραια αφού έχουν χαθεί ορισμένα θραύσματα από το κύπελλο, ωστόσο γίνεται κατανοητή.

Διαβάζεται από δεξιά προς αριστερά, οι λέξεις χωρίζονται και αποτελείται από τρεις στίχους. Ο δεύτερος και ο τρίτος είναι γραμμένοι στο εξάμετρο του έπους.

«Του Νέστορα... το κύπελλο είναι καλό για να πίνεις. Αλλά όποιος πιει από το κύπελλο αυτό, αμέσως θα καταληφθεί από την επιθυμία έρωτα για την όμορφη στεφανωμένη Αφροδίτη».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Οι μελετητές της γραφής, πέρα από τον  σχηματικό χαρακτήρα της ελληνικής αλφαβήτου, εντοπίζουν και μια  σαρκαστική διάθεση στο περιεχόμενό της, καθώς αναφέρεται στο πλούσιο και θρυλικό Κύπελλο του Νέστωρα της Ιλιάδας. Ο Αθήναιος ο Ναυκρατίτης μας πληροφορεί ότι στις απέναντι ιταλικές ακτές, στην Καπύη, υπήρχε ένα ιερό της Αρτέμιδος, όπου φυλασσόταν ένα κύπελλο που λεγόταν ότι ανήκε στον μυθικό Νέστορα κι είχε αποκτήσει μαγικοθρησκευτική αξία.

Αυτοί που έγραψαν την επιγραφή είχαν διαβάσει την Ομηρική Ιλιάδα; Πολύ πιθανό. Ακόμη κι αν δεν υπάρχει εξάρτηση της επιγραφής από τον Όμηρο, υπάρχει σίγουρα μεγάλη σχέση. Ο Όμηρος θα πήρε από την παλιότερη επική παράδοση και το ενσωμάτωσε στο ποίημα, όπως έκανε και με άλλα όμορφα έργα της μεταλλοτεχνίας, σκεύη και όπλα. Αυτός που έγραψε την επιγραφή, και αν δεν ήξερε την Ιλιάδα, ήξερε σίγουρα την επική παράδοση. Η επιγραφή μας αποδεικνύει ότι τον 8ο αι. οι θαλάσσιες επικοινωνίες ήταν πολύ πυκνές και οι Έλληνες μετέφεραν την επική παράδοση και τον Όμηρο μέχρι τις ακτές της Ιταλίας. Στο αγγείο μας χάραξαν όμορφους εξάμετρους στον πιο μακρινό τόπο αποικισμού στη Δύση από τον 8ο αιώνα.

Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν πως οι επιγραφές αυτές δεν είναι τίποτε περισσότερο, από ένα στιχουργικό παιχνίδι συμποσίου, στο οποίο οι τρείς συνδαιτημόνες συμπληρώναν πάνω στην κούπα από όπου έπιναν κρασί  κι από έναν μικρό στίχο (κάτι σαν τις Κρητικές μαντινάδες). Ένας πότης έγραψε την πρώτη γραμμή, ένας δεύτερος την άλλη, κ.ο.κ. Αυτό ενισχύεται  από την διατύπωση του τελευταίου στίχου, που πολύ κομψά αναφέρεται στη σεξουαλική διέγερση του πότη. Όταν αυτή την εποχή στους υπολοίπους πολιτισμούς, ελάχιστοι γνώριζαν γραφή εκτός των ανακτόρων, οι αρχαίοι Έλληνες, ακόμα και ως  απλοί ταξιδιώτες ή έμποροι,  χαίρονταν την ζωή «γράφοντας» μαντινάδες σε μια κούπα γύρω από ένα τραπέζι, υμνώντας την χαρά της ζωής...

Υπάρχει όμως και μία ακόμα εκδοχή. Το κύπελλο βρέθηκε στον τάφο ενός αγοριού, δέκα έως δεκατεσσάρων το πολύ χρονών. Ενός παιδιού που δεν πρόλαβε να γνωρίσει ούτε την ευθυμία του κρασιού, ούτε τις ερωτικές χαρές της Αφροδίτης. Ίσως αυτή η επιγραφή να ήταν μία ευχή ώστε να μπορέσει το αγόρι να χαρεί στον άλλο κόσμο αυτό που ο τόσο πρόωρος θάνατος του στέρησε στην επίγεια ζωή.

Ίσως γνωρίζοντας τον μικρό άτυχο φίλο, έγραψαν στον  μικρό άτυχο κύριο του κυπέλλου, όπως κι αν τον έλεγαν, να κατορθώσει εκεί που βρίσκεται στον άλλο κόσμο, να χαρεί τον πόθο και τις ηδονές της γλυκοστεφανωμένης Αφροδίτης, όπως αναμφίβολα θα του άξιζε. Όπως αξίζει σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη...!

(*)Οι επιστήμονες θεωρούν πως το Ευβοϊκό αλφάβητο είναι αυτό στο οποίο βασίστηκε το λατινικό αλφάβητο που το πήραν οι Λατίνοι ή απευθείας από τους Έλληνες αποίκους ή μέσω των Ετρούσκων. Θεωρείται πως από τους Χαλκιδείς αποίκους διαδόθηκε σε όλη την Ιταλία το Χαλκιδικό αλφάβητο, που επί Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας καθιερώθηκε σε όλο το δυτικό κόσμο ως Ρωμαϊκό. Το Χαλκιδικό αλφάβητο περιείχε 7 γράμματα του λεγομένου πλέον λατινικού αλφαβήτου: C, D, F (δίγαμμα), L, P, R, και S! Τα αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι το ιδιότυπο «χαλκιδικό» αλφάβητο, στο οποίο το Σ γραφόταν ως C, το Δ ως D, το Ξ ως Χ, το Ρ ως R και το Υ ως U είναι το λατινικό (ετρουσκικό) αλφάβητο.

Σύνθεση με προσθήκες από διάφορες διαδικτυακές πηγές, και από εκπομπή (the Greeks) του National Geographic.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

«Τα μάτια του Ηνίοχου μαγνητίζουν», αποφαίνονται κάποιοι από τους μελετητές του μοναδικού ορειχάλκινου αγάλματος.

Το περίοπτο άγαλμα, με το μοναδικό βλέμμα έχει μια δική του, αποκλειστική, αίθουσα στο Μουσείο των Δελφών. Δεν αρκεί μια περαστική ματιά για να το δεις. Πρέπει να σταθείς, κοιτάζοντάς το προσεκτικά απ'όλες τις πλευρές, θαυμάζοντας ένα πλήθος από λεπτομέρειες στο σώμα και στον περίτεχνο, χάλκινο χιτώνα του.

Τα μάτια του Ηνίοχουμοιάζουν ζωντανά. Ίσως, κανένα άλλο άγαλμα δεν δίνει αυτή τη μοναδική αίσθηση.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Λένε ότι στο πρόσωπό του έχει αιχμαλωτιστεί η στιγμή αμέσως μετά τη νίκη και η ικανοποίηση του νικητή, χωρίς να έχει σβήσει ακόμη από την έκφραση του προσώπου η ένταση, αλλά και η αυτοσυγκέντρωση που απαιτούσε ο αγώνας, με το τέθριππο.

Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα γλυπτά της αρχαίας Ελληνικής τέχνης της πρώιμης κλασικής εποχής. Η δημιουργία του χρονικά τοποθετείται αμέσως μετά τους Περσικούς πολέμους, ενώ ως δημιουργός του έχει προταθεί ο Πυθαγόρας από το Ρήγιο ή, κατ'άλλους, ο Κάλαμις ή ο Κριτίας.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το άγαλμα έχει ύψος 1.80μ. και είναι μέρος ενός συνόλου γλυπτών που αφιερώθηκαν στον Απόλλωνα από τον Πολύζαλο, που ήταν τύραννος της Γέλας, στη Σικελία και έχει υμνήσει τις νίκες του ο Πίνδαρος.

Για τους βολβούς των ματιών χρησιμοποιήθηκε λευκό σμάλτο, ώστε να υπάρχει μια τέλεια απόδοση που προσεγγίζει απόλυτα ένα φυσικό ανθρώπινο μάτι. Για την ίριδά τους χρησιμοποιήθηκε καστανή ημιπολύτιμη πέτρα, ενώ οι κόρες των ματιών είναι κατάμαυρες. Οι βλεφαρίδες αποδόθηκαν με μικρά χάλκινα σύρματα, ενώ λεπτά φύλλα κοκκινωπού χαλκού ζωντανεύουν τα σαρκώδη χείλη του.

Τα μαλλιά του μοιάζουν να είναι ακόμη υγρά από τον ιδρώτα, στο τέλος της υπερπροσπάθειας για τη νίκη. Είναι κολλημένα στο κεφάλι, σε μικρούς βοστρύχους και συγκρατούνται από μια ένθετη ασημένια ταινία, που περιδένει το κεφάλι. Αυτή η μαιανδρική κορδέλα στο κεφάλι λέγεται ότι είναι το επίσημο έμβλημα των νικητών Καβείρων.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Το χάλκινο αυτό σύνολο έμεινε στη θέση του περίπου ενάμισι αιώνα, και κατακρημνίσθηκε το 373 π.Χ., από ένα μεγάλο σεισμό, που συντάραξε το Ιερό των Δελφών και σώριασε σε ερείπια πολλά από τα κτίσματά του, ακόμη και τον ίδιο τον ναό του Απόλλωνα.

Ο περιηγητής Παυσανίας που επισκέπτεται τους Δελφούς στο δεύτερο μισό του 2ου μ.Χ. αιώνα, ενώ περιγράφει με λεπτομέρειες το Ιερό του Απόλλωνα και τα αγάλματα που βρίσκονται εκεί, δεν αναφέρει καθόλου τον Ηνίοχο. Όπως φαίνεται άλλωστε, στις περιγραφές του, πολλά από τα ιερά των Δελφών είχαν σωριαστεί ήδη σε ερείπια.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ο αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος σε ένα κείμενό του χρησιμοποιεί την έκφραση «ξυπνή ματιά», για να περιγράψει με αυτό τον τρόπο το «ζωντανό» βλέμμα του εξαίσιου αγάλματος. Ο αείμνηστος αρχαιολόγος δεν είναι ο μοναδικός που αναφέρεται στα μάτια και στο βλέμμα αυτού του εντυπωσιακού χάλκινου άνδρα της αρχαιότητας, και δεν είναι μόνο τα μάτια του που εντυπωσιάζουν,αλλά και τα χέρια του, που κρατούν με στιβαρό τρόπο τα ηνία του τέθριππου. Το ίδιο εκπληκτική είναι και η απόδοση των ποδιών του Ηνίοχου, που πατούν στέρεα στο βάθρο, με τις φλέβες τους να δίνουν την εντύπωση ότι σφύζει μέσα τους το αίμα.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Στο εσωτερικό μέρος του βραχίονα «πάλλονται» οι φλέβες.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Πηγή: iefimerida.gr

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Κατά την μυθολογία ο Διόνυσοςμεγάλωσε στο όρος της Νύσσας αλλά και λαμβάνοντας υπʼ όψιν το ακόλουθο απόσπασμα του Αρριανού από τα "Ινδικά"σχετικά με την καταγωγή των Σίβας ή Σίνδων και λαμβάνοντας υπʼ όψιν την ετυμολογική συγγένεια των Σίβας με την Ινδική Θεότητα Σίβα.: "Όσον αφορά τους Σίβας οι οποίοι ήταν γένος Ινδικόν επειδή ορισμένοι τους είδαν να ντύνονται με δέρματα, ισχυρίζονται ότι είναι υπολείμματα του στρατού εκ της εκστρατείας του Ηρακλέους επειδή μάλιστα οι Σίβαι φέρουν και ράβδο ώς ανάμνησιν του ροπάλου του Ηρακλέους".

Ενώ στα "Αργοναυτικά"του Ορφέως στίχος 1046 διαβάζουμε: "Επειτα τρέχοντες (η Μήδεια και ο Ιάσων) το ρεύμα του ποταμού Φάσι λογω ανοησιών εις το μέσο της πεδιάδος έφτασαν που κατοικούν οι Γυμνοί, οι Βουονόμαι,και οι αγρότες Άρκυες, επίσης και η φυλή των Κερκετικών υπερήφανων Σινδών". Η σημερινή φυλή των Σίντ. Οι Ιερείς στο Θιβέτ σε τελετουργικό χορό εχουν περικεφαλαίες που φοράνε. Υπήρχαν αρχαίες ελληνικές πόλεις που ιδρύθηκαν από τον Διόνυσο στην δυτική Κίνα με ονόματα Ιαχή, Αιγίς, Κέρβερος και αργότερα ιδρύθηκαν και άλλες τήν ελληνιστική εποχή.

Ο Μ. Αλέξανδρος, μας λέει ο Αρριανός, κατά την εκστρατεία του στην Ασία, συνήντησε Έλληνες στην πόλη Νύσσα, από το Διο-Νυσσος από την εκστρατεία του Διονύσου και καλλιεργούσαν την άμπελο που τους δίδαξε ο Διόνυσσος. Η εκστρατεία έγινες πρίν από χιλιάδες χρόνια και τώρα έρχονται οι αρχαιολόγοι να επιβεβαιώσουν την μεγάλη εποποίια του Διονύσου. Οι μούμιες είναι από Έλληνες του Διονύσου και η ελληνική παρουσία στην Κίνα ίσως ξεκινάει από το 2.000πΧ δηλ. πάει πίσω ακόμα 1.700 χρόνια από τον Μέγα Αλέξανδρο.

Και λέμε ίσως διότι προς την Ασία εξεστράτευσε και ο Ηρακλής παλαιότερος του Διονύσου. Στη «λεκάνη» του Ταρίμ, στην επαρχία Xinjang της Κίνας, βρίσκεται η έρημος Τάκλα Μακάν, στην οποία ανακαλύφθηκαν μούμιες με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Οι μούμιες είναι σχεδόν 4.000 ετών, αφού χρονολογούνται από το 2.000 π.χ. Λόγω του χρώματός τους, έχουν ονομαστεί »λευκές μούμιες».

Εξαιτίας της ξηρασίας της ερήμου, πολλές από τις μούμιες διατηρούν τα χαρακτηριστικά τους, ενώ σώζονται και αρκετά ενδύματα. Τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών είναι εντυπωσιακά, καθώς αποδεικνύουν την ύπαρξη μεταναστών από την Ευρώπη στην ευρύτερη περιοχή του Ταρίμ. Οι μούμιες δεν έχουν σχιστά μάτια και είναι ψηλότερες από τους Ασιάτες. Το χρώμα των μαλλιών τους έχει κυρίως ξανθές και καστανές αποχρώσεις και το πρόσωπο φέρει «γωνίες».

Τα ρούχα που δεν έχουν αλλοιωθεί, καθώς και κάποια ταφικά ευρήματα παραπέμπουν σε Ευρωπαϊκούς λαούς. Εχει καταγραφεί η ύπαρξη Ευρωπαίων στην περιοχή. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος είχε λάβει αναφορές για την ύπαρξη ανθρώπων στη «λεκάνη» του Ταρίμ, που είχαν ανοιχτοκίτρινα μαλλιά, γαλανά μάτια και ύψος πολύ μεγαλύτερο από αυτό των Ασιατών. Για όσους ήξεραν την πανάρχαια εκστρατεία του Διονύσου στην Κίνα που έχει καταγραφεί στα «Διονυσιακά» του Νόννου δεν εκπλήσσεται τώρα από την αποκαλυψη του BBC ότι ο περιβόητος πήλινος στρατός στην σινική επικράτεια φτιάχτηκε από Έλληνες. Απόδειξη ότι η πανάρχαια εκστρατεία του Διονύσου στην Κίνα ήταν γεγονός είναι η διάσημη μούμια της Λουλάν, αφού πρόκειται για μια Καυκασια γυναίκα που προέρχεται από μια εποχή στην οποία απλά δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στη Κίνα.

Η εκστρατεία του Διονύσου σε Κίνα και Ινδία, αναφέρεται στα «Διονυσιακά»του Νόννου, και υπάρχει στην Κίνα η επαρχία Γιουνάν που σημαίνει «Ιωνία» όπου καλλιεργούνται αμπέλια και παράγεται κρασί! Ο Διόνυσος ήταν ο θεός του κρασιού. Η Λουλάν πέθανε πριν απο 3.800 χρόνια κατά τη διάρκεια ενός εμπορικού ταξιδιού, στον θρυλικό «Δρόμο του Μεταξιού», αλλά αυτό έγινε γνωστό μόλις το 1980. Δρόμος του μεταξιού ονομάζεται η διαδρομή που ακολουθούσαν οι έμποροι και οι εισαγωγείς αγαθών μεταξύ Ευρώπης και Κίνας. Η ξηρότητα του κλίματος και τα αλατούχα εδάφη διατήρησαν την Λουλάν και τις άλλες μούμιες σε άριστη κατάσταση.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Η μούμια ονομάστηκε «η ωραία κοιμωμένη«, επειδή τα έντονα χαρακτηριστικά του προσώπου της διατηρήθηκαν ακόμα και μετά θάνατον. Δυστυχώς η περιοχή Tarim που βρέθηκαν οι μούμιες είναι πολιτικά ασταθής και γι΄αυτό η ανακάλυψη τους θεωρήθηκε ως αιτία αποσταθεροποίησης και υποκίνησης ταραχών. Μαρτυρίες για την ύπαρξη των «Τόχαρων» υπήρχαν στην αρχαιότητα, εξ αιτίας όμως της μεγάλης αποστάσεώς τους από την Ευρώπη, δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε αυτές και θεωρήθηκαν μύθος ή φαντασία.

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει μία περιγραφή για τους Σηρες, (λαοί της Κίνας από Έλληνες και Ρωμαίους) που έγινε στον Αυτοκράτορα Κλαύδιο από μία πρεσβεία από την Ταυροφάνη (Κεϋλάνη). Σύμφωνα με τα λεγόμενα των Κεϋλανών πρέσβεων, οι άνθρωποι στη Βορειοδυτική Κίνα ήταν πολύ ψηλοί, είχαν πυρόξανθα μαλλιά και γαλάζια μάτια. Αλλά και κινεζικές μαρτυρίες, που αναφέρονται στους κατοίκους της συγκεκριμένης περιοχής σε μία περίοδο ιστορικής καταγραφής 1.000 χρόνων, περιγράφουν ψηλούς σωματότυπους με μπλε ή πράσινα μάτια, μακριές μύτες, πολλά γένια και κόκκινα ή ξανθά μαλλιά.

Οι Αρχαίοι Έλληνες ανέφεραν ως Τόχαρους, τους κατοίκους της Βακτριανής που κατέλυσαν τα ελληνιστικά βασίλεια της Ινδικής Χερσονήσου. Ονομάζονταν από τους Έλληνες «Τόχαροι» και από τους Ινδο- Αρίους «Τουσάρα» και εισήλθαν, στη περιοχή της Βακτρίας από την κοιλάδα του Ταρίμ καταδιωκόμενοι από την επέλαση των Ούννων και κάποιων πρωτο-τουρκικών λαών στην περιοχή τους. Οι δε Τούρκοι της Μογγολίας αναφέρονταν στους κατοίκους της περιοχής του Ταρίμ, λέγοντας ότι αυτοί μιλάνε την «τόξρι» γλώσσα. Το εθνονύμιο «Τόχαροι», χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Μύλερ, το 1907 και μετά από τους επιστήμονες που αποκρυπτογράφησαν τα «τοχαρικά» κείμενα. Ορισμένοι θεωρούν ότι οι Τόχαροι που ανέφεραν οι Αρχαίοι Έλληνες είναι κάποιο περσικό φύλο και όχι οι κάτοικοι της κοιλάδας του Ταρίμ οι οποίοι ονομάζονταν αλλιώς.

Τον 6ο και 8ο αι. μ.Χ. οι Τόχαροι της περιοχής του Κιούτσι, αυτοαποκαλούνταν Κούζινε και οι δε κάτοικοι του Αγνιντέσα, Αάρσι (αργυροί ή λευκοί στη γλώσσα τους). Σύμφωνα δε με τον Ντάγκλας Ανταμς, οι Τόχαροι αυτοαποκαλούνταν Άκνι,(ακρίτες στη γλώσσα τους). Θα περίμενε λοιπόν κανείς τα τοχαρικά να είναι και αυτά μία σάτεμ ευρωπαϊκή γλώσσα αλλά αντιθέτως με έκπληξη, οι γλωσσολόγοι διαπίστωσαν ότι είναι μια κέντουμ δηλ. μία δυτική ευρωπαϊκή γλώσσα.

Ένας θύλακας δυτικής γλώσσας στα βάθη της Ασίας περικυκλωμένος από ανατολικές ευρωπαϊκές και ασιατικές γλώσσες. Και ενώ όλοι περίμεναν ότι οι Τόχαροι θα ήταν ιρανογενείς, καθώς οι Πέρσες ήταν οι μόνοι ευρωπαίοι που έφθασαν τόσο βαθιά στην Ανατολή ως το σημερινό Τατζικιστάν, τη Σογδιανή και τη Χωρασμία, τελικά αποκαλύφθηκε ότι κάποιοι άλλοι ευρωπαίοι και μάλιστα δυτικοευρωπαίοι εγκαταστάθηκαν στα σύνορα με τη Κίνα.

Και ενώ το παράδοξο αυτό συναντιέται και στη σύγχρονη αλβανική που είναι μία ανατολική ευρωπαϊκή σάτεμ γλώσσα δίπλα σε δυτικές ευρωπαϊκές γλώσσες, της οποίας η ύπαρξή της εκεί αιτιολογείται από μία μεταγενέστερη μετακίνηση του πληθυσμού των Αλβανών δυτικότερα υπό την πίεση εισβολέων Ούννων, Τούρκων, Βουλγάρων, η μετακίνηση του τοχαρικού πληθυσμού πέρα από τους περσικούς δεν εξηγείται καθώς δεν είναι γνωστή σε μας καμία μετακίνηση πληθυσμού από τη Δυτική Ευρώπη προς την Ανατολή και μάλιστα τόσο βαθιά στην Ασία.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Έτσι θεωρείται ότι οι Τόχαροι κατοικούσαν αρχικά στη περιοχή της νότιας Ρωσίας και μετέπειτα δίπλα σε σλάβικους πληθυσμούς, καθώς παρατηρείται μία σλαβική επιρροή στο λεξιλόγιό τους. Το πολιτειακό σύστημα των Τοχάρων δεν διέφερε πολύ από το επικρατούν στην Ευρώπη την ίδια εποχή. Όπως και οι Αρχαίοι Έλληνες, οι Τόχαροι ζούσαν σε πόλεις -κράτη. Σε αυτά ένας βασιλιάς και ένα συμβούλιο γερόντων, αποφάσιζαν για όλα τα θέματα της πόλης-κράτους.Οι Τόχαροι βασιλείς κάθονταν σε θρόνους με σκαλισμένα λιοντάρια,γεγονός που προκάλεσε εντύπωση στους Κινέζους απεσταλμένους που πρωτοαντίκρισαν θρόνο, πρώτη φορά στα τοχαρικά βασίλεια και περιέγραψαν ότι ο Τόχαρος βασιλιάς κάθεται σε ένα κρεβάτι με λιοντάρια, καθώς δεν ήταν γνωστή σε αυτούς και στην Ασία ευρύτερα η έννοια της καρέκλας. Ο δρόμος του μεταξιού περνούσε από τα τοχαρικά βασίλεια, ήταν αυτός που τους έδωσε πλούτο αλλά και ουσιαστικά αυτός που συντέλεσε στην εξαφάνισή των Τόχαρων. Λόγω του εμπορίου και του πλούτου στα τοχαρικά βασίλεια πολλοί λαοί ενδιαφέρθηκαν για την περιοχή.

Οι θαυμαστοί «Γιαβάνας» (Ίωνες) περιγράφονται στα ινδικά έπη ως συμμετέχοντες σε ένα είδος αρχαίου παγκόσμιου πόλεμομυ όπου χρηιμοποιήθηκαν όπλα που είχαν ανυπολόγιστη ισχύ. Στη Μαχαμπαράτα, το Ινδικό έπος, πολλοί ερευνητές ανακαλύπτουν περιγραφές που θυμίζουν σύγχρονα πολεμικά μέσα , άρματα μάχης, πυραύλους και ατομικές βόμβες. Υπάρχει περιγραφή που παραπέμπει σε ατομική έκρηξη. «Η καταστροφή ήρθε από μια λάμψη που έμοιαζε να έχει όλη τη δύναμη του σύμπαντος κι ύστερα υψώθηκε σε μια στήλη καπνού και φωτιάς τόσο μεγάλη που έλαμπε σαν 10.000 ήλιοι μαζί. Ήταν ένα γιγαντιαίος άγγελος θανάτου που μετέτρεψε σε μια στιγμή σε στάχτες μια ολόκληρη φυλή.

Τα κορμιά κάηκαν σε βαθμό που έγιναν αγνώριστα. Τα μαλλιά και τα νύχια έπεσαν, τα κεραμικά έσπασαν και τα πουλιά έγιναν άσπρα». Αυτό θα μπορούσε να είναι ότι έπαθαν οι κάτοικοι στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα. Να επιστρέψουμε στο ζήτημα της Κίνας. Η Κίνα διαθέτει μια νότι επαρχία της που αναφέρεται ως «Γιουνάν» (Ιωνία). Εκεί και μόνο εκεί οι κάτοικοι καλλιεργούν αμπέλια. Ήταν το σήμα κατατεθέν του Διονύσου. Κάποιος τους το έμαθε από τα αρχαία χρόνια. Για πολλούς ακόμα και οι χοροί των κατοίκων έχουν κάποια συγγένεια με τους αρχαίους ελληνικούς, αυτό δεν είμαστε σε θέση να το κρίνουμε απλά το αναφέρουμε. Πάντως ο χορός των ανδρών στην επαρχία Γιουνάν θυμίζει λιγάκι «Πυρίχειο».

Τυπικά, ο Αλέξανδρος κατέκτησε και κράτησε την αυτοκρατορία του Δαρείου για μόλις εννέα χρόνια (334-323 π.Χ.), αλλά το σοκ που επέφερε στην ιστορία αυτού του κόσμου έμελλε να κρατήσει αιώνες. Χάρη στην αίγλη του ονόματός του, οι επίγονοι κατόρθωσαν μετά τον θάνατό του να κρατήσουν για δύο αιώνες τα φέουδα που μοιράστηκαν, παρά τους συνεχείς πολέμους μεταξύ τους. Ο Μέγας Αλέξανδρος ίδρυσε το 329 π.Χ. την Αλεξάνδρεια την εσχάτη στην είσοδο της κοιλάδας της Φεργκάνας, στο σημερινό Τατζικιστάν.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Ο Ευθύδημος ο βασιλιάς του Ελληνιστικού βασιλείου στη Βακτριανή επέκτεινε το βασίλειο του στη Σογδιανή και έκανε εκστρατείες ως το Σόλεκ. Αλλά και η Κίνα είχε εμπορικές συναλλαγές με τους Τόχαρους. Οι Κινέζοι έστελναν πρεσβείες για να πάρουν τα «θεϊκά» τοχαρικά, όπως τα αποκαλούσαν, άλογα, που ήταν μεγαλύτερα από τα μογγολικά και κρατούσαν πάνω τους κατάφρακτους ιππείς της Σογδιανής, της Φεργκάνα και της Παρθίας. Με την τοχαρική αυτοκρατορία του Κουσάν, η βόρεια Ινδία ενώθηκε με τη Κεντρική Ασία και την κοιλάδα του Ταρίμ.Ο Πείθων που είχε αναλάβει τις ινδικές κτήσεις στην κοιλάδα του Ινδού και ο Εύδημος που είχε πάρει τη διοίκηση του Παντζάμπ έμειναν στις κτήσεις τους ως το 316 π.Χ., για να πάρει τη θέση τους η ινδική δυναστεία του Τσαντραγκούπτα Μαουρία. Ως τον πρώτο αιώνα π.Χ. τις κτήσεις της Δύσης τις κατέλαβαν οι Ρωμαίοι και εκείνες της Ανατολής οι διάδοχοι των Περσών, Πάρθοι. Οι Έλληνες κατόρθωσαν να συστήσουν στα εδάφη του Αφγανιστάν και του Πακιστάν το ΕλληνοΒακτριανό βασίλειο (206-140 π.Χ.) και να το επεκτείνουν ανατολικά, συστήνοντας το Ελληνο-Ινδικό βασίλειο (180 π.Χ.- 10 μ.Χ.). Τότε, με τα πρώτα κύματα των Ούννων (Ξιον Γκνου για τους Κινέζους) να σαρώνουν τα πάντα, τελείωσε το παιχνίδι εξουσίας των Ελλήνων.

Τα ελληνικά Βασίλεια καταλύθηκαν από κύματα προσφύγων από τους νομάδες Τοχαρους της Κεντρικής Κίνας. Οι Ουννοι το 160-150 π.χ. από την Μογγολια εισέβαλαν νότια στην Κίνα, νικησαν και απώθησαν νότια και δυτικά τους λευκούς ευρωπαϊκούς πληθυσμούς που ζούσαν εκεί. Οι Τόχαροι μετακινήθηκαν νοτιοδυτικά, νίκησαν και κατέλυσαν τα ελληνικά Βασίλεια της Κεντρικής Ασίας και της Ινδίας και ίδρυσαν την Αυτοκρατορία των Κουσαν.

Υιοθέτησαν την ελληνική γλώσσα, τον ελληνικό πολιτισμό και την βουδιστική θρησκεία. Και κυριάρχησαν για πολλούς αιώνες. Τους αντικατέστησαν στις αρχές του μεσαίωνα οι Λευκοί Ουννοι, μία λευκή ευρωπαϊκή φυλή νομάδων της Ασίας, γνωστοί και ως Εφθαλιτες Ουννοι. Όταν εμφανίστηκε το Ισλάμ στην γειτονική Περσία και οι Τούρκικες φυλές στην Κεντρική Ασία και Κίνα το κράτος αυτό διαλύθηκε (700 μ.χ.). Οι στρατιώτες του Ευθύδημου (με πρωτεύουσα την Αντιόχεια τη Μαργιανή και ορμητήριο την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη) είχαν εξερευνήσει τις ερημιές στο τωρινό κινεζικό Τουρκεστάν. Ο Στράβων έγραψε χαρακτηριστικά ότι οι Ελληνο-Βακτριανοί «επέκτειναν την αυτοκρατορία τους μακριά ως τους Σήρες(την Κίνα) και τους Φρύνους.

Κινέζοι αρχαιολόγοι λένε ότι η έμπνευση για τον Πήλινο Στρατό που βρέθηκε στον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα! Οι αρχαίοι έλληνες τεχνίτες εκπαίδευαν τους κινέζους τον 3ο αιώνα π.Χ. Μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι το ταξίδι του Μάρκο Πόλο τον 13ο αιώνα ήταν η πρώτη επαφή Ευρωπαίου με τον κινεζικό πολιτισμό. «Τώρα έχουμε στοιχεία ότι υπήρξε στενή επαφή μεταξύ του Πρώτου Αυτοκράτορα της Κίνας και της Δύσης πριν το επίσημο άνοιγμα του Δρόμου του Μεταξιού. Αυτό είναι πιο νωρίς απ’ ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα», λέει ο επικεφαλής αρχαιολόγος Λι Χιουτζέν του Μουσείου του Αυτοκράτορα Κιν Σι Χουάνγκ.

Ευρωπαϊκής προέλευσης μιτοχονδριακό DNA βρέθηκε σε περιοχές της επαρχίας Ξινγιάνγκ που σημαίνει ότι Δυτικοί κατοικούσαν και πέθαναν εκεί πριν και μετά την εποχή του Πρώτου Αυτοκράτορα. Χωρικοί ήταν εκείνοι που ανακάλυψαν τα 8.000 πήλινα αγάλματα θαμμένα σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από τον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα το 1974. Η εξήγηση που δίνει πλέον ο Δρ Χιουτζέν είναι ότι η επιρροή για την κατασκευή τους ήρθε εκτός Κίνας. «Τώρα πιστεύουμε ότι ο Πήλινος Στρατός, οι Ακροβάτες και τα χάλκινα αγάλματα που βρέθηκαν στο σημείο έχουν την έμπνευσή τους στην αρχαία Ελλάδα». Ο Πρώτος Αυτοκράτορας επηρεάστηκε από την άφιξη των ελληνικών αγαλμάτων στην Κεντρική Ασία έναν αιώνα μετά τον Μέγα Αλέξανδρο ο οποίος πέθανε το 323 π.Χ. «Φαντάζομαι ότι ένας έλληνας γλύπτης βρέθηκε εκεί και εκπαίδευσε τους ντόπιος», λέει.

Ένας αμφορέας βρέθηκε στην πόλη Νίγια κάπου 640 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης Kashgar το 1993. Η ανακάλυψη δεν είναι νέα, δηλαδή δεν είναι ούτε του προαναφερόμενου χρόνου. Πηγαίνει αρκετά πίσω. Ο Βρετανός εξερευνητής σερ Όρελ Στέιν, περιδιαβάζοντας την Κίνα το 1903 (106 χρόνια πριν) άκουσε από Κινέζους χωρικούς για την ύπαρξη μιας αρχαίας ελληνικής πόλης κάτω από μεγάλους αμμόλοφους. ( Όταν επιβλήθηκε στην Κίνα το κομμουνιστικό καθεστώς τα αρχαιολογικά ενδιαφέροντα αδράνησαν.).

Ένα δημοσίευμα αυστραλιανής εφημερίδας τάραξε τα ιστορικά ύδατα, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990. Το δημοσίευμα έλεγε για ελληνικό πολιτισμό σε πόλη της Κίνας. Έτσι έχουμε το παράδοξο ότι αφού ο Μέγας Αλέξανδρος έφθασε μέχρι το Γάγγη ποταμό πως υπάρχουν ελληνικές πόλεις στην Κίνα; Μήπως ο Αλέξανδρος έφθασε μέχρι το εσωτερικό της Κίνας; Ή τουλάχιστον, έφθασαν εκεί στρατεύματά του; Αναπάντητα ιστορικά ερωτήματα, αφού δεν υπάρχουν οι ανάλογες ιστορικές πηγές που να τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο. Κι όμως στην Κίνα βρέθηκε αρχαία ελληνική πόλη. Αυτό μας λέει το δημοσίευμα της Μελβούρνης το 1993. Ή για να ακριβολογούμε: σε πανάρχαια κινεζική πόλη είχαν εγκατασταθεί στρατεύματα του Αλεξάνδρου, τα αντικείμενα των οποίων έμελλε να βρεθούν 2.300 χρόνια μετά. Από τη δεκαετία, όμως, του 1980, αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον και έτσι μια ομάδα Κινέζων και Ιαπώνων ερευνητών άρχισε να ψάχνει για την χαμένη πόλη Νίγια κάπου 640 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης Kashgar.

Πράγματι έπειτα από κοπιώδη έρευνα βρήκαν κάτω από τους αμμόλοφους τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Στη διαδικασία της ανασκαφής με μεγάλη έκπληξη εντόπισαν μέσα στα ερείπια έπιπλα ελληνικού στυλ. Βρήκαν δηλαδή, ανάγλυφες παραστάσεις με μαιάνδρους, αμφορείς ελληνικούς με αναπαραστάσεις από τα ομηρικά έπη. Η χρονολόγησή τους ανάγεται στα χρόνια της αλεξανδρινής εκστρατείας. Η ανακάλυψη είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Κανένα ιστορικό στοιχείο δεν υπήρχε που να αναφέρει την παρουσία των Ελλήνων στην κινεζική αυτή επαρχία. Στην αρχαία ελληνική γλώσσα, οι Κινέζοι ονομάζονται ΣΙΝΕΣ (Λεξικό Σταματάκου).

Γερμανοί αρχαιολόγοι απέδειξαν την ύπαρξη τουλάχιστον δώδεκα ελληνικών πόλεων στην Κίνα, πριν αυτές οι αρχαιολογικές αποστολές απελαθούν. Η κινεζική κυβέρνηση διέταξε την κάλυψη των αρχαιολογικών χώρων με λόφους χώματος στους οποίους φυτεύθηκαν δάση. Κανένας από τους πολιτικούς μας δεν απαίτησε την ανασκαφή των χώρων αυτών από ελληνικές αρχαιολογικές αποστολές. Η είδηση των ευρημάτων της ανασκαφής μεταδόθηκε από το κινεζικό πρακτορείο και δημοσιεύθηκε πρώτα στην Αυστραλία και από εκεί αναδημοσιεύθηκε στον ελληνικό Τύπο.

Το 1994 ο Γερμανός ερευνητής Χάρτιγκ Χάουσντορφ επισκέφθηκε την Κίνα, ό­που ταξιδεύοντας στην επαρχία Σενσί της Κεντρικής Κίνας, ανακάλυψε την ύπαρξη πυρα­μίδων οι οποίες ήταν άγνωστες στον δυτικό κόσμο. Το ύψος τους κυμαίνεται από 25 έως εκατό μέτρα και βρίσκονται όλες στην πεδιάδα του Κιν - Τσαν. Όλες εκτός από μία που βρίσκεται βορειότερα στην κοιλά­δα Κιν-Λιν και είναι γνωστή ως η «Μεγάλη Λευκή Πυραμίδα».

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Η πυραμίδα αυτή έχει κολοσσιαίες δια­στάσεις με ύψος που πλησιάζει τα 300 μέτρα και ο Χάουσντορφ την θεωρεί μητρική πυραμίδα των υπο­λοίπων. Υπάρχει επίσης και μία πέτρινη πυραμίδα στο Σαντόγκ με ύψος περί τα 17 μέτρα, η οποία κατά τον Χάουσντορφ είναι κτισμένη με βάση τον Χρυσό Λόγο (Τον αρμονικό αριθμό φ=1,618 της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής). Ο Χάουσντορφ σημειώνει και ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο.

Οι Κινεζικές πυραμίδες παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με αυτές της Κεντρικής Αμερικής, στο Μεξικό και την Γουατεμάλα, τις οποίες ο ίδιος έχει δει αυτοπροσώπως και όπως αναφέρει όταν πρωτοανακαλύφθηκαν ήταν επίσης καλυμμένες με βλάστηση, ίδιες και απαράλλακτες με αυτές, του Κιν-Τσαν, αναρωτώμενος αν κτίσθηκαν και αυτές από τους ίδιους «Γιους των Θεών». Αλλά και πλήθος άλλων αρχαιολογικών, ισ­τορικών και άλλων στοιχείων μαρτυρούν την ελληνι­κή επίδραση και κυριαρχία στην Κίνα.

Στην επαρχία του Σινκιάνγκ της Β.Δ. Κίνας, κο­ντά στην πόλη Ουρούμτσι, ανακαλύφθηκε μυκη­ναϊκό νεκροταφείο. Σε απόσταση μερικών χιλιο­μέτρων ανακαλύφθηκαν και μούμιες λευκών αν­θρώπων, στις οποίες η ύφανση των υφασμάτων είναί ευρωπαϊκή (ελληνική) και όχι κινε­ζική. Νεολιθικά ευρήματα που ευρέθησαν στην Κίνα, όπως κούπες, αγάλματα και θυμιατήρια θυμίζουν εκπληκτικά αντίστοιχα ευρήμα­τα του Σέσκλου, της Φυλακωπής και του Φραγχθίου στον ελληνικό χώρο.

Στην Κίνα και την υπόλοιπη Άπω-Ανατολή, χρησιμοποιούνται από την απώτατη αρχαιό­τητα έως σήμερα πολλά ελληνικά σύμβολα όπως ο μαίανδρος, ο ισοσκελής σταυρός, ο αγκυλωτός σταυρός, η τρίαινα, ο ρόδαξ, ο διπλός πέλεκυς, ο οκτάκτινος και ο δεκαεξάκτινος ήλιος κ.α. Ο Χάουσντορφ πάντως θεωρεί ότι οι πυραμίδες κτίσθηκαν το αργότερο πριν από 4.500 έτη. Στην κινεζική επαρχία Γι­ουνάν έχουν ανακαλυφθεί ορισμένες πυραμίδες, βυ­θισμένες στην λίμνη Τούνγκ-Φλινγκ. Η καταβύθιση τους συνέβη λόγω ενός σεισμού πριν από 3.000 έτη, σύμφωνα με κινέζους αρχαιολόγους, μεταξύ των ο­ποίων και ο καθηγητής Τσι Πεν Λάο του Πανεπιστη­μίου του Πεκίνου. Και αυτές δηλαδή οι πυραμίδες εί­ναι παμπάλαιες και φυσικά πρόκειται περί ελληνικής κατασκευής.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Αν Αθηναίος του 1000 π.Χ. ερχόταν πίσω στη ζωή σήμερα, το πιθανότερο είναι ότι θα ήταν ευφυέστερος από όλους εμάς, υποστηρίζει ο Dr. Gerald Crabtree, κορυφαίος γενετιστής του Πανεπιστημίου Stanford των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, πρόσφατη έρευνα του οποίου αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος, με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο και λιγότερο ευφυής.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του αυστραλιανού τύπου, ο Αμερικανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι αναπόφευκτες αλλαγές στο γενετικό μας σύστημα, σε συνδυασμό με τεχνολογικές εξελίξεις, είχαν ως αποτέλεσμα να καταλήξουμε σε ένα ακρωτηριασμένο σώμα του πρώην εαυτού μας και πολύ λιγότερο ευφυείς από τους προγόνους μας.

Ο ίδιος θα πει ότι ο άνθρωπος βρισκόταν στην ακμή του όταν ήταν αναγκασμένος να παλέψει μ'όλες του τις δυνάμεις για να επιβιώσει, δεδομένου ότι τότε ήταν υποχρεωμένος να βασιστεί στο μνημονικό του, στο πρακτικό πνεύμα του και την ψυχολογική ισορροπία που του επέτρεπαν να εμπιστεύεται το ένστικτό του και να προσαρμόζεται στις περιστάσεις γρήγορα.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, υποστηρίζει ο διακεκριμένος επιστήμονας, έχει άλλες απαιτήσεις από το σώμα και το μυαλό μας, η τεχνολογία όμως έχει αντικαταστήσει την ανάγκη να βασιζόμαστε στις φυσικές ικανότητες και τα ένστικτά μας. Επίσης, οι βιομηχανοποιημένες τροφές, δεν είναι ακριβώς η καλύτερη επιλογή για το σύστημά μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι Βρετανοί επιστήμονες ανακάλυψαν πρόσφατα ότι τροφές που περιέχουν υψηλά επίπεδα φρουκτόζης ενδέχεται να μειώσουν δραστικά το IQ μας.

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Μια τέτοια ιστορία είναι και αυτή του Ξάνθιππου του Λακεδαιμόνιου, ο οποίος από ταπεινός μισθοφόρος, διωγμένος από την πατρίδα από την στέρηση και την αδικία, βρέθηκε σε μια μόνο στιγμή, αρχιστράτηγος του στρατού της άλλης μεγάλης υπερδύναμης του καιρού του, της Καρχηδόνας, να μάχεται με τον καλύτερο στρατό του αρχαίου κόσμου, τον Ρωμαϊκό.

Το 256 π.Χ. μαινόταν ο Α’ Καρχηδονιακός Πόλεμος. Οι Καρχηδόνιοι είχαν όμως υποστεί μια σειρά από ήττες σε θάλασσα και στεριά.

Ύστερα από την συντριβή τους κατά θάλασσα, οι Καρχηδόνιοι περιορίστηκαν στην αφρικανική ακτή.

Οι δε Ρωμαίοι αποφάσισαν να μεταφέρουν τον πόλεμο στην Αφρική, πλήττοντας το «θηρίο στη φωλιά του» και υποχρεώνοντας τους αντιπάλους τους να ασχοληθούν με την ασφάλεια της χώρας τους, αφήνοντας τις κατακτητικές βλέψεις για τη Σικελία κατά μέρος.

Πραγματικά οι Ρωμαίοι αποβίβασαν δυνάμεις στην περιοχή του ακρωτηρίου Μπον και πολιόρκησαν την πόλη Ασπίδα, ακολουθώντας το σχέδιο που είχε χρησιμοποιήσει και ο Έλληνας Αγαθοκλής, όταν είχε επίσης επιτεθεί στην Καρχηδόνα περίπου 50 χρόνια νωρίτερα.

Οι Καρχηδόνιοι, μετά την ήττα τους, θεωρώντας ότι οι Ρωμαίοι θα επιτίθονταν απευθείας κατά της Καρχηδόνας, κράτησαν τις δυνάμεις τους στην πόλη τους και δεν αποτόλμησαν να συγκρουστούν με τους Ρωμαίους.

Έτσι οι Ρωμαίοι ανενόχλητοι κατέλαβαν την πόλη Ασπίδα και λεηλάτησαν όλη τη χώρα, αποκομίζοντας 20.000 αιχμαλώτους και πλούσια λάφυρα, ανενόχλητοι.

Η στάση αυτή των Καρχηδονίων οδήγησε τους Ρωμαίους στην απόφαση να αφήσουν στην Αφρική μέρος μόνο τους στρατού τους, με επικεφαλής τον έναν από τους δύο υπάτους, τον Μάρκο Αττίλιο Ρέγκουλο. Οι υπόλοιπες ρωμαϊκές δυνάμεις αποχώρησαν με προορισμό την Ιταλία και τη Σικελία.

Ο Ρωμαίος στρατηγός παρέμεινε στην τυνησιακή ακτή με 15.000 πεζούς, 500 ιππείς και 40 πλοία. Παρόλα αυτά ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα και συνέχισε να λεηλατεί άγρια τη χώρα, πολιορκώντας μάλιστα και την σημαντική πόλη Αδύ. Ενώπιον των εξελίξεων αυτών, οι Καρχηδόνιοι αρχηγοί υποχρεώθηκαν και από την πίεση της κοινής γνώμης να αναλάβουν δράση.

Εξάλλου υπερείχαν αριθμητικά των αντιπάλων τους. Εξέλεξαν μάλιστα τρείς στρατηγούς, τον Αμίλκα, τον Ασδρούβα και τον Βώσταρο και τους ανέθεσαν να επιτεθούν στους Ρωμαίους και να άρουν την πολιορκία της Αδύς.

Οι Καρχηδόνιοι στρατηγοί κινήθηκαν πράγματι, αλλά φοβούμενοι το αήττητο ρωμαϊκό πεζικό, έταξαν τις δυνάμεις τους σε έναν λόφο, κοντά στην Αδύ, εντελώς ακατάλληλο για την ανάπτυξη των δυνάμεων τους και ιδιαιτέρως των όπλων στα οποία οι Καρχηδόνιοι παραδοσιακά υπερείχαν, του ιππικού δηλαδή και των πολεμικών ελεφάντων.

Οι Ρωμαίοι αντιλήφθηκαν το λάθος των αντιπάλων και τους επιτέθηκαν εκεί, στο έδαφος που αυτοί δεν μπορούσαν να πολεμήσουν. Το αποτέλεσμα της μάχης ήταν το αναμενόμενο. Οι Καρχηδόνιοι συντρίφτηκαν και όσοι επέζησαν, μαζί με τους στρατηγούς τους, επέστρεψαν ταπεινωμένοι στην Καρχηδόνα.

Η κατάσταση ήταν πλέον απολύτως κρίσιμη για τους Καρχηδονίους, οι οποίοι είχαν χάσει πια και τον στρατό τους και την ικανότητα να υπερασπιστούν την ίδια τους την πόλη. Οι Ρωμαίοι δε μετά τη νίκη τους κατέλαβαν την Αδύ, αλλά και την πόλη Τύνις – την σημερινή Τύνιδα – περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τους αντιπάλους τους.

Οι Καρχηδόνιοι κατέφυγαν τότε στην αθρόα στρατολογία μισθοφόρων από την Ελλάδα, τους οποίους θεωρούσαν ως τους πλέον αξιόμαχους. Στο μεταξύ η κατάσταση για τους Καρχηδόνιους επιδεινώθηκε, αφού οι ρωμαϊκές νίκες ξεσήκωσαν εναντίον τους και μέρος των Νουμίδων υπηκόων τους.

Το καλοκαίρι του 255 π.Χ. έφτασαν στην Καρχηδόνα οι Έλληνες μισθοφόροι, με τους οποίους ενώθηκαν και οι καρχηδονιακές δυνάμεις, συγκροτώντας μια στρατιά 12.000 πεζών και 4.000 ιππέων.

Επίσης οι Καρχηδόνιοι διέθεταν και περίπου 100 αφρικανικούς, πολεμικούς ελέφαντες. Στο μεταξύ οι Καρχηδόνιοι επιχείρησαν να διαπραγματευτούν με τον Ρωμαίο στρατηγό, αλλά οι όροι που αυτός τους επέβαλε ήταν τόσο βαρείς που δεν έγιναν αποδεκτοί.

Παρόλα αυτά η απελπισία είχε κυριεύσει τους Καρχηδόνιους, που φοβούνταν να πολεμήσουν και πάλι με τους Ρωμαίους, γιατί αν ηττούνταν η Καρχηδόνα θα έμενε εντελώς ανυπεράσπιστη.

Ενώ η αμφιβολία περί του πρακτέου βασάνιζε τους Καρχηδόνιους στρατηγούς, ένας απλός στρατιώτης από τους Έλληνες μισθοφόρους, ο Λακεδαιμόνιος Ξάνθιππος, κρίνοντας τα γεγονότα με τους συναδέλφους του, απεφάνθη ότι αιτία της ήττας των Καρχηδονίων δεν ήταν οι Ρωμαίοι, αλλά ο ίδιος τους ο εαυτός !

Εμβρόντητοι οι συνάδελφοί του συγκεντρώθηκαν γύρω του και τον άκουσαν να αναπτύσσει τα επιχειρήματα του με τόσο λογικό τρόπο που δεν άργησαν να πειστούν.

Η συζήτηση δε αυτή σύντομα ξεπέρασε τα όρια του στρατοπέδου και έφτασε στα αυτιά των πολιτών προκαλώντας έντονη δυσφορία για τους ίδιους στρατηγούς, αλλά και μεγάλο ενδιαφέρον για τις απόψεις του ταπεινού μισθοφόρου. Ενώπιον της πίεσης της κοινής γνώμης οι καρχηδονιακές αρχές υποχρεώθηκαν να καλέσουν τον Ξάνθιππο να εξηγήσει μπροστά τους τις απόψεις του.

Ο Ξάνθιπποςπράγματι εμφανίστηκε ενώπιον των αρχόντων της πόλης και τους είπε και πάλι ότι αιτία για την ήττα τους δεν ήταν οι Ρωμαίοι, αλλά τα δικά τους σφάλματα και η μη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του στρατού τους, με παράλληλη εκμετάλλευση των μειονεκτημάτων του αντιπάλου.

Με θάρρος μεγάλο ο Σπαρτιάτης στρατιώτης ζήτησε από το συμβούλιο να του αναθέσει την αρχιστρατηγία και να του επιτρέψει να πολεμήσει τους Ρωμαίους.

Μέσα στην απελπισία τους και υπό την πίεση της ανάγκης οι Καρχηδόνιοι άρχοντες δέχτηκαν, παρά την δυσφορία των στρατηγών τους, οι οποίο έπρεπε να ταχθούν υπό τις διαταγές του πρώην στρατιώτη τους !

Ο Ξάνθιππος πάντως, στρατιώτης από τη στιγμή της γέννησής του, ως Σπαρτιάτης, γνώριζε πόσο επισφαλής ήταν η θέση του και για να κερδίσει την υποστήριξη των πολιτών διέταξε τον στρατό να εξέλθει από τα τείχη και να εκτελέσει σειρά ασκήσεων, υπό τα βλέμματα των κατοίκων.

Στο πεδίο των ασκήσεων ο Έλληνας στρατηγός, πλέον, έδειξε την αξία του και την υπεροχή του, έναντι των Καρχηδονίων στρατηγών.

Ύστερα από την επίδειξη αυτή οι Καρχηδόνιοι πολίτες εντυπωσιάστηκαν και άρχισαν από τα τείχη να φωνάζουν ρυθμικά το όνομά του, απαιτώντας από τους άρχοντες να επιτρέψουν στον Έλληνα να επιτεθεί άμεσα στους Ρωμαίους. Το σχέδιο του Ξάνθιππου είχε πετύχει.

Οι άρχοντες έδωσαν την έγκρισή τους και την επομένη ο στρατός, υπό την ηγεσία του Ξάνθιππου, κίνησε σε συνάντηση των Ρωμαίων.

Ο Ξάνθιππος επιδίωκε να συγκρουστεί με τους Ρωμαίους σε αναπτεταμένο πεδίο, όπου η υπεροχή του στο ιππικό και τους ελέφαντες θα του εξασφάλιζαν τη νίκη.

Το ρωμαϊκό πεζικό, το καλύτερο δηλαδή κομμάτι του εχθρικού στρατού θα το νικούσε, σε δεύτερο χρόνο, υπό τις συνθήκες που αυτός θα είχε δημιουργήσει, αφού πρώτα το ιππικό του θα ξεκαθάριζε τους λογαριασμούς του με το αντίστοιχο ρωμαϊκό.

Ύστερα από σύντομη πορεία ο στρατός του Ξάνθιππου πλησίασε τους Ρωμαίους. Ο Μάρκος Αττίλιος Ρέγκουλος, ενόψει της απειλής, συγκέντρωσε τον διασκορπισμένο του στρατό και κινήθηκε προς συνάντηση του εχθρού, με τον αέρα του νικητή.

Οι Ρωμαίοι έφτασαν σε απόσταση 2 χλμ. περίπου από τον στρατό του Ξάνθιππου, στη μέση της τυνησιακής πεδιάδας.

Ο Ρέγκουλος είναι αλήθεια ότι δεν πίστευε ότι οι Καρχηδόνιοι θα αποτολμούσαν να δώσουν και πάλι μάχη.

Αυτός ήταν ο πρώτος αιφνιδιασμός που υπέστη. Ο δεύτερος είχε να κάνει με την επιλογή από τον Ξάνθιππο του πεδίου της μάχης, το οποίο ευνοούσε σαφώς τον πιο ευέλικτο στρατό, που ήταν φυσικά ο Καρχηδονιακός.

Ωστόσο ο Ρέγκουλος είχε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στο πεζικό που δεν δίστασε να διακινδυνεύσει να δώσει μάχη.

Αριθμητικά οι δύο αντίπαλες στρατιές ήταν σχεδόν ισοδύναμες, με 16.300 Καρχηδόνιους να αντιμετωπίζουν 15.500 Ρωμαίους. Η διαφοροποίησή τους, ήταν ποιοτική.

Ο Ρωμαίος στρατηγός, για να αντιμετωπίσει το πλεονέκτημα του αντιπάλου του σε ιππικό και ελέφαντες έταξε το πεζικό του σε πυκνή διάταξη, τύπου φάλαγγας και το λιγοστό ιππικό του στις πτέρυγες.

Στόχος του Ρέγκουλου ήταν να εξουδετερώσει τους ελέφαντες με το επίλεκτο πεζικό του, το οποίο στη συνέχεια, εν είδη κριού, θα διασπούσε την καρχηδονιακή φάλαγγα πίσω από αυτούς. Ο Ξάνθιππος είχε όμως αντίθετη άποψη.

Και ναι μεν έταξε τους ελέφαντές του στο κέντρο, με σκοπό να διασπάσει με αυτούς, ή έστω να προκαλέσει σοβαρή αιμορραγία στο ρωμαϊκό πεζικό, αλλά έταξε το πεζικό του αρκετά πιο πίσω, ώστε σε περίπτωση ατυχήματος οι ελέφαντες να μην διαλύσουν τη φίλια φάλαγγα.

Επίσης έταξε το ιππικό του εκατέρωθεν των ελεφάντων, με αποστολή να διαλύσουν το ρωμαϊκό ιππικό και στη συνέχεια να ασχοληθούν με τα πλευρά της πυκνής ρωμαϊκής μάζας πεζικού.

Στο δεξιό της φάλαγγας και πιο μπροστά από την καρχηδονιακή φάλαγγα ο Ξάνθιππος έταξε 2.000 μισθοφόρους, μάλλον Έλληνες, με σκοπό να υποστηρίξουν αυτοί μόνο τους ελέφαντες και να αποτελέσουν το δόλωμα για τους Ρωμαίους πεζούς, ενώ παράλληλα διέθεσε όλους τους ψιλούς (ακροβολιστές ελαφρούς πεζούς) του μπροστά από το ιππικό και τους ελέφαντες, με αποστολή την υποστήριξη των τμημάτων αυτών.
 
Έτσι ταγμένοι οι δύο αντίπαλοι στρατοί παρακολουθούσαν για λίγο ο ένας τον άλλον, μέχρι που ο Ρέγκουλος αποφάσισε να επιτεθεί, ρίχνοντας κατά των ελεφάντων τους επίλεκτους ελαφρούς πεζούς του, τους Βελίτες γρασφομάχους, οι οποίοι ειδικεύονταν στην αντιμετώπιση των μεγαθηρίων αυτών.

Σε απάντηση ο Ξάνθιππος διέταξε την πρώτη του γραμμή να επιτεθεί ταυτόχρονα. Στο κέντρο άρχισε άγρια μάχη, αρχικά μεταξύ των ψιλών και των Βελιτών.

Οι πρώτοι όμως είχαν και την υποστήριξη των ελεφάντων και με τον τρόπο αυτό υπερίσχυσαν των Ρωμαίων. Έτσι το πεδίο ανάμεσα στους ελέφαντες και τις ρωμαϊκές λεγεώνες έμεινε κενό.

Ο Ξάνθιππος διέταξε αμέσως επίθεση των ελεφάντων κατά του ρωμαϊκού πεζικού. Σύντομα οι λεγεωνάριοι βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν τα θηρία και όπως ήταν φυσικό υφίσταντο συντριπτικές απώλειες. Ωστόσο το μεγάλο βάθος της ρωμαϊκής παράταξης τους επέτρεψε να αντέξουν στην επίθεση των ελεφάντων.

Μάλιστα ένα ρωμαϊκό επίλεκτο τμήμα 2.000 ανδρών κινήθηκε κατά του δολώματος που είχε ρίξει ο Ξάνθιππος, των μισθοφόρων, οι οποίο είχαν διαταγή για λίγο να πολεμήσουν άγρια και κατόπιν να τραπούν, δήθεν σε φυγή.

Έτσι και έγινε και οι νικητές Ρωμαίοι, στο σημείο εκείνο, καταδίωξαν τους «ηττημένους», αφήνοντας όμως ένα πρώτης τάξεως κενό στο αριστερό πλευρό της πυκνής ρωμαϊκής μάζας. Στο κενό αυτό διείσδυσε το καρχηδονιακό ιππικό, το οποίο με ευκολία είχε συντρίψει το λιγοστό ρωμαϊκό ιππικό και περικύκλωσε το σύνολο του στρατού του Ρέγκουλου. Σύντομα η κατάσταση για τους Ρωμαίους κατέστη τραγική.

Οι άνδρες καταπατούνταν από τους ελέφαντες και οι επιζώντες αποτελειώνονταν από το καρχηδονιακό πεζικό που ακολουθούσε. Όσοι Ρωμαίοι επιχειρούσαν να διαφύγουν στην πεδιάδα, σφάζονταν αλύπητα από το καρχηδονιακό ιππικό.

Μόνο το σώμα των 2.000 Ρωμαίων που είχε καταδιώξει τους μισθοφόρους, πρόλαβε και τράπηκε σε φυγή και διασώθηκε.

Ολόκληρος ο υπόλοιπος Ρωμαϊκός Στρατός εξοντώθηκε, εκτός από τον Ρέγκουλο και 500 άνδρες που αιχμαλωτίστηκαν. Στη μάχη έπεσαν 13.000 Ρωμαίοι, έναντι μόλις 800 του Καρχηδονιακού Στρατού.

Ο Ξάνθιππος είχε θριαμβεύσει εφαρμόζοντας έναν ελιγμό που αργότερα «δανείστηκε» ο Αννίβας στη μάχη των Καννών (212 π.Χ.). Ο νικητής στρατηγός εισήλθε στην πόλη όπου έγινε δεκτός με παραλήρημα ενθουσιασμού.

Παρόλα αυτά ο έξυπνος Σπαρτιάτης κατάλαβε ότι η δόξα είναι εφήμερη και ο φθόνος προϊόν της. Αφού λοιπόν έλαβε μεγάλη αμοιβή από τους Καρχηδονίους, τους άφησε μυστικά και πήγε στην Αίγυπτο, κατατασσόμενος στην υπηρεσία των Ελλήνων Πτολεμαίων!

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, πάντως ο Ξάνθιππος δεν έφυγε, αλλά ηγήθηκε του Καρχηδονιακού Στρατού στη Σικελία και δολοφονήθηκε εκεί από τους Καρχηδόνιους στρατηγούς. Ωστόσο η άποψη αυτή δεν είναι ιστορικά τεκμηριωμένη και μάλλον δεν ευσταθεί.

armynow.net

Image may be NSFW.
Clik here to view.

Bρέθηκε το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου; Ο γρίφος ενός αρχαίου κρανίου που βρισκόταν ξεχασμένο σε ένα μουσείο της Ρώμης ενδέχεται να λυθεί.

Δοκιμές θα επιβεβαιώσουν αν ανήκει τελικά στον ρωμαίο λόγιο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Το αρχαίο κρανίο βρισκόταν επί δεκαετίες ξεχασμένο σε ένα άσημο ιταλικό μουσείο, το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη. Σήμερα οι ερευνητές ελπίζουν να πετύχουν την ταυτοποίησή του. Εάν επιβεβαιωθούν οι υποθέσεις, τότε πρόκειται για το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (23-79 μ.Χ.).

Ο λόγιος της ρωμαϊκής εποχής πέθανε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην προσπάθειά του να σώσει τους κατοίκους της Πομπηίας από την έκρηξη του Βεζούβιου. Είναι γνωστός ως συγγραφέας της Φυσικής Ιστορίας, ενός από τα αρχαιότερα εγκυκλοπαιδικά έργα του κόσμου. Μάλιστα ως ναύαρχος στο ρωμαϊκό ναυτικό κινητοποίησε έναν ολόκληρο στόλο για να διασωθούν οι επιζώντες της φυσικής καταστροφής στη νότια Ιταλία. «Εργάστηκα 30 χρόνια για αυτήν την περίπτωση», λέει ο ερευνητής στρατιωτικής Ιστορίας Φλάβιο Ρούσο στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). Ωστόσο, «ακόμη δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι. Υπάρχουν όμως πειστικές ενδείξεις και με επιπρόσθετες δοκιμές θα μπορέσουμε να πάρουμε μια σχεδόν οριστική απάντηση».

Η ανθρωπολόγος Ιζολίνα Μαρότα από το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο στην κεντρική Ιταλία προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ταυτοποίηση του αινιγματικού κρανίου. Η ιταλίδα ερευνήτρια θέλει να βάλει τα δόντια του κρανίου στο μικροσκόπιο και να τα συγκρίνει με γνωστά πορτραίτα του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ερευνητές μπορούν μάλιστα να αντιπαραβάλουν ισότοπα στο σμάλτο των δοντιών με ισότοπα από το έδαφος του Κόμο, της γενέτειρας του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ίσως έτσι καταφέρουν να λύσουν τον γρίφο. Με αυτήν μέθοδο είχε ταυτοποιηθεί το αλπικό χωριό από το οποίο καταγόταν ο Ötzi, ο διάσημος άνθρωπος των Παγετώνων από το Νότιο Τιρόλο. Εάν οι ερευνητές επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις τους για το κρανίο «θα πρόκειται για το πρώτο ταυτοποιημένο υπόλειμμα ανθρώπινης σορού από την αρχαία Ρώμη», επισημαίνει στο dpa ο ιστορικός τέχνης και δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.

Στρατιωτική ιστορία αλλά και ιστορία αγάπης. Ό,τι είναι γνωστό για τη ζωή του Πλίνιου του Πρεσβύτερου προέρχεται κατά κύριο λόγο από επιστολές του ανιψιού του, Πλίνιου του Νεώτερου. Έτσι διασώθηκε η πληροφορία ότι ο θείος του πέθανε στην ακτή της Στάβια στην Πομπηία από τις δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις της λάβας του Βεζούβιου. Ο ιστορικός Φλάβιο Ρούσο χαρακτηρίζει τις ενέργειες του Πλίνιου του Πρεσβύτερου μετά την καταστροφή στη Πομπηία ως «την αρχαιότερη επιχείρηση αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών». Ο ιταλός επιστήμονας εκθέτει όσα γνωρίζει σε ένα βιβλίο που εξέδωσε το 2014 ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ιταλικών ενόπλων δυνάμεων.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ρούσο, τον Πλίνιο προειδοποίησε για την επερχόμενη φυσική καταστροφή είτε ένα ταχυδρομικό περιστέρι είτε σήματα καπνού μιας γυναίκας ονόματι Ρεκτίνα, ενδεχομένως ερωμένης του ρωμαίου λογίου. Έτσι κινητοποίησε περί τα δέκα πλοία με 2.500 κωπηλάτες για να σώσει τελικά 1.000 ανθρώπους- της Ρεκτίνα συμπεριλαμβανομένης. «Το βιβλίο μου δεν αφορά μόνο τη στρατιωτική Ιστορία. Είναι και μια ιστορία αγάπης», λέει ο Φλάβιο Ρούσο.

Τα υπολείμματα της σορού που εικάζεται ότι ανήκουν στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο είχαν ανακαλυφθεί στις αρχές του εικοστού αιώνα μεταξύ 73 ανθρώπινων σκελετών. Ένας εξ αυτών βρέθηκε χωριστά από τους υπόλοιπους και έφερε πολύτιμα κοσμήματα. Ο μηχανικός Τζενάρο Ματρόνε, που ηγείτο τότε της ανασκαφής, ήταν ο πρώτος που συνέδεσε αυτό το εύρημα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο.

Όμως ένας αρχαιολόγος τον αποθάρρυνε, λέγοντάς του ότι δεν μπορεί έναν ρωμαίος ναύαρχος να είναι ντυμένος σαν «χορεύτρια σε καμπαρέ». Ωστόσο, μεταγενέστερες έρευνες κατέδειξαν ότι προσωπικότητες με τον βαθμό του Πλίνιου ήταν σύνηθες να φέρουν τέτοιου είδους κοσμήματα. Ο μηχανικός Ματρόνε κράτησε τα τιμαλφή και εν συνεχεία τα πούλησε. Το κρανίο το χάρισε σε έναν στρατηγό, ο οποίος το παρέδωσε αργότερα στο Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη, όπου εκτίθεται μέχρι σήμερα «λίγο-πολύ ξεχασμένο σε κάποια γωνιά», καταλήγει ο δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.

Πηγή: The Huffington Post, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ