Ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψε νέα ευρήματα σε ένα μικρό νησί απέναντι από την ακτή του Εύξεινου Πόντου, κοντά στη Σωζόπολη της Βουλγαρίας.

Ευρήματα, τα οποία μπορούν να ρίξουν φως για την τοποθεσία και τα χαρακτηριστικά ενός χαμένου ναού του Απόλλωνα, που χτίσθηκε από τους αρχαίους Έλληνες, στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα.

Επιγραφικές πηγές τεκμηριώνουν ότι ένας ναός του Απόλλωνα είχε δημιουργηθεί κοντά στην αρχαία ελληνική αποικία της Απολλωνίας Ποντικής (το Πόντου), η οποία βρίσκεται κοντά στη σημερινή Σωζόπολη.

Ωστόσο, δεν υπήρξε καμία ένδειξη που στην πραγματικότητα βρισκόταν ο ναός, έως ότου, πρόσφατα, μια αρχαιολογική αποστολή υπό τη διεύθυνση της Χριστίνας Παναγιώτοβας (Кристина Панайотова) του Εθνικού Ινστιτούτου Αρχαιολογίας και Μουσείου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, έφερε στο φως ένα τμήμα κεραμικής, της Ελληνικής Ανατολικής Τεχνοτροπίας, με μια επιγραφική αφιέρωση στον θεό Απόλλωνα, στην αρχαϊκή Ελληνική.

Ο αρχαίος ναός ήταν διάσημος για έναν άλλο λόγο: Μπροστά από το ναό, ήταν ένα κολοσσιαίο υψηλό χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα, ύψους 13 μέτρων, που τοποθετήθηκε και αφιερώθηκε στον Απόλλωνα τον Θεραπευτή, θεότητα προστάτης της Απολλωνίας Ποντικής.

«Το έτος 72 π.Χ. οι Ρωμαίοι υπό τον Μάρκο Λούκουλλο λεηλάτησαν την πόλη και το κολοσσιαίο γλυπτό μεταφέρθηκε στη Ρώμη ως τρόπαιο», δήλωσε η Παναγιώτοβα κατά την καλοκαιρινή (2014) ανασκαφική έρευνα στο νησί.

«Είχε εκτεθεί επί αρκετούς αιώνες στο λόφο του Καπιτωλίου», σύμφωνα με ιστορικές πηγές και χάθηκε μετά την έλευση της χριστιανικής εποχής, καθώς και η ακριβής τοποθεσία του αρχαίου ναού. Η αρχαιολογική ομάδα της Παναγιώτοβα διεξάγουν ανασκαφές στο χώρο από το 2009 και έχουν μέχρι στιγμής αποκαλυφθούν στοιχεία του ελληνικού οικισμού, τα οποία πηγαίνουν χρονολογικά πιο πίσω στον 7ο π.Χ. με αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα καθώς και ένα συγκρότημα ναού αρχαϊκής ελληνικής τεχνοτροπίας, όπου πιθανολογείται ο χαμένος ναός του Απόλλωνα.

Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν ερείπια ενός ναού της Ελληνιστικής Περιόδου του 4ου π.Χ.αιώνα. Υπάρχει ένα αρχαίος ελληνικός θόλος, ένα αρχαίο ελληνικό χυτήριο χαλκού, μια πρώιμη βυζαντινή βασιλική νεκρόπολη και δύο τελετουργικοί χώροι που περιέχουν πολλά αντικείμενα, αρκετοί τάφοι παλαιοχριστιανικής εποχής του 5ου αιώνα και πολλά άλλα ευρήματα.

Η Απολλωνία Ποντική θεωρείται από τις πρώτους αστικούς ελληνικούς οικισμούς στη Δυτική Ακτή του Ευξείνου Πόντου. Η πόλη πήρε το όνομά της προς τιμή του πολιούχου Θεού Απόλλωνα και ιδρύθηκε από τον φιλόσοφο Αναξίμανδρο με Μιλήσιου αποίκους γύρω στο 610 π.Χ.

Έγινε ένα σημαντικό κέντρο εμπορίου μεταξύ Αιγαίου και Θράκης. Ήταν μια πόλη ισχυρή, ευημερούσα και ανεξάρτητη επί αιώνες, όταν τελικά κατακτήθηκε από τις ρωμαϊκές λεγεώνες υπό τον Μάρκο Λούκουλλο το 72 π.Χ., ο οποίος τη λήστεψε και την κατέστρεψε. Στη συνέχεια επί ρωμαϊκών χρόνων αναφέρεται ως Apollonia Magna ή Μεγάλη Απολλωνία.

Το όνομά της άλλαξε σε Σωζόπολη κατά τη διάρκεια του εκχριστιανισμού της πόλης τον 4ο αιώνα- πιθανόν για να μην θυμίζει την Ελληνική θεότητα.

Πηγή: © mikres-ekdoseis- Γιῶργος Ἐχέδωρος

Ως πολιορκία του Σογδιανού βράχουή πολιορκία της Σογδιανής πέτραςαναφέρεται στο πλαίσιο της εκστρατείας του Αλέξανδρου Γ'του Μακεδόνα κατά της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών η μάχη που έδωσε ο Αλέξανδρος στο ορεινό προπύργιο, στη διάρκεια της εισβολής και κατάληψης των περιοχών και των πόλεων της Σογδιανής.

Προοίμιο

Η πολιορκία του βράχου της Σογδιανής ως απομονωμένο επεισόδιο είναι ήσσονος σημασίας αν αποχωριστεί από τις ευρύτερες στρατιωτικές επιχειρήσεις της Σογδιανής που κόστισαν ιδιαίτερες απώλειες στα στρατεύματα του Αλέξανδρου, μείζονος σημασίας ωστόσο ως πρώτη εφαρμογή κατάκτησης οχυρού με αλπινιστικές μεθόδους. Η παρουσία του Αλέξανδρου στη Σογδιανή και οι νίκες του γίνονται κάτω από ένα διαφορετικό πολιτικό και στρατιωτικό πλαίσιο.

Με την πλήρη κατάκτηση της περσικής αυτοκρατορίας ο Αλέξανδρος έφερε σε πέρας τον αρχικό του στόχο, ωστόσο οι φιλοδοξίες του πολύ λίγο κορέστηκαν. Ο άνακτας ασφυκτιούσε σε αυτόν τον νέο ρόλο, καθώς είχε ήδη σχεδιάσει νέες εκστρατείες. Από εδώ και πέρα ο Αλέξανδρος αποδεσμεύθηκε από το όραμα των Ελλήνων και επεδίωξε την εκπλήρωση του δικού του οράματος.

Πολιτικές και ιδεολογικές αλλαγές

Ενσωματώνοντας τον ρόλο του άνακτα, του βασιλέα της Περσίας συγκρούστηκε με τους παλιούς συμπολεμιστές του που διατηρούσαν την πάγια αντίληψη των Ελλήνων για τους ανάξιους δούλους βαρβάρους, εκείνους δηλαδή που χρησιμοποιούσε ήδη ο Αλέξανδρος σε διοικητικές θέσεις στην αχανή αυτοκρατορία. Οι κλιμακούμενες αντιδράσεις ήταν φυσικό να προκαλέσουν ένα βαθύ και αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στον Αλέξανδρο και την παραδοσιακή μακεδονική αριστοκρατία που στο πρόσωπο του Αλέξανδρου ακολουθούσε τον πατέρα του τον Φίλιππο.

Σε ότι αφορά στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια των παλαιών συμπολεμιστών του, η ουσία φαίνεται πως δεν ήταν ούτε ο περσίζων τρόπος ένδυσης του Αλέξανδρου ούτε η Αλεξάνδρου προσκύνησις. Αυτές ήταν οι αφορμές για να έλθουν στην επιφάνεια οι παλιές δυναστικές μακεδονικές έριδες. Άλλωστε ήταν ειδοποιημένος για αυτές ο Αλέξανδρος, καθώς φαίνεται από τη μητέρα του.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες ο Αλέξανδρος επεδίωξε και κατόρθωσε να υποτάξει τις ανατολικές σατραπείες, προβληματικές για όλους τους προκατόχους του στον περσικό θρόνο. Άλλωστε εκεί είχαν διαφύγει οι δολοφόνοι του Δαρείου αμφισβητώντας την εξουσία του. Από τη Βακτρία ο Βήσσος δημιουργούσε ισχυρό στρατό τον οποίο θα έστρεφε εναντίον των Μακεδόνων για την αναστύλωση της περσικής αυτοκρατορίας. Ο δύσκολος στόχος της στερέωσης της κυριαρχίας σε άγνωστο κυριολεκτικά έδαφος, απαιτούσε αναπροσαρμογές τόσο στην πολεμική όσο και στην πολιτική τακτική.

Υποτάσσοντας τους Μάρδους, διαλύοντας του έλληνες μισθοφόρους του Δαρείου, εξαναδραποδίζοντας όσους συμμετείχαν στην αποστασία του Σατιβαρζάνη βάδισε στη Δραγγιανή για να διαχειμάσει. Εκεί στη Δραγγιανή «έμαθε» την προδοσία του Φιλώτα ο βασιλέας σύμφωνα με τον Αρριανό, καταγγελίες βέβαια που είχαν φτάσει στον Αλέξανδρο ήδη από την Αίγυπτο. Μετά από δικαστήριο και βασανιστήρια «ομολόγησε» ο Φιλώτας την ενοχή του και τον θανάτωσαν με τις λόγχες τους οι Μακεδόνες.

Μαζί του καταδικάστηκε σε θάνατο και ο γέρο Παρμενίων με τον νόμο τον μακεδονικό που προέβλεπε τον θάνατο των συγγενών. Αληθείς ή όχι οι κατηγορίες, οι ιστορικοί συμφωνούν σε ένα σημείο. Ο Αλέξανδρος είχε αποφασίσει να ξεκαθαρίσει με κάθε κόστος καταστάσεις και δομές άρνησης που δεν μπορούσαν πλέον να αιωρούνται στο στράτευμα.

Σογδιανή

Κατόπιν ο Αλέξανδρος προχώρησε σε αναδιάρθρωση της διοίκησης του στρατού, χωρίζοντας του εταίρους σε δύο ιππαρχίες. Οι Εταίροι χωρίσθηκαν σε δυο ιππαρχίες, υπό τον Ηφαιστίωνα και τον Κλείτο. Με αυτή τη νέα οργάνωση του στρατεύματος ο Αλέξανδρος κυνήγησε και θανάτωσε τον Σατιβαρζάνη και προέλασε προς την οροσειρά του Ινδοκαύκασου, όπου επιχείρησε το πρώτο γνωστό στρατιωτικό παράδειγμα διάβασης υψηλού βουνού. Επίπονη και εξαντλητική διάβαση που τον έφερε σε μια χώρα διαφορετική.

Φθάνοντας στην κοιλάδα του ποταμού Κωφήνα ίδρυσε την Αλεξάνδρεια υπό τον Καύκασο. Μετά από σχετική ανάπαυση του ταλαιπωρημένου στρατεύματος εκκίνησε για τα Βάκτρα και από εκεί μέσω της ερήμου στις όχθες του ποταμού Ώξου. Διαβαίνοντας τον Ώξο ο Αλέξανδρος έστειλε τον Πτολεμαίο του Λάγου να συλλάβει τον Βήσσο που είχε καταφύγει σε ένα μικρό χωριό. Με την τιμωρία του Βήσσου είτε στα Βάκτρα είτε από τους συγγενείς του Δαρείου επιλύθηκε οριστικά το ζήτημα της κυριαρχίας της περσικής αυτοκρατορίας. Υποτάσσοντας με σκληρό τρόπο τη Σογδιανή, ο Αλέξανδρος ασχολήθηκε με το χτίσιμο της Αλεξάνδρειας Εσχάτης και τους Σκύθες που εξεγέρθησαν πέραν του Ιαξάρτη.

Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε αποτελεσματικά μεν, με απώλειες δε τον εξεγερμένο Σπιταμένη. Για να εκδικηθεί στα Μαράκανδα, σημερινή Σαμαρκάνδη τους νεκρούς Μακεδόνες από την πολιορκία του Σπιταμένη, έκαψε όλα τα χωριά και τις πόλεις της περιοχής, σφάζοντας σύμφωνα με τον Διόδωρο πάνω από 120.000. Για την εδραίωση του Αλέξανδρου σε αυτές τις μακρινές σατραπείες, ο στρατός υπέστη μεγάλες απώλειες, γεγονός που ανάγκασε τον Αλέξανδρο να ζητήσει έκτακτες ενισχύσεις από τη Μακεδονία για την ανανέωση των στρατευμάτων. Οι εστρατείες συνεχίστηκαν για την εκπόρθηση και των τελευταίων ηγεμόνων που έλεγχαν τις ορεινές επικράτειες της σατραπείας με ορεινά προπύργια.

Η πολιορκία της πέτρας

Το πρώτο από τα ορεινά προπύργια -και το σημαντικότερο- που πολιόρκησε ο Αλέξανδρος ήταν η Σογδιανή πέτρα. Ο Οξυάρτης, τοπικός πολέμαρχος, φέρεται πως είχε επανδρώσει το φρούριο με φρουρά 30.000 ανδρών[12], στέλνοντας παράλληλα εκεί την οικογένειά του θεωρώντας το κάστρο απόρθητο. Ας δούμε πώς περιγράφει αυτή την πολιορκία ο Αρριανός:

Ο Αλέξανδρος υπέθεσε ότι από τη στιγμή που θα καταλάμβανε το κάστρο οι εξεγερμένοι Σόγδιοι δε θα είχαν πού αλλού να στραφούν. Προσεγγίζοντας όμως τον βράχο, συνειδητοποίησε ότι ήταν πολύ απότομος και το χιόνι όχι μόνο δυσκόλευε την προέλαση του μακεδονικού στρατού, αλλά εξασφάλιζε και προμήθειες πόσιμου νερού στους αμυνόμενους.

Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες ο Αλέξανδρος αποφάσισε να προσπαθήσει να καταλάβει το προπύργιο και ο Αρριανός παραδίδει πως στερέωσε τούτη την απόφαση ακλόνητα, όταν τον ειρωνεύτηκαν οι Σόγδιοι στην προσπάθειά του να επιλύσει ειρηνικά το ζήτημα, προσφέροντάς τους ελεύθερη διάβαση προς τις οικίες τους, αν παρέδιδαν το φρούριο. Απαντώντας εκείνοι στη γλώσσα τους ρώτησαν αν οι άνδρες του Αλέξανδρου μπορούσαν να πετάξουν. Θα παραδίδονταν μόνο σε φτερωτούς στρατιώτες γιατί κανείς άλλος δεν μπορούσε να τους προκαλέσει την παραμικρή ανησυχία.

Τότε ο Αλέξανδρος προκήρυξε βραβείο δώδεκα τάλαντα για τον πρώτο που θα σκαρφάλωνε στον βράχο. Κατόπιν προκήρυξε για τον δεύτερο και τον τρίτο, ακόμη και για τον τελευταίο, τριακόσιους δαρεικούς. Ο Κούρτιος τον οποίο ακολουθεί ο P. Green αναφέρει ως έπαθλα τεράστιες αμοιβές στους δώδεκα πρώτους που θα ανέβαιναν και σπαθιά, λόγχες, όπως και προμήθειες δύο ημερών. Φτάνοντας στην κορυφή οι στρατιώτες σύμφωνα με το σχέδιο θα ανέμιζαν λευκές σημαίες.

Όταν συγκεντρώθηκαν περίπου τριακόσιοι, ειδικοί στην αναρρίχηση από προηγούμενες πολιορκίες του Αλέξανδρου, έφτιαξαν μικρές σιδερένιες σφήνες-καρφιά, σαν και αυτές που χρησιμοποιούσαν για να σταθεροποιούν τις σκηνές τους. Κατόπιν έθεσαν σταθερά λινά σκοινιά πάνω τους και αναρριχήθηκαν στην πλέον απόκρημνη μεριά του βράχου μέσα στη νύχτα, για να μη γίνουν ορατοί από τους εχθρούς. Μπήγοντας τα καρφιά σε σχισμές βράχων ή στον πάγο, άρχισαν να ανεβαίνουν όλο και ψηλότερα. Τριάντα περίπου χάθηκαν σε αυτή την προσπάθεια. Οι υπόλοιποι κατάφεραν να φτάσουν στην κορυφή κοντά στην αυγή και ανέμισαν τις σημαίες, όπως είχε προσυμφωνηθεί.

Δίχως να χάσει χρόνο ο Αλέξανδρος έστειλε στους Σόγδιους κήρυκα, να φωνάξει στην εμπροσθοφυλακή τους πως ο Αλέξανδρος είχε βρει τους στρατιώτες με τα φτερά, πως ήδη κατείχε την κορυφή του βουνού και πως έπρεπε τώρα να παραδοθούν, προτρέποντάς τους παράλληλα να κοιτάξουν ψηλά. Βλέποντας τις σημαίες να ανεμίζουν οι Σόγδιοι αποθαρρύνθηκαν από το απροσδόκητο. Θεωρώντας δε πως πολλοί περισσότεροι Μακεδόνες βρίσκονταν στην κορυφή οπλισμένοι ως τα δόντια, αποφάσισαν να παραδοθούν, υποκύπτοντας στο ψυχολογικό και όχι φυσικό πλεονέκτημα του Αλέξανδρου.

Συνέπειες

Γνωρίζοντας μετά την κατάκτηση ο Αλέξανδρος την κόρη του Οξυάρτη, τη Ρωξάνη, αποφάσισε να τη νυμφευθεί. Ο γάμος του Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη, πολιτική κίνηση αναμφισβήτητα, έκανε τους Μακεδόνες αποδεκτούς από τους γηγενείς πληθυσμούς και ταυτόχρονα έγινε μήνυμα συγχώνευσης και οικουμενικότητας. Στη διάρκεια της εκστρατείας της Σογδιανής, το φθινόπωρο του 328 ΠΚΕ, όντας ο Αλέξανδρος ακόμη στα Μαράκανδα, σκότωσε τον φίλο του Κλείτο τον Μέλανα, που μόλις είχε ορίσει σατράπη της Βακτριανής. Σε ένα συμπόσιο, υπερασπιζόμενος το πρόσωπο του Φιλίππου, ο Κλείτος, έφθασε στο σημείο να μειώνει τον Αλέξανδρο, μνημονεύοντας τον νεκρό Παρμενίωνα και τον γιο του. Κατόπιν τον κάλεσε να μη προσκαλεί στο τραπέζι του παρά μόνο βαρβάρους και δούλους να προσκυνούν την περσική του ζώνη και τον λευκό ποδόγυρο.

Ο Αλέξανδρος σκότωσε τον Κλείτο τον αδελφό της τροφού του της Λανίκης και φέρεται ότι προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Αν και εκδραματισμένη η σκηνή του συμποσίου, καθίσταται εμφανές ότι το επεισόδιο είναι ξεκαθάρισμα λογαριασμών και ιδεολογίας με τον ίδιο τρόπο που υπήρξε ξεκαθάρισμα η ρήξη ανάμεσα στον Αλέξανδρο και τον Καλλισθένη, με αφορμή την προσκύνησι και την εξέγερση των βασιλικών παίδων αργότερα. Οι μεν παίδες θανατώθηκαν από τη μακεδονική συνέλευση ο δε Καλλισθένης, ο προπαγανδιστής ιστορικός του Αλέξανδρου, πέθανε στη φυλακή σύμφωνα με τον Πτολεμαίο, όπως τον παραθέτει ο Αρριανός.

Αναμφίβολα, ο Αλέξανδρος κατακτώντας τις ανατολικές σατραπείες, αποσόβησε έναν κίνδυνο που θα μπορούσε αργότερα να εξελιχθεί σε ανοικτή πληγή, καθώς τα σχέδιά του τον οδηγούσαν στην ινδική υποήπειρο, αναμφίβολα με μια διαφορετική πολιτική ιδεολογία και ακόμη ευρύτερη στρατιωτική αναδιοργάνωση.

Σημειώσεις-παραπομπές

1. Αριστοτέλης Πολιτικά Η΄ 1333b-4a.

2. Πλούταρχος, Αλέξανδρος ΛΘ΄

3. Αρριανός 3. 28.10 και 4. 7.1.

4. Πλούταρχος, Αλέξανδρος ΜΗ΄ 4 και ΜΘ΄ 2

5. Κούρτιος VI 11.20.

6. Droysen 1996, 463.

7. Για τη διάβαση της ερήμου βλ. Κούρτιος VII 5.1-16.

8. Αρριανός 3. 30.5.

9. Κούρτιος VII, 5, 40 και Διόδωρος 17. 83.9.

10. […] πλείους των δώδεκα μυριάδων […] Βλ. Διόδωρος, Περιεχόμενα 13 του 17 βιβλίου.

11. Πεχλιβάν τον κατονομάζει ο Droysen. Βλ. Droysen 1996, 512.

12. Ο Peter Green θεωρεί τον αριθμό υπερβολικά υψηλό. Βλ. Green P. 2008, 487.

13. Η πλήρης αφήγηση Αρριανός 4. 18.4-19.4.

14. Romm, James S.-Mensch, Pamela 2009, Alexander the Great: Selections from Arrian Diodorous, Plutarch, and Quintus Curtius, Hackett Publishing Co, Inc, USA, 111.

15. Green P. 2008, 488.

16. Κούρτιος VII 11, επίσης Πολύαινος 4. 3.29

17. Βλ για τον γάμο του Αλέξανδρου Πλούταρχος Αλέξανδρος ΜΖ΄ 4.

18. Βλ. Green P. 2008, 489.

19. Πλούταρχος, Αλέξανδρος, ΝΑ΄ 4-5.

20. Πλούταρχος, Αλέξανδρος, ΝΕ΄ 7.

21. Αρριανός 4. 22.1.

Πηγές

Κουίντος Κούρτιος Ρούφος Historiae Alexandri Magni.

Πλούταρχος Παράλληλοι Βίοι: Βίος Αλεξάνδρου.

Αρριανός Αλεξάνδρου Ανάβασις.

Αριστοτέλης Πολιτικά

Βιβλιογραφία

Droysen J.G. 1996, Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Τράπεζα Πίστεως, Αθήνα.

Green, Peter 2008. Αλέξανδρος ο Μακεδόνας: 356-323 π.Χ., Διόπτρα, Αθήνα.

Η Αταλάντη, η διάσημη κυνηγός της Ελληνικής μυθολογίας, ονόμασε το σκυλί της Αύρα. Ένα αρχαιοελληνικό βάζο του 560 π.Χ. απεικόνιζε την Αταλάντη με άλλους ήρωες και τα κυνηγόσκυλα τους να σκοτώνουν τον σπουδαίο κάπρο της Καλυδωνίας.

Επτά ονόματα σκύλων αναγράφονται στο αγγείο (κάποια παραβιάζουν τον νόμο του Ξενοφώντα) ο Ορμητικός, ο Μεθέπων, ο Εγέρτης, ο Κόραξ, ο Μαρπσάς, ο Λάμπροςκαι ο Εύβολος.

Άργοςλεγόταν ο πιστός σκύλος του Οδυσσέα, που πριν πεθάνει αναγνώρισε τον κύριο του μετά από είκοσι ολόκληρα χρόνια. Ο Ρωμαίος ποιητής Όβιδος (Ovid) δίνει τα ονόματα των 36 σκύλων του Ακταίωνα, του άτυχου κυνηγού της ελληνικής μυθολογίας που ξεσκίστηκε από την αγέλη του, ανάμεσα τους ήταν ο Τίγρης, η Λαίλαπα, ο Αίολος και ο Αρκάς. Ο Πόλουξ αναφέρει άλλα 15 ονόματα σε μία λίστα που βρέθηκε στην Κολουμέλλα. Η μεγαλύτερη όμως συντάχθηκε από τον λάτρη αυτών των ζώων Ξενοφώντα.

Διάσημα ονόματα ήταν: ο Λευκός, ο Μελανός, ο Άνθος, η Θύελλα, ο Θηρευτής, ο Σκαφτιάς, ο Φύλαξκαι διάφορα άλλα. Ο Μέγας Αλέξανδρος τίμησε τον πιστό του σκύλο τον Πέριταονομάζοντας μια πόλη στο όνομα του. Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς υπενθυμίζουν να επαινούν τους πιστούς τετράποδους συντρόφους τους. Ο Άρειος, ο ιστορικός της μακεδονικής εκστρατείας, αναφέρει: «ένας πρέπει να αγγίξει το κεφάλι του σκύλου του, να το χαϊδέψει τραβώντας απαλά τα αυτιά του και να πει το όνομα του ή μια-δυο ενθαρρυντικές εκφράσεις, όπως “μπράβο” και “καλό σκυλί”.»

Ο Ξενοφώντας έγραψε για τα κυνηγόσκυλα τον 4o αιώνα π.Χ. και υποστήριξε πως τα καλύτερα ονόματα είναι μικρά, μία ή δύο συλλαβές, ώστε να προφέρονται εύκολα. Κανένα Ελληνικό κυνηγόσκυλο δεν ονομαζόταν Θρασύβουλος ή Θουκυδίδης! Η σημασία του ονόματος ήταν πολύ σημαντική για την ψυχολογία αφεντικού-σκυλιού, ονόματα που εξέφραζαν ταχύτητα, κουράγιο, δύναμη, εμφάνιση και άλλες αξίες ήταν συχνά.

Ο ίδιος ο Ξενοφών ονόμασε το αγαπημένο του σκυλί «Ορμή».

Τα τέρατα της ελληνικής μυθολογίαςείναι κατ’ουσίαν πλάσματα φανταστικά. Το πεπρωμένο τους είναι να ενσαρκώνουν με ενθουσιασμό το πρόσωπο του φόβου και της απειλής, αλλά κατά κανόνα μοιάζουν απλώς να διεκδικούν το δικαίωμά τους στη ζωή.

Παρακολουθώντας τις πολύπλοκες διαδρομές των κύκλων του Ελληνικού μύθου συναντάει κανείς ένα μεγάλο πλήθος τεράτων, που εμφανίζονται συνήθως σε δεύτερους ρόλους, αλλά κερδίζουν την παράσταση με την απόκοσμη παρουσία τους.

Στο βίντεο που ακολουθεί θα δείτε ένα μέρος από τον ιδιότυπο θίασο των ελληνικών τεράτων και την εντυπωσιακή ποικιλομορφία που είχε για τους αρχαίους Έλληνες η προσωποποίηση του φοβερού. Δεν πρόκειται για έναν εξαντλητικό κατάλογο, τα τέρατα είναι στ’αλήθεια πολλά περισσότερα, αλλά για μια αντιπροσωπευτική πινακοθήκη.

Ποιο είναι το σπουδαιότερο πράγμα στη ζωή; Τι αξίζει να επιδιώξουμε πάση θυσία; Μπορεί να είναι απλώς η ευθυμία;

Μήπως είναι η αγάπη, η επιτυχία, ο πλούτος, η οικογένεια, η δόξα; Ο καθένας μπορεί να δώσει μία διαφορετική απάντηση σε αυτή την ερώτηση, γιατί βέβαια, για τον καθένα ίσως το σπουδαιότερο πράγμα να είναι κάτι διαφορετικό. Μήπως όμως υπάρχει κάτι που θα ταίριαζε με βεβαιότητα σε κάθε άνθρωπο;

Έτσι ισχυριζόταν ο φιλόσοφος και επιστήμονας Δημόκριτος, ο οποίος έζησε από το 460 περ. έως το 370 Π.Κ.Χ.. Θα τον έχετε ίσως ακουστά για την ατομική του θεωρία, που ήταν πρωτοποριακή για την εποχή του. Τα σωματίδια της ύλης, όμως, δεν ήταν το μόνο που απασχολούσε τον Δημόκριτο. Στο ερώτημα που θέσαμε στην αρχή, ο Δημόκριτος απαντά «η ευθυμία», την οποία αξιολογεί ως το ύψιστο καλό.

Πρώτα απ’ όλα, όπως όλοι γνωρίζουμε, κανείς δεν μπορεί να εργαστεί, να διασκεδάσει, να επιτύχει οτιδήποτε στη ζωή του, αν έχει καταβληθεί από άγχος. Γνωρίζουμε επίσης ότι το άγχος προκαλείται από την ανησυχία. Αν είσαι υπερβολικά φτωχός, ανησυχείς και αγχώνεσαι προσπαθώντας να βρεις τρόπους να επιβιώσεις. Αλλά ακόμα και αν έχεις όλα τα αγαθά του κόσμου, μπορεί να πέσεις στην παγίδα της απληστίας και να ανησυχείς καθημερινά μήπως τα χάσεις.

Οι πολύ διάσημοι άνθρωποι ανησυχούν καθημερινά για τη διατήρηση της δόξας τους και αγχώνονται όταν εμφανιστεί κάποιος ικανότερος από αυτούς, κάποιος που μπορεί να τους πάρει τον «θρόνο». Και στις δύο αυτές περιπτώσεις η ευθυμία απουσιάζει από την ανθρώπινη ψυχή. Τότε, αναρωτιέται κανείς, πώς επιτυγχάνεται αυτή η γαλήνια κατάσταση ισορροπίας;

Οτιδήποτε και αν κάνεις κάντο με μέτρο! Απόλαυσε το φαγητό, τον έρωτα, τον πλούτο, ότι μπορείς να αποκτήσεις, αλλά μην ξεχνάς πως η υπερβολή θα ταράξει την εσωτερική σου ισορροπία. Την άποψη αυτή υποστήριζαν και ο Πλάτων και αργότερα ο Αριστοτέλης, σε αντίθεση με κάποιους άλλους φιλοσόφους που προτίμησαν τα άκρα του άκρατου ηδονισμού ή της ασκητικής ζωής χωρίς καμία απόλαυση.

Ο Δημόκριτος ισχυρίζεται πως εύθυμη, και άρα ευτυχισμένη, ψυχή είναι μόνο εκείνη που διατηρεί το μέτρο. Αλλά πώς γνωρίζει κανείς πότε έχει ξεπεράσει το μέτρο; «Όταν κάποιος νιώθει μεγάλη ένταση και ανησυχία, σημαίνει πως έχασε το μέτρο και έφτασε στην υπερβολή», λέει ο Δημόκριτος. Αν, λοιπόν, έχετε τόσες πολλές ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ώστε να χάνετε τον ύπνο σας ή να βρίσκεστε σε συνεχή εκνευρισμό, περιορίστε τις και προσπαθήστε ν’ απολαμβάνετε περισσότερο εκείνα που ήδη έχετε.

Κάθε φορά που περιορίζετε τις περιττές συγκινήσεις σε καταστάσεις υπερβολικής χαράς ή υπερβολικού πόνου, εκπαιδεύετε τον εαυτό σας προσαρμόζεται στις πραγματικές συνθήκες. Ο πόνος θα έρθει κάποια στιγμή για όλους· αντί να αναρωτιόμαστε «γιατί να συμβεί σε μένα αυτό», καλύτερα να αξιοποιήσουμε όση βοήθεια έχουμε για να τον αντιμετωπίσουμε. Και όταν έρθει η μεγάλη χαρά, ας μην υπερβάλουμε, σαν να πρόκειται να κρατήσει για πάντα. Γιατί όταν οι περιστάσεις αλλάξουν πάλι, δύσκολα θα αντέξουμε την μετάπτωση. Είναι αδύνατον να προσαρμόσουμε την πραγματικότητα στις προσδοκίες μας, μπορούμε όμως να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας, λέει ο Δημόκριτος:

«Οι άνθρωποι δημιούργησαν την εικόνα της Τύχης για να δικαιολογήσουν τη δική τους αβουλία. Διότι η τύχη ελάχιστα αντιμάχεται τον συνετό, αλλά η οξυδερκής προνοητικότητα εξομαλύνει τα περισσότερα προβλήματα της ζωής».

Φυσικά, τα προβλήματα που καλείται ο καθένας να αντιμετωπίσει διαφέρουν και οπωσδήποτε ο αγώνας προσαρμογής για κάποιους θα είναι πολύ δυσκολότερος απ’ όσο για άλλους. Το νόημα όμως είναι να επιτύχει ο καθένας, ανάλογα με τις περιστάσεις του, την καλύτερη δυνατή ισορροπία και να μην αφήνει την ευτυχία του έρμαιο στους εξωτερικούς παράγοντες. Γιατί αν το κάνει αυτό, τότε επάνω στα προβλήματα που ήδη έχει προσθέτει άλλο ένα: χάνει την ελευθερία του.

Η επιχειρηματολογία του Δημόκριτου είναι ισχυρή και πειστική. Αυτό που πρωτίστως πρέπει κάποιος να επιδιώκει στη ζωή του είναι η ευθυμία, μία ευχάριστη, σταθερή κατάσταση ψυχής, η οποία του επιτρέπει να εξετάζει με προσοχή τις συνθήκες, να ελέγχει τις αντιδράσεις του όταν αλλάζουν οι περιστάσεις, να χαίρεται και να λυπάται με μέτρο, να είναι ο κύριος του εαυτού του, και άρα, ελεύθερος άνθρωπος που ξέρει ανά πάσα στιγμή τι κάνει και γιατί το κάνει.

Ο ίδιος ο Δημόκριτος πάντως, φαίνεται πως ωφελήθηκε πολύ από αυτή τη μέθοδο. Ο «γελαστός φιλόσοφος», όπως τον αποκαλούσαν οι συμπολίτες του, εξέπληξε τον κόσμο με τις γνώσεις που απέκτησε στα μαθηματικά, στη γεωμετρία, στην αστρονομία, στην ιστορία κι ένα σωρό άλλα κράτησε το μυαλό τους ελεύθερο από τις αγκυλώσεις της θρησκείας και της πολιτικής. Ταξίδεψε σε όλες τις σπουδαίες πόλεις της Μ. Ασίας, επισκέφτηκε φυσικά την Αθήνα, ίδρυσε στην πατρίδα του, τα Άβδηρα της Θράκης, μία σπουδαία σχολή, έγραψε 70 έργα (δυστυχώς διασώθηκαν ελάχιστα μόνο αποσπάσματα) κι έζησε εκατό περίπου χρόνια!

Ο Αριστοτέληςήταν πρωταγωνιστής του διαγωνισμού που οργανώθηκε από την Ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη, σε λύκεια της Αιώνιας Πόλης.

Ο διαγωνισμός ονομάσθηκε In viaggio con Aristotele (Tαξιδεύοντας με τον Αριστοτέλη) και οργανώθηκε σε συνεργασία με το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και με τρία γνωστά κλασικά λύκεια της ιταλικής πρωτεύουσας: το Giulio Cesare, το Ennio Quirino Visconti και το Virgilio. Οι μαθητές τους κλήθηκαν να επιλέξουν ένα απόφθεγμα του Αριστοτέλη και να αναδείξουν πόσο επίκαιρο αυτό μπορεί να είναι, χρησιμοποιώντας εικόνες, κείμενα, ποιήματα, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών.

Η ιδέα της όλης πρωτοβουλίας ανήκει στο γραφείο Τύπου της ελληνικής πρεσβείας στην Ιταλία, που συμμετείχε με καθοριστικό τρόπο και στη φάση της υλοποίησής της.

Oι δυο μαθητές του λυκείου Visconti που αναδείχθηκαν νικητές, επέλεξαν ρητό του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου για τη σημασία της φιλίας, και πιο συγκεκριμένα «ἄνευ γὰρ φίλων οὐδεὶς ἕλοιτ'ἂν ζῆν, ἔχων τὰ λοιπὰ ἀγαθὰ πάντα». Θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν τα Στάγειρα, φιλοξενούμενοι από τον Οργανισμό Τουρισμού Χαλκιδικής. Οι συμμετοχές τέθηκαν σε διαδικτυακή ψηφοφορία σε πεδίο που δημιούργησε η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας στον ιστότοπό της, ενώ οι πέντε που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους, στη συνέχεια κρίθηκαν από τριμελή επιτροπή.

Την επιτροπή, από την οποία εξαρτήθηκε η τελική κρίση, αποτελούσαν ο πρέσβης της Ελλάδας στην Ιταλία Θεμιστοκλής Δεμίρης, ο σύμβουλος του Ιταλού Προέδρου της Δημοκρατίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθηγητής Λουί Γκοντάρ και η καθηγήτρια Δήμητρα Σφενδόνη Μέντζου, πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Tόσο το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων Ansa, όσο και η δημόσια τηλεόραση της Rai, αναφέρθηκαν με τηλεγραφήματα και ρεπορτάζ τους στην τελετή βράβευσης, σημειώνοντας ότι πέτυχε να φέρει ακόμη πιο κοντά τις κοιτίδες του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού.

«Ήταν αναμφίβολα μια μεγάλη επιτυχία και η σημαντική αυτή προσπάθεια υπάρχει διάθεση να συνεχισθεί και τα επόμενα χρόνια, επικεντρώνοντάς την, πιθανότατα, σε άλλα σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής Ιστορίας. Μπορούμε να πούμε ότι και αυτή η ιδέα είναι μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της πολιτιστικής διπλωματίας για την όσο γίνεται αποτελεσματικότερη προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρέσβης της Ελλάδας στην Ιταλία, Θεμιστοκλής Δεμίρης.

Παράλληλα, θέλησε να τονίσει ότι οι δυο νικητές του διαγωνισμού, χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και δημιουργώντας βίντεο με «έκτακτο δελτίο ειδήσεων», στο οποίο γίνεται αναφορά σε απόφθεγμα του Αριστοτέλη για την πραγματική σημασία της φιλίας, αποδεικνύουν -για μια ακόμη φορά και με πρωτότυπο τρόπο- την απόλυτη επικαιρότητα της ελληνικής σκέψης.

Διεθνής ομάδα ειδικών υποστηρίζει ότι αυτό που γνωρίζουμε ως Τρωικό Πόλεμοήταν στην πραγματικότητα κάτι ανάλογο με την… απόβαση στην Νορμανδία. Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν η μάχη που έδωσε τέλος σε ένα γενικευμένο πόλεμο στην Ανατολική Μεσόγειο, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοόπως τον χαρακτηρίζουν οι ερευνητές που διατυπώνουν τη νέα θεωρία

Το μυστήριο

Είναι γνωστό ότι στις περιοχές της Μικράς Ασίας και της Ανατολίας πριν από περίπου πέντε χιλιάδες έτη έκανε δυναμικά την εμφάνιση του ένας λαός με πολλές αρετές. Ονομάζονταν Χετταίοι και ο πολιτισμός τους έφτασε στο απόγειο του τη 2η χιλιετία π.Χ., ειδικά στο δεύτερο μισό αυτής της περιόδου, όταν οι Χετταίοι είχαν τον ισχυρότερο στρατό στον κόσμο λόγω της χρήσης του σιδήρου στα όπλα και τα άρματα τους. Ανακάλυψαν την κατεργασία του σιδήρου, κρατώντας το πολύτιμο μυστικό μόνο για τον εαυτό τους, για’ αυτό ο στρατός τους με τα σιδηρά όπλα ήταν ανίκητος.

Την ίδια εποχή στην Μεσόγειο υπήρχαν άλλοι δύο μεγάλοι πολιτισμοί. Το Νέο Βασίλειο της Αιγύπτου και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός. Ομως μέσα σε διάστημα λίγων μόλις δεκαετιών, περίπου σε διάστημα μιας γενιάς, και οι τρεις μεγάλοι πολιτισμοί κατέρρευσαν χωρίς μέχρι σήμερα οι ιστορικοί, οι αρχαιολόγοι και οι επιστήμονες να έχουν καταλήξει στην αιτία. Κάποιοι κάνουν λόγο για απότομες κλιματικές αλλαγές, κάποιοι για ένα ντόμινο μεγάλων σεισμών και κάποιοι για μεγάλες κοινωνικές αναταραχές.

Ο μυστηριώδης πολιτισμός

Σε γραπτά κείμενα των Χετταίων υπήρχαν αναφορές για μια ομάδα ανθρώπων που ονομάζονταν Luwians η οποία αναπτύχθηκε γρήγορα και δημιούργησε ένα πολιτισμό σε περιοχές της Μικράς Ασίας. Διεθνής ομάδα ειδικών δημιούργησε στη Ζυρίχη μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με το όνομα Luwian Studies η οποία κάνει μελέτες και έρευνες για αυτόν τον πολιτισμό αλλά και γενικότερα για την ιστορία των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου. Η ομάδα αυτή μελετώντας γραπτές αναφορές των Χετταίων και των Αιγυπτίων ανέπτυξε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία.

Η ομάδα των ειδικών υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός των Luwians έμοιαζε με τον αρχαιοελληνικό, ήταν χωρισμένος σε πολλά μικρά βασίλεια ή σε πόλεις κράτη αν προτιμάτε. Η ομάδα των ειδικών εκτιμά ότι στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ οι ηγέτες των βασιλείων των Luwians συχνά πυκνά συμμαχούσαν και εξαπέλυαν επιθέσεις στους Χετταίους. Σύμφωνα με την ομάδα των ειδικών πριν από περίπου 3.200 έτη οι Luwians κατάφεραν ολοκληρωτική νίκη απέναντι στους Χετταίους και κατέστρεψαν την αυτοκρατορία τους.

Στη συνέχεια οι Luwians πραγματοποίησαν επιθέσεις στο Νέο Βασίλειο για την απόκτηση επιπλέον ισχύος και πλούτου. Οι αναφορές σε αρχαία Αιγυπτιακά κείμενα για επιθέσεις που δέχτηκε το Νέο Βασίλειο από μια φυλή που αναφερόταν ως οι «Ανθρωποι της Θάλασσας» αφορούν κατά την ομάδα των ειδικών τους Luwians. Η ομάδα των ειδικών πιστεύει ότι οι επιθέσεις των Luwians αποδυνάμωσαν και αποσταθεροποίησαν το Νέο Βασίλειο.

Σύμφωνα με την ομάδα των ειδικών οι ηγέτες των ελληνικών βασιλειών στην Ελλάδα μαθαίνοντας τα νέα αντιλήφθηκαν ότι ερχόταν η σειρά τους και αποφάσισαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Luwians. Συμμάχησαν και αποφάσισαν να κάνουν εκείνοι την πρώτη κίνηση κάνοντας την εκστρατεία εναντίον της Τροίας η οποία αποτελούσε κομβικής και στρατηγικής σημασίας πόλη για τους Luwians. Η συνέχεια είναι γνωστή στο ένα της τουλάχιστον σκέλος και άγνωστη στο άλλο.

Οι Ελληνες κέρδισαν την μάχη ή τον παγκόσμιο πόλεμο κατά την ομάδα των ειδικών αλλά τι συνέβη μετά; Η ομάδα των ειδικών υποστηρίζει ότι ελλείψει άλλης ισχυρής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς αντίπαλο δηλαδή, τα ελληνικά βασίλεια εκείνης της εποχής άρχισαν να… καβγαδίζουν και τελικά ξεκίνησε ένας εμφύλιος πόλεμος χωρίς νικητή αφού ο εμφύλιος απλά οδήγησε σε καταστροφή τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Δείτε ένα βίντεο που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές για τη θεωρία που ανέπτυξαν για τον αρχαίο παγκόσμιο πόλεμο:

Σε απόσπασμα από την Πολιτεία του Πλάτωνα, διαβάζουμε τα λόγια του Σωκράτη σχετικά με του άξιους και ικανούς ανθρώπους, και τη θεωρία του πως εκείνοι, στην ουσία, αναγκάζονται να παίρνουν την εξουσία στα χέρια τους από τιμωρία…

Σωκράτης: «Γι’ αυτόν λοιπόν, τον λόγο, είπα εγώ, οι άξιοι άνθρωποι δεν επιδιώκουν την εξουσία ούτε για τα χρήματα ούτε για τη δόξα· γιατί ούτε πληρωμένοι θέλουν να χαρακτηριστούν, εισπράττοντας φανερά μισθό για το αξίωμά τους, ούτε κλέφτες, αποκομίζοντας κρυφά κέρδος από αυτό. Ούτε πάλι για τη δόξα· γιατί δεν είναι φιλόδοξοι.

Πρέπει λοιπόν να υπάρχει κάποιος αναγκασμός γι’ αυτούς και κάποια τιμωρία προκειμένου να θελήσουν να ασκήσουν εξουσία – έτσι που σχεδόν να θεωρείται ντροπή να αναλάβει κανείς με τη θέλησή του κυβερνητικό αξίωμα προτού να εξαναγκαστεί να το πράξει – κι η πιο μεγάλη τιμωρία εδώ είναι να τον εξουσιάζει κάποιος χειρότερός του, αφού ο ίδιος δε θα έχει τη διάθεση να κυβερνά.

Από φόβο γι’ αυτήν ακριβώς την τιμωρία δέχονται κατά τη γνώμη μου να ασκήσουν εξουσία οι άξιοι άνθρωποι, όταν καμιά φορά συμβεί να πάρουν εξουσία στα χέρια τους, και αναλαμβάνουν τότε να κυβερνήσουν όχι με την ιδέα ότι τους περιμένει εκεί κάτι καλό ή ότι θα καλοπεράσουν αλλά σαν να προχωρούν σε κάτι που είναι ανάγκη να το πράξουν και που δεν έχουν κάποιους καλύτερούς τους ή έστω όμοιούς τους για να τους το αναθέσουν.

(Πλάτων, Πολιτεία, Α, 347 b-d)

«...Φιλολογικές μαρτυρίες και έργα τέχνης»

Με την εκδήλωση αυτή αρχίζει, τοΣάββατο, 4 Φεβρουαρίου 2017, στις 20.00, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων (Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων) ο νέος κύκλος εκδηλώσεων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης για τη νέα χρονιά, με ομιλητή τον Επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων Διαμαντή Τριαντάφυλλο, Προϊστάμενο μέχρι το 2003 στην ενιαία Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης.

Με τον απαράμιλλο γλαφυρό του τρόπο ο Επίτιμος Έφορος θα παρουσιάσει παραμύθια για τους Ήρωες και Βασιλιάδες της αρχαίας Θράκης, επενδυμένα με παραστάσεις από τους αρχαίους, ρωμαϊκούς και νεότερους χρόνους και με αναφορές στις σημαντικότερες φιλολογικές πηγές:

• Για τον έρωτα του Αίμου και της Ροδόπης, πριν και μετά τη μεταμόρφωσή τους στα ομώνυμα όρη.

• Για τον ποταμό Έβρο, τον πιο όμορφο από τους ποταμούς σύμφωνα με τον Αλκαίο, που δέχτηκε στα νερά του το ιερό κεφάλι και τη λύρα του Ορφέα.

• Για τον Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα, που υποδέχτηκε τον Οδυσσέα στην πόλη των Κικόνων Ίσμαρο.

• Για τον βασιλιά των Βιστόνων Διομήδηκαι τα ανθρωποφάγα άλογά του, τον όγδοο άθλο του Ηρακλή και για την ίδρυση των Αβδήρων.

• Για τον βασιλιά των Θρακών Ρήσο, το άδοξο τέλος του στην Τροία, τη θεοποίησή του και τη λατρεία του σε υπαίθρια ιερά της Ροδόπης.

Θα παρουσιάσει επίσης στοιχεία για τη δημιουργία των αρχαίων ελληνικών μύθων, την επεξεργασία τους από τους επικούς, λυρικούς και δραματικούς ποιητές, τα είδη των μύθων και τη θέση της Θράκης στην αρχαία ελληνική μυθολογία.

Είσοδος ελεύθερη

Η τελευταία πρόταση του μακροσκελούς Δελτίου Τύπου του ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, δηλαδή, του συνδικαλιστικού οργάνου των αρχαιολόγων-δημοσίων υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού, οδηγεί ευθέως στην ρήση του Θουκυδίδη «Φόβος μνήμην εκπλήσσει (δηλ. ακυρώνει), τέχνη δε άνευ αλκής ουδέν ωφελεί». Θα μπορούσα να κλείσω την απάντηση μου με αυτή τη φράση.

Όμως από σεβασμό και υποχρέωση προς τα δεκάδες μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων –συνεργατών και μη, άξιων στελεχών του Υπουργείου, που με τιμούν με την εμπιστοσύνη και τη φιλία τους- και οι οποίοι μου απέστειλαν ιδιαίτερα θετικά σχόλια για την συνέντευξη, που σας παραχώρησα (σημ. Ανασκαφής: στη LiFO), απαντώ στα πέντε σημεία της ανακοίνωσης:

1. Αποδίδοντάς μου την ευθύνη για την «εφεδρεία» και την «διαθεσιμότητα», που εφαρμόστηκαν σε όλον τον δημόσιο τομέα από δύο κυβερνήσεις, μου προσδίδουν ρόλο τουλάχιστον Πρωθυπουργού.

2. Αναφερόμενο το ΔΣ σε πολιτικές πιέσεις και χειραγώγηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου προσβάλλει την εκάστοτε σύνθεσή του και τους έγκριτους επιστήμονες, που έχουν μετάσχει. Ανάμεσα τους και μέλη του Συλλόγου τους.

Η περίπτωση των αρχαιοτήτων στον Σταθμό Βενιζέλου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου στην Θεσσαλονίκη, αποτελεί αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η πρώτη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το οποίο αποτελείται από 17 μέλη, υπήρξε ομόφωνη και σύμφωνη με τις εισηγήσεις. Η τελευταία εκτελεστή πράξη, η απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, το 2014 – με βάση την κατά πλειοψηφία γνωμοδότηση του ΚΑΣ- εκρίθη πρόσφατα απολύτως νόμιμη και πλήρως αιτιολογημένη από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Όσο για την δήθεν αντικατάσταση των «αντιφρονούντων» μελών, επισημαίνω ότι όταν έληξε η τριετής θητεία των μελών το 2013, ο Υπουργός Πολιτισμού –και όχι η Γενική Γραμματέας- προέβη σε νέα σύνθεση, στην οποία δεν συμπεριέλαβε ΚΑΙ μέλη που ψήφισαν υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων. Επομένως, η επισήμανση του ΔΣ του ΣΕΑ δεν είναι ορθή.

3. Η ανασκαφή της Αμφίπολης έφερε στο φως ένα μοναδικό μνημείο, το οποίο ερευνήθηκε από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών. Η οποιαδήποτε αναφορά στην μη τήρηση των αρχών της επιστήμης προσβάλλει τους ανασκαφείς. Το Υπουργείο Πολιτισμού όφειλε να παράσχει κάθε μέσον και να διευκολύνει με κάθε τρόπο την Εφορεία Αρχαιοτήτων και την ανασκαφέα και αυτό έπραξε. Η προβολή της ανασκαφής συνέβαλε καθοριστικά στην διεθνή προβολή της χώρας. Δύο χρόνια μετά, το μνημείο παραμένει εκτεθειμένο στον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες, ενώ φυλάσσεται υποτυπωδώς. Το ΔΣ του ΣΕΑ σιωπά. Η πλημελής προστασία του τύμβου και η διακοπή των αρχαιολογικών ερευνών προφανώς δεν το αφορά. Εκτός και αν ταυτίζεται με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, που επέλεξε την εγκατάλειψη του μνημείου.

4. Το ΔΣ του ΣΕΑ αναφέρει ότι άλλαξε το Οργανόγραμμα του Υπουργείου «εν μία νυκτί και λίγο πριν την κυβερνητική αλλαγή». Η συζήτηση για την αλλαγή του Οργανογράμματος ξεκίνησε το 2012. Ο ΣΕΑ είχε κατ΄επανάληψη ενημερωθεί για το σχέδιο του Οργανισμού τόσο από τους Υπουργούς όσο και από εμένα. Την περίοδο 2012-2014 το ΔΣ του ΣΕΑ είχε καταθέσει τις απόψεις του προφορικά και γραπτά. Το τελικό σχέδιο του Οργανογράμματος συζητήθηκε στο Κεντρικό Συμβούλιο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, τον Αύγουστο 2013. Ελαβε τη μορφή Προεδρικού Διατάγματος τον Αύγουστο 2014, οπότε και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ. Εφαρμόστηκε τον Οκτώβριο του 2014. Είναι προφανές ότι δεν έγιναν όλα αυτά «εν μία νυκτί», εκτός αν ο χρόνος μετρά διαφορετικά για τους αρχαιολόγους του ΔΣ του ΣΕΑ. Οσο για τους προϊσταμένους, σημειώνω ότι μόνον το... τεράστιο ποσοστό του 8% μετακινήθηκε σε άλλη υπηρεσία, με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον.   

5. Σχετικά με το ΕΣΠΑ: Θυμίζω στα μέλη του ΔΣ του ΣΕΑ ότι ούτε την χρηματοδοτική περίοδο του ΕΣΠΑ 2007-2013 υπήρχε τομεακό πρόγραμμα για τον Πολιτισμό. Αυτό βεβαίως, δεν εμπόδισε την περίοδο 2009-2014, που είχα την ευθύνη του προγράμματος, να ενταχθούν 643 έργα, στα οποία απασχολήθηκαν περίπου 5.000 εργαζόμενοι.

Όμως, το 2015-2016, που ήταν τα κρίσιμα χρόνια της υλοποίησης των έργων, υπήρξε αδιαφορία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου για την πορεία τους. Σε ουσιαστικά προβλήματα των φορέων υλοποίησης δεν δινόταν εγκαίρως καμία λύση, ενώ ο κεντρικός συντονισμός ήταν ανύπαρκτος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το ποσοστό απορρόφησης των πόρων να φθάσει μόλις το 92.5%. Σε αντίθεση με το Γ΄ΚΠΣ, το οποίο έκλεισε με δική μας ευθύνη, σε ποσοστό που ξεπέρασε 102%.   

Το 92.5% σημαίνει απώλεια πόρων για την πολιτιστική κληρονομιά, επιβάρυνση των πολύτιμων εθνικών πόρων και περιορισμό των κονδυλίων της τρέχουσας περιόδου για τα μνημεία, τουλάχιστον κατά 50 εκ. ευρώ. Η ευθύνη γι αυτό βαραίνει απολύτως την πολιτική ηγεσία της περιόδου 2015-2016. Δεν είδα καμία σχετική ανακοίνωση από το ΔΣ του ΣΕΑ.

Ο αριθμός και η ταυτότητα των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020 αποφασίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ελληνική Κυβέρνηση δια του αρμοδίου Υπουργείου Ανάπτυξης. Η διαδικασία αυτή, για όσους στοιχειωδώς γνωρίζουν, ξεπερνούσε κατά πολύ τα όρια του όποιου Υπουργείου. Το ΔΣ του ΣΕΑ στην περίπτωση αυτή μου προσδίδει ρόλο τουλάχιστον υπερυπουργού.

Σήμερα, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, έχουν ενταχθεί λιγότερα από 20 έργα, ενώ η υλοποίηση τους δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Ωστόσο και αυτά τα ελάχιστα, είναι έργα που ωρίμασαν μέχρι το 2014. Το ίδιο ισχύει και για όσα λέγεται ότι ετοιμάζονται να ενταχθούν. Την διετία 2015-2016 δεν έγινε καμία απολύτως προετοιμασία. Ομως δεν είδα το ΔΣ του ΣΕΑ να πιέζει για επιτάχυνση του ΕΣΠΑ, ούτε να ασκεί πίεση προς την αρμόδια Γενική Γραμματέα για την επαναδιαπραγμάτευση των πόρων -των περίπου 400 εκ. ευρώ που εξασφαλίσαμε- ούτε για επαναδιαπραγμάτευση του ΕΣΠΑ, ώστε να αποκτήσει το Υπουργείο δικό του πρόγραμμα.

Προϋπόθεση άρθρωσης ουσιαστικής κριτικής είναι η γνώση, η αντικειμενικότητα και η απουσία προκαταλήψεων. Μόνον τότε έχομε δημιουργία και διεύρυνση οριζόντων. Από τις ανακοινώσεις και τα δελτία τύπου, που το ΔΣ του ΣΕΑ εκδίδει, από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι σήμερα, προκύπτουν οι εκλεκτικές του συγγένειες, και οι υπόγειες διαδρομές ενίων μελών του.

Πηγή: LiFO

Ο φιλόσοφος Σωκράτηςπαραμένει ένα αίνιγμα, όπως άλλωστε υπήρξε και όσο ζούσε. Παρόλο που δεν άφησε ούτε δείγμα συγγράμματος, θεωρείται ακόμα και σήμερα ένας από τους φιλοσόφους που άλλαξαν για πάντα το πώς αντιλαμβανόμαστε την φιλοσοφία και επηρέασε σχεδόν όλες τις υπόλοιπες φιλοσοφικές σχολές.

Πέρασε τη ζωή του στις αγορές και του δρόμους της Αθήνας και θεωρούσε ότι τα χωράφια και τα δέντρα δεν έχουν κάτι να του πουν. Ό,τι ξέρουμε για αυτόν το γνωρίζουμε μέσω άλλων, όπως τον Πλάτωνα, τον Ξενοφώντα και τον Αριστοτέλη. Η ζωή του θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση για μια φιλοσοφική ζωή – όπως εξάλλου και ο θάνατός του. Είναι πολύ δύσκολο όμως να διακρίνουμε τον ιστορικό Σωκράτη, από τον Σωκράτη όπως τον παρουσιάζει κάθε ένας που γράφει γι’ αυτόν, που τελικά έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση γνωστή ως το “Σωκρατικό πρόβλημα”. Δεν έχουμε τον αληθινό Σωκράτη, αλλά τις πολλές ερμηνείες που αναπαριστούν έναν θεωρητικά πιθανό Σωκράτη.

Ο θάνατος του Σωκράτη

Από τη Δήμητρα Αθανασάκου, Ψυχολόγο, Ψυχοθεραπεύτρια

Το μυστικό αποκαλύπτεται μετά από μελέτες που δείχνουν ότι, παρά το γεγονός πως ο ναός του Παρθενώνα στην Ακρόπολη δεν έχει καν θεμέλια, έχει τριπλή αντισεισμική θωράκιση.

Σύμφωνα με την πολιτικό μηχανικό Νίκη Τιμοθέου, μελέτες της αρχιτεκτονικής και δομικής του φόρμας κατέδειξαν πως οι Αρχαίοι είχαν από τότε ανακαλύψει αυτό που σήμερα ονομάζουμε «σεισμική μόνωση».

Ο ναός, σύμφωνα με την κυρία Τιμοθέου, κοντράρει επιτυχώς τη θεωρία της σύγχρονης πολιτικής μηχανικής, διότι χωρίς να έχει καν θεμέλια, είναι τριπλά μονωμένος σεισμικά.

Αυτή η τριπλή μόνωση, όπως μας εξήγησε, εντοπίζεται σε διαφορετικά σημεία του οικοδομήματος.

Το πρώτο σημείο βρίσκεται στις στρώσεις τεράστιων οριζόντιων και εξαιρετικά λείων μαρμάρων, πάνω στα οποία πατάει ο Παρθενώνας.

Το δεύτερο παρατηρείται στους μεταλλικούς ελαστικούς συνδέσμους οι οποίοι συνδέουν τις πλάκες κάθε στρώματος, και που στο κέντρο τους εντοπίζονται μικροί σιδηροπάσσαλοι, γύρω από τους οποίους έχει χυθεί μολύβι (το μολύβι έχει την ιδιότητα να προστατεύει τον σίδηρο από τη σκουριά και να εξασθενεί με την ελαστικότητά του το όποιο κύμα, αφού μέρος της κινητικής του αυτής ενέργειας μετατρέπεται σε θερμική).

Και το τρίτο εντοπίζεται στις κολώνες του κτίσματος, οι οποίες δεν τοποθετήθηκαν μονοκόμματες, αφού οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν πως για να αντέξουν στους κραδασμούς της γης, θα έπρεπε να τοποθετηθούν σε φέτες, τέλεια εφαρμοσμένες η μία πάνω στην άλλη.

Το αποτέλεσμα αυτής της τριπλής μονωτικής φόρμουλας, όπως σημείωσε η κυρία Τιμοθέου, ήταν τα επιφανειακά σεισμικά κύματα να κινούν το ένα στρώμα των μαρμάρινων πλακών, επάνω στο άλλο, την ίδια ώρα που οι σύνδεσμοι εκτόνωναν την κινητική ενέργεια που ανέπτυσσε ο εγκέλαδος!

Οι κολώνες, τέλος, ήταν τοποθετημένες επέτρεπαν στο όλο οικοδόμημα να ταλαντώνεται, αλλά να μην καταρρέει.

Όταν οι Δωριείς κατέκτησαν την κοιλάδα της Λακωνίας και ένωσαν τις κώμες της σε μία πόλη, ουδείς μπορούσε να φανταστεί ότι η νεοϊδρυθείσα πόλη, η Σπάρτη, θα γινόταν σύντομα η γενέτειρα των τρομερότερων πολεμιστών του ελληνικού κόσμου.

Oι Σπαρτιάτες, με τους νόμους του Λυκούργου, δημιούργησαν μια αυστηρά στρατοκρατική κοινωνία, που ωθούσε στα άκρα την ενασχόληση των πολιτών με τον πόλεμο. Οι Σπαρτιάτες ήταν οι μοναδικοί Έλληνες που δεν καταγίνονταν με αγροτικές ή άλλες εργασίες στην "πολιτική"ζωή τους. Eπί της ουσίας, οι Όμοιοι, η τάξη των Σπαρτιατών πολιτών με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ήταν μια κάστα πολεμιστών αποκλειστικής απασχόλησης, μοναδική στην αρχαία Eλλάδα.

Για να εξελιχθούν όμως σε τόσο ικανούς πολεμιστές, οι Σπαρτιάτες ξεκινούσαν την εκπαίδευση από την παιδική ηλικία. Ήδη από την ηλικία των 5, όταν ο γόνος μιας σπαρτιατικής οικογένειας ονομαζόταν πλέον "παιδίον", ο μικρός Σπαρτιάτης έφευγε από το σπίτι του και εντασσόταν σε ένα κοινοβιακό σύστημα διαβίωσης και εκπαίδευσης, την Aγωγή. Ως μέλος μιας "αγέλης", σκληραγωγούνταν από πολύ μικρός, μάθαινε στις στερήσεις και βελτίωνε το σώμα του, ώστε να γίνει μια μέρα ένας γενναίος πολεμιστής.

Mε το κλείσιμο του 12ου έτους, ο παις γινόταν πλέον "μειράκιον"και ξεκινούσε η κυρίως εκπαίδευσή του και στα όπλα. Mαθαίνοντας να χειρίζεται το δόρυ, την ασπίδα και το ξίφος, να στέκεται στη γραμμή και να κρατά τη θέση του και να αποτελεί μέρος μιας πανίσχυρης πολεμικής μηχανής, ο έφηβος Σπαρτιάτης έως τα 18 του είχε γίνειένας πραγματικός πολεμιστής, αν και χωρίς εμπειρία στη μάχη ακόμη.

H εκπαίδευση δεν σταματούσε ποτέ, αφού αποτελούσε τη βασική και κύρια απασχόληση κάθε Σπαρτιάτη οπλίτη για όλη τη ζωή του

Στο βίντεο που ακολουθεί θα δείτε το πώς έμοιαζαν στην πραγματικότητα οι Σπαρτιάτες:

© Αρχαία Ελληνικά

Δέκα χρόνια έχουν περάσει από τότε που η αρχαιολογική σκαπάνη εντόπισε τη θέση του αρχαίου θεάτρου των Αχαρνών, στο κέντρο του σύγχρονου δήμου, και αποκάλυψε ένα μικρό μέρος του.

Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη, τον Φεβρουάριο του 2007, έχει τροφοδοτήσει έκτοτε τη φιλοδοξία για ανάδειξη του λίθινου θεάτρου του 4ου π.Χ. αιώνα, ένα μεγάλο μέρος του οποίου βρίσκεται κάτω από οδοστρώματα και πολυκατοικίες. Η πορεία θα είναι μακρά, αλλά ο στόχος έχει πολλές ελπίδες να προχωρήσει, καθώς η αναγκαστική απαλλοτρίωση τριών οικοπέδων έχει δημοσιευθεί σε ΦΕΚ το 2012, αλλά υπολείπονται τα επόμενα στάδια εκτίμησης τιμών, όπως και η επέκταση των απαλλοτριώσεων.
Πάντως, οι Αχαρνές, που, κατά τον Θουκυδίδη, ήταν ο πολυπληθέστερος δήμος της Αττικής μετά την Αθήνα, μπορούν τα προσεχή χρόνια να αποκτήσουν ένα αρχαιολογικό πάρκο στην καρδιά της πόλης, γεγονός που θα μεταμορφώσει την προοπτική και την οικονομία της περιοχής. Σταδιακά, ολοένα και περισσότεροι κάτοικοι αντιλαμβάνονται αυτήν τη διάσταση.

Το «Διάζωμα», το σωματείο πολιτών που μέσα από την κοινωνία αναδεικνύει τα αρχαία θέατρα, έχει ανοίξει ηλεκτρονικό κουμπαρά και για το αρχαίο θέατρο των Αχαρνών, οργανώνοντας μια μεγάλη προσπάθεια που παρουσιάστηκε πρόσφατα και στo Megaron Plus, για «να ξεφυλλίσουμε το όνειρο μιας ιστορικής πόλης», όπως είπε ο Σταύρος Μπένος. Ο εντοπισμός του θεάτρου το 2007 από την αρχαιολόγο Μαρία Πλάτωνος-Γιώτα άλλαξε τα δεδομένα της περιοχής και η δημιουργία από τη νομικό Μαρία Μίχα της κίνησης πολιτών «Επισκήνιο» συνέδραμε ως μοχλός ευαισθητοποίησης στην τοπική κοινωνία.

Είναι συναρπαστικό να αναλογιστεί κανείς τη θέση και τη σημασία των Αχαρνών στην αρχαιότητα, με την αδιάλειπτη κατοίκηση, τις ιδιαίτερες λατρείες, τα εύφορα εδάφη, τα προϊόντα, τη μελισσοκομία, τα κάρβουνα από τα δάση της Πάρνηθας που τροφοδοτούσαν την Αθήνα. Πολλοί είχαν πιστέψει ότι ήταν μία άμουση πόλη με τραχείς κατοίκους, αλλά η αποκάλυψη του θεάτρου ανέτρεψε αυτήν την εικασία. «Η σύνδεση του θεάτρου των Αχαρνών με άλλα μνημεία της ευρύτερης περιοχής έχει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον», όπως είπε η Αναστασία Λαζαρίδου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής. Ο εντοπισμός του θεάτρου στο κέντρο του σύγχρονου δήμου δημιουργεί μεγάλες δυνατότητες για το μέλλον της πόλης.

Το θέατρο υπολογίζεται ότι είχε ζωή ώς τα ύστερα Ρωμαϊκά χρόνια. Χωρούσε 1.500-2.000 θεατές και η μέχρι τώρα ανασκαφική έρευνα έχει φέρει στο φως μια ολόκληρη κερκίδα με 11 σειρές καθισμάτων. Το «Διάζωμα» έχει θέσει ως στόχο την ολοκλήρωση της ανασκαφής και την πλήρη αποκάλυψη του μνημείου. Η εκπόνηση των μελετών αποκατάστασης είναι ο απώτερος στόχος. «Δέκα χρόνια μετά δεν έχουν γίνει πολλά για την αποκάλυψη του θεάτρου και για την ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων συνήθως στη χώρα μας απαιτούνται δεκαετίες», είπε η αρχαιολόγος Μαρία Πλάτωνος-Γιώτα. «Η θέση του ναού του Διονύσου, που πάντα υπήρχε κοντά στα θέατρα, εντοπίζεται στον οικιστικό ιστό της σύγχρονης πόλης και η θέση του ναού της Αθηνάς της Ιππίας κάτω από την εκκλησία της Παναγίτσας».

Η Μαρία Πλάτωνος-Γιώτα έδωσε μια συναρπαστική περιγραφή της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας κατά την αρχαιότητα και αναφέρθηκε στο πλήθος των ευρημάτων από τις ανασκαφές των πρόσφατων χρόνων που έφεραν στο φως υδρευτικά έργα (από τις πηγές της Πάρνηθας), τα τμήματα της αχαρνικής οδού, που ξεκινούσε από τις αχαρνικές πύλες στην Αθήνα, και τα διάσπαρτα μνημεία στη βόρεια Αττική. «Η ύπαρξη του θεάτρου ήταν γνωστή από επιγραφές».

Η δημόσια συζήτηση για το αρχαίο θέατρο των Αχαρνών μας δίνει οπτική στη λειτουργία των θεάτρων εν γένει και ο καθηγητής Βασίλης Λαμπρινουδάκης ήταν ο ιδανικότερος για να ξετυλίξει μια ποιητική αφήγηση για τις αρχές και τον χαρακτήρα του θεάτρου. Στην Αττική είναι γνωστά 20 θέατρα και οι Αχαρνές, ως μεγάλος και εύπορος δήμος της αρχαίας Αττικής, έχουν και σήμερα θέση στον χάρτη.

Ο Ογκίστ Ροντέν (αριστερά) πέθανε σε ηλικία 77 ετών, στις 17 Νοεμβρίου του 1917. Δεξιά, «Σκεπτόμενος». Αντίγραφο του διασημότερου έργου του Ροντέν στο αίθριο του Μουσείου «Legion of Honor» του Σαν Φρανσίσκο.

Ρεαλιστής σε μια κοινωνία «εθισμένη» στην ωραιοποίηση, αυθόρμητα αντισυμβατικός, ευαίσθητος αλλά γεμάτος πάθη και αδυναμίες, ο Ογκίστ Ροντένενέπνευσε εξίσου τη λατρεία και το μίσος στην προσωπική και την επαγγελματική του ζωή. Εν πολλοίς αυτοδίδακτος, αφού δεν έγινε δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών και αναγκάστηκε να αρκεστεί στη Σχολή Σχεδίου και Μαθηματικών, τη λεγόμενη «Petite Ecole», κατάφερε, χάρη στην επιμονή και το ταλέντο του, να κάνει το όνομά του γνωστό εντός και εκτός Γαλλίας, κερδίζοντας τον θαυμασμό των σημαντικότερων καλλιτεχνών και διανοητών της εποχής του.

Όταν η περίφημη Societe des Gens des Lettres απέρριψε την προτομή του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, που είχε φιλοτεχνήσει, ο Μονέ και ο Ντεμπισί έσπευσαν να υπογράψουν το μανιφέστο υπεράσπισής του. Ο Τζορτζ Μπέρ­ναρντ Σο έγραψε για «τα θαύματα» που παρήγαγε καθώς δούλευε το προσχέδιο ενός γλυπτού. Ο Οσκαρ Ουάιλντ υμνούσε τα «υπέροχα όνειρά του από μάρμαρο» και τον είχε χαρακτηρίσει «τον μεγαλύτερο ποιητή της Γαλλίας».

Αν και πολλοί πιστεύουν πως οδήγησε τη μαθήτρια και ερωμένη του Καμίλ Κλοντέλ στην τρέλα, με τον τρόπο του παρέμεινε πιστός στη σύντροφο της ζωής του Ροζ Μπερέ, την οποία παντρεύτηκε ύστερα από μισόν αιώνα σχέσης και μόλις δύο εβδομάδες πριν από τον θάνατό της.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του «πατέρα» της μοντέρνας γλυπτικής, στις 17 Νοεμβρίου 1917, μουσεία και γκαλερί σε όλο τον κόσμο διοργανώνουν μεγάλα αφιερώματα, με αποκορύφωμα το «Ροντέν, η εκατονταετηρίδα». Η έκθεση, μια συνδιοργάνωση του Grand Palais με το Μουσείο Ροντέν του Παρισιού, εγκαινιάζεται στις 22 Μαρτίου στο Grand Palais και περιλαμβάνει πάνω από 200 έργα του, καθώς και δημιουργίες του Ματίς, του Τζιακομέτι κ.ά.

Παράλληλα, η Γαλλία φιλοδοξεί να γιορτάσει την επέτειο γεμίζοντας με... Ροντέν τα πορτοφόλια των Ευρωπαίων, καθώς το νέο αναμνηστικό νόμισμα των 2 ευρώ απεικονίζει το πορτρέτο του καλλιτέχνη. Και για τους βιβλιόφιλους, η νέα έκδοση «Une Pensie pour Rodin», σε επιμέλεια του Edwart Vignot, συγκεντρώνει αφηγήσεις και σχόλια για τον διάσημο Γάλλο γλύπτη με την υπογραφή του Ράινερ Μαρία Ρίλκε, του Στέφαν Τσβάιχ και πολλών άλλων.

Η απήχηση του καλλιτέχνη στις ΗΠΑ είναι τέτοια, που επετειακά αφιερώματα διοργανώνονται από τη μία άκρη της χώρας ώς την άλλη. Φυσικά, την τιμητική του έχει το Μουσείο Ροντέν της Φιλαδέλφειας, το οποίο ιδρύθηκε το 1929 και προσέλκυσε σχεδόν 400.000 επισκέπτες μόνον κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του. Το Μουσείο Καλών Τεχνών «Legion of Honor» του Σαν Φρανσίσκο, το οποίο διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες συλλογές έργων του Ροντέν, παρουσιάζει μια έκθεση με περισσότερα από 50 μπρούντζινα, μαρμάρινα και γύψινα γλυπτά. Ανάμεσά τους, ο εμβληματικός «Σκεπτόμενος» (για την ακρίβεια, ένα από τα περίπου 70 αντίγραφα που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της ζωής του καλλιτέχνη). Ακόμη, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Iris and B. Gerald Cantor απαρτίζουν την έκθεση «Ροντέν, η ανθρώπινη εμπειρία», που φιλοξενείται έως τις 16 Απριλίου στο Μουσείο Τεχνών του Πόρτλαντ.

Εκθέσεις αφιερωμένες στον μεγάλο γλύπτη πραγματοποιούνται στην Πινακοθήκη της Βρέμης, το Μουσείο Groninger της Ολλανδίας, την Πινακοθήκη της Νότιας Αυστραλίας, στην Αδελαΐδα και αλλού, ενώ πρόσφατα ολοκληρώθηκε η ενότητα «Ροντέν και Χορός: Η ουσία της κίνησης» στην Courtauld Gallery του Λονδίνου.

​​Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο www.rodin100.org.

Οι Κυριακές του Φεβρουαρίου είναι αφιερωμένες στον κινηματογράφο για όλες τις ηλικίες.

Τον Φεβρουάριο, η ενότητα κινηματογραφικών προβολών Park Your Cinema στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) παρουσιάζει αγαπημένες ελληνικές και ξένες ταινίες.

Finos Film
Το αφιέρωμα Finos Film: Ο μύθος με τη θεματική «Από Έρωτα…», συνεχίζεται με τέσσερις ιστορίες αγάπης, από τη δεκαετία του ’40 έως τη δεκαετία του ’60, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό του ΚΠΙΣΝ να απολαύσει μοναδικές στιγμές από την ιστορία του Ελληνικού κινηματογράφου.

Οι προβολές ξεκινούν με την πρώτη παραγωγή της Finos Film, «Η φωνή της καρδιάς» (05.02) η οποία παρουσιάζει τη στοργική σχέση του Σπύρου με τη χαμένη του κόρη και συνεχίζονται με την ιστορία του νεαρού μουσικού που παρασύρεται από την αίγλη της καλής κοινωνίας, με το κλασικό ρομάντζο «Εκείνες που δεν πρέπει να αγαπούν» (12.02).

Στις 19.02 στην κλασική «Λόλα», ο Άρης προσπαθεί να σώσει την αγαπημένη του από ένα κακόφημο καμπαρέ της Τρούμπας, ενώ στις 26.02 η «Ιστορία μιας ζωής» σχολιάζει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα κορίτσια της επαρχίας της δεκαετίας του ’60.

Park for Kids
Τα Κυριακάτικα απογεύματα του μήνα είναι αφιερωμένα στους μικρότερους επισκέπτες του ΚΠΙΣΝ, οι οποίοι θα απολαύσουν μεταγλωττισμένες παιδικές ταινίες. Τον Φεβρουάριο, η ενότητα Park for Kids θα παρουσιάσει την ιστορία του μικροσκοπικού ιππότη Ντεσπερό (Η ιστορία του Ντεσπερό//05.02), την περιπέτεια που θα ζήσουν τα παρεξηγημένα Τερατοκουτάκια (Τα Τερατοκουτάκια//12.02), το ριφιφί που θα οργανώσει ο παράτολμος σκίουρος Σέρλι (Ένας σκίουρος σούπερ – ήρωας//19.02) και τις συνήθειες των αγαπημένων μας κατοικίδιων (Μπάτε σκύλοι αλέστε//26.02).

Στο ΚΠΙΣΝ δωρεάν με το Shuttle Bus
Καθημερινά, 30 λεπτά πριν την έναρξη και 30 λεπτά μετά τη λήξη κάθε εκδήλωσης προσφέρεται δωρεάν μεταφορά των επισκεπτών προς και από το ΚΠΙΣΝ, με τη χρήση μικρού ιδιωτικού λεωφορείου (shuttle bus). 

Το λεωφορείο, ξεκινά από την κάτω πλευρά της Πλατείας Συντάγματος, πραγματοποιεί στάση στο σταθμό Συγγρού - Φιξ και καταλήγει στη νότια πλευρά του Καναλιού του ΚΠΙΣΝ, ενώ στην επιστροφή ακολουθεί την αντίστροφη διαδρομή.

Επιπλέον, κάθε Παρασκευή από τις 14.30 έως τα μεσάνυχτα, και κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 06.00 έως τα μεσάνυχτα τα δρομολόγια του shuttle bus πραγματοποιούνται κάθε 30 λεπτά.

Η είσοδος στις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη.
Αναλυτικές πληροφορίες για το συνολικό προγραμματισμό του ΚΠΙΣΝ, μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.SNFCC.org/events.

Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα παραδώσει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Ελληνικό Δημόσιο στις αρχές του 2017. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παράδοσης, το Ίδρυμα με την επιθυμία να καταστήσει το έργο προσιτό στο ευρύ κοινό υποστηρίζει τη διοργάνωση καθημερινών δωρεάν εκδηλώσεων, που δίνουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαύσουν το ΚΠΙΣΝ ως νέο προορισμό, να γνωρίσουν τις προγραμματικές
του δυνατότητες και τον ρόλο του στην πόλη. 

Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το οποίο την τρέχουσα περίοδο έχει τη διαχείριση του έργου, έως ότου ολοκληρωθεί η παράδοσή του στο Ελληνικό Δημόσιο. 

Μέσα από τον προγραμματισμό αυτό, ο οποίος περιλαμβάνει αθλητικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, το Ίδρυμα φιλοδοξεί να ενισχύσει τον ανοιχτό διάλογο γύρω από το ΚΠΙΣΝ και να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων, οι οποίες θα συντροφεύσουν το έργο κατά την επίσημη λειτουργία του από το Ελληνικό Δημόσιο, τον νόμιμο ιδιοκτήτη του.

Το κινηματογραφικό πρόγραμμα

FINOS FILM: Ο ΜΥΘΟΣ - ΑΠΟ ΕΡΩΤΑ…

Η φωνή της καρδιάς (1943)
Κυριακή 05.02.2017, 20.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Έχοντας εκτίσει την ποινή του για τη δολοφονία του εραστή της γυναίκας του, ο Σπύρος προσπαθεί να επιβιώσει πιάνοντας δουλειά σε ένα ταβερνάκι. Μια στοργική σχέση φιλίας γεννιέται με μια νεαρή κοπέλα, που τυγχάνει να είναι η χαμένη του κόρη, την οποία προσπαθεί να βοηθήσει για να παντρευτεί τον αγαπημένο της. Η πρώτη παραγωγή της Finos Film γυρίστηκε μέσα στην Κατοχή, το 1942. Το φιλμ εμψυχώνει τους Αθηναίους που είχαν κουραστεί να βλέπουν προπαγανδιστικές ταινίες του κατακτητή, προκαλώντας τον εκνευρισμό της Γκεστάπο, η οποία παρομοίασε την αθρόα προσέλευση στις αίθουσες με… εθνικό συλλαλητήριο (ο κόσμος έβγαινε στους δρόμους με λαμπάδες μετά τις προβολές, όχι μονάχα λόγω της συσκότισης).
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ιωαννόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Αιμίλιος Βεάκης, Δημήτρης Χορν, Καίτη Πάνου, Σμαρούλα Γιούλη, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Αλέκος Λειβαδίτης, Νίτσα Τσαγανέα, Παντελής Ζερβός

Εκείνες που δεν πρέπει να αγαπούν (1951)
Κυριακή 12.02. 2017, 20.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Νεαρός σπουδαστής μουσικής, ερωτευμένος με μια κοπέλα φτωχή, παρασύρεται από τα κάλλη της ερωμένης ενός πλούσιου παντρεμένου της καλής κοινωνίας και παρατά για χάρη της τα πάντα. Η δεύτερη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία της χρονιάς βασίστηκε στο μουσικό ρομάντζο των Σακελλάριου - Γιαννακόπουλου «Φτερό στον Άνεμο» και περιλαμβάνει πλάνα - ντοκουμέντα των Αθηνών, από το παλιό κτίριο της Λυρικής Σκηνής το οποίο γκρεμίστηκε (για να αντικατασταθεί από το νεότερο θέατρο Ολύμπια, το 1958) μέχρι και την «επαρχιακή» παραλιακή της Γλυφάδας. Θρυλική και η σκηνή του κουιντέτου που παίζει το «Ασ'τα τα Μαλλάκια σου», με τον Φώτη Πολυμέρη να ντουμπλάρει τον Αλεξανδράκη.
Σκηνοθεσία: Αλέκος Σακελλάριος
Πρωταγωνιστούν: Άννα Καλουτά, Αλέκος Αλεξανδράκης, Σμαρούλα Γιούλη, Κούλης Στολίγκας, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Περικλής Χριστοφορίδης, Γιάννης Γκιωνάκης, Γεωργία Βασιλειάδου

Λόλα (1964)
Κυριακή 19.02. 2017, 20.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Ο Άρης αποφυλακίζεται και εμφανίζεται ξανά στην Τρούμπα για να ξεκαθαρίσει παλιούς λογαριασμούς με τα μέλη της συμμορίας που τον έβαλε μέσα, αλλά και να σώσει από τον βούρκο το κορίτσι που αγαπά, τη Λόλα. Ένα από τα πιο σεβαστά δραματικά φιλμ στην ιστορία του ελληνικού σινεμά, με την κλασική μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου και την πρώτη εμφάνιση της Βίκυς Μοσχολιού με το τραγούδι «Του Ήλιου Σβήστηκε το Φως». Η περιοχή γύρω από το καμπαρέ που κυριαρχεί ως φόντο στην ταινία δημιουργήθηκε στα studio της Finos, γιατί η Τρούμπα της περιόδου θεωρήθηκε επικίνδυνη για τα γυρίσματα. Από εδώ προέρχεται και η cult ατάκα «Πολλά τα λεφτά, Άρη», που απευθύνει ο Καλογήρου στον Κούρκουλο.
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Τζένη Καρέζη, Νίκος Κούρκουλος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Παντελής Ζερβός, Γιάννης Βογιατζής, Νίκος Φέρμας, Λαυρέντης Διανέλλος, Σπύρος Καλογήρου

Ιστορία μιας ζωής (1965)
Κυριακή 26.02.2017, 20.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Ορφανή κοπέλα, που διαπομπεύεται δημόσια στο χωριό της, έρχεται στην Αθήνα για ένα καλύτερο μέλλον. Θα ξεκινήσει από υπηρέτρια σε μικροαστικό σπίτι και θα καταλήξει στους κύκλους της υψηλής κοινωνίας όταν παντρευτεί έναν πλούσιο και αρκετά μεγαλύτερο σε ηλικία χήρο. Τότε, μοιραία, θα ανακαλύψει και τον πραγματικό έρωτα στο πρόσωπο ενός νέου. Ίσως παραγνωρισμένο σήμερα, ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά δράματα που υπέγραψε ο Δαλιανίδης σχολιάζει πικρά ένα ρεαλιστικό πρόβλημα της εποχής, με τα κορίτσια της επαρχίας που έπεφταν θύματα εκμετάλλευσης στην πρωτεύουσα. Σπουδαία ερμηνεία από τον Κατράκη, εκθαμβωτική η Λάσκαρη και εξαιρετικό jazzy score από τον Μίμη Πλέσσα.
Σκηνοθεσία: Γιάννης Δαλιανίδης
Πρωταγωνιστούν: Ζωή Λάσκαρη, Μάνος Κατράκης, Λευτέρης Βουρνάς, Ανδρέας Ντούζος, Άννα Παϊτατζή, Τασσώ Καββαδία, Μαρία Μαρτίκα, Άγγελος Μαυρόπουλος, Μπέτυ Αρβανίτη

PARK FOR KIDS

Η ιστορία του Ντεσπερό (2008)
Κυριακή 05.02.2017, 18.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Μια φορά κι έναν καιρό, ο Ντεσπερό, ο πιο μικροσκοπικός - ακόμη και για το είδος του - ποντικός, ονειρευόταν να γίνει ένας θαρραλέος ιππότης. Διωγμένος απ’ το σπίτι του λόγω της ανήκουστης επιθυμίας του, με έναν καλοσυνάτο αρουραίο φίλο για παρέα, ξεκινά το περιπετειώδες ταξίδι του μέχρι το μακρινό βασίλειο του Ντορ, η πριγκίπισσα του οποίου κινδυνεύει. Η δεύτερη computer-animated ταινία που διένειμε στην ιστορία του το studio της Universal βασίζεται σε ένα αναγνωρισμένο για την παιδαγωγική του αξία βιβλίο φαντασίας της Kate DiCamillo από το 2003. (Προβολή με ελληνική μεταγλώττιση.)
Σκηνοθεσία: Sam Fell, Robert Stevenhagen

Τα Τερατοκουτάκια (2014)
Κυριακή 12.02. 2017, 18.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Τα ασχημούλικα και παρεξηγημένα Τερατοκουτάκια, πλάσματα μιας υπόγειας κοινωνίας που ζουν μέσα σε κούτες, ανέθρεψαν από μωρό ένα ορφανό αγόρι, που ως έφηβος πια αναλαμβάνει να τα σώσει από τον αρχηγό τού πάνω κόσμου, τον Ασπροκάπελο Λόρδο Παρμεζάνα, ο οποίος έχει βαλθεί να τα εξοντώσει. Όπως πάντα, μια εξαιρετικά προσεγμένη παραγωγή της εταιρείας Laika, που γυρίστηκε με την τεχνική του stop-motion animation σε διάστημα 72 εβδομάδων! Προτάθηκε για το Όσκαρ καλύτερης animated ταινίας το 2015. (Προβολή με ελληνική μεταγλώττιση.)
Σκηνοθεσία: Graham Annable, Anthony Stacchi

Ένας σκίουρος σούπερ - ήρωας (2014)
Κυριακή 19.02. 2017, 18.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Σε μια φανταστική αμερικανική μεγαλούπολη, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, ο Σέρλι, ένας σκανδαλιάρης σκίουρος, αναζητά οτιδήποτε σε φαγώσιμο. Θα ανακαλύψει ένα μαγαζί που πουλά ξηρούς καρπούς και μαζί με μια παρέα ζώων από γειτονικό πάρκο θα αποφασίσει να οργανώσει ένα παράτολμο ριφιφί, με στόχο να εξασφαλίσει ένα σεβαστό απόθεμα… φιστικιών για τους επόμενους χειμώνες. Μια κωμική περιπέτεια για παιδιά, που βασίστηκε στο καναδέζικο μικρού μήκους φιλμ Surly Squirrel του 2005. (Προβολή με ελληνική μεταγλώττιση.)
Σκηνοθεσία: Peter Lepeniotis

Μπάτε σκύλοι αλέστε (2016)
Κυριακή 26.02. 2017, 18.00, ΥΠΟΔΟΧΗ ΕΛΣ
Πώς περνούν τις ώρες τους τα κατοικίδια ζώα των διαμερισμάτων του Μανχάταν, όταν τα αφεντικά τους φεύγουν το πρωί για τη δουλειά; Και σε τι μπελάδες θα βρεθεί ο τετράποδος Μαξ, όταν αναγκαστεί να συγκατοικήσει με τον αδέσποτο Ντιουκ; Η έκτη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία του 2016 παγκοσμίως είναι μια απόλυτα ψυχαγωγική περιπέτεια καταδίωξης που αγαπήθηκε απίστευτα από θεατές κάθε ηλικίας και δη τους φιλόζωους, φτιαγμένη από την ομάδα που μας έδωσε τη φιλμική σειρά των Εγώ, ο Απαισιότατος και τα Minions. (Προβολή με ελληνική μεταγλώττιση.)
Σκηνοθεσία: Chris Renaud, Yarrow Cheney

Σημαντικό στο διαδίκτυο έχει γίνει τις τελευταίες ώρες ένα βίντεο στο οποίο οι Δανοί ζητούν τη βοήθειά μας. Το βίντεο είναι μια πρωτοβουλία του Danish Cancer Society και του ιδρύματος TrygFonden στο πλαίσιο καμπάνιας με την οποία καλούν τους πολίτες των πέντε αγαπημένων χωρών που επισκέπτονται οι Δανοί, να τους βοηθήσουν.

Ο λόγος είναι, όπως αναφέρεται και στο βίντεο ότι ο καυτός μεσογειακός ήλιος προκαλεί πολύ συχνά μελανώματα, δηλαδή καρκίνο του δέρματος με αποτέλεσμα καθημερινά να πεθαίνει ένας Δανός από τη συγκεκριμένη ασθένεια.

Προκειμένου λοιπόν να μειωθούν τα τόσο υψηλά ποσοστά καρκίνου του δέρματος, οι Δανοί ζητούν να τους προστατεύσουμε θυμίζοντάς τους πόσο επικίνδυνος είναι ο ήλιος αν κανείς είναι απρόσεκτος.

Η φοβερή αυτή καμπάνια που οργάνωσαν οι Δανοί, με τίτλο «Help a Dane», «Βόηθα έναν Δανό» δηλαδή, σημειώνει ήδη εξαιρετική επιτυχία στο Διαδίκτυο και τα βίντεό της έχουν γίνει viral. Είναι πέντε διαφορετικά, γυρισμένα ένα για κάθε έναν από τους top-5 προορισμούς που προτιμούν οι Δανοί για να περνούν τις διακοπές τους. Στην πεντάδα αυτή είναι και η Ελλάδα και το αντίστοιχο βίντεο είναι γεγονός.

Ένας κύριος, καθισμένος πίσω από ένα μεγαλοπρεπές γραφείο, απευθύνεται στα ελληνικά στους Έλληνες: «Αξιότιμοι πολίτες της Ελλάδας», ξεκινά με την σπαστή προφορά του και συνεχίζει: «Η Δανία χρειάζεται τη βοήθειά σας».

Το βίντεο, εξηγεί πως οι συμπατριώτες τους αγαπούν πολύ την Ελλάδα, «όμως υπάρχει ένα πρόβλημα, ο ήλιος».

Αυτός είναι ο λόγος που οι Δανοί πολίτες ζητούν από τους Έλληνες να τους βοηθήσουν: «Κάθε μέρα ένας Δανός πεθαίνει από καρκίνο του δέρματος», λέει το βίντεο και με μεγάλη ευαισθησία, προσθέτει: «Γνωρίζουμε ότι έχετε πολλά να αντιμετωπίσετε, αλλά ζητάμε ταπεινά την υποστήριξή σας».

«Βοηθείστε έναν Δανό στον ήλιο» είναι το σλόγκαν, που όμως δεν είναι καθόλου μεταφορικό, καθώς ακολούθως ο πρωταγωνιστής του βίντεο εξηγεί πώς μπορούμε εμείς οι Έλληνες να βοηθήσουμε τους Δανούς ώστε να μην προσβάλλονται από την επιθετική ασθένεια.

«Κάθε χρόνο, χιλιάδες Δανοί ταξιδεύουν σε ηλιόλουστους προορισμούς για διακοπές. Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς επιστρέφουν στο σπίτι με ένα ηλιακό έγκαυμα. Τα ηλιακά εγκαύματα είναι επώδυνα βραχυπρόθεσμα και αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος σε μακροπρόθεσμη βάση.

Το παρόν είναι μια έκκληση για βοήθεια.

Μπορείτε να βοηθήσετε την δανέζικη Εκστρατεία Sun Safety στην πρόληψη εγκαυμάτων και θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος υπενθυμίζοντάς τους Δανούς την σκιά, το καπέλο και το αντηλιακό», αναφέρει χαρακτηριστικά η επίσημη ιστοσελίδα της καμπάνιας.

Δείτε το βίντεο της καμπάνιας, για την Ελλάδα:

Xαρακτικά του Μουσείου του Λούβρου, xαρακτικά του Γ. Κεφαλληνού και των μαθητών του, περιοδικά τέχνης του 19ου αιώνα, το περιοδικό «Cahiers d’art»του Christian Zervos και το δωδεκάτομο έργο με αρχαιολογικές αποτυπώσεις από την Αίγυπτο και την Αιθιοπία (1849-56) είναι ένα ελάχιστο μέρος του ανεκτίμητου υλικού που περιλαμβάνει η Ειδική Συλλογή της Βιβλιοθήκης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ).

Η νέα υπερσύγχρονη Βιβλιοθήκη, με σπάνιο και πολύτιμο πληροφοριακό υλικό στην κατοχή της, που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στις εγκαταστάσεις της σχολής επί της οδού Πειραιώς 256, φιλοδοξεί να αποτελέσει δραστήριο και λειτουργικό κόμβο στον πολιτιστικό και εκπαιδευτικό ιστό της πρωτεύουσας.

Βιβλία καλλιτεχνών με πρωτότυπα έργα που απαρτίζουν την ιστορική συλλογή της Βιβλιοθήκης (από το 1763 έως το 1930) μπορεί να βρει κανείς στους χώρους της, ενώ σημαντική επίσης είναι η συλλογή του ιστορικού αρχείου που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μαθητολόγια, πρακτικά συνεδριάσεων διοικητικών οργάνων της Σχολής, διοικητικά έγγραφα και φωτογραφικό υλικό μέχρι το 1975.

Η νέα Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ είναι δέκα φορές μεγαλύτερη σε μέγεθος από την προηγούμενη, καλύπτει 4.780 τ.μ. και η συλλογή της περιλαμβάνει 64.000 τόμους βιβλίων (με τον πρώτο να χρονολογείται το 1684, «L’art de peinture»), 410 τίτλους περιοδικών εκ των οποίων οι 65 ενεργοί, 5.000 τόμους οπτικοακουστικού υλικού, μια σπάνια συλλογή παλαιών και πολύτιμων βιβλίων τέχνης, ψηφιακή συλλογή αποτελούμενη από 12 βιβλία και 19 περιοδικά τέχνης, και μια συλλογή περίπου 500 χαρακτικών έργων ?μερικά μάλιστα ανεκτίμητης αξίας?, διατηρώντας έτσι τον τίτλο της αρχαιότερης και μεγαλύτερης Βιβλιοθήκης Τέχνης στην Ελλάδα με θησαυρούς που αριθμούν 180 χρόνια ζωής και Ιστορίας.

Ο πωρόλιθος και το γυμνό μπετόν συνυπάρχουν και συνδέονται λειτουργικά και αισθητικά με το φυσικό ξύλο και τους ακατέργαστους μαρμάρινους όγκους που χρησιμεύουν σαν τραπέζια, καθίσματα αλλά και σαν βιβλιοστάτες στις σιδερένιες κατασκευές των βιβλιοθηκών. Στο ισόγειο υπάρχει πλήρως εξοπλισμένο με σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα μικρό αμφιθέατρο (80 θέσεων) για πολλαπλές χρήσεις αλλά και ψηφιακή βιβλιοθήκη, βιβλιοστάσια και αναγνωστήριο.

Στον πρώτο όροφο υπάρχουν βιβλιοστάσια, αναγνωστήρια, μικρότερες περιοχές μελέτης και ένα αίθριο με μαρμάρινα τραπέζια. Στον δεύτερο όροφο φιλοξενείται η πλούσια βιβλιοθήκη/αρχείο του διακεκριμένου ιστορικού τέχνης Χρήστου Ιωακειμίδη και μία αίθουσα συνεδριάσεων. Το κτίριο κατασκευάστηκε από την ΑΣΚΤ (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) και σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Σουζάνα και Δημήτρη Αντωνακάκη.

Θησαυροί 180 χρόνων σε 4.700 τ.μ. στην Πειραιώς

Οι μελέτες λειτουργίας των χώρων, η σχεδίαση των απαραίτητων υποδομών και κατασκευών, καθώς και η μετεγκατάσταση της Βιβλιοθήκης πραγματοποιήθηκαν με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και ανατέθηκαν μετά από διαγωνισμό στον αρχιτέκτονα Διονύση Σοτοβίκη.

Η Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ είναι η αρχαιότερη και μεγαλύτερη βιβλιοθήκη εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα. Εχει αφετηρία το 1837,στις απαρχές του «Σχολείου των Τεχνών». Την εποχή εκείνη η συλλογή των βιβλίων δεν διαχωρίζεται από «τας συλλογάς προπλασμάτων, προτύπων, εικόνων και εν γένει όλα τα εις το κατάστημα ανήκοντα αντικείμενα».

Το 1863 για πρώτη φορά ξεχωρίζει η Βιβλιοθήκη από τις άλλες συλλογές. Το 1910 στον διαχωρισμό της περιουσίας με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο σημειώνονται «τα υπάρχοντα καλλιτεχνικά βιβλία», τα οποία ανήκουν πια στο «Σχολείον των Καλών Τεχνών», το οποίο έχει «ίδιαν βιβλιοθήκην».

Το 1930 αναφέρεται ότι η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών περιλαμβάνει «Καλλιτεχνικήν Βιβλιοθήκην μετ’ αναγνωστηρίου». Μέχρι το 1995 η Βιβλιοθήκη στεγαζόταν στο κτιριακό συγκρότημα της ΑΣΚΤ της οδού Πατησίων 42, σε χώρο 36 τ.μ., οπότε και μεταφέρθηκε στα κτίρια της οδού Πειραιώς 256 σε χώρο 630 τ.μ., στον οποίο λειτουργούσε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016. Από τον Νοέμβριο του 2016 η Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ λειτουργεί στο καινούργιο της κτίριο, εγκαινιάζοντας έναν νέο κύκλο ζωής και δράσης.

Αντιγόνη Καράλη, Φωτογραφίες Θάλεια Γαλανοπούλου, ethnos.gr

Οι Ερινύεςήταν χθόνιες θεές που κατοικούσαν στον Άδη. Καταδίωκαν όσους είχαν διαπράξει ηθικά εγκλήματα και τους τιμωρούσαν με φρικτά βασανιστήρια ή ακόμη και θάνατο. Επίσης τιμωρούσαν όσους είχαν διαπράξει εγκλήματα κατά της φυσικής αρμονίας. Θεωρούνταν η προσωποποίηση των τύψεων και γι’ αυτό είχαν φρικιαστική εμφάνιση.

Κατά τον Ησίοδο γεννήθηκαν από το αίμα του Ουρανού, όταν τον ευνούχισε ο Κρόνος με ένα δρεπάνι. Από το αίμα που έσταξε γεννήθηκαν τρεις: η Αληκτώ, η Τισιφόνη και η Μέγαιρα. Στην «Ορέστεια» του Αισχύλου, οι Ερινύες που κυνηγούσαν τον Ορέστη για να τον τιμωρήσουν για τον φόνο της μητέρας του περιγράφονται ως μία ομάδα γυναικών οι οποίες στο κεφάλι τους αντί για μαλλιά είχαν φίδια. Ήταν ρακένδυτες με γκρίζα φορέματα και έμοιαζαν σαν πεθαμένες.

Τα μάτια τους έσφιζαν από οργή και μίσος και ξεχείλιζαν αίμα. Από το στόμα τους έβγαζαν σπαρακτικές κραυγές ζώων ή μούγκριζαν σαν να πονούσαν. Σε διάφορα αγγεία αναπαρίστανται με φτερά πίσω από την πλάτη τους σαν τις Άρπυιες. Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν έπιαναν τον «κατηγορούμενο» που τον βασάνιζαν οι τύψεις, τον τιμωρούσαν με φρικιαστικό θάνατο. Έκοβαν το κεφάλι του, έβγαζαν τα μάτια, έπιναν το αίμα, έσκιζαν το σώμα, τον λιθοβολούσαν ή τον έκαιγαν με την καυτή αναπνοή τους.

Με αυτόν τον τρόπο αφαιρούσαν το μίασμα του φόνου εξαφανίζοντας τον κατηγορούμενο ή ολόκληρο το γένος που ενεπλάκη στη φονική αλυσίδα. Άλλοτε τιμωρούσαν τον «παραστρατημένο» με διανοητικά βασανιστήρια. Μπορούσαν να επιφέρουν σύγχυση, μανία, τρέλα, ακόμη και στειρότητα. Με το μουγκρητό τους, θόλωναν τον νου των ανθρώπων και τους οδηγούσαν στην αυτοκτονία. Κανένας θνητός, αθάνατος ή ζώο δεν μπορούσε να ξεφύγει από την οργή τους.

Οι Ερινύες στους μύθους και στα έπη

Οι αρχαίοι επικαλούνταν τις Ερινύες συχνά ως μάρτυρες ενός όρκου. Στο τέλος της «Ιλιάδας», ο Αγαμέμνων συμφιλιώθηκε με τον Αχιλλέα κατά την διάρκεια μίας ιεροτελεστίας. Έκοψε τρίχες κάπρου και προσευχήθηκε στον Δία, την Γη, τον Ήλιο και τις Ερινύες. Ορκίστηκε πως εάν ψεύδεται τότε να τον  καταραστούν οι θεοί. Ωστόσο, οι θνητοί τις επικαλούνταν και όταν ήθελαν να καταραστούν κάποιον εχθρό ή ακόμη και κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Στην «Ιλιάδα», ο Φοίνικας αποκαλύπτει πως ο πατέρας του Αμύντορας, τον καταράστηκε να μείνει άτεκνος επικαλούμενος τις Ερινύες. Εκείνες άκουσαν την κατάρα και την πραγματοποίησαν.

Στην «Οδύσσεια», οι Ερινύες παρουσιάζονται και ως προστάτιδες των φτωχών. Όταν ένας από τους μνηστήρες,ο Αντίνοος, πέταξε ένα σκαμνί στον μεταμφιεσμένο Οδυσσέα, εκείνος επικαλέστηκε τους θεούς των φτωχών και τις Ερινύες τις οποίες κάλεσε να τιμωρήσουν τον Αντίνοο. Τελικά ο Αντίνοος βρήκε φρικτό θάνατο στην μνηστηροφονία.

Στους «Επιγόνους» ο Αλκμαίων, γιος του μάντη Αμφιάραου, σκότωσε την μητέρα του Εριφύλη επειδή πρόδωσε αυτόν και τον πατέρα του, στις εκστρατείες κατά της Θήβας. Αφού την σκότωσε, οι Ερινύες άρχισαν να τον καταδιώκουν και εκείνος τρελάθηκε από τις κραυγές τους. Παρ’ όλο που εξαγνίστηκε από το μίασμα του φόνου από τον βασιλιά της Ψωφίδας Φηγέα, οι Ερινύες συνέχισαν να τον κυνηγούν. Τελικά κατέφυγε στο μαντείο των Δελφών. Εκεί του αποκάλυψαν πως θα μπορούσε να απαλλαχθεί από τις Ερινύες όταν θα έφτανε «στην γη που δεν υπήρχε όταν έγινε το έγκλημα». Η γη αυτή ήταν το δέλτα του Αχελώου που σχηματίζεται εποχικά. Όταν ο Αλκμαίων έφτασε εκεί ηρέμησε.

Οι Ευμενίδες

Όταν οι Ερινύες καταδίωξαν τον Ορέστη επειδή σκότωσε την Κλυταιμνήστρα, εκείνος κατέφυγε στον ναό του Απόλλωνα για να προστατευτεί. Ο θεός τον εξάγνισε από το μίασμα του φόνου αλλά οι Ερινύες εξακολουθούσαν να τον κυνηγούν. Τότε επενέβη η θεά Αθηνά και έπεισε τις Ερινύες να σταματήσουν να εκδικούνται τον φόνο με νέο φόνο και να γίνουν θεές της ευλογίας.

Τότε άλλαξαν ριζικά. Εγκαταστάθηκαν στην Αττική όπου προστάτευαν την βλάστηση και την καρποφορία. Με την βοήθεια των Μοιρών, οι Ερινύες, από τότε έγιναν γνωστές ως Ευμενίδες και έφερναν την ομόνοια στους κατοίκους των Αθηνών. Όσο για τους κατηγορουμένους, θα δικάζονταν πλέον από τον Άρειο Πάγο. Όταν οι αρχαίοι επινόησαν τους γραπτούς νόμους η μυθολογία προσαρμόστηκε αναλόγως. Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο «Ελληνική Μυθολογία: Οι Θεοί» του Ι. Κακριδή, εκδόσεις Πολιτεία...

Όταν στις αρχές του 2ου προχριστιανικού αιώνα ο πολύπειρος Αρκάδας στρατηγός Φιλοποίμην, είδε την διάθεση για εμπλοκή στα ελληνικά πράγματα του Ρωμαίου υπάτου Φλαμινίκου, κατάλαβε πως οι Έλληνες βρισκόταν μπροστά σε τεράστιες περιπέτειες.

Ο Φιλοποίμην αποφάσισε τότε να συμβουλευθεί το Μαντείο των Δελφών για το μέλλον της Ελλάδος.

Η Πυθίαέδωσε τον εξής χρησμό και ταυτόχρονα τον απόλυτο ορισμό της Ελλάδας που εδώ και 22 αιώνες επιβεβαιώνεται στο ακέραιο: «Ασκός κλυδωνιζόμενος μηδέποτε βυθιζόμενος»!

Η ιέρεια των Δελφών παρομοίασε την Ελλάδα με φουσκωμένο ασκί στο φουρτουνιασμένο πέλαγος, που κλυδωνίζεται μεν λόγω των κυμάτων, αλλά που δεν πρόκειται να βυθιστεί ποτέ!

Και πράγματι, οι Ρωμαίοι – επιβεβαιώνοντας τους φόβους του Φιλοποίμενα – ήρθαν! Οι Γότθοι ήρθαν! Οι Άβαροι ήρθαν! Οι Φράγκοι ήρθαν! Οι Τούρκοι ήρθαν! Οι Άραβες ήρθαν! Οι Γερμανοί ήρθαν! Οι Σύμμαχοι ήρθαν! Οι Γερμανοί ξαναήρθαν! Όπως ήρθαν και προδότες, χρεωκοπίες, μνημόνια! Αλλά ο ασκός, σε πείσμα όλων αυτών και πολλών άλλων, «μηδέποτε βυθίζεται!».