Ο Αριστοτέληςστο βιβλίο του ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣμας αποκαλύπτει ότι η γνώση του τρόπου λειτουργίας της ψυχήςμας, αποτελεί χωρίς αμφιβολία μία γνώση ΙΕΡΗ.

Ας παρακολουθήσουμε την αρχή του αρχαίου κειμένου:

[402a] Τῶν καλῶν καὶ τιμίων τὴν εἴδησιν ὑπολαμβάνοντες,
Το γνωστικό αντικείμενο με το οποίο πρόκειται να ασχοληθούμε, θα μας επιτρέψει να εισέλθουμε σε σημαντικότατες επιστημονικές αποκαλύψεις, οι οποίες θα πρέπει να προσθέσουμε μάλιστα ότι θεωρούνται ιερές!

Είναι πολύ σημαντικό ότι στην εισαγωγή του Περί Ψυχής, στις πρώτες λέξεις με τις οποίες επιλέγει ο Αριστοτέληςνα ξεκινήσει την διδασκαλία του, θέλει να μας προϊδεάσει ότι η αποκάλυψη της λειτουργίας της Ψυχής είναι μία εξαιρετικά πολύτιμη γνώση η οποία συνδέεται κατά ανάγκη με το θέμα της ιερότητας.
Αυτό που μας δηλώνει, εμμέσως πλην σαφώς, είναι πως τα όσα πρόκειται να μας αποκαλύψει, είναι μυστηριακές ή μυητικές γνώσεις που αφορούν το πρώτο ίσως σε ιεραρχία θέμα που αφορά την εξελικτική μας πορεία.

μᾶλλον δ'ἑτέραν ἑτέρας
Θα αποδείξουμε ότι η ανώτερη γνώση, που μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη ενός ανθρώπου, είναι να συνειδητοποιήσει ότι η ζωή του ορίζεται από τον νόμο του διπολισμού.

Παρατηρούμε ότι ο Αριστοτέλης ανάγει από την πρώτη στιγμή το θέμα της έρευνας της ψυχής μας σε καθαρά επιστημονικό επίπεδο, επιδιώκοντας να το συνδέσει με τους νόμους της επιστήμης της φυσικής και αρχικά με τον νόμο του διπολισμού.

Ο νόμος του διπολισμού (ἑτέραν ἑτέρας) ή νόμος των αντιθέτων ή αρχή της αντιφάσεως, είναι γνωστός στον Αριστοτέλη και αναλύεται διεξοδικά στο τρίτο βιβλίο του «Μετά τα φυσικά»Γ’ 3, 1005, β, 11.

Η ακριβής διατύπωση, την οποία οφείλουμε απαραιτήτως να γνωρίζουμε αν θέλουμε να εισέλθουμε στο πνεύμα του Αριστοτέλη είναι η εξής:
«τὸ γὰρ αὐτὸ ἅμα ὑπάρχειν τε καὶ μὴ ὑπάρχειν ἀδύνατον τῷ αὐτῷ καὶ κατὰ τὸ αὐτό καὶ ὅσα ἄλλα προσδιορισαίμεθ'ἄν, ἔστω προσδιωρισμένα πρὸς τὰς λογικὰς δυσχερείας: αὕτη δὴ πασῶν ἐστὶ βεβαιοτάτη τῶν ἀρχῶν: ἔχει γὰρ τὸν εἰρημένον διορισμόν. ἀδύνατον γὰρ ὁντινοῦν ταὐτὸν ὑπολαμβάνειν εἶναι καὶ μὴ εἶναι, καθάπερ [25] τινὲς οἴονται λέγειν Ἡράκλειτον.»

(Δεν είναι δυνατό, ένα υλικό σώμα να βρίσκεται ταυτόχρονα σε μια συγκεκριμένη στιγμή, σε έναν συγκεκριμένο τόπο, και να μπορεί την ίδια στιγμή να βρίσκεται και κάπου αλλού. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι αυτός είναι ο πιο ισχυρός νόμος της φυσικής που υπάρχει, ο οποίος είναι αδύνατον να καταρριφθεί διότι κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο προς την λογική μας, όπως υποστηρίζει άλλωστε και ο Ηράκλειτος.)
Διαπιστώνουμε επομένως ότι ο νόμος του διπολισμού με τον οποίο επιλέγει να ξεκινάει την έρευνά του, δεν είναι απλώς ένας νόμος της φυσικής, αλλά θεωρείται ο πιο ισχυρός νόμος του υπάρχει.

ἢ κατ'ἀκρίβειαν
Διότι αν κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας του νόμου του διπολισμού, θα μπορούσαμε να περιγράψουμε όχι μόνο με απόλυτη ακρίβεια,

ἢ τῷ βελτιόνων τε καὶ θαυμασιωτέρων εἶναι,
αλλά και με τον πιο εύληπτο και ειλικρινή τρόπο που θα ήταν δυνατό να υπάρξει, το αξιοθαύμαστο γεγονός της ύπαρξης του είναι μας.

Είναι λοιπόν προφανές ότι η μυστηριακή ιερή γνώση συνδέεται υποχρεωτικά με την ανώτερη επιστημονική γνώση και αυτός ήταν ίσως ο λόγος που διατηρήθηκε με θρησκευτική ευλάβεια κρυμμένη, μακριά από τα βλέμματα των αδαών.

δι'ἀμφότερα ταῦτα τὴν περὶ τῆς ψυχῆς ἱστορίαν εὐλόγως ἂν ἐν πρώτοις τιθείημεν.
Για να θέσουμε λοιπόν τις βάσεις της έρευνάς μας και να επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε τον τρόπο που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι δύο αντίθετες όψεις του διπολισμού, θα πρέπει να εξετάσουμε την εξελικτική διαδρομή της ψυχής μας.

Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η πρώτη ολοκληρωμένη πρόταση του αρχαίου κειμένου του ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ με οποία ήρθαμε σε επαφή, είναι γεμάτη από απροσδόκητες εκπλήξεις.
Βλέπουμε τον Αριστοτέλη να εμφανίζεται μπροστά μας, μεγαλοπρεπής και επιβλητικός, με μία απολύτως φιλική και αποκαλυπτική διάθεση προς τον αναγνώστη που αισθάνεται την ανάγκη να ασχοληθεί με την ανακάλυψη του εαυτού του, επομένως και της ψυχής του.
Η τιμή που μας γίνεται είναι μεγάλη, διότι είναι σαν να βλέπουμε τον μεγάλο δάσκαλο να περίμενε από καιρό να προετοιμαστούμε για αυτήν την συνάντηση μαζί του.
Από την στιγμή που εμείς θεωρούμε ότι είμαστε έτοιμοι, είναι και αυτός διατεθειμένος να συμπορευθεί μαζί μας και να μας οδηγήσει σε έναν ακόμα «περίπατο», όπου κατά την διάρκεια της διαδρομής του θα μας προσφέρει την βοήθειά του, προκειμένου να έρθουμε σε επαφή με την ανώτερη ίσως γνώση που έχει σκοπό να μας μεταφέρει η Φιλοσοφία:
Τον άγνωστο και μυστικό τρόπο λειτουργίας της ψυχής μας!

Ο ίδιος ο Αριστοτέλης μας ανακοινώνει, από την πρώτη μάλιστα σειρά του αρχαίου κειμένου, ότι η γνώση αυτή την οποία σκοπεύει να μας βοηθήσει να αποκαλύψουμε, δεν είναι απλώς η σημαντικότερη που θα μπορούσε να υπάρξει, αλλά επιπλέον είναι μία γνώση σωτήρια, μία γνώση ιερή,επομένως και μυστηριακή!

Είναι όμως δυνατόν να θεωρήσουμε ότι ο Αριστοτέλης, γνωστός σαν ο Πατέρας της λογικής αποδείξεως και της καθαρής επιστημονικής σκέψης να συσχετίζει την επιστημονική γνώση με απόκρυφες γνώσεις;

Όσο παράδοξο και αν φαίνεται, θα πρέπει να δεχτούμε ότι επιχειρείται εξαρχής μία συνειδητή σύνδεση μεταξύ επιστήμης και εσωτερισμού, η οποία γίνεται όλο και περισσότερο έντονη όσο προχωράμε στο αρχαίο κείμενο.

Ας μην ξεχνάμε ότι το θέμα που πρόκειται να διαπραγματευτούμε είναι το ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ, ένα θέμα που άπτεται σαφώς των λειτουργιών του αόρατου κόσμου.

Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι ο Αριστοτέλης προκειμένου να διαπραγματευτεί αυτό το τόσο δύσκολο θέμα, δεν εμφανίζεται μόνο σαν Φιλόσοφος, αλλά και σαν ένας Αρχιερέας, που θα επιχειρήσει να μας αποκαλύψει την απόκρυφη γνώση που σχετίζεται με τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου, καθώς η επιστήμη και ο εσωτερισμός μπορούν εύκολα να συνυπάρξουν, ειδικά όταν πρόκειται για θέματα που σε μεγάλο βαθμό, παρόλη την πρόοδο των επιστημών παραμένουν ανεξήγητα.

Ωστόσο, αυτή η ιερατική εμφάνιση του Αριστοτέλη και η πρόθεσή του να αναφερθεί σε ιερά θέματα δεν θα πρέπει να μας προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, καθώς ο Διογένης Λαέρτιος στο βιβλίο του «Βίοι Φιλοσόφων» στο ιδιαίτερο κεφάλαιο που αφιερώνει στον Αριστοτέλη, ξεκινάει την αφήγησή του δηλώνοντας ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι σύμφωνα με τις πηγές του, ο Αριστοτέλης θα πρέπει να θεωρείται απόγονος του θεού του κάλλους, της αρμονίας, της μαντικής και της ιατρικής, δηλαδή του ίδιου του... Απόλλωνα!

Σύμφωνα με τον αρχαίο κείμενο η καταγωγή του Αριστοτέλη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού: «Ο Αριστοτέλης ήταν γιος του Νικόμαχου, ο οποίος καταγόταν από το γένος του γιου του Μαχάονα, ο οποίος ήταν γιος του Ασκληπιού που με την σειρά του ήταν γιος του Απόλλωνα».

Διαπιστώνουμε επομένως μία άμεση και συγγενική σχέση του Αριστοτέλη με τον Απόλλωνα, επομένως και με ιερατικά καθήκοντα, η οποία αν και σπανίως αναφέρεται, θα μπορούσε να δικαιολογήσει και να εξηγήσει απολύτως το πρόσωπο με το οποίο εμφανίζεται στο Περί Ψυχής.

Γιώργος Χαραλαμπίδης

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός «ιδανικού ανθρώπου» ή Υπεράνθρωπου κατά τον Αριστοτέλη;

«Όμως ο ιδανικός άνθρωπος κατά τον Αριστοτέλη -ο μεγαλόψυχος— δεν είναι ένας απλός μεταφυσικός φιλόσοφος.

Δεν εκθέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο για ασήμαντους λόγους… αφού ελάχιστα είναι τα πράγματα που θεωρεί πολύτιμα. Όμως θα διακινδυνεύσει για έναν σημαντικό σκοπό, και θα είναι έτοιμος να θυσιάσει τη ζωή του, αφού πιστεύει ότι δεν αξίζει τον κόπο να προστατεύει κανείς τη ζωή του με οποιοδήποτε τίμημα.

Του αρέσει να ευεργετεί, αλλά ντρέπεται να τον ευεργετούν, γιατί το πρώτο είναι ένδειξη ανωτερότητας και το δεύτερο κατωτερότητας…

Δεν ανταγωνίζεται τους άλλους για τα κοινά αντικείμενα της φιλοδοξίας, ούτε πηγαίνει εκεί όπου άλλοι κατέχουν την πρώτη θέση…

Πρέπει να εκδηλώνει ανοιχτά και την αγάπη και το μίσος, αφού η απόκρυψη δείχνει δειλία…

Δεν μπορεί να αφήσει τη ζωή του να στρέφεται γύρω από κάποιον άλλο, εκτός αν είναι ένας φίλος, γιατί μια τέτοια συμπεριφορά θα ήταν δουλική…

Σπάνια θαυμάζει κάτι, αφού τίποτα δεν είναι σπουδαίο γι’ αυτόν…

Ούτε είναι μνησίκακος, γιατί δεν είναι ένδειξη μεγαλόψυχου ανθρώπου το να θυμάται τις αδικίες που έχει υποστεί αλλά το να τις παραβλέπει…

Δεν μιλά για τους ανθρώπους,ούτε για τον εαυτό του ούτε για τους άλλους, γιατί δεν επιθυμεί ούτε να επαινούν αυτόν ούτε να ψέγουν τους άλλους. Και ο ίδιος ούτε επαινεί ούτε κακολογεί, ούτε καν τους εχθρούς του, παρά μόνο αν προσβληθεί…

Για αναπόφευκτα ή ασήμαντα ζητήματα δεν διαμαρτύρεται ούτε ζητά βοήθεια, αφού μόνο όποιος τα θεωρεί σοβαρά θα φερόταν έτσι…

Η κίνησή του είναι αργή, η φωνή του βαριά και τα λόγια του μετρημένα. Γιατί δεν βιάζεται αυτός που ελάχιστα ζητήματα θεωρεί σοβαρά, ούτε εξάπτεται εκείνος που τίποτα δεν θεωρεί σπουδαίο. Γιατί στη βιασύνη και στην έξαψη οφείλεται η στριγκή φωνή και η βιασύνη…

Υπομένει κάθε είδους ατυχίες με αξιοπρέπεια, και κάνει πάντα ό,τι καλύτερο μπορεί ανάλογα με τις συνθήκες, όπως ο ικανός στρατηγός χρησιμοποιεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τις δυνάμεις που έχει στη διάθεσή του…

Είναι ο καλύτερος φίλος του εαυτού του, και του αρέσει η απομόνωση, ενώ ο άνθρωπος χωρίς αρετή ή ικανότητες είναι ο χειρότερος φίλος του εαυτού του και φοβάται τη μοναξιά.

Αυτός, λοιπόν, είναι ο Υπεράνθρωπος του Αριστοτέλη»

Το δεντρολίβανοτο εκτιμούσαν ιδιαίτερα στην αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Στην αρχαία Ελλάδατο θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτηςστους ανθρώπους και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες ζώων- το έκαιγαν στους βωμούς.

Θεωρείται σύμβολο ενθύμησης, ανάμνησης και δικαιοσύνης, καθώς πίστευαν ότι φυτρώνει μόνο στις αυλές των δίκαιων ανθρώπων.

Διακοσμούσαν με αυτό τα αγάλματα των θεών και οι μαθητές όταν μελετούσαν το χρησιμοποιούσαν σαν στεφάνι, χάρη στην ιδιότητά του να τονώνει τη μνήμη.

Αργότερα, κατά το μεσαίωνα, χρησιμοποιήθηκε και σε καλλυντικά σκευάσματα. Στην ιστορία αναφέρεται ένα ελιξίριο το οποίο κατασκευαζόταν κατόπιν απόσταξης δεντρολίβανου, κέδρου και τερεβινθίνης που μεταμόρφωσε μία παράλυτη 70χρονη πριγκίπισσα σε μια ελκυστική νεαρή κοπέλα τη οποία ζήτησε σε γάμο ο βασιλιάς τής Πολωνίας το 1370. Το ελιξίριο αυτό ονομάστηκε "Το νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας".

Οι Ρωμαίοι κρατούσαν πάντα ένα κλαράκι Δεντρολίβανου κατά την διάρκεια τελετών και θρησκευτικών εορτών, μιας και θεωρείτο πως εξασφαλίζει ευτυχισμένη ζωή και ειρήνη μετά θάνατο. Για τον Χριστιανισμό είναι ιερό φυτό και χρησιμοποιείται για τους αγιασμούς.

Μια πανάρχαια θεραπευτική συνταγή ενάντια στην δυσπεψία είναι η εξής: ένα κλαδί Δεντρολίβανο σε 1 λίτρο κρασί, αφήνεται για μερικές ώρες και χορηγείται σε μικρές δόσεις.

© Αρχαία Ελληνικά

Σπουδαίο ρόλο κατείχε η γυμναστική και η δημιουργία ενός καλοσχηματισμένου ("Γραμμωμένου"κατά τη συνηθισμένη σημερινή ορολογία) σώματος, στον αρχαίο πολιτισμό μας.

Είναι εύκολο να το διαπιστώσουμε, ακόμα και με μια φευγαλέα ματιά στα έργα τέχνης και κυρίως στα γλυπτά που μας κληροδότησε. Από τις ζωφόρους ως τις επιτύμβιες στήλες, από τις παραστάσεις των αγγείων ως τις διακοσμήσεις των ναών, από την Αθήνα ως τη Σπάρτη, η μυϊκή δύναμη και η μυϊκή μάζα συνυπάρχουν σε μοναδική αρμονία.

Αυτό όμως που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες ελληνικές πόλεις (με κύριους εκφραστές τις σπουδαιότερες πόλεις-κράτη, την Αθήνα και τη Σπάρτη), υπήρχε οργανωμένο πρόγραμμα γύμνασης για τον πληθυσμό, καθορισμένο μάλιστα από την πολιτεία με σχετικό νόμο.

Στην Αθήνα, έκανε τη γυμναστική υποχρεωτική για τους νέους (τους άρρενες), από την παιδική ως τη μέση ηλικία, ο σπουδαίος νομοθέτης Σόλων. Στα πλαίσια της γενικής πεποίθησης ότι η άσκηση προάγει την υγεία η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την πνευματική ανέλιξη. Ο Αριστοτέλης μάλιστα θεωρείται ότι έθεσε πρώτος ορισμό για αυτό που σήμερα λέμε Επιστήμη της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού, λέγοντας ότι σκοπός της γυμναστικής είναι να γυμνάζει το σύνολο του πληθυσμού και όχι μόνο τα "ταλαντούχα"άτομα. Επομένως οφείλει να προσδιορίζει και το είδος της άσκησης που είναι κατάλληλο για το κάθε άτομο αλλά και να μην ξεφεύγει από τα όρια της αγωγής και της αισθητικής.

Στη Σπάρτη, ο Λυκούργος ήταν αυτός που έθεσε τις παραμέτρους της υποχρεωτικής εκγύμνασης και του φάσματος της διατροφής. Ήταν σαφώς πιο διευρυμένες και αυστηρότερες από εκείνες των Αθηνών. Στην κοινωνία των σπαρτιατών ο πλούτος (με την κλασική έννοια της κτίσης χρυσού και πολύτιμων μετάλλων) ήταν ανύπαρκτος και κόσμημα θεωρούνταν το εύρωστο, όμορφο σώμα. Στην πραγματικότητα δεν εξαιρούνταν σχεδόν κανένας από την άσκηση, ούτε τα κορίτσια και οι γυναίκες, ενώ υπήρχαν καθορισμένα όρια τόσο για την ελάχιστη όσο και για την πιο πλούσια διατροφή ώστε να εμποδίζεται η πολυφαγία και ταυτόχρονα να εξασφαλίζεται στους σκληρότερα γυμναζόμενους πολίτες επαρκής ποσότητα φαγητού η οποία θα διατηρούσε το σώμα τους στην άριστη επιθυμητή κατάσταση. Από τον 8 π.Χ. αιώνα μάλιστα, απαγορευόταν στους πολίτες να καταπονούνται σωματικά για κανένα άλλο λόγο εκτός της άσκησης (Pathfinder "το βιβλίο της Πανδώρας").

Το μάθημα της φυσικής αγωγής στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Κατά το παράδειγμα της Αθήνας και της Σπάρτης,οι περισσότερες ελληνικές πόλεις διατηρούσαν δημόσια γυμνάσια και παλαίστρες. Δεν ήταν μόνο χώροι άθλησης αλλά ήταν και χώροι για κοινωνικές συναθροίσεις και πνευματικές ζυμώσεις. Στους αθηναϊκούς αθλητικούς χώρους η άθληση γινόταν και υπό τη συνοδεία αυλού ώστε να συνδυάζεται η γυμναστική με την πνευματική καλλιέργεια και οι αθλητές να αποκτούν αρμονία και ρυθμικότητα στις κινήσεις τους. Οι "απόφοιτοι"του κάθε γυμναστηρίου οργανώνονταν μάλιστα σε μια πρόδρομη μορφή των σημερινών συλλόγων.

Εκεί εκτελούνταν τα "Γυμνάσια", ένα σύνολο ασκήσεων με κύριο στόχο την ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος. Το πρόγραμμα προπόνησης ενός αθλητή της εποχής, αποτελούνταν κατά βάση από τις παρακάτω ασκήσεις:

α) "Αλτηροβολία", Όπου το σώμα και κυρίως οι μυς του κορμού, γυμναζόταν με συνεχόμενες άρσεις αλτήρων. Οι αλτήρες ήταν πολύ διαδεδομένο μέσον εκγύμνασης στους αρχαίους χρόνους. Η μέθοδος αυτή εφαρμοζόταν και για το άλμα σε μήκος.

β) "Χειρονομία", Κατά την οποία οι αθλητές μιμούνταν τις κινήσεις της πυγμαχίας ("Πυγμής"), Με φανταστικό αντίπαλο. Ήταν στοχευμένη στην ενδυνάμωση του κορμού και των χεριών.

γ) "Σκιαμαχία"που περιελάμβανε μιμητικές κινήσεις του αθλήματος της οπλομαχίας και εδώ χωρίς αντίπαλο.

δ) "Πιτυλίζειν". Σε αυτό οι αθλητές μιμούνταν τις κινήσεις της κωπηλασίας και φυσικά γύμναζαν κυρίως το επάνω μέρος του σώματος.

ε) "Ανατροχασμός"για την ενδυνάμωση των ποδιών και κυρίως του πίσω μέρους τους. Εδώ οι αθλητές έτρεχαν προς τα πίσω.

στ) "Περιτροχασμός", Για γενική ενδυνάμωση των ποδιών και του καδιοαναπνευστικού, κατά τον οποίο γινόταν τρέξιμο κυκλικά στο στάδιο.

Τα γυμνάσια ήταν επιπλέον επανδρωμένα με "υπαλλήλους"που επιτηρούσαν τους ασκούμενους (τους παιδαγωγούς), Ενώ ο τότε δάσκαλος για τη Φυσική Αγωγή, λεγόταν "παιδοτρίβης". Η προπόνηση χωριζόταν στην "προπαρασκευή" (προθέρμανση) και την "κατασκευή" (αντίστοιχο του κυρίου μέρους της προπόνησης). Το πρόγραμμα προσαρμοζόταν μάλιστα ανάλογα με τον τόπο, τον καιρό, την εποχή του έτους, τη θερμοκρασία, τη τμήμα της ημέρας που εκτελούνταν (πρωί, μεσημέρι ή απόγευμα) και το επίπεδο του αθλητή. Ακόμα ο χαρακτήρας, η ψυχική διάθεση (αυτοδιάθεση) του ασκούμενου, όψη στο σχεδιασμό του προγράμματος (Νικολαΐδου Ε. – 2003). Επίσης γινόταν και χρήση μεθόδων αποκατάστασης λαμβάνονταν υπ 'υπό μορφή ιαματικών λουτρών, αμμόλουτρων, επαλείψεων ή και μαλάξεων με ελαιόλαδο και αιθέρια έλαια.

Οι Έλληνες ασχολούνταν με πολλά αγωνίσματα (εντός ή εκτός Ολυμπιακού προγράμματος), όπως: Δρόμοι διαφόρων αποστάσεων, απλοί (Στάδιο: 180 με 200 μέτρα, δίαυλος: ίσος με δύο στάδια, δόλιχος: 7, 10, 12, 20 ή 24 κατά καιρούς στάδια) ή με τμήματα του στρατιωτικού εξοπλισμού τους (οπλίτης δρόμος σε διάφορες αποστάσεις, φέροντας άλλοτε πανοπλία, άλλοτε κράνος και ασπίδα και άλλοτε μόνο ασπίδα) ή με μεταφορά δάδας (λαμπαδηδρομία 2500 χιλιομέτρων περίπου) ή και με σκυτάλη(σκυταλοδρομία).

Έκαναν ρίψεις ακοντίου και δίσκου, άλμα σε μήκος, πάλη,πυγμαχία, παγκράτιο (ένα εξαιρετικά επικίνδυνο συνδυασμό πυγμαχίας και πάλης). Είχαν επίσης ιππικά αγωνίσματα, όπου νικητής ή Ολυμπιονίκης θεωρούνταν ο ιδιοκτήτης του αλόγου ή του άρματος και όχι ο αναβάτης ή ο ηνίοχος (Μήνη Χ. – 2007). Έτσι ήταν και τα μοναδικά αγωνίσματα στα οποία Ολυμπιονίκης κατά την αρχαιότητα, μπορούσε να είναι και γυναίκα (ή παιδί ή ακόμα και πόλη!), Με πρώτη και πιο ονομαστή την δύο φορές Ολυμπιονίκη Κυνίσκα, κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου και αδελφή του Αγησίλαου του Β, ο οποίος την προέτρεψε να εκθρέψει άλογα για το σκοπό αυτό (Πλούταρχος, Αγησ. 20. 1.).

Μάλιστα η σύγχρονη ποιήτρια Ζωή Καρέλλη, έχει αφιερώσει σε αυτή το ποίημα "Κύνισκα η Σπαρτιάτις" (Καρέλλη Ζ. 1973). Οι περισσότερες γυναίκες Ολυμπιονίκες κατάγονταν από τη Σπάρτη. Εκτός αυτών ασχολούνταν με την κωπηλασία, την τοξοβολία και το κολύμπι. Αξιοσημείωτο επίσης είναι το ότι έπαιζαν και ορισμένα είδη παιχνιδιών με μπάλα. Από απεικονίσεις σε αγγεία και από ανάγλυφες παραστάσεις, γνωρίζουμε ότι ένα έμοιαζε με το σημερινό βόλεϊ, χωρίς όμως το δίχτυ, ένα άλλο περιελάμβανε κάποια στοιχεία ποδοσφαίρου (το επίσκυρο) και ένα τρίτο ήταν παρόμοιο με το σύγχρονο εγγλέζικο κρίκετ. Συγκεκριμένα, κάθε παίκτης κρατούσε μια βακτηρία (μπαστούνι), Γυρισμένη ανάποδα και με την λαβή της χτυπούσαν μια σφαίρα που βρισκόταν στο έδαφος.

Είτε κατά τα αθηναϊκά πρότυπα είτε κατά το αυστηρό σπαρτιατικό σύστημα, ένα είναι το βέβαιο: Τα ιδεώδη της γυμναστικής της ομορφιάς, της σωστής διατροφής και του αθλητισμού, πουθενά στον κόσμο δεν υμνήθηκαν περισσότερο από ότι στον δικό μας αρχαίο κόσμο. Εξυψώθηκαν μάλιστα στο ίδιο επίπεδο με το πνεύμα. Γιατί μόνο ο ελληνικός πολιτισμός την ανέδειξε απόλυτη ισορροπία μεταξύ σώματος και πνεύματος εντάσσοντας πρώτος την φυσική αγωγή στις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των πολιτών!

Το κτήριο της παλαίστρας

Το κτήριο της παλαίστρας αποτελούνταν από μια κεντρική, ορθογώνια (τετράγωνη ή επιμήκης) περίστυλη αυλή, η οποία περιβαλλόταν από στοές. Πίσω από αυτές αναπτύσσονταν περιμετρικά αίθουσες διάφορων χρήσεων. Χάρη στη μαρτυρία των γραπτών πηγών, της αρχαίας δηλαδή γραμματείας και των επιγραφών που μας σώζονται, αλλά και των λειψάνων που έφεραν στο φως οι ανασκαφές, γνωρίζουμε σήμερα την ονομασία των επιμέρους χώρων της παλαίστρας και πληροφορούμαστε για τη λειτουργία τους: βοηθητικοί χώροι για τη φροντίδα και την καθαριότητα του σώματος. To αποδυτήριον, όπου οι νέοι γδύνονταν και άφηναν τα ενδύματά τους πριν γυμναστούν, αποτελούσε συνήθως μια από τις μεγαλύτερες αίθουσες της παλαίστρας. Λειτουργούσε παράλληλα ως χώρος ανάπαυσης, συνάντησης και συζήτησης. Πριν από τη διεξαγωγή των γυμναστικών ασκήσεων οι νέοι άλειφαν το σώμα τους με λάδι στο αλειπτήριον.

Για τη φύλαξη των αγγείων του λαδιού υπήρχε ειδικός αποθηκευτικός χώρος, το ελαιοθέσιον, ενώ στο κονιστήριον [ή κόνι(σ)μα] βρισκόταν, σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης, η λεπτή σκόνη ή η άμμος, την οποία κολλούσαν οι αθλητές πάνω στο λαδωμένο σώμα.6 Το λάδι και τη σκόνη αυτή καθάριζαν μετά την άθλησή τους με τη βοήθεια της στλεγγίδας, ενός μεταλλικού εργαλείου που διέθετε μια καμπύλη λεπίδα. Απαραίτητο για τη λειτουργία του γυμνασίου ήταν το λουτρό (ή λουτρώνας), αίθουσα που διέθετε κατάλληλο σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης και λεκάνες (πυέλους) τοποθετημένες κατά μήκος των τοίχων.

Σταυρούλα Ζυγούρη, Ολυμπιονίκης της πάλης, Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής

Η φιλόδοξη εκστρατεία στην Ήπειρο – Ο Α. Μαυροκορδάτος και οι Έλληνες οπλαρχηγοί – Η προδοτική (;) στάση του Γώγου Μπακόλα – Οι απίστευτες ιστορίες των φιλελλήνων για πρώτη φορά στο διαδίκτυο

Μετά την εξουδετέρωση των δυνάμεων του Αλή Πασά και τον θάνατο του ίδιου (24/1/1822), ο Χουρσίτ πασάς με εντολή της Υψηλής Πύλης, συγκέντρωσε στρατό από 36.000 Τουρκαλβανούς (Τσάμηδες, Λιάπηδες, Τόσκηδες και Γκέκηδες), με σκοπό να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο.

Οι οπλαρχηγοί των Τσάμηδων, γειτόνων των Σουλιωτών, φοβούμενοι ότι οι γενναίοι Ηπειρώτες θα έκαναν συχνές επιδρομές εναντίον τους, όταν έφευγαν οι Τουρκαλβανοί, ζήτησαν από τον Χουρσίτ, να μεσολαβήσει για την υπογραφή συνθήκης ειρήνης.

Παρά τις δελεαστικές προτάσεις του Χουρσίτ πασά, οι Σουλιώτες αρνήθηκαν να τις δεχθούν. Εξοργισμένος, ο αλαζόνας Χουρσίτ, συγκέντρωσε στρατό από 15.000 Τουρκαλβανούς με ισχυρό ιππικό και πυροβολικό για να πολιορκήσει το Σούλι.

Ωστόσο, οι Σουλιώτες, αμυνόμενοι γενναία, κατόρθωσαν να ανακόψουν την εχθρική προέλαση. "Ακόμα και αν η θαυμαστή ανδρεία των Σουλιωτών δεν ήταν ήδη γνωστή, τα κατορθώματά τους εναντίον του Χουρσίτ είναι αρκετά για να τη μαρτυρήσουν", γράφει χαρακτηριστικά ο Σπυρίδων Τρικούπης στην "Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης". Έξαλλος ο Χουρσίτ, διόρισε τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιουταχή αρχηγούς των οθωμανικών δυνάμεων στην Ήπειρο και έφυγε για τη Λάρισα, προκειμένου να ηγηθεί άλλου εκστρατευτικού σώματος, προς την Ανατολική Στερεά και την Πελοπόννησο.

Οι Σουλιώτες όμως, χρειάζονταν άμεσα βοήθεια και μια εκστρατεία στην Ήπειρο, φάνταζε απαραίτητη για την επαναστατημένη Ελλάδα. Αφενός θα ανακοπτόταν η πορεία των Τούρκων προς την Αιτωλοακαρνανία, αφετέρου, η Επανάσταση θα "στέριωνε"στον Μοριά. Παράλληλα, θα τονωνόταν αναμφισβήτητα, το ηθικό των Ελλήνων, σε περίπτωση νίκης.

Έπειτα από σύντομες διαβουλεύσεις, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση της εκστρατείας, με αρχηγό τον ίδιο τον πρόεδρο του Εκτελεστικού Σώματος Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Ιδιαίτερα ευφυή, αλλά παντελώς αδαή γύρω από τα στρατιωτικά ζητήματα…

Οι Ελληνικές δυνάμεις - Οι Φιλέλληνες - Οι συγκρούσεις πριν τη μάχη

Το εκστρατευτικό σώμα αποτελούσαν 560 άνδρες, οργανωμένοι κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα (πιθανότατα, ο πρώτος τακτικός ελληνικός στρατός), σώμα Επτανησίων, άψογα οργανωμένο από τον Σπυρίδωνα Πανά και από 93 φιλέλληνες (96 κατά τον υπασπιστή του Μαυροκορδάτου Ρεμπό). Στην Πάτρα, συναντήθηκαν με 1.000 Πελοποννήσιους που είχαν επικεφαλής τους Γενναίο Κολοκοτρώνη, Κυριακούλη Μαυρομιχάλη (νικητή της μάχης του Βαλτετσίου) και τον Γιατράκο. Εκεί, ο Μαυροκορδάτος έδωσε εντολή στον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη να αναχωρήσει με 4 πλοία και 500 Μανιάτες προς την Ήπειρο, προκειμένου να αποβιβαστούν στη θέση Σπιάντζα και να βοηθήσουν, παράλληλα με τη χερσαία επίθεση, τους Σουλιώτες. Αρχηγός του επιτελείου, διορίστηκε ο Γερμανός φιλέλληνας Καρλ Φρίντριχ Λέμπερλεχτ, κόμης του Νόρμαν Έρενφελς, γνωστότερος ως Καρλ Νόρμαν.

Στην 1η Ιουνίου, ο στρατός ξεκίνησε από το Μεσολόγγι. Στις τάξεις του, είχαν προστεθεί μερικοί Μακεδόνες, υπό τους Γάτσο και Καρατάσο και αρκετοί Αιτωλοακαρνάνες. Όλοι αυτοί, έφτασαν στην κοιλάδα του Αχελώου, κοντά στο χωριό Μαχαλά, όπου είχαν κληθεί και οι οπλαρχηγοί της επαρχίας με τα σώματά τους. Οι άνδρες που συγκεντρώθηκαν εκεί, ήταν όμως μόνο 3.000, παρά τις προσδοκίες για άφιξη 10.000 ανδρών.

Μετά από τρεις ημέρες, οι ελληνικές δυνάμεις έφτασαν στην Αμφιλοχία (τότε Κραβασαρά). Εκεί, ο Μαυροκορδάτος, βρήκε τον φιλέλληνα Αντόνιο Μπασάνο με δύο κανονιοφόρους. Με τα πλοιάρια αυτά, ο Μαυροκορδάτος έστειλε στην Κόπραινα, που βρισκόταν στο βόρειο μέρος του Αμβρακικού Κόλπου, δύο κανόνια και πολεμοφόδια, για να μεταφερθούν στο Κομπότι, που βρισκόταν σε απόσταση 2 ωρών από την Άρτα (μιλάμε για το 1822!).

Λίγες μέρες αργότερα, έφτασαν στο Καμπότι και οι χερσαίες δυνάμεις. Την επόμενη ημέρα, ο Νόρμαν, με λίγους άνδρες, ξεκίνησε να κατοπτεύσει την γύρω περιοχή. Συνάντησε όμως σώμα από 500 Τούρκους ιππείς υπό τον Ισμαήλ Πλιάσα. Ο Νόρμαν, ψύχραιμα, διέταξε συντεταγμένη υποχώρηση των ανδρών του προς το Κομπότι. Παράλληλα, ενημέρωσε τους υπόλοιπους για τη συνάντησή του με τους 500 ιππείς. Οι Έλληνες στρατιώτες και οι φιλέλληνες έκαναν έφοδο και σκότωσαν πολλούς Τούρκους. Όσους επέζησαν, τους κυνήγησαν σχεδόν ως την Άρτα. Στη συμπλοκή αυτή, σκοτώθηκαν λίγοι Έλληνες τακτικοί στρατιώτες.

Δυστυχώς, την πανωλεθρία αυτή των Τούρκων, δεν την εκμεταλλεύτηκαν οι Έλληνες. Ο Μαυροκορδάτος απουσίαζε στη Λαγκαδά για να προμηθευτεί τα απαραίτητα εφόδια και ο Νόρμαν δεν θέλησε να αναλάβει αυτός την ευθύνη μιας τέτοιας επιχείρησης.

Τα γεγονότα αυτά, έγιναν στις 10 Ιουνίου. Στη συνέχεια, αποφασίστηκε η άμεση αποστολή βοήθειας προς την πολιορκημένη Κιάφα, μετά από έκκληση των Σουλιωτών.
Με καθυστέρηση περίπου 10 ημερών, τη νύχτα της 22ας Ιουνίου, αναχώρησαν οι Μάρκος Μπότσαρης, Καρατάσος, Γάτσος, Βλαχόπουλος και  Ίσκος με συνολική δύναμη 1.200 (ή κατ'άλλους 1.500 ανδρών). Όμως, μεγάλη εχθρική δύναμη τους έφραξε τον δρόμο και τους αναχαίτισε στην Πλάκα (10 ώρες μακριά από την Κιάφα), κοντά στην περίφημη στενωπό των Πέντε Πηγαδιών.

Οι ελληνικές δυνάμεις, έχοντας πολλές απώλειες, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο τακτικός στρατός, οι φιλέλληνες, οι Επτανήσιοι, ο Θοδωρής Γρίβας, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, ο Γιατράκος και άλλοι οπλαρχηγοί, πήγαν την άλλη μέρα στο χωριό του Πέτα, που αποτελεί φυσική οχυρή θέση για την επιτήρηση της τουρκικής φρουράς της Άρτας. Εκεί συνάντησαν τον παλιό αρματολό και οπλαρχηγό Γώγο (Γεώργιο) Μπακόλα και άλλους καπεταναίους.
Στο Κομπότι, έμειναν κυρίως Αιτωλοακαρνάνες υπό τους Παναγιώτη Ντόβα, Σπύρο Πεταλούδη και Κωνσταντίνο Γκολφίνο.

Ωστόσο, μια δυσάρεστη εξέλιξη, δημιούργησε νέα προβλήματα στο ελληνικό στρατόπεδο. Όπως είδαμε παραπάνω, ο Κορσικανός Αντόνιο Μπασάνο, με δύο μικρές κανονιοφόρους, είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στον Αμβρακικό Κόλπο. Όχι μόνο βοηθούσε στις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των τουρκικών φρουρίων του Κόλπου, αλλά εφοδίαζε το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα με ότι ήταν απαραίτητο. Οι Τούρκοι θορυβήθηκαν, έστειλαν εναντίον του τρεις κανονιοφόρους, συνέλαβαν και φυλάκισαν τον Μπασάνο και σούβλισαν τους ναύτες του…

Ο Μπασάνο, απελευθερώθηκε αργότερα και πέθανε στο Ναύπλιο το 1836, ενώ ο αδελφός του Πασκάλ, που διακρίθηκε ιδιαίτερα σε πολλές μάχες στην Αττική, σκοτώθηκε το 1827.

Παράλληλα, ο διοικητής των φιλελλήνων Ντάνια, μαθαίνοντας ότι 800 Τουρκαλβανοί από την Άρτα είχαν πλησιάσει στα γειτονικά χωριά, αποφάσισε μαζί με τους άνδρες του και τους Επτανήσιους να τους χτυπήσουν, παρακούοντας τις εντολές του Μαυροκορδάτου και του Νόρμαν. Αυτή η παράτολμη ενέργεια, κατέληξε σε μια άσκοπη περιπλάνηση,με μοναδική επιτυχία την εξόντωση μιας εχθρικής φρουράς κοντά στα Πέντε Πηγάδια.

Εξαντλημένοι, οι φιλέλληνες και οι Επτανήσιοι, επέστρεψαν στο ελληνικό στρατόπεδο την 1η Ιουλίου.

Την ίδια μέρα, επέστρεψαν ο Μάρκος Μπότσαρης με τους άλλους οπλαρχηγούς από την Πλάκα.

Ήταν φανερό, ότι η εκστρατεία κάπου εκεί έπρεπε να τερματιστεί. Η καταπόνηση των στρατιωτών, η απώλεια του Αμβρακικού και τα λιγοστά εφόδια δυσκόλευαν πολύ,οποιαδήποτε περαιτέρω κίνηση.

Ωστόσο, ο Μαυροκορδάτος επέμεινε στη συνέχισή της.

Δεν είναι γνωστό, αν ο Νόρμαν, ο οποίος έβλεπε τα προβλήματα που υπήρχαν, συμβούλευσε τον Μαυροκορδάτο να γυρίσουν πίσω.

Αντίθετα, στο τουρκικό στρατόπεδο, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Αρχικά, οι Τούρκοι, είχαν φοβηθεί ότι στην εκστρατεία συμμετείχαν πάρα πολλοί στρατιώτες.

Όταν όμως έπιασαν σε ενέδρα τον Ιταλό φιλέλληνα Μονάλντι (τέλη Ιουνίου), έμαθαν από αυτόν πολλές λεπτομέρειες για τα σχέδια και τις δυνάμεις των Ελλήνων.

Αν και είχαν υποσχεθεί ότι θα του χαρίσουν τη ζωή, αφού έμαθαν ό, τι ήθελαν τον αποκεφάλισαν κι έστησαν το κομμένο κεφάλι του στη μέση της αγοράς της Άρτας!

Επικεφαλής των 8.000 Τούρκων στρατιωτών στην Άρτα, ήταν ο γνωστός μας Κιουταχής.

Γενικός αρχηγός των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή ήταν ο επίσης γνωστός μας, Ομέρ Βρυώνης, ο οποίος κατέλαβε τις Βαριάδες, κομβική θέση μεταξύ Ιωαννίνων, Άρτας και Σουλίου.

Ο Κιουταχής που είχε διαπρέψει στον αγώνα εναντίον του Αλή πασά, αποφάσισε να "χτυπήσει"το Κομπότι. Η κατοχή του χωριού αυτού ήταν άκρως σημαντική για τους Έλληνες, καθώς βρισκόταν σε σημείο από το οποίο γινόταν η μεταφορά των πολεμοφοδίων. Στο Κομπότι, είχαν μείνει μόνο 150 άνδρες, κυρίως από την Αιτωλοακαρνανία. 1000 Τούρκοι επιτέθηκαν εναντίον τους. Έκαψαν τα άκρα του χωριού και ανάγκασαν τους Έλληνες να οχυρωθούν στην εκκλησία της Ευαγγελίστριας που βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο του χωριού. Από εκεί, αμύνθηκαν γενναία για δύο ώρες. Τότε, έφτασαν στο Κομπότι, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης από το Πέτα και οι Θ. Γρίβας και Γ. Ράγκος από τη Λαγκαδά. Οι Τούρκοι, φοβούμενοι ότι θα έρθουν και άλλοι Έλληνες, αποσύρθηκαν, αφήνοντας πίσω τους αρκετούς νεκρούς. Οι Έλληνες είχαν μόνο 7 τραυματίες.

Μόλις επέστρεψε στο Πέτα, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης έλαβε επιστολή από τον πατέρα του Θεόδωρο, να επιστρέψει στον Μοριά. Η αποχώρηση του Γενναίου, με 250 ικανότατους πολεμιστές, ήταν ένα ακόμα τεράστιο πλήγμα για τις ελληνικές δυνάμεις.
Στο Πέτα, ακολούθησε πολεμικό συμβούλιο για να καθοριστεί ο τρόπος άμυνας. Δημιουργήθηκε ζήτημα για την οχύρωση. Οι φιλέλληνες και οι τακτικοί δεν ήθελαν να κατασκευάσουν ταμπούρια. "Ημείς έχομεν τα στήθη μας προμαχώνα", είπε ο Ντάνια στον Γώγο Μπακόλα. "Ηξεύρομεν κι εμείς να πολεμούμεν", είπε στον Βλαχόπουλο, ο επίσης Ιταλός φιλέλληνας Ταρέλα.

Ο Νόρμαν διέταξε να περιχαρακωθεί το στρατόπεδο με τάφρο, ούτε όμως αυτό έγινε. Οι ελληνικές δυνάμεις έμειναν ακάλυπτες, ανάμεσα στις δύο λοφοσειρές στις οποίες βρίσκεται το Πέτα, με την εξής διάταξη: Τα δύο ελληνικά τάγματα τοποθετήθηκαν στο κέντρο, μαζί με δύο κανόνια και δέκα πυροβολητές, υπό τον Ελβετό φιλέλληνα Μπράντλι. Αριστερά, βρισκόταν οι φιλέλληνες και δεξιά οι Επτανήσιοι. Οι υπόλοιποι, πίσω απ'το χωριό, τοποθετήθηκαν ως εξής: ο Βαρνακιώτης στο κέντρο, ο Μπότσαρης αριστερά, ο Γώγος Μπακόλας με τον Βλαχόπουλο δεξιά. Ο Ανδρέας Ίσκος και ο Γάτσος, έμειναν εφεδρεία. Ο Μπακόλας ανέλαβε να φρουρήσει τον γειτονικό λόφο του Μετεπιού, με τη συνδρομή των κατοίκων του Πέτα.

Η μάχη του Πέτα - Πώς ο διαγραφόμενος θρίαμβος έγινε πανωλεθρία

Η τουρκική επίθεση ξεκίνησε στις 5 τα ξημερώματα της 4ης Ιουλίου 1822. Ήταν πανσέληνος και αυτό εξυπηρετούσε τους επιτιθέμενους. Οι δυνάμεις των Τούρκων ήταν 7.000-8.000 άνδρες (2.000 από τους οποίους ήταν ιππείς), με επικεφαλής τους Κιουταχή και Ισμαήλ Πλιάσα. Ένα μέρος των δυνάμεων αυτών στάλθηκαν στο Κομπότι για να επιτεθούν στους Έλληνες που βρισκόταν εκεί. Οι ελληνικές δυνάμεις στο Πέτα, ήταν περίπου 2.000 άνδρες.

Οι αρχικές επιθέσεις αποκρούστηκαν από τις ελληνικές δυνάμεις και τους φιλέλληνες. Τα πυροβόλα του Μπράντλι με τις εύστοχες βολές τους προκαλούσαν πανικό στους Τούρκους, οι οποίοι φαινόταν να τα έχουν χαμένα. Οι γενναίοι φιλέλληνες, μπαρουτοκαπνισμένοι πολεμιστές οι περισσότεροι, ετοιμάζονταν να τους καταδιώξουν. Ωστόσο, ένα αναπάντεχο γεγονός, άλλαξε άρδην την κατάσταση.

Ο Κιουταχής είχε στείλει από την αρχή της μάχης ισχυρό σώμα από 2.000 Αλβανούς στο πίσω μέρος της παράταξης των Ελλήνων, με εντολή να περάσουν από τον λόφο του Μετεπιού και να χτυπήσουν από τα νώτα. Ο Γώγος Μπακόλας, που όπως είπαμε είχε αναλάβει να φυλάει το Μετεπιό, άφησε να περάσει άθικτη η εμπροσθοφυλακή των Αλβανών. Όταν αυτοί που ακολουθούσαν, βρέθηκαν σε απόσταση βολής, οι Έλληνες τους χτύπησαν. Ο γιος του Μπακόλα και ο Δήμος Τσέλιος καταδίωξαν και σκότωσαν πολλούς. Οι 80 προπορευόμενοι Αλβανοί, όλοι σημαιοφόροι και οι πιο ανδρείοι απ'όλους, βρέθηκαν απομονωμένοι και, αμήχανα, τύλιξαν τις σημαίες τους και κατευθύνθηκαν προς την κορυφή του λόφου του Μετεπιού, αναζητώντας διέξοδο. Εκεί, έκπληκτοι, αντίκρισαν μόνο 8 Έλληνες και το άλογο του Γώγου Μπακόλα! Αναθάρρησαν, ξεδίπλωσαν τις σημαίες τους και τις έστησαν στην κορυφή του υψώματος. Αυτό έφερε τα πάνω κάτω.

Οι άτακτοι Έλληνες στρατιώτες νομίζοντας ότι ο Μπακόλας τους πρόδωσε ή νικήθηκε, διασκορπίστηκαν. Μάταια ο Μπότσαρης προσπαθούσε να τους συγκρατήσει. Το σώμα του Βαρνακιώτη απουσίαζε παντελώς από τη μάχη. Ευτυχώς, πριν την ολοκληρωτική καταστροφή, ήρθε ο Γώγος Μπακόλας με τους άνδρες του και έτρεψαν τους Τούρκους σε φυγή.

Ο Κιουταχής, εκμεταλλευόμενος το μομέντουμ, διέταξε γενική επίθεση. Οι άνδρες του είχαν πάρει θάρρος, βλέποντας δικές τους σημαίες στον λόφο του Μετεπιού. Παρά την ηρωική και λυσσαλέα αντίσταση, κυρίως των φιλελλήνων και των Επτανησίων, ο απολογισμός της μάχης ήταν τραγικός για τους Έλληνες. Το ένα τρίτο του τακτικού στρατού, 68 φιλέλληνες, μεταξύ των οποίων οι Ντάνια και Ταρέλα, οι μισοί Επτανήσιοι και δέκα πυροβολητές σκοτώθηκαν. Οι Τούρκοι έχασαν 600 άνδρες.

Οι λίγοι αιχμάλωτοι φιλέλληνες και τακτικοί είχαν ακόμα χειρότερη τύχη. Υποχρεώθηκαν να περπατήσουν μέχρι την Άρτα, κρατώντας τα αιμόφυρτα κεφάλια των νεκρών συμπολεμιστών τους! Εκεί, μετά από φριχτά βασανιστήρια, αποκεφαλίστηκαν όλοι, εκτός από ένα Πρώσο που είχε γνώσεις χειρουργικής.

Οι αιτίες της πανωλεθρίας στο Πέτα - Οι συνέπειες της ήττας

Μεγάλη ευθύνη για τη συντριβή στο Πέτα έχει αναμφίβολα ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, που λόγω της φιλοδοξίας και της αρχομανίας του, επέμεινε να παραμείνει στην Ήπειρο. Διπλό λάθος του ήταν ότι "σκόρπισε"εμπειροπόλεμους άντρες στη Σπιάντζα, υπό τον Μαυρομιχάλη και την Πλάκα, υπό τον Μπότσαρη. Παράλληλα, απουσίαζε στις 10 Ιουνίου, μετά την πρώτη επιτυχία του Νόρμαν και των ανδρών του επί των Τούρκων. Αν ήταν παρών και διέταζε αντεπίθεση, εδώ έχει και ο Νόρμαν ένα μερίδιο ευθύνης, τα πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά. Άλλο σημαντικό λάθος ήταν ότι δεν οχυρώθηκαν οι θέσεις των αμυνόμενων. Οι γενναίοι και εμπειροπόλεμοι φιλέλληνες πλήρωσαν την αποκοτιά τους με την ίδια τους τη ζωή…

Τρία ακόμα βασικά λάθη:

i. Η απερισκεψία του Μπακόλα ν'αφήσει αφύλακτο τον λόφο του Μετεπιού.

ii. Η αδράνεια των ατάκτων σε κρίσιμες στιγμές. Το σώμα του Βαρνακιώτη απουσίαζε, άγνωστο γιατί, απ'τη μάχη.

iii. Η αποχώρηση των Πελοποννησίων την παραμονή της μάχης. Πειθαρχημένοι και έμπειροι πολεμιστές, σίγουρα θα πρόσφεραν πολλά.

Τόσο μεγάλη ήταν η καταστροφή, ώστε κάποιοι που επέζησαν απ'τη μάχη, δεν εμφανίζονταν για ημέρες.

«Ορισμένοι, όπως ο Βλαχόπουλος, ο Γκουβερνάντι και διάφοροι άλλοι που θεωρούνταν νεκροί, εμφανίστηκαν ξαφνικά σαν να είχαν αναστηθεί εκ νεκρών» γράφει χαρακτηριστικά ο Σπυρίδων Τρικούπης.

Μετά τη συντριβή, οι μισοί Έλληνες κατηγορούσαν και ενοχοποιούσαν τους άλλους μισούς, με τον Γώγο Μπακόλα να δέχεται τις σφοδρότερες επικρίσεις. Οι Σουλιώτες χάνοντας πλέον κάθε ελπίδα για βοήθεια, συνθηκολόγησαν, οι Τούρκοι κυριάρχησαν στην Ήπειρο, ενώ άνοιξαν διάπλατα γι'αυτούς οι δρόμοι προς την Αιτωλοακαρνανία.

Γώγος Μπακόλας: Προδότης, καιροσκόπος, ανίκανος ή κατώτερος των περιστάσεων;

Το πιο πολυσυζητημένο πρόσωπο της μάχης του Πέτα είναι αναμφισβήτητα ο Γώγος Μπακόλας. Ήταν πρώτος ξάδελφος της μητέρας του Καραϊσκάκη. Γεννήθηκε στη Σκουληκαριά Άρτας και πριν την Επανάσταση ήταν αρματολός. Διακρίθηκε για την ανδρεία του στη θέση Παλιοκούλια του Μακρυνόρους (1821) και σε άλλες μάχες. Δεν τίθεται θέμα για τη γενναιότητά του, αλλά για τον χαρακτήρα του.

Γράφει χαρακτηριστικά ο Γκούσταβ Φρίντριχ Χέρτσβεργκ ("ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ"): "Ο γενναίος ούτος και περί τα πολεμικά έμπειρος ανήρ ήτο εν τω βάθει της ψυχής αυτού σφοδρός εχθρός των Σουλιωτών και των φιλελλήνων, έπαιζε δε νυν διπλούν παίγνιον, κινδυνωδέστατον εν τη θέσει, ην ελάμβανε μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων … Εν τη αμφιβόλω αυτού στάσει, εσκόπει προφανώς να προσχωρήσει εν τη στιγμή της κρίσεως εγκαίρως εις εκείνην την μερίδα, εις ην ήθελε τραπεί η του πολέμου τύχη".

Ο ίδιος ο Γώγος, αν και θεωρούσε τον εαυτό του αθώο, φοβούμενος ότι δεν θα μπορέσει ν'αποδείξει την αθωότητά του, "εσυμβιβάσθη μετά των Τούρκων και Τούρκος έκτοτε διέμεινε μέχρι τέλους της ζωής του", γράφει ο Σ. Τρικούπης. Αν όμως ήταν προδότης , πώς εξηγείται η καταλυτική παρέμβασή του στο τέλος της μάχης, με την οποία έσωσε από βέβαιο θάνατο πολλούς Έλληνες;

Οι φιλέλληνες τον αποκαλούσαν ευθέως προδότη, όμως ο Μαυροκορδάτος και οι οπλαρχηγοί απέδωσαν τη μη φρούρηση του λόφου στη συνηθισμένη απείθεια των ατάκτων. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης έγραψε για τον Γώγο: "Χάριτες του χρωστάει η πατρίς, ως λιοντάρι πολεμούσε και ως φιλόσοφος οδηγούσε".

Απίστευτες ιστορίες Φιλελλήνων στο Πέτα

Οι φιλέλληνες κατά την Επανάσταση του '21, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο με το οποίο θα ασχοληθούμε σύντομα. Αναφέρουμε εδώ, μερικές ιστορίες φιλελλήνων από τη μάχη του Πέτα, που θα συγκλονίσουν.

Ντάνια: Ιταλός, επικεφαλής των φιλελλήνων. Πολέμησε γενναία ως το τέλος. Είκοσι Τόσκηδες τον ανέτρεψαν από το άλογό του και τον αποκεφάλισαν. Τελευταίες του λέξεις: «Νίκη ή θάνατος φιλέλληνες».

Μιρζέβσκι: Πολωνός, έμπειρος και ικανός στρατιωτικός. Σκοτώθηκε. Την ίδια τύχη είχαν και 11 συμπατριώτες του, που κατέφυγαν στη στέγη του ναού του χωριού και πολέμησαν γενναία μέχρι το τέλος.

Μινιάκ: Γάλλος. Δεινός ξιφομάχος. Τραυματισμένος στην κνήμη, στηρίχτηκε στον κορμό μιας ελιάς και σκότωσε με το σπαθί του 12 Αλβανούς πριν πέσει κι ο ίδιος νεκρός.

Τάιχμαν: Γερμανός υπολοχαγός, σημαιοφόρος. Δεν ήθελε ν'αφήσει την κουρελιασμένη σημαία του. Πολέμησε ηρωικά και στο τέλος έπεσε πάνω στους νεκρούς συμπολεμιστές του.
(Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια "ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ", σημαιοφόρος των φιλελλήνων στο Πέτα, ήταν ο Βέλγος Βοτ).

Επίσης, μεταξύ άλλων, στο Πέτα, σκοτώθηκαν οι εξής:

Σοβασέν: Γάλλος φιλέλληνας, σωματοφύλακας στην πατρίδα του.

Σεβαλιέ: Ελβετός αξιωματικός του πυροβολικού.

Τσεκίνο: Ιταλός φιλέλληνας. Αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους.

Νταμπρουνόβσκι: Πολωνός.

Ντεμπισί: Γάλλος, που ανήκε στη φρουρά του Ναπολέοντα.

Ντε Ντιζέσλκι: Πρώσος, υπολοχαγός του ιππικού στην πατρίδα του.

Ταρέλα: Ιταλός φιλέλληνας, ικανός και ανδρείος.

Η ιστορία των αδελφών Σάιγκερ

Κλείνουμε με μια ιστορία που μας συγκλόνισε όταν την πρωτοδιαβάσαμε πριν λίγα χρόνια.
Αδελφοί Σάιγκερ. Από τη Λιψία της Γερμανίας. Όταν άρχισε η ελληνική Επανάσταση, ήρθαν στη χώρα μας. Ο μεγαλύτερος από τους δυο αδελφούς, ο Ainé Seiger, ήταν πρώην αξιωματικός στη Βιρτεμβέργη. Πολέμησε γενναία στη μάχη του Πέτα όπου και σκοτώθηκε. Ο μικρότερος αδελφός του, Jeune Seiger, παραφρόνησε βλέποντας τον αδελφό του νεκρό. Μεταφέρθηκε στο Αιτωλικό, όπου πέθανε λίγες μέρες αργότερα.

Τέλος, όπως γράφει ο Νίκος Γιαννόπουλος, στο έξοχο βιβλίο του "1821: Οι μάχες των Ελλήνων για την ελευθερία", από το οποίο αντλήσαμε πολλά στοιχεία για το σημερινό άρθρο, μετά την ήττα στο Πέτα, ο Νόρμαν, ο οποίος τραυματίστηκε στη διάρκεια της μάχης και πέθανε λίγες ημέρες αργότερα, είπε στον Μαυροκορδάτο: "Πρίγκηψ, τα απωλέσαμε όλα πλην της τιμής". Τα δάκρυα του Μαυροκορδάτου, αντί για άλλη απάντηση, είναι νομίζουμε, ο τραγικός επίλογος για μια τέτοια καταστροφή…

protothema.gr

Οι Ταναγραίες κόρεςείναι περίφημα αρχαία Ελληνικά έργα πλαστικής τέχνης από τερακότα. Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστή στάση, και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικά εργαστήρια της Τανάγρας, στην αρχαία Βοιωτία. Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 15 ως 35 εκατοστά και χρησίμευαν ως ταφικά αναθήματα, ή για να φέρνουν γούρι στον κάτοχό τους.

Αν και μεμονωμένα ευρήματα ήταν ήδη γνωστά από διάφορους αρχαιολογικούς τόπους, τα έργα των κοροπλαστών δεν είχαν προσελκύσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, μέχρι που το 1874 ένα σημαντικό εύρημα τα έκανε γνωστά στο ευρύ κοινό. Ένας αγρότης που όργωνε το χωράφι του στην Τανάγρα, ανακάλυψε ένα σύμπλεγμα αρχαίων τάφων, στους οποίους βρίσκονταν πολλές Ταναγραίες κόρες, οι οποίες μάλιστα ήταν διατηρημένες σε πολύ καλή κατάσταση.

Οι Ταναγραίες κόρες ήταν πολύ δημοφιλείς στους Έλληνες του 4ου και 3ου αιώνα π.Χ., και το εμπόριό τους ήταν πολύ διαδεδομένο σε όλη την Ελληνιστική επικράτεια, ενώ εργαστήρια παραγωγής τους άνθιζαν στην Αλεξάνδρεια, Τάραντα, και Μυρίνα. Η παραδοσιακή τέχνη των Ταναγραίων κορών ξεκινάει τουλάχιστον από τον 5ο αι. π.Χ., αφού η αρχαία Ελληνίδα ποιήτρια Κόριννα από την Βοιωτία στο ποίημά της αναφέρει τα εξής:

ἐπί με Τερψιχόρα [καλῖ

καλὰ Ϝεροῖ'ἀισομ[έναν

Ταναγρίδεσσι λε[υκοπέπλυς·

μέγα δ'ἐμῆς γέγ[αθε πόλις

λιγουροκω[τί]λυ[ς ἐνοπῆς.

[...]

λόγια δ'ἐπ πατέρω[ν

κοσμείσασα Ϝιδιο[

παρθ[έ]νυσι κατά[ρχομη

πο]λλὰ μὲν Καφ[ισὸν ἱών-

[...]

Ο Γερμανός ποιητής Ρίλκε εξύμνησε την ομορφιά των κορών της Τανάγρας αφιερώνοντάς τους το 1906 το ποίημα «Τανάγρα». Και ο Όσκαρ Ουάιλντ περιγράφει την πανέμορφη πρωταγωνίστρια του στο «Ένας ιδανικός σύζυγος» ως κόρη της Τανάγρας. Ο Γάλλος ζωγράφος Ζαν-Λεόν Ζερόμ (Jean-Léon Gérôme) συχνά χρησιμοποιεί ταναγραίες κόρες στους πίνακές του,ενώ το γλυπτό του με τίτλο Tanagra έγινε διάσημο στην καλλιτεχνική έκθεση Salon de Paris του 1890.

Οι κόρες της Τανάγρας έγιναν σύντομα τόσο δημοφιλείς, που τα Μουσεία και οι ιδιώτες συλλέκτες ανταγωνίζονταν ποιος θα τις αποκτήσει.

Οι Ταναγραίες κόρες παρουσιάζουν ως επί το πλείστον ευγενείς κυρίες, πρότυπα ιδανικής ομορφιάς και μόδας της εποχής τους. Η ενδυμασία είναι πολυτελής και περίτεχνα διπλωμένη, ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος. Η κεφαλή και κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά, ακόμη και όταν είναι καλυμμένη με μαντήλι. Συνοδεύονται δε και με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρ, όπως σκουλαρίκια, βεντάλιες, καπέλα και άλλα. Σπάνια συναντούμε και θεότητες, όπως την Αφροδίτη.

Είναι άξιο θαυμασμού, πως ένα απλό αγροτικό χωριό σαν την Τανάγρα έκανε τόσο θαυμάσια έργα για την εποχή τους, ενώ η καλή κοινωνία που απεικονίζουν βρισκόταν μάλλον στην Αθήνα και την Αλεξάνδρεια.

Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν ως νεκρικά παραθέματα, σε τάφους νεαρών γυναικών, γι'αυτό συμπεραίνουμε, ότι η τέχνη αυτή εξελίχθηκε ως έκφραση της ιδανικής και τέλειας ομορφιάς, σοφίας και καλλιτεχνίας, και ως συνοδεία της αγαπημένης νεκρής στον κόσμο μετά τον θάνατο. Ίσως να ήταν και αφιερώματα στην θεά Αφροδίτη, η οποία εκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς, οι Μούσες εκπροσωπούσαν την καλλιτεχνική Μουσική, επιστήμη, ρητορική ικανότητα, γλυπτική, ζωγραφική, καλλιγραφία. Πιθανώς να χρησίμευαν ως φυλακτό ή για γούρι, και γι'αυτό συνόδευαν τις γυναίκες σε όλη τους τη ζωή, από την παιδική ηλικία ως το θάνατο.

Η κατασκευή των Ταναγραίων κορών ήταν εξελιγμένη σε βαθμό βιομηχανοποίησης. Οι κατασκευαστές ονομάζονταν «κοροπλάστες» και χρησιμοποιούσαν ξύλινα καλούπια, τα οποία πολλές φορές είχαν πρότυπο κάποιο πραγματικό πρόσωπο. Οι κεφαλές, και μερικές φορές και τα χέρια, κατασκευάζονταν ξεχωριστά από τα σώματα και προσαρμόζονταν μετά το ψήσιμο. Μια στρογγυλή ή συχνότερα τετράγωνη οπή στην όπισθεν όψη χρησίμευε ως διέξοδος των καυτών αερίων κατά την διάρκεια του ψησίματος, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι ρωγμές και τα σπασίματα. Μετά την αποθέρμανση ζωγράφιζαν την επιφάνεια με άσπρο χρώμα (όχι σμάλτο), το οποίο χρησίμευε ως υπόβαθρο για την υπόλοιπη πολύχρωμη διακόσμηση των λεπτομερειών.

Συχνά η λευκή μπογιά δεν κρατούσε πολύ και ξεφλούδιζε, γι'αυτό πολλά από τα ευρήματα δεν διατηρούν τον αρχικό τους ζωγραφικό διάκοσμο. Όσα όμως έχουν διατηρηθεί, είναι πανέμορφα δείγματα τέχνης. Πολλά των σημαντικότερων μουσείων, όπως το Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βερολίνου, το Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, το Μουσείο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Τέχνης της Αλεξάνδρειας φιλοξενούν συλλογές Ταναγραίων κορών. Ιδίως στην Αλεξάνδρεια, όπου και κατασκευάζονταν στην αρχαιότητα, η φήμη τους ήταν πολύ μεγάλη.

Η περίφημη Θόλος ή ''Θύμελη''στο Ασκληπείο της Επιδαύρου - Το τελειότερο κυκλικό οικοδόμημα της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής - Ψηφιακή αναπαράσταση

Το κυκλικό οικοδόμημα της Θόλου της Επιδαύρου ήταν ένα άρτιο αστρονομικό Μνημείο. Το παράδοξο είναι ότι βρισκόταν στο κατ'εξοχήν θεραπευτικό κέντρο του αρχαίου Ελληνικού κόσμου. Ίσως κάποια μέρα κατανοήσουμε τους λόγους που αστρονομικό μνημείο λειτουργούσε σε χώρο ιάσεων, σε χώρο ασχολούμενο με την υγεία. Και ίσως αυτός είναι ο λόγος που κανείς μέχρι σήμερα δεν σκέφθηκε να συνδυάσει αρχιτεκτονικά και γλυπτά στοιχεία, εσωτερικά και εξωτερικά, δαπέδου, οροφής και τοιχογραφίας, προκειμένου να συνθέσει την αστρονομική ταυτότητα του Μνημείου.

Εκτός του υπογείου της Λαβυρίνθου, το υπόλοιπο Μνημείο φέρει την σφραγίδα του πατέρα του Ασκληπιού, του Απόλλωνος, θεού του πνευματικού Φωτός. Εκπρόσωπος του Απόλλωνος στο φυσικό σύμπαν είναι ο Ήλιος. (Πλούτ., «Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς», 4 και 21).

Σήμερα σώζονται μόνο τα λείψανα του Λαβυρίνθου της. Στο Λαβύρινθο εφυλάσσοντο τα καστανόξανθα ιερά φίδια του Ασκληπιού, οι λεγόμενοι Παρείες. Τα φίδια είχαν θεραπευτική δράση και κατά τον Παυσανία ανήκαν στα ακινδυνώτερα είδη.
Η επιλογή του κυκλικού σχήματος του Μνημείου δεν ήταν τυχαία. Επέτρεπε την αναπαράσταση του ουρανίου στερεώματος και προσδιόριζε τις δύο αστρονομικές θεωρείες περί Ηλίου, την Γεωκεντρική άποψη της φαινομενικής πορείας του και την Ηλιοκεντρική. Η φαινομενική πορεία διεγράφετο στο εξωτερικό του Μνημείου και την έβλεπαν όλοι οι επισκέπτες. Η Ηλιοκεντρική είχε χαραχθεί μέσα στο Μνημείο προφυλαγμένη από τα μάτια των πολλών.

Η Θόλος του Ασκληπιείου της Επιδαύρου ή Θυμέλη σύμφωνα με τη σχετική οικοδομική επιγραφή, οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 365 και του 335 π.Χ., στο πλαίσιο του μεγάλου οικοδομικού προγράμματος του Ιερού, αμέσως μετά την ολοκλήρωση κατασκευής του ναού του Ασκληπιού. Ο Παυσανίας,περιηγητής του 2ου αιώνα μ.Χ., αναφέρει ότι αρχιτέκτονας της Θόλου ήταν ο Πολύκλειτος από το Άργος.

Η Θόλος της Επιδαύρου έχει έως σήμερα τη φήμη του τελειότερου κυκλικού οικοδομήματος της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Το κτίριο χαρακτηρίζεται από διατάξεις αρχιτεκτονικών στοιχείων σε τριμερή οργάνωση. Η ανωδομή του αποτελείτο από τρεις ομόκεντρους κυκλικούς δακτυλίους. Εξωτερικά υπήρχε πώρινη περίσταση από 26 δωρικούς κίονες, η οποία περιέβαλε έναν πώρινο σηκό. Μια δεύτερη κυκλική κιονοστοιχία από 14 μαρμάρινους κίονες με κορινθιακό κιονόκρανο διακοσμούσε το εσωτερικό του σηκού.

Το δάπεδο στο εσωτερικό της κορινθιακής κιονοστοιχίας διαμορφωνόταν από λευκές και μαύρες ρομβοειδείς πλάκες σε ένα μοναδικής σύλληψης γεωμετρικό σχέδιο. Σύμφωνα με τον Παυσανία, στο εσωτερικό του σηκού υπήρχαν ζωγραφικές παραστάσεις του ζωγράφου Παυσία. Τόσο το δωρικό πτερό όσο και το κορινθιακό περιστύλιο στήριζαν οροφή με μαρμάρινα φατνώματα φυτικής διακόσμησης. Το κτίριο στεγαζόταν από κωνική ξύλινη στέγη καλυμμένη με ένα πολύπλοκο σύστημα μαρμάρινων κεραμίδων ενώ στην κορυφή της στέγης είχε τοποθετηθεί ένα περίτεχνο κεντρικό φυτικό ακρωτήριο.

Κάτω από το περίπλοκο δάπεδο υπήρχε ένας τριμερής υπόγειος χώρος. Οι κυκλικοί διάδρομοι που τον αποτελούσαν επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ανοίγματα ενώ φράγματα στις κατάλληλες θέσεις ανάγκαζαν τον εισερχόμενο να ακολουθήσει μαιανδροειδή πορεία. Το κυκλικό σχήμα του κτιρίου, που συνήθως χαρακτηρίζει ταφικά οικοδομήματα, καθώς και η λαβυρινθώδης μορφή του υπογείου με τους σκοτεινούς διαδρόμους παραπέμπει στο χθόνιο χαρακτήρα του Ασκληπιού, επιτρέποντας την ερμηνεία της Θόλου ως κτίριο που στέγαζε την υπόγεια κατοικία του Θεού. Εξάλλου, σύμφωνα με το μύθο, ο Θεός θεράπευε τους πιστούς του μέσα από τη γη.

H Στοά της Ηχούςκτίστηκε γύρω στα 350 π.Χ. και αποτελούσε το ανατολικό όριο της Ιεράς Άλτης. Με την κατασκευή της απομονώθηκε το Στάδιο από την Άλτη. Οφείλει το όνομά της στη ακουστική της, εφόσον ο ήχος επαναλαμβανόταν επτά φορές.

Για το λόγο αυτό ονομαζόταν και Επτάηχος. Στο εσωτερικό της υπήρχε ζωγραφικός διάκοσμος από μεγάλους ζωγράφους της εποχής και ονομάστηκε και Ποικίλη Στοά.

Είναι μήκους 98 μ. και αποτελείται από μία εξωτερική δωρική κιονοστοιχία με 44 κίονες και μία εσωτερική που δεν έχει διευκρινιστεί αν ήταν ιωνική ή κορινθιακή.

Στα μέσα του 3ου αι. π.Χ. μπροστά στη Στοά της Ηχούς κατασκευάστηκε το μνημείο του Πτολεμαίου Β΄ (του φιλάδελφου) και της Αρσινόης.

Το μνημείο αυτό αποτελείται από μεγάλη λίθινη κρηπίδα, μήκους 20 μ. και πλάτους 4 μ., που στα δύο άκρα της υπήρχαν δύο ιωνικοί κίονες, ύψους 8,89 μ., πάνω στους οποίους ήταν τοποθετημένα τα επίχρυσα αγάλματα του Πτολεμαίου και της Αρσινόης.

Από το εντυπωσιακό μνημείο σώζεται η λίθινη κρηπίδα και τμήματα των ιωνικών κιόνων.

Γράφει η δημοσιογράφος Λέττα Καλαμαρά

Μία χώρα, μία κοινωνία, μία πολιτική ηγεσία ανίκανη να ξεθάψει την ιστορία της επιδιώκει την αξιολόγησή της χαμένη στη μετάφραση και την ανυποληψία. Θέλει αρετή και τόλμη για να σκάψεις τη γη σου, να βρεις την ιστορία σου, και η Ελλάδα αρνείται μάταια να εγκαταλείψει το ραγιαδισμό της, τους κοτζαμπάσηδες και δημογέροντες, το ρουσφέτι και το μπαξίσι.

Με τον Rothschild γεννήθηκε με τον Rothschild θα πεθάνει.

Τι έκανε τον ένα Πρωθυπουργό να την ξεθάψει και τον άλλο να την εγκαταλείψει μόνο οι ίδιοι γνωρίζουν. Τι κάνουν, όμως, όλοι οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί και γιατί σιωπούν, είναι ένα άλλο δείγμα της κατάντιας μας. Η εξαίρετη Υπουργός πολιτισμού κυρία Λυδία Κονιόρδου με το ιστορικό όνομα καλό θα ήταν να διάβαζε τη συνέντευξη της αρχαιολόγου κυρίας Περιστέρη στο Πρώτο Θέμα http://www.protothema.gr/greece/article/654545/peristeri-matonei-i-psuhi-mou-gia-tin-egataleipsi-tis-amfipolisκαι να ενημέρωνε τον ελληνικό λαό γιατί πρέπει να κρατάμε την ιστορία μας θαμμένη. Ποιον εξυπηρετούμε και ποιες εντολές εκτελεί η κρατική μας εξουσία;

Είναι προφανές ότι είμαστε ανίκανοι να επιλέξουμε τη ζωή και την ιστορία μας. Η Μακεδονία κρατάει στα σπλάχνα της την ελληνικότητά της που ταξίδεψε στην οικουμένη με τον Μέγα Αλέξανδρο και ενοχλεί το παγκόσμιο σύστημα που μας βασανίζει με τους ντόπιους συνεργάτες του. Ασφαλώς το τεχνητό Κράτος στα Βόρεια σύνορά μας, ένα συνονθύλευμα Σλάβων και Αλβανών, μη βιώσιμο εξυπηρετεί ως ένας σάκος ανάμεσα στην Αλβανία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι απέδειξαν την εκρηκτική συνύπαρξη στην περιοχή που πάντα αποτελεί την πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης. Όμως, αυτό το γεγονός δεν επιτρέπει και δεν δικαιολογεί την ένοχη σιωπή μας.

Όλοι οι πατριώτες που διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ας λύσουν τη γλώσσα τους και ας πιάσουν και ένα φτυάρι να ξεθάψουν την ιστορία μας. Εκτός αν περιμένουμε και αυτό από τους λαθρομετανάστες που διεισδύοντας στους δυστυχείς πρόσφυγες αλωνίζουν την Ελλάδα εξυπηρετώντας την εθνική μας διάλυση και την ιστορική αμνησία μας, επαληθεύοντας το αυταπόδεικτο της εθνικής μας κατάκτησης από τον εσωτερικό εχθρό. Τον κακό μας τον εαυτό, τόσο έντεχνα καθοδηγούμενο από την ενημερωτική παρακρατική ειμαρμένη σε ένα δρόμο χωρίς γυρισμό.

Ο Αντώνης Σαμαράς μπορεί να κατηγορηθεί για πολλά δικαίως αφού και αυτός κράτησε τις λίστες της ντροπής ερμητικά κλειστές προστατεύοντας μία καθεστηκυία τάξη, τον ίδιο τον κακό εαυτό μας, που στο τέλος η ίδια τον διέγραψε. Όμως ήταν ο πρώτος Έλληνας Πρωθυπουργός που κατέβηκε στα έγκατα της ιστορίας μας. Εκεί που δεν τολμάει ούτε ο Άδωνις να μιλήσει πια και δεν ξημερώνει ποτέ η Κυριακή σε αυτή τη χώρα του Αλέξη στη χώρα των θαυμάτων.

"Ζητούνται σκαπανείς", για μία άλλη Ελλάδα.

«Δεν προήρχοντο από το σπέρμα, αλλά αντιθέτως το σπέρμα προήλθε από αυτούς». (Αριστοτέλης: Μετά τα Φυσικά, 7,30)

«Είναι φυτά τ’ ουρανού οι Έλληνες, και όχι της γης, γιατί στον ουρανό Βρίσκονται οι ρίζες τους. Τους ανέθρεψε η Αθηνά». (Πλάτωνας Τίμαιος 23 d – e).

Για την δημιουργία και τη λειτουργία του κόσμου, ο Αριστοτέλης θεμελιώνει την δική του επιστημονική άποψη και υποστηρίζει το αιώνιον «γίγνεσθαι».

Δεν έχουμε το δικαίωμα να σκεφτόμαστε την ύλη χωρίς μορφή, ούτε τη μορφή χωρίς ύλη. Η σχέση ύλης – μορφής είναι άμεση. Η ύλη είναι τόσο αγέννητη όσο και η μορφή. Και τα δύο είναι αιώνια.

Ότι γεννιέται ήδη υπάρχει μέσα στο «γίγνεσθαι» και αποτελεί την λειτουργία από μία ύλη και μία μορφή να προκύπτει μία νέα ύλη και μία νέα μορφή. Το «γίγνεσθαι» δηλαδή η συμπαντική μηχανή, είναι η μετάβαση από μία δυνατότητα σε μία πραγματικότητα, μέσω της κίνησης.Όμως όλα αυτά είναι αιώνια.

Η «κινητική αρχή» δεν άρχισε ποτέ, είναι νόμος που υπάρχει από πάντα και έχει σαν ουσία της την καθαρή ενέργεια. Αυτή η «αρχή» είναι εντελώς άϋλη, απόλυτα καθαρή, ολοτελής και πλήρης στον έλεγχο της λειτουργίας του παντός. Αυτή είναι το απόλυτο Πνεύμα που ορίζει την ιδιότητα του Θεού.

Όμως, τι είναι αυτή η αιώνια ενέργεια της «κινητικής αρχής»; Είναι η καθαρή νόησις του εαυτού της. Ο Συμπαντικός «Νους» καταλαβαίνει τον εαυτό του, όταν η Θεότητα «στοχάζεται τον εαυτό της». Είναι «Νόησις Νοήσεως».

Ο Θεός μόνον, το θείον μπορεί να σκέφτεται, μόνον δηλαδή τον Εαυτό του. Ο κόσμος μόνον από το θείον προέρχεται και στο θείον ανήκει. Η ζωή κάθε μορφής ύλης είναι ενέργεια του πνεύματος και ο άνθρωπος είναι το μοναδικό έμψυχο ζώον της φύσεως που μετέχει, στο πνεύμα της δημιουργίας, είναι δηλαδή «μέτοχος Θεού».

Αριστοτέλης:

Πιο διαφωτιστικό για την εξωγήινη προέλευση του Έλληνα, αναφέρεται στην ουσία Ιχώρ. Για την ουσία Ιχώρ ( ή Ιγώρ), έχουμε αρκετές αναφορές από τους Έλληνες σοφούς- επιστήμονες, όπως τον Όμηρο και τον Πλάτωνα. Είναι η ουσία που κυκλοφορούσε στο αίμα των Ελλήνων Θεών και τους ξεχώριζε από τους κοινούς θνητούς ώστε να γράψει ο

Όμηρος:

«ρέε δ’άμβροτον αίμα θεοίο, ιχώρ, οις περ τε ρέει μαχάρεσση θεοίσιν«
(Ιλιάς Ε 340 και Οδύσσεια 405).

Κατά τον Πλάτωνα: «Ο ιχώρ, το υγρόν, ο ορός του αίματος είναι απαλός, της μαύρης και οξείας χολής είναι δριμύς, όταν αναμειγνύεται ένεκα θερμότητος με αλμυρά συστατικά, τότε το ονομάζουμε οξύ φλέγμα»! (Πλάτων :Τίμαος,39,3)

Η άποψη πως το Ελληνικό γένος προέρχεται από άλλον πλανήτη δεν είναι καινούρια, αλλά έχει τις ρίζες της στους ένδοξους προγόνους μας, όπου κατά πολλούς ερευνητές είχαν αρκετά πιο προηγμένη τεχνολογία από αυτήν που κάποιοι θέλουν να πιστεύουμε.

Αναφορές για το γένος των Ελλήνων γίνονται από τον Αριστοτέλη, Πλάτων,Όμηρο αλλά και πολλούς ακόμη μέσα από τα κωδικοποιημένα για πολλούς κείμενά τους. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πως με τον όρο Έλληνα δεν εννοούμε τον άνθρωπο όπου είναι γεννημένος στην Ελλάδα, καθώς ο Έλληνας είναι είδος.

Από την απώτερη αρχαιότητα, ο άνθρωπος κοίταζε τον ουράνιο θόλο και προσπαθούσε να μετρήσει τα αστέρια. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο αριθμός των αστεριών είναι μεγάλος, αλλά όχι άπειρος, κι ένας παρατηρητής με οξύ μάτι μπορεί να μετρήσει το πολύ 25.000 άστρα, όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι καλές.

Η απεραντοσύνη όμως του ουρανού, ακόμη και κάτω από το φως της σύγχρονης γνώσης, είναι δεδομένη και πάντα προκαλούσε κι εξακολουθεί να προκαλεί δέος στον άνθρωπο. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, η γνώση των άστρων και των αστερισμών και η επίκληση τους με συγκεκριμένα ονόματα, δημιουργεί στον άνθρωπο ένα αίσθημα ασφάλειας και ικανοποίησης.

Πολλά από τα ονόματα των αστεριών που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα είναι ελληνικά. Και οι Έλληνες ήταν ίσως οι πρώτοι που έδωσαν ονόματα σε συστάδες αστεριών και δημιούργησαν καταλόγους αστέρων. Για αυτόν το λόγο μπορούμε να δηλώσουμε με βεβαιότητα πως η ιστορία της αστρονομίας άρχισε στην αρχαία Ελλάδα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι κατά τη μυθολογία, ο Έλληνας θεός Ερμής ήταν ο πρώτος που παρατήρησε την τάξη στα πράγματα του ουρανού και υπολόγισε τη διάταξη των άστρων και τα διαστήματα των εποχών. Η πρώτη σαφής αναφορά για την έστω και στοιχειώδη γνώση των ονομάτων κάποιων άστρων και αστερισμών, προέρχεται από τον Όμηρο και συγκεκριμένα από τα επικά έργα του Ιλιάδα και Οδύσσεια, που γράφτηκαν τον 8ο π.Χ. αιώνα.

Στην Ιλιάδα, περιγράφοντας την ασπίδα του Αχιλλέα, ο Όμηρος κατονομάζει τις Πλειάδες, τις Υάδες, τον Ωρίωνα και τη Μεγάλη Άρκτο. Επίσης, παρομοιάζει την απαστράπτουσα περικεφαλαία και την ασπίδα του Διομήδη με το «φθινοπωρινό αστέρα», δηλαδή το Σείριο. Ο Σείριος, ως «κύων του Ωρίωνος» λόγω της θέσης του κοντά στον αστερισμό αυτό, χρησιμοποιείται και σε παρομοιώσεις που αφορούν τον Αχιλλέα και τον Έκτορα.

Στην Οδύσσεια, υπάρχουν αναφορές σε όλους τους παραπάνω αστέρες και αστερισμούς, π.χ. τον Βοώτη. Επίσης, σε αυτό το έπος συναντάμε και μια σαφέστατη αναφορά στις τροπές του Ήλιου «τροπαί η ελιοιο».

Από τις αναφορές λοιπόν του Ομήρου μπορούμε να συμπεράνουμε πως ήδη τον 8ο π.Χ. αιώνα, κάποιοι αστερισμοί, αλλά και κάποια ουράνια φαινόμενα ήταν γνωστά στους Έλληνες. Διάφοροι αστέρες είχαν κατονομαστεί και μάλιστα θεώρούνταν τόσο οικείοι, ώστε να χρησιμοποιηθούν σε παρομοιώσεις που αφορούσαν θεούς και ανθρώπους.

Ίσως οι πλανήτες να μην είχαν ακόμη διαφοροποιηθεί, μια και δεν υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο, ωστόσο θα πρέπει να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν και ενδείξεις που να υποδηλώνουν ότι κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ικανές να μας πείσουν όιι η συσχέτιση της κατάστασης του ουρανού και το πέρασμα του χρόνου στη γη ήταν ευρέως γνωστά, βάσει παρατηρήσεων.

Την ίδια εποχή με τον Όμηρο ή λίγο αργότερα, ο Ησίοδος, στο βιβλίο του «Έργα και Ημέραι», αναφέρει πολλούς επίσης αστερισμούς, που ο γεωργός πρέπει να συμβουλευτεί για τις καθημερινές ασχολίες του. Για παράδειγμα, συνιστά να αρχίζει ο θερισμός όταν ανατέλλουν οι Πλειάδες και η σπορά όταν πλησιάζουν σιη δύση τούς.

Ο Ησίοδος κάνει αναφορά σε όλους τους αστέρες και αστερισμούς που είχε κατονομάσει και ο Όμηρος, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στο Σείριο και στον Αρκτούρο. Στο «Έργα και Ημέραι», υπάρχουν επίσης τρεις αναφορές στα ηλιοστάσια. Μια φήμη μάλιστα λέει, ότι ο Ησίοδος έγραψε κι ένα έργο αποκλειστικά για τους αστερισμούς, που όμως χάθηκε όπως και πολλά άλλα από τα έργα του.

Ο Σείριος

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι Σείριος είναι το αστέρι που αναφέρεται σε όλες τις θρησκείες του κόσμου με τα ονόματα Σείριος, Σούρια, Σουρ, Σήειρ, Οσιρις κ.α. Από το Περού και το Μεξικό μέχρι την Αυστραλία και Ιαπωνία και από την Ισλανδία μέχρι την Ν. Αφρική, μια παράδοση ζει χιλιάδες χρόνια, παρά τις προσπάθειες εξαλείψεως της, για να θυμίζει στον άνθρωπο την σχέση του με το μακρινό αστέρι και πως οι θεοί – βασιλιάδες εποικιστές, έφεραν το σπέρμα της ζωής στον απόμακρο τούτο πλανήτη του γαλαξία μας.

θα γίνει προσπάθεια συσχετισμού της ζωής της γης με το μυστηριώδες αστέρι, όσο πιο πειστικά, με βάση τα στοιχεία από τις παραδόσεις των λαών της γης. Αυτοί οι λαοί παρά την τεράστια απόσταση του άστρου από την γη, ήτοι κατά τους αστρονόμους 8,8 έτη φωτός ή 83.255.040.000.000 χιλιόμετρα, γνωρίζουν παραδόξως πάρα πολλά γι’ αυτό το άστρο, που αποτέλεσε αντικείμενο λατρείας των αρχαίων λαών.

Αφετηρία εκκινήσεως, των θεών που εποίκησαν την γη υπήρξε ο Σείριος χωρίς να αποκλείουμε και την συμμετοχή πιο μακρινών άστρων. Αφετηρία των θεών Θεωρείται ο Σείριος και όχι κάποιο άλλο άστρο.

Αυτό δικαιολογείται αφού σε παγκόσμια κλίμακα ο Σείριος αποτέλεσε αντικείμενο λατρείας, λατρεία που χρονολογείται ταυτόχρονα με την εμφάνιση του ανθρώπου πάνω στην γη.

Παρά την τεράστια για τα ανθρώπινα δεδομένα απόσταση, ο Σείριος είναι ένα πολύ κοντινό άστρο για τα συμπαντικά δεδομένα και τους θεούς. Παρακάτω αναφέρονται τα ουράνια σώματα που αποτελούν το αστρικό σύστημα του Σείριου και πληροφορίες που τα αφορούν, σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα.

Σείριος Α΄

Είναι ένα άστρο τεραστίων διαστάσεων, ήλιος- γίγαντας σε σχέση με τον ήλιο του ηλιακού μας συστήματος.Είναι ένα πολύ λαμπερό αστέρι. Έχει ακτίνα 1,5 φορά μεγαλύτερη από τον ήλιο, η μάζα του είναι 2,5 φορές μεγαλύτερη από την μάζα ίου ήλιου και 35,5 φορές φωτεινότερος από αυτόν. Έχει θερμοκρασία επιφανείας 11.200C τόση όση είναι σε χιλιόμετρα η απόσταση μεταξύ Πυραμίδων Χέοπος και Γιουκατάν Μεξικού, αλλά τόση είναι σε μέτρα ανά δευτερόλεπτο και η ταχύτητα διαφυγής των σωμάτων από την έλξη της γης.

Σείριος Β’

Είναι βαρύ αστέρι, άσπρος νάνος, έχει χρώμα άσπρο και είναι αόρατος με γυμνό οφθαλμό. Ανακαλύφθηκε ΜΟΛΙΣ το 1862 με ισχυρό τηλεσκόπιο και τονίζω το έτος γιατί θα χρειαστεί πιο κάτω. Επί 50 χρόνια καλύπτεται από τον Σείριο «Α» και η ορατή περίοδος του είναι άλλα πενήντα (50) χρόνια. Είναι 65.000 φορές πυκνότερος από τον δικό μας ήλιο και έχει το 95% της μάζας αυτού ενώ είναι 10.000 φορές πιο σκοτεινός από τον Σείριο «Α»

Σείριος Γ’

«Το άγνωστο άστρο». Ο αστρονόμος Φόξ ισχυρίζεται ότι είδε τον Σείριο Γ΄ το 1920. Είναι τέσσερις φορές ελαφρύτερος από τον Σείριο Α΄ και κινείται όπως ο Σείριος Β΄. Έχει έναν δορυφόρο «Ε» που είναι ο πλανήτης του συστήματος που κατοικείται και από αυτόν ξεκίνησε ο εποικισμός της γης.

Ο πλανήτης αυτός επηρεάζεται καθ’ ολοκληρία από τον Συνοδό. Τα πενήντα χρόνια της περιόδου του Συνοδού είναι διάχυτα στην Ελληνική παράδοση.

H ύπαρξη του Σείριου ήταν γνωστή σε αρχαίους πολιτισμούς, ΠΡΙΝ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ, όπως μαρτυρούν αρχαία κείμενα και αρχαίες παραστάσεις. Το «περίεργο» της όλης υπόθεσης, έγκειται στο ότι ο Σείριος Β΄ και ο Σείριος Γ΄ δεν φαίνονται με «γυμνό μάτι», γεγονός που προϋποθέτει την ύπαρξη φακού, τηλεσκοπίου ή κάποιου άλλου τεχνολογικού επιτεύγματος, για να διαπιστωθεί η ύπαρξή τους, ή κάποια επαφή των αρχαίων προγόνων μας με εξωγήινους και, γιατί όχι(;), την πιθανή καταγωγή τους από αυτούς…

Το Ελληνικό γράμμα «E» υπήρχε στην μετόπη του ιερού του Απόλλωνα, θεού φωτός, στους Δελφούς και συνέδεε την θεϊκή επιλογή του χώρου με την φυλή που τον λάτρευε, την θεϊκή φυλή των Ελλήνων οι ρίζες της οποίας υπάρχουν στον ουρανό στο άστρο E του Σείριου.

Αν πάρουμε την τροχιά του αστερισμού Σείριου Β΄ και την συνδέσουμε με τις τρεις οριακές θέσεις του με τον Σείριο Α΄, το γίγαντα άστρο του συστήματος, τότε έχουμε την εικόνα του Ελληνικού γράμματος «Ε».

Οι τρεις θέσεις που επιλέχτηκαν είναι οριακές θέσεις, ανατολή – δύση – ζενίθ του Σείριου Β΄, επειδή αποτελούν καθοριστικά σημεία της ορατής τροχιάς του γύρω από τον Α’ που διαρκεί 50 χρόνια.

Ο τελευταίος θεϊκός εποικισμός της γης έγινε από τον Δία το 25.000 π.Χ., και είχε αφετηρία το άστρο E του Σείριου που οι Ντόκον ονομάζουν «Άστρο της Δημιουργίας», (τυχαίο; αδύνατον).

Εάν δεν τους είχε δοθεί, δεν υπήρχε ούτε μία πιθανότητα στις χίλιες να το γνώριζαν. Η αστρική αποστολή του Δία και η αστροπολιτεία του, έπρεπε να δείχνουν το άστρο εκκίνησης τους και έπρεπε να είναι η κυρίαρχη εικόνα για λόγους ασφαλείας και αναγνώρισης.

Πηγή: Αρχαιογνώμων

Εκεί που τα υπόγεια νερά από τα Λευκά Όρη αναβλύζουν από την πηγή Αμάτι, κοντά στο χωριό Κουρνάς, στη δυτική Κρήτη, σχηματίζεται η μεγάλη λίμνη γλυκού νερού της Κρήτης, η λίμνη Κουρνά.

Ανάμεσα στα ψηλά βουνά που την περιβάλλουν και τους χρυσοπράσινους ελαιώνες, η σκοτεινή γαλαζοπράσινη «πινελιά» της λίμνης και η περιοχή γύρω της αποτελούν σημαντικό οικοσύστημα και προστατεύεται με ένταξή της στο δίκτυο Natura 2000.

Η λίμνη τροφοδοτείται από την πηγή Αμάτι, η οποία το καλοκαίρι «αναδύεται» πάνω από την επιφάνεια των υδάτων και τον χειμώνα χάνεται στα νερά, κι άλλη μια πηγή που παραμένει όλο τον χρόνο «κρυμμένη». Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μεγάλο κοίλωμα που γεμίζει νερό χάρη στη διαφοροποίηση του εδάφους της που επιτρέπει το πέρασμα του νερού, πορώδες στα νοτιοανατολικά,αδιαπέραστο απέναντι.

Το σχήμα της λίμνης Κουρνά είναι κυκλικό και έχει εμβαδό περίπου 580 στρεμμάτων. Το μέγιστο βάθος της είναι 22 μέτρα και τα φύκια στον πυθμένα της δίνουν το σκούρο χρώμα στα νερά της. Η πανίδα της είναι πλούσια και είναι γνωστή για τον πληθυσμό των χελιών. Παράλληλα στην περιοχή βρίσκουν καταφύγιο και πολλά είδη πτηνών όπως πάπιες, ερωδιοί και κορμοράνοι.

Σε ένα νησί όπως η Κρήτη, με χίλιες δυο ομορφιές και παραλίες ξακουστές σε όλο τον κόσμο, η λίμνη Κουρνά κερδίζει το δικό της μερίδιο επισκεπτών και αναγνώρισης. Το καλοκαίρι οι όχθες της γίνονται παραλίες και οι παραθεριστές απολαμβάνουν τις βουτιές τους ή κάνουν βόλτα στη λίμνη με ποδήλατα θαλάσσης. Οι ίδιες παραλίες την άνοιξη και τον χειμώνα εξαφανίζονται και η βλάστηση φτάνει μέχρι το νερό.

Όπως σχεδόν κάθε λίμνη, η λίμνη Κουρνά περιβάλλεται από μυστηριώδεις θρύλους και ιστορίες με στοιχειά και νεράιδες.

newsbeast.gr

Χρυσό κύπελλο από βασιλικό τάφο των Μυκηνών, γνωστό ως «κύπελλο του Νέστορα». Η μορφή του ανταποκρίνεται πλήρως στην ομηρική περιγραφή του σκεύους που έφερε ο σοφός βασιλιάς της Πύλου Νέστορας στην Τροία (Ιλιάδα, Λ 632-635). Δεύτερο μισό 16ου αι. π.Χ. (© TAΠΑ/Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σας προσκαλεί σε μια διαφορετική ανάγνωση της Οδύσσειας, με συνοδεία αρχαίας λύρας και τη δυνατότητα να γίνετε για λίγο ραψωδός!

Δύο ραψωδίες κάθε μήνα θα παρουσιάζονται από τον μουσικοσυνθέτη Δρ Νίκο Ξανθούλη, αλλά και όσους από τους επισκέπτες επιθυμούν να συμμετέχουν στη δημόσια ανάγνωση, ανακαλύπτοντας τα μυστικά της προσωδίας. Η μετάφραση που θα χρησιμοποιηθεί είναι του Ζήσιμου Σίδερη. Η διάρκεια των αναγνώσεων είναι δύο ώρες και πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή του μήνα.

Εκτάκτως για αυτό τον μήνα, λόγω του τριημέρου της Καθαρής Δευτέρας, η ανάγνωση των ραψωδιών γ και δ θα γίνει την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου και ώρα 11 π.μ. Ο Τηλέμαχος καταφθάνει στην Πύλο και ζητά πληροφορίες για τον πατέρα του από τον σεβάσμιο βασιλιά Νέστορα. Ο Νέστορας αφηγείται τους νόστους πολλών συμπολεμιστών, αναπλάθει με γλαφυρότητα τον χαρακτήρα του Οδυσσέα, περιγράφοντας τα τεχνάσματα και το ήθος που επέδειξε στην Τροία, και προτρέπει τον Τηλέμαχο να αναζητήσει πληροφορίες από τον Μενέλαο στη Σπάρτη.

Διηγούμενος τις δικές του περιπέτειες και την τραγική μοίρα του αδελφού του Αγαμέμνονα, ο Μενέλαος θα μεταφέρει την πληροφορία που άκουσε από τον γέροντα της θάλασσας Πρωτέα: ο Οδυσσέας βρίσκεται αποκλεισμένος στο νησί της Καλυψούς. Η συνέχεια φαίνεται πρόσκαιρα δυσοίωνη.

Ο μουσικοσυνθέτης Δρ Ν. Ξανθούλης με ανακατασκευασμένη αρχαία λύρα, μπροστά στο αναθηματικό ανάγλυφο που φέρει παράσταση της σκηνής αναγνώρισης του Οδυσσέα από τη γριά τροφό του Ευρύκλεια. Στη δεξιά πλευρά, μπροστά σε όρθιο αργαλειό, η Πηνελόπη (4ος αι. π.Χ., από το Μουζάκι Καρδίτσας). (φωτογράφος Ελευθέριος Α. Γαλανόπουλος © TAΠΑ/Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)

Ποια θα είναι η κατάληξη του νόστου του Οδυσσέα, του μόνου πολεμιστή που το ταξίδι της επιστροφής από την Τροία δεν έχει ολοκληρωθεί; Ποια τύχη περιμένει τον γιο του Τηλέμαχο στον δρόμο της επιστροφής για την Ιθάκη, καθώς οι μνηστήρες μηχανορραφούν για τον χαμό του;

Ο αριθμός των θέσεων είναι περιορισμένος (30) και απαιτείται τηλεφωνική κράτηση. Η κράτηση θέσης ισχύει έως 15 λεπτά πριν την έναρξη. Οι επισκέπτες που επιθυμούν να συμμετέχουν στην ανάγνωση, μπορούν να το δηλώσουν στην τηλεφωνική κράτηση και να προμηθευτούν το απόσπασμα που θα διαβάσουν κατά την προσέλευσή τους στις Πληροφορίες του Μουσείου. Η συμμετοχή στη δράση είναι δωρεάν.

Στοιχεία επικοινωνίας:

Διεύθυνση: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πατησίων 44, Αθήνα 106 82

Τηλ: 213214 4891

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα 13:00-20:00, Τρίτη-Κυριακή 09:00-16:00

Email: eam@culture.gr, www.namuseum.gr

Πηγή: ΥΠΠΟ

Να… ποντιστούν στο βυθό της θάλασσας η Κνωσός, Μυκήνες και όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί σε ομοιώματα τους, παραστάσεις μεγάλα πιθάρια, αγγεία, κίονες, επιγραφές, καθώς θα αποτελέσουν ισχυρό κίνητρο ανάπτυξης του ποιοτικού καταδυτικού τουρισμού και θα συνδέσουν τα νησιά και τους πολιτισμούς μεταξύ τους.

Την θέση αυτή, όπως αποκαλύπτεται στο «Έθνος» έχει υιοθετήσει και έχει απευθύνει ως πρόταση στα αρμόδια Υπουργεία το προεδρείο της Ένωσης Νησιωτικών επιμελητηρίων Ελλάδας. Τα μέλη του προεδρείου των Νησιωτικών Επιμελητηρίων που προωθούν την ίδρυση καταδυτικών πάρκων στις νησιωτικές Περιφέρειες, εξηγούν στο «Έθνος» ότι, για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού πέρα από την πόντιση πλοίων-ναυαγίων για εξερεύνηση θα πρέπει να υπάρχουν προστατευμένοι χώροι στο βυθό που θα φιλοξενούν την ιστορία-αρχαιολογική ταυτότητα κάθε νησιωτικής περιοχής.

«Παράλληλα με την εξερεύνηση των αρχαίων ναυαγίων οι Έλληνες και ξένοι θα μπορούν να εξερευνούν και να μαθαίνουν για την ιστορία του τόπου βλέποντας διάσπαρτα στο βυθό αρχαιολογικά ομοιώματα των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα» δήλωσε στο «Έθνος» ο αντιπρόεδρος της Ένωσης Νησιωτικών Επιμελητηρίων Ελλάδας Γιώργος Μπαμιεδάκης. Η πρόταση μας, πρόσθεσε, παρουσιάζει ενδιαφέρον, τη θέσαμε στα αρμόδια κυβερνητικά όργανα, ενημερώνουμε την Αυτοδιοίκηση, τους φορείς, και θέλουμε την στήριξη όλων καθώς θα ενισχύσει την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού και παράλληλα θα βοηθήσει τις ντόπιες βιοτεχνίες κεραμικών που θα ποντίσουν αγγεία στο βυθό ενώ παράλληλα θα γίνει διαφήμιση και πωλήσεις ως σουβενίρ δώρων.

Μάλιστα για την επιτυχή ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού και της δημιουργίας καταδυτικών πάρκων, η Περιφέρεια Κρήτης και η Ένωση Νησιωτικών Επιμελητηρίων προωθούν κοινή πρόταση στα αρμόδια Υπουργεία ώστε να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο με ευνοϊκότερες διατάξεις καθώς η υπάρχουσα νομοθεσία που απαγορεύει την χωροθέτηση καταδυτικών πάρκων σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από τις υποθαλάσσιες αρχαιότητες δημιουργεί προβλήματα στο όλο εγχείρημα. Η Περιφέρεια Κρήτης και τα Νησιωτικά Επιμελητήρια προτείνουν η απόσταση να καθοριστεί στο μισό μίλι.

Την πρόταση των Νησιωτικών Επιμελητηρίων και την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού στη Κρήτη υποστηρίζει και ο γνωστός Κρητικός δύτης Μανόλης Βουτσαλάς ο οποίος συνεργάστηκε το 1976 με τον μεγάλο εξερευνητή των θαλασσών Ζακ Υβ Κουστώ στον οποίο και υπέδειξε αρχαία ναυάγια ανοιχτά του κόλπου του Ηρακλείου στο Κρητικό πέλαγος. «Είναι ανάγκη εκτός των άλλων και για λόγους ασφαλείας τα καταδυτικά πάρκα να περιοριστούν στο μισό μίλι καθώς σε άλλη περίπτωση είναι πολύ επικίνδυνο για τον ερασιτέχνη δύτη να παίζει με τη ζωή του στα μεγάλα βάθη» δήλωσε στο «Εθνος» ο Μανόλης Βουτσαλάς.

Η Κρήτη, πρόσθεσε,  και τα Ελληνικά νησιά στο βυθό τους υπάρχει πλούσιο φυσικό περιβάλλον που μπορεί να αναπτυχθεί με επιτυχία ο καταδυτικός τουρισμός, μεταφέροντας και την άποψη που είχε εκφράσει ο Κουστώ «οργώνοντας» τις Ελληνικές θάλασσες. Ο ίδιος αναφέρεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του βυθού της Κρήτης, στα αρχαία ναυάγια που έχει εντοπίσει δίνοντας έμφαση στην ναυαρχίδα του Γαλλικού στόλου «Λατερέζ» που βυθίστηκε στο Κρητικό πέλαγος το 1869 ενώ ερχόταν για να βοηθήσει στην απελευθέρωση του νησιού. «Υπάρχουν ακόμα πολλά ευρήματα εμείς ανασύραμε τέσσερα μπρούτζινα κανόνια, το ένα ήταν 2.700 κιλά και τα υπόλοιπα τρία από 1700 κιλά το καθένα.

Τα κανόνια τα βγάλαμε με τους φίλους μου δύτες Μιχάλη Φαλατάκη, Σπύρο Αθουσάκη, Γιώργη Γιακουμάκη και τον προιστάμενο των δυτών Αντώνη Πονόνιο και φυλάσσονται στον Ενετικό προμαχώνα του Κούλε» είπε στο «Εθνος» ο Μανόλης Βουτσαλάς. Για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού και με θέμα την χωροθέτηση των καταδυτικών πάρκων στην Κρήτη υπήρξε συνάντηση στη Περιφέρεια Κρήτης μεταξύ του Αντιπεριφερειάρχη Περιβάλλοντος Νίκου Καλογερή και του αντιπροέδρου της Ένωσης Νησιωτικών Επιμελητηρίων Ελλάδας Γιώργου Μπαμιαδάκη παρουσία του ειδικού επιστημονικού συνεργάτη Γιάννη Παρασύρη.

Στην συζήτηση τονίστηκε η σημασία του τουρισμού ως τη βασικότερη οικονομική πηγή εσόδων σε εποχιακή βάση, για την Περιφέρεια και η αναγκαιότητα μετεξέλιξης του παρωχημένου μοντέλου ήλιος – θάλασσα- φαγητό. Το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην αναζήτηση εναλλακτικών, καινοτόμων και ελκυστικών προτύπων, που θα αναβαθμίσουν το επίπεδο του τουριστικού προϊόντος, και θα προσελκύσουν ποιοτικότερο τουρισμό, διατεθειμένο να καταβάλει μεγαλύτερο αντίτιμο, για τις προσφερόμενες τουριστικές υπηρεσίες.

«Ο καταδυτικός τουρισμός αποτελεί μια τέτοια πρόταση. Είμαστε πεπεισμένοι για τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει η λειτουργία αυτής της δραστηριότητας στις τουριστικές περιοχές, η ανάπτυξη της οποίας θα αποτελέσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για την Κρήτη. Ωστόσο τα κριτήρια χωροθέτησης που τίθενται από τον Νόμο είναι τόσο περιοριστικά, που μας απαγορεύουν ουσιαστικά την πραγματοποίηση αυτής της καινοτόμας ιδέας» δήλωσε ο αντιπεριφερειάρχης Νίκος Καλογερής και εξήγησε: «Το σημαντικότερο από αυτά είναι η απαγόρευση χωροθέτησης Καταδυτικών Πάρκων σε απόσταση 3 ναυτικών μιλίων από υποθαλάσσιες αρχαιότητες,οι οποίες βρίθουν παράκτια, περιμετρικά της Κρήτης. Για το λόγο αυτό έχουμε ήδη προχωρήσει σε συζητήσεις και προτάσεις με το αρμόδιο Υπουργείο σε συνεργασία με τον κ. Μπαμιεδάκη και τα Νησιωτικά Επιμελητήρια, για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με ευνοϊκότερες διατάξεις, που θα επιτρέψουν την εφαρμογή του σχεδίου μας, στα πλαίσια πάντα της προστασίας του περιβάλλοντος και της αρχαιολογικής κληρονομιάς».

Από την πλευρά του ο Αντιπρόεδρος της Ένωσης Νησιωτικών Επιμελητηρίων Γιώργος Μπαμιεδάκης, επισήμανε την άριστη συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης για την προώθηση κοινών στόχων, και εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι τελικά θα ευοδωθεί η προσπάθεια και το νησί μας θα ενταχθεί στο χάρτη των περιοχών που προσφέρουν καταδυτικό τουρισμό, γεγονός που αναμένεται να έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην ποσοτική και κυρίως την ποιοτική αναβάθμιση του τουρισμού μας.

Τα καταδυτικά πάρκα  που ετοιμάζονται στην Κρήτη όπως έγινε γνωστό είναι πλέον σε πολύ καλό δρόμο, αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία των ερευνών από τους δύτες του ΥΠΠΟ και συγκεκριμένα την Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων που αυτές τις μέρες βούτηξαν σε διάφορες περιοχές. Την ίδια ώρα η Περιφέρεια, επιμελητήριο Ηρακλείου και Δήμος Αποκορώνου Χανίων βρίσκονται στο τελικό στάδιο για την κατάθεση του φακέλου στο ΥΠΕΚΑ!

Ο Κουστώ με τον κρητικό δύτη Μανόλη Βουτσαλά στην Κρήτη το 1976

Εάν προχωρήσουν αυτά τα πάρκα όπως αναφέρθηκε, θα έχουμε ένα νέο είδος τουρισμού. Ο καταδυτικός τουρισμός αποτελεί έναν τομέα του τουρισμού ιδιαίτερα ποιοτικό, καθώς ελκύει άτομα που θεωρούνται υψηλού οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου. Αριθμεί περισσότερους από 25 εκατομμύρια τουρίστες παγκοσμίως (πιστοποιημένοι αυτοδύτες), εκ των οποίων 4 εκατομμύρια είναι Ευρωπαίοι.

Μανόλης Κοκολάκης, ethnos.gr

Ποιος θα φανταζόταν ότι η 15χρονη κοπέλα, που πέρασε ως πρόσφυγας πριν από 95 χρόνια με ένα πλοιάριο το Αιγαίο, θα γινόταν μια κορυφαία πρέσβειρα της Ελλάδας στο εξωτερικό;

Η Ισμήνη Φυλακτοπούλου, που έφτασε το 1922 με την οικογένειά της από τη Σμύρνη στην Αθήνα, δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή. Το πνευματικό της, όμως, παιδί, το College Year in Athens, που γιορτάζει φέτος τα 55α «γενέθλιά» του, μακροημερεύει αποδεικνύοντας ότι η παιδεία και ο πολιτισμός είναι πράγματι η «ήπια δύναμη» της Ελλάδας. Ο εκπαιδευτικός οργανισμός, που λειτουργεί από το 1962 υλοποιώντας μια πρωτοποριακή για την εποχή ιδέα –σπουδές ξένων φοιτητών για ένα ή δύο εξάμηνα στην Ελλάδα–, συνεργάζεται με πάνω από 400 πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, μετράει περισσότερους από 9.000 αποφοίτους, εκ των οποίων πάνω από 200 είναι σήμερα καθηγητές σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ ή του Καναδά.

Ένας πυρήνας ανθρώπων που έχουν «μπολιαστεί» με Ελλάδα, σε πείσμα των δυσκολιών, συνεχώς διευρύνεται. Σήμερα, στο πολύβουο μελίσσι δίπλα στο Καλλιμάρμαρο συναντά κανείς παλαιούς αποφοίτους που επιστρέφουν στην Αθήνα για να διδάξουν στο CYA, αλλά και φοιτητές των οποίων οι γονείς γνωρίστηκαν κατά το εξάμηνό τους στην Ελλάδα – μια που εκτός από τα μαθήματα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει πλήθος εξορμήσεων και βιωματικών δραστηριοτήτων.

Γλωσσομάθεια

Το δημιουργικό ταξίδι στη γνώση έχει τις ρίζες του στον προηγούμενο αιώνα. «Το σημαντικότερο εφόδιο που κατόρθωσε να φέρει τότε η μητέρα μου από τη Σμύρνη ήταν η γνώση της αγγλικής», τονίζει ο γιος της, Αλέξης Φυλακτόπουλος, πρόεδρος από το 1987 του College Year in Athens και του ΔΙΚΕΜΕΣ (Διεθνές Κέντρο Ελληνικών και Μεσογειακών Σπουδών), καθώς ξεναγεί την «Κ» στο κτίριο. Η γλωσσομάθεια ήταν ένα από τα προσόντα χάρη στα οποία αποσπά την πρώτη υποτροφία της στο Πανεπιστήμιο Wellesley των ΗΠΑ, την οποία θεσπίζει ο Βενιζέλος μόνον για κορίτσια. Μετά τις σπουδές της στη Βιολογία, επιστρέφει στην Ελλάδα, διδάσκει και κάνει οικογένεια. «Διατηρούσε πάντοτε δεσμούς με την Αμερική, για την οποία ένιωθε βαθιά ευγνωμοσύνη, καθώς εκεί είχε διευρύνει τους ορίζοντές της». Θέλοντας, λοιπόν, να προσφέρει την ίδια δυνατότητα σε νεότερους ανθρώπους και παρατηρώντας το διεθνές ενδιαφέρον για την Ελλάδα τη δεκαετία του ’60, αρχίζει να διερευνά τη δυνατότητα ίδρυσης ενός οργανισμού που θα έφερνε Αμερικανούς και Καναδούς φοιτητές στην Ελλάδα.

«Ήταν η εποχή που μεσουρανούσε η Μελίνα Μερκούρη με τις ταινίες της, ο Χατζιδάκις με τη μουσική του και ο Ωνάσης με το επιχειρηματικό του δαιμόνιο», θυμάται ο κ. Φυλακτόπουλος, «δικαίως, όλοι οι ξένοι ήθελαν να μας γνωρίσουν καλύτερα». Το 1962 ιδρύεται το CYA και «ποδαρικό» κάνουν πέντε φοιτήτριες από τις ΗΠΑ. Το «σχολείο», που ακολουθεί το αμερικανικό σύστημα, αποκτά μεγάλη φήμη ειδικά στις κλασικές σπουδές. Άλλωστε, η συνεργασία με την Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή είναι στενή και οι Αμερικανοί φοιτητές δίνουν ανέκαθεν το «παρών» σε αρχαιολογικές ανασκαφές – εσχάτως στη Βούλα και στην Αντίπαρο.

Νέα πεδία

Το brand name της δεκαετίας του ’60 πολλάκις πλήττεται. Στην αρχή της οικονομικής κρίσης, οι αφίξεις φοιτητών μειώνονται. «Πέρα από τα εγχώρια προβλήματα, τον φόβο των διαδηλώσεων ή των απεργιών, εξίσου σημαντικός παράγων ανησυχίας για τους γονείς αποτελεί και η γεωπολιτική μας θέση», προσθέτει ο ίδιος, «κοιτάζουν τον χάρτη και νομίζουν ότι είμαστε σε απόσταση αναπνοής από εμπόλεμες περιοχές». Οι ιθύνοντες του CYA προσπαθούν να κατευνάσουν τους φόβους από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. «Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι οι κλασικές σπουδές εσχάτως χάνουν διεθνώς έδαφος, διευρύναμε το πρόγραμμα μαθημάτων προς νέα γνωστικά πεδία», επισημαίνει ο κ. Φυλακτόπουλος. Οι φετινοί φοιτητές μπορούν να επιλέξουν μάθημα για... την ελληνική κρίση, την προσφυγική κρίση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την αειφόρο ανάπτυξη, τις σχέσεις των φύλων στη σύγχρονη Ελλάδα κ.ά.

Οι νεαροί, που παράλληλα παρακολουθούν μαθήματα νέων ελληνικών, δεν επαναπαύονται στον ξέγνοιαστο «μικρόκοσμο» του CYA. Επιδιώκουν συνειδητά την ώσμωση με την ελληνική κοινωνία. «Ενα ποσοστό αυτών επιλέγει να φιλοξενηθεί σε ελληνική οικογένεια, ενώ όλοι αναπτύσσουν πλήθος δραστηριοτήτων, φυσιολατρικών ή πολιτιστικών, και προπάντων προσφέρουν εθελοντική εργασία, κάτι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κουλτούρας τους», καταλήγει ο κ. Φυλακτόπουλος. Ετσι, στον ελεύθερο χρόνο τους διδάσκουν αγγλικά σε χώρους φιλοξενίας προσφύγων, απασχολούν δημιουργικά προσφυγόπουλα, σερβίρουν σε κοινωνικές κουζίνες κ.ά.

Η 21χρονη Madison και η Ελληνική κρίση

Η ελληνική κρίση, το πρόγραμμα του ΔΝΤ, αλλά και η περίπτωση της Αργεντινής, μπορεί να προκαλούν ρίγη σε πολλούς από εμάς. Η 21χρονη Αμερικανίδα φοιτήτρια Madison Orozco, όμως, τα έχει επιλέξει ως θέμα για την πτυχιακή της. «Συλλέγω υλικό και κάνω έρευνα», εξηγεί στην «Κ» η Madison, που φοιτά από τον Σεπτέμβριο στο CYA. «Ηρθα συνειδητά στην Ελλάδα», προσθέτει σε άπταιστα ελληνικά η 21χρονη, που σπουδάζει Διεθνείς Σχέσεις στις ΗΠΑ. «Σε μια πρώτη βόλτα στα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος, δεν αντιλαμβάνεται κανείς την κρίση», σχολιάζει, «τώρα πια, όμως, έχω μάθει να παρατηρώ: τα κλειστά περίπτερα και καταστήματα, τα ενεχυροδανειστήρια». Αλλωστε, δύο φορές την εβδομάδα, η Madison πλένει πιάτα και σερβίρει γεύμα σε αστέγους, σε δομή του κέντρου.

Κατά τον ελεύθερο χρόνο που αφιερώνει στον εαυτό της, «οργώνει» μουσεία και εκκλησίες, καθώς η βυζαντινή εικονογραφία τη μαγεύει. «Οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι μόνον παραλίες, όμως η ομορφιά της χώρας πάει πολύ πέρα από τις ακρογιαλιές», σημειώνει. «Η γλώσσα, η ιστορία, το τοπίο, αλλά και η γεωγραφική θέση, καθιστούν την Ελλάδα μοναδικό πόλο έλξης για κάθε σκεπτόμενο ταξιδιώτη».

kathimerini.gr

Οι διαθέσιμες ψηφιακές συλλογές των Eλληνικών χειρόγραφωνποικίλουν από πολύτιμα πρώιμα χειρόγραφα κλασικής λογοτεχνίας και επιστήμης και ελληνο-συριακά παλίμψηστα χειρόγραφα, μέχρι πολύτιμα μνημεία από εικονογραφήσεις βυζαντινών βιβλίων και ελληνικές μεταφράσεις του Μολιέρου που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα.

Η Βρετανική Βιβλιοθήκηψηφιοποίησε και διαθέτει πλέον online περισσότερα από 900 ελληνικά χειρόγραφα, προσφέροντας πρόσβαση σε μια από τις πιο σημαντικές ψηφιακές συλλογές τέτοιου είδους στον κόσμο, μαζί με αυτές της Βιβλιοθήκης του Βατικανού και της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης στη Φλωρεντία.

Στην ψηφιακή συλλογή θα βρείτε έγχρωμες εικόνες υψηλής ανάλυσης του κάθε χειρογράφου, και θα μπορέσετε να εξερευνήσετε την εξωτερική του μορφή (υλικό γραφής, διαστάσεις, αρίθμηση φύλλων, είδος και αρίθμηση τευχών, παρουσία ή απουσία υδατοσήμων, διακοσμητικά χαρακτηριστικά, είδος της στάχωσης, κατάσταση του χειρογράφου).

Παράλληλα υπάρχει τεκμηριωμένη παρουσίαση του περιεχομένου με περιγραφές, χρονολόγηση, αναφερόμενα πρόσωπα, πηγές, στοιχεία κωδικολογίας, συναφή άρθρα και σχετικό περιεχόμενο καθώς και εκτεταμένη βιβλιογραφία. Τέλος, υπάρχει δυνατότητα να προσθέσουν οι χρήστες ετικέτες και σχόλια, καθώς και να αναφέρουν τυχόν λάθη στην τεκμηρίωση με σχετική φόρμα επικοινωνίας.

Οι διαθέσιμες ψηφιακές συλλογές των ελληνικών χειρόγραφων ποικίλλουν, από πολύτιμα πρώιμα περγαμηνά και χαρτώα χειρόγραφα λογοτεχνίας και επιστήμης και ελληνο-συριακά παλίμψηστα χειρόγραφα, μέχρι πολύτιμα μνημεία από εικονογραφήσεις βυζαντινών βιβλίων και ελληνικές μεταφράσεις του Μολιέρου που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα. Το ποικίλο αυτό περιεχόμενο μπορεί να εξερευνηθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους.

Καταρχάς, χρησιμοποιώντας την υπηρεσία "Ανακαλύψτε Αρχεία και Χειρόγραφα", ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει ονόματα, μέρη και λέξεις κλειδιά –συμπεριλαμβανομένων δημιουργών, τίτλων,εικονογράφων και ιδιοκτητών- στις περιγραφές εκατοντάδων ελληνικών χειρογράφων.

Όταν εντοπίσει το κατάλληλο αρχείο, πατώντας στον σύνδεσμο (Θέλω αυτό) μπορεί να παραγγείλει για θέαση το γνήσιο χειρόγραφο στο Αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης στο Λονδίνο ή να έχει πρόσβαση σε ολόκληρο το έγγραφο διαδικτυακά.

Ένας άλλος τρόπος πρόσβασης στα χειρόγραφα είναι εάν κάποιος επισκεφθεί την ιστοσελίδα των ψηφιοποιημένων αρχείωντης Βρετανικής Βιβλιοθήκης, που επίσης διαθέτει εργαλείο αναζήτησης με τη χρήση διαφόρων λέξεων κλειδιών. Όταν ο χρήστης αναγνωρίσει το χειρόγραφο που τον ενδιαφέρει μπορεί κατευθείαν να περιηγηθεί στις αντίστοιχες σελίδες του, που σε άλλη περίπτωση θα ήταν προσβάσιμες μόνο μέσω της επίσκεψής του στη Βιβλιοθήκη.

Τέλος, ο χρήστης μπορεί να εξερευνήσει τα ελληνικά χειρόγραφα αν επισκεφθεί απευθείας τη νέα ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης για τα ελληνικά χειρόγραφα, που προσφέρει ελεύθερη περιήγηση στις συλλογές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πλοήγηση σε επιμελημένο περιεχόμενο σε συλλογές, όπου οι επιμελητές της συλλογής προτείνουν μια πιο δομημένη εξερεύνηση του περιεχομένου με θέματα όπως Τέχνη, Θρησκεία ή Αριστεία, καθώς και τα εξαιρετικά βίντεο με ομιλίες για θέματα κωδικολογίας και παλαιτύπων, όπως είναι η τεχνική της πολυφασματικής απεικόνισης.

Σημειώνεται ότι οι πρώτες δύο φάσεις του έργου για την ψηφιοποίηση των ελληνικών χειρογράφων χρηματοδοτήθηκαν από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ενώ η τρίτη φάση χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος, το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντης, τη γκαλερί Sam Fogg, το Ίδρυμα Sylvia Ioannou, τη φιλανθρωπική οργάνωση Thriplow Charitable Trust, καθώς και τη φιλανθρωπική οργάνωση Friends of the British Library. Ένας οδηγός για τις συλλογές των Ελληνικών Χειρογράφων, περιλαμβανομένων άρθρων, βίντεο, είναι διαθέσιμος εδώ.

Ο Άτλαςήταν γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Αδέρφια του ήταν ο Προμηθέας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος, οι γνωστοί «Ιαπετίδες».

Στη διάρκεια της Τιτανομαχίας, ο Άτλαντας αντιτάχθηκε στον παντοδύναμο Δία. Έγινε αρχηγός των Τιτανίδων, δηλαδή των γιων των Τιτάνων και αποδείχτηκε ισχυρότερος όλων.

Ωστόσο, όταν η μάχη έληξε με τη νίκη του Δία, ο αρχηγός των θεών θέλησε να τιμωρήσει τον Άτλαντα για την περιφρόνηση που του έδειξε  και να τον εκδικηθεί, επειδή κατασπάραξε μαζί με τα αδέρφια του, τον Διόνυσο

Η τιμωρία είχε ως εξής: ο Άτλας βυθίστηκε στα Τάρταρα κάτω από τη γη, στα σύνορα του χάους και καταδικάστηκε να φέρει αιωνίως στους ώμους του τον Ουράνιο Θόλο, δηλαδή τον ουρανό. Εκεί, τον βρήκε ο Ηρακλής, που τον είχε διατάξει ο Ευρυσθέας να του φέρει τα μήλα των Εσπερίδων.

Ο Ηρακλής δεν ήθελε να πάει ο ίδιος. Πρότεινε στον Άτλαντα να τον αντικαταστήσει στα βαριά του καθήκοντα και εκείνος με τη σειρά του να πάρει τα πολύτιμα φρούτα. Κι όντως έτσι έγινε. Όταν όμως ο Άτλας επέστρεψε με τα μήλα ήθελε, όσο τίποτα άλλο, να απαλλαγεί από το αιώνιο βάσανο.

Αρνήθηκε να κρατήσει τον ουρανό, με τη δικαιολογία ότι θα πήγαινε ο ίδιος τα φρούτα στον Ευρυσθέα. Ο Ηρακλής, όντας οξυδερκής, κατάλαβε το τέχνασμα του. Προσποιούμενος ότι χρειάζεται λίγη βοήθεια για να κρατάει το θόλο καλύτερα, άφησε όλο το βάρος να πέσει στην ωμοπλάτη του Άτλαντα και έτσι συνεχίστηκε η αιώνια τιμωρία του.

Από αυτό το αιώνιο βασανιστήριο προκύπτει και το όνομα «Άτλας» – προέρχεται από το γράμμα άλφα και τη λέξη «τλαν», που σημαίνει «εκείνος που υπομένει τα πάντα».

Σφεντόνα, ένα ψυχολογικό όπλο που τσάκιζε κόκαλα στην Αρχαία Ελλάδα.

Ο Πλάτωνας στο έργο του Νόμοι (8.8.34α) θεωρεί ότι θα ήταν καλό για τις πόλεις να θεσπίσουν αγώνες ρίψης λίθων, είτε με το χέρι είτε με τη χρήση σφεντόνας σαν εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες. Αν και σήμερα έχουμε στο μυαλό μας ότι η χρήση όπλων, όπως ρόπαλα και πέτρες είναι μία πρωτόγονη μορφή πολέμου η χρήση της σφεντόνας ήταν αρκετά διαδεδομένη στις πολεμικές συγκρούσεις της αρχαιότητας.

Γενικότερα, η σφεντόνα εμφανίζεται πρώτη φορά περίπου το 10.000πΚΕ και τα πρώτα βλήματα σε χρήση ήταν σφαιρικά.Αργότερα απέκτησαν δικωνικό σχήμα ή ωοειδές. Το υλικό των βλημάτων ήταν πέτρα, πηλός, σίδερο, και μολύβι. Οι πρωϊμότερες σφεντόνες έμοιαζαν λίγο ή πολύ με καλύπτρες ματιού: αποτελούνταν από ένα κομμάτι υφάσματος ή δέρματος από την άκρη του οποίου στερεώνονταν δύο λουριά. Ο σφενδονήτης (ο χρήστης της σφεντόνας) στερέωνε το βλήμα στο κέντρο της σφεντόνας και άρχιζε να την περιστρέφει ελευθερώνοντας κάποια στιγμή το ένα από τα λουριά. Η δύναμη της φυγόκεντρου βοηθούσε το βλήμα να καλύψει μία αρκετά μεγάλη απόσταση μεγαλύτερη και από αυτή που κάλυπτε η χρήση του τόξου εκείνη την εποχή πετυχαίνοντας το στόχο του. Η απόσταση καθώς και το μέγεθος της ζημιάς που μπορούσε να φέρει στην αντίπαλο ήταν σε άμεση εξάρτηση με το υλικό κατασκευής του βλήματος. Φαίνεται όμως πως αν και μικρά σε μέγεθος μπορούσαν να φέρουν ακόμα και θανατηφόρα χτυπήματα στον εχθρό.

Πρώτες Βοήθειες

Ο Κέλσος στο έργο του Περί Ιατρικής Τέχνης (7.5.4) παραθέτει με λεπτομέρειες ότι οι ιατροί της εποχής του ειδικεύονταν στην αφαίρεση βλημάτων από σφεντόνακαθώς αυτά συχνά σφήνοναν κάτω από το δέρμα του θύματος, σε κόκαλα και αρθρώσεις. Σε περίπτωση που το βλήμα είχε βυθιστεί βαθιά στο κόκαλο τότε ο ιατρός ακολουθούσε μία επέμβαση εξαγωγής του παρόμοια με αυτή της εξαγωγής δοντιού. Αν κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό, ή η επέμβαση ήταν ανεπιτυχής, τότε ο ιατρός αφαιρούσε ένα κομμάτι από το κόκαλο σε σχήμα V γύρω από το βλήμα ώστε να μειώσει την πίεση. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ιδιαίτερα τα μολύβδινα βλήματα μπορούσαν να επιφέρουν σοβαρά τραύματα, ακόμα και το θάνατο.

Η θέση του σφενδονήτη στη μάχη και στην αρχαία Ελληνική κοινωνία

Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στην αρχαία Ελλάδα όσοι συμμετείχαν στον πόλεμο ήταν υποχρεωμένοι με δικά τους έξοδα να αγοράζουν τον εξοπλισμό τους τότε καταλαβαίνουμε και το λόγο που όσοι έπαιρναν μέρος στη μάχη στο σώμα των σφενδονητών ανήκαν στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Ο εξοπλισμός ενός σφενδονήτη ήταν απλός και χωρίς μεγάλο κόστος. Στην φωτογραφία μπορούμε να δούμε μία μήτρα βλημάτων που μοιάζει σαν δέντρο. Στις κοιλότητές τις έχυναν τον ζεστό μόλυβδο και μετά πολύ εύκολα αποσπούσαν τα βλήματα αφού είχε κρυώσει το υλικό. Η συγκεκριμένη μήτρα φέρει επίσης στις κοιλότητές της τη λέξη «ΤΙΜΩΝΟΣ». Αυτή η πρακτική να αναγράφονται πληροφορίες ή μηνύματα πάνω στα βλήματα των σφεντόνων ήταν αρκετά διαδεδομένη, όπως θα δούμε και παρακάτω.

Έτσι, λοιπόν, εφόσον αυτός ο τρόπος συμμετοχής στη μάχη ήταν και ο φθηνότερος οι σφενδονήτες, όπως αναφέρουν οι πηγές στο πεδίο της μάχης ήταν ιεραρχικά κάτω και από τους τοξότες. Ο Δημοσθένης για να αμαυρώσει το προφίλ του αντίδικού του Χαρίδημου, αναφέρει στο δικαστήριο ότι στην αρχή της καρριέρας του είχε υπηρετήσει στο σώμα των σφενδονητών. Ο Ξενοφώντας τους τοποθετεί στην κατώτερη θέση των δυνάμεων ξηράς και στο έργο του Κύρου Παιδεία σημειώνει ότι η σφεντόνα είναι το όπλο που αρμόζει σε έναν δούλο (το όπλον δουλικώτατον). Να σημειώσουμε ότι μαζί με τους πελταστές, ακοντιστές, τοξότες και εκείνοι που συμμετείχαν ρίχνοντας λίθους στον εχθρό, οι σφενδονήτες ανήκαν στα ελαφρά οπλισμένα σώματα μάχης.

Η θέση του σφενδονήτη στον πόλεμο

Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ανάμεσα στα έθνη που είχαν παράδοση στους σφενδονήτες και συχνά πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στο πεδίο της μάχης ήταν οι Αχαιοί, οι Αιτωλοί, οι Ακαρνανείς, οι Αργίτες, οι Πέρσες, οι Ρόδιοι, οι Σικελιώτες, οι Σύριοι, οι Θεσσαλείς και οι Θρακιώτες. Τα βλήματα, όπως είπαμε που εκτόξευε ένας σφενδονήτης έφθαναν ακόμα και ταχύτητα 60χλμ/ώρα και πολύ πιο μακριά σε σχέση με τα τόξα και τα ακόντια, έτσι ώστε πολύ εύκολα μπορούσαν να φέρουν πλήγμα στον εχθρό. Μπορεί όχι το καθοριστικό, αλλά σίγουρα μπορούσαν να αποσυντονίσουν πολύ γρήγορα την διάταξη των αντιπάλων στρατευμάτων.

Μεγάλη αποτελεσματικότητα είχε η χρήση τους κυρίως σε πολιορκίες αφού σαν τηλεβόλα όπλα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα από μακριά. Η πρώτη απεικόνιση σφενδονητών στον ελληνικό χώρο βρίσκεται σε ένα ρητό που χρονολογείται το 1500 πΚΕ και προέρχεται από τις Μυκήνες (δες τη σχεδιαστική απεικόνιση της παράστασης στην πρώτη φωτογραφία, κάτω).

Εξίσου αποτελεσματικό ένα σώμα σφενδονητών μπορούσε να είναι σε δύσβατες ή βραχώδεις περιοχές όπου το πεζικό είχε δυσκολία να πάρει γρήγορα στρατηγική θέση μάχης. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους το ίδιο σώμα είχε μεγάλες επιτυχίες σε εκείνες τις μάχες που έπαιρναν μέρος ελέφαντες αφού μπορούσαν να φέρουν σοβαρά πλήγματα στα ζώα ή να τα τρομάξουν και να τα θέσουν εκτός μάχης πολύ γρήγορα και από μακριά. Τις παραμονές της Αθηναϊκής εκστρατείας στη Σικελία το 415πΚΕ, ο στρατηγός Νικίας ζήτησε να έρθουν μαζί του περισσότεροι σε αριθμό σφενδονήτες (700) από τους τοξότες που τελικά στάλθηκαν μαζί του (400). Ο λόγος δεν ήταν άλλος από το άριστο ιππικό σώμα που διέθετε ο αντίπαλος στο οποίο η ρίψη βλημάτων μπορούσε να το αποδιοργανώσει άμεσα.

Εκτός όμως από την παρουσία σφενδονητών σε συγκρούσεις στην ξηρά το σώμα αυτό μπορούσε να είναι λειτουργικό και σε ναυμαχίες, όπως καταγράφουν οι πηγές μας. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι στην τελική σύγκρουση του Αθηναϊκού στόλου εναντίον του Σικελικού το 413 πΚΕ και οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν αμφίβιους-καταδρομείς σφενδονήτες. Εκείνοι, είτε έφεραν πλήγματα στον αντίπαλο πάνω από πλοίο, ή πλησίαζαν μυστικά μέσα στο νερό το εχθρικό πλοίο. Σε ανάλογες ναυμαχίες ανάλογα σώματα ήταν παρατεταγμένα στις κοντινές ακτές που λάμβανε χώρα η ναυμαχία και εξαπέλυαν τα βλήματά τους σε όσους από τους αντιπάλους διασώζονταν και κολυμπούσαν προς την ακτή. Γενικότερα, οι σφενδονήτες εμπλέκονταν στη μάχη αρκετά νωρίςακριβώς γιατί ο τρόπος που πολεμούσαν μπορούσε να επιφέρει άμεση σύγχυση και αποδιοργάνωση στις γραμμές του αντιπάλου και για αυτό το λόγο βρίσκονταν συνήθως μπροστά από τη φάλαγγα. Μετά το αρχικό κύμα της επίθεσης, συνήθως υποχωρούσαν στα μετόπισθεν όπου και τα φυλούσαν.

Λέξεις που τσακίζουν κόκαλα

Κάτι αρκετά αξιοπρόσεκτο που αφορά τη χρήση της σφεντόντας σαν όπλο πολέμου είναι ότι στα βλήματα που έχουν βρεθεί σήμερα παρατηρούμε ότι υπάρχουν επιγραφές συνήθως ανάγλυφες και όχι χαραγμένες. Ο λόγος που κάτι καταγράφεται σε ένα τόσο μικρό και ίσως ασήμαντο στα μάτια μας αντικείμενο είναι για να μεταδώσει μία πληροφορία; Σε ποιον; Μα σε εκείνον για τον οποίο προορίζεται το ίδιο το βλήμα. Οι αρχαιολόγοι με βάση το υλικό που έχουν στα χέρια τους έχουν καταχωρήσει αυτά τα μηνύματα/πληροφορίες σε πέντε κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία εμπεριέχει επιγραφές εντολές ή επιφωνήματα με σκοπό είτε να δώσουν ένα πρόσταγμα στο βλήμα που πετούν ή να μεταφέρουν έναν μήνυμα σε εκείνον που θα δεχθεί το πλήγμα. Συνήθως πρόκειται για προστακτικές ρημάτων όπως οι παρακάτω που απευθύνονται με μία διάθεση ειρωνείας στο θύμα:

δέξαι, λαβέ, πρόσεχε, τρώγε (δηλ. φάτην), κύε (δηλ. μείνε έγκυος εφόσον σε διαπέρασε το βλήμα). Εκφράσεις όπως πυρί (δηλ. στην πυρά, στο διάολο), τρωγαλίον (γλυκό κέρασμα), νίκα (νίκη), αισχρόν δώρον (δυσάρεστο δώρο), αίμα και προστακτικές όπως ὗσε (δηλ. βρέξε), φαίνε (εμφανίσου) και βάσκε(βιάσου) αναφέρονται στο ίδιο το βλήμα θυμίζοντας τα μηνύματα που έγραφαν με κιμωλία οι Αμερικανοί στις βόμβες που έριχναν στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μεγαλύτερη ειρωνική διάθεση και χιούμορ έχουν βλήματα που αναγράφουν πάνω επιφωνήματα πόνου,όπως παπαῖ , δηλαδή «άουτσ!!!» Στο σημείο αυτό δεν παρατηρούμε τίποτα άλλο παρά μία πολύ απλή εφαρμογή ψυχολογικού πολέμου.Αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματα που ενδεχομένως να ένιωθε κάποιος όταν μέσα στον πόνο του διάβαζε και το «συστημένο μήνημα».

Μία άλλη κατηγορία βλημάτων διασώζει ενθογραφικές πληροφορίες και ονόματα πόλεων.Τέτοια παραδείγματα, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικά αν βρεθούν in situ, δηλ. στον τόπο που έλαβε χώρα μία σύγκρουση και μπορούν να δώσουν πολλές πληροφορίες για τους μετέχοντες, για μετακινήσεις ομάδων και πληθυσμών ακόμα και τον τόπο κατασκευής του βλήματος. Στο ίδιο ερμηνευτικό πλαίσιο συγκαταλέγεται και η τρίτη ομάδα βλημάτων που αφορά επιγραφές κυρίων ονομάτων σε ονομαστική και γενική πτώση. Έχει προταθεί από τους αρχαιολόγους ότι τα ονόματα στην ονομαστική πτώση αφορούν τον κατασκευαστή ή τον κτήτορα του βλήματος, ενώ τα ονόματα σε γενική πτώση αφορούν εκείνη την αρχή που διατάζει την επίθεση ή την συντονίζει. Τα ονόματα των σφενδονητώνκαι ο τόπος καταγωγής τους όσων διασώζονται στα βλήματά τους εκτός από το σκοπό που υπηρετούσαν, δηλαδή την εύκολη ανάκτησή τους από τον κάτοχό τους μετά το τέλος της σύγκρουσης πληροφορούσαν άμεσα το θύμα για την ταυτότητα εκείνου που τον έβαλε. Το ίδιο το βλήμα αντιπροσώπευε τον ίδιο τον σφενδονήτη και την πόλη του.

Η τέταρτη κατηγορία είναι αρκετά ενδιαφέρουσα μια και τώρα εκτός από τις λέξεις που «τσακίζουν» κόκαλα και περνάμε σε εικονογραφημένα μηνύματαπου αποτυπώνονται πάνω στα βλήματα, μία κατηγορία με λιγότερα παραδείγματα από τα παραπάνω, αλλά άκρως ενδιαφέρουσα. Παραδείγματα από αυτή την ομάδα βλέπετε στις φωτογραφίες: εικόνα φιδιού για δηλώσει ίσως ότι το χτύπημα είναι τόσο δυνατό όσο και το δάγκωμά του. Πολύ συχνή είναι η απεικόνιση του σκορπιού πάνω σε βλήμα που συχνά συνοδεύεται με επιφωνήματα πόνου για να ενισχύσει το «δάγκωμα από μακρυά».

Ανάλογες εικόνες είναι βλήματα που φέρουν αετούς, λόγχες, τρίαινες, κεραυνούς, φτερωτά βέλη ή στυλιζαρισμένες σφήκες. Στην περίπτωση αυτή βλέπουμε τη δύναμη που έχει μία λέξη σε συνδυασμό με την εικόνα να ενισχύει το πλήγμα στον αντίπαλο. Το βλήμα υπό αυτή την έννοια μεταλλάσσεται της ύλης που είναι φτιαγμένο και της λειτουργικότητάς του και πλέον γίνεται το ίδιο φίδι, σκορπιός, αετός, κεραυνός.

Για άλλη μία φορά, όπως και στην περίπτωση της αρχαίας τέχνης έχουμε έναν–κατά τα άλλα οδυνηρό–διάλογο με ενεργό πομπό και δέκτη που δεν χρειάζεται καν να είναι σε άμεση οπτική επαφή. Το ψυχολογικό πλήγμα είναι το ίδιο ισχυρό όσο και το κυριολεκτικό τραύμα. Με τον ίδιο τρόπο,πολύ πιθανόν να λειτουργούσε σε ιδεολογικό επίπεδο και η τελευταία κατηγορία βλημάτων που έφεραν ονόματα θεών. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η χρήση των ονομάτων αυτών αφορά θεούς/θεές στις οποίες γινόταν επίκληση πριν την έναρξη της μάχης και από τα δύο στρατόπεδα ή αφορούν ιερά-βλήματα που είχαν πριν καθαγιαστεί στο όνομα των θεών. Φανταστείτε, λοιπόν, να σας κεραυνοβολεί το βλήμα του Δία … ειδικά αν θεωρείς τον Δία θεό, αουτσ.

Τα ενεπίγραφα βλήματαείναι με το δικό τους τρόπο ζωντανά κομμάτια ιστορίαςπου μπορεί να μη συνδέονται άμεσα με το πεδίο της μάχης. Οι πληροφορίες που μπορούν να δώσουν για την εθνογραφική ταυτότητα των σφενδονητών, των κατασκευαστών τους, των μετακινήσεών τους κτλ., είναι ανεκτίμητες πληροφορίες που ακόμα και οι μεγάλοι ιστορικοί της αρχαιότητας δεν δίνουν στα έργα τους. Από την άλλη πλευρά, διασώζουν διαλόγους που κανένα ποτέ βιβλίο ιστορικό δεν είναι σε θέση να καταγράψει, ακόμα και αν ο συγγραφέας τους ήταν αυτόπτης μάρτυρας. Οι σφενδονήτες συνδιαλέγονταν μέσα στη μάχη με το δικό τους χιουμοριστικό, ειρωνικό τρόπο με σκοπό να εξουδετερώσουν τους αντιπάλους τους χλευάζοντάς τους και υποτιμώντας τους.

Αποτελεί άλλο ένα αξιόλογο παράδειγμα δρώμενων και πράξεων που ανταλλάσσονται μεταξύ πομπού και δέκτη χρησιμοποιώντας μία κωδική γλώσσα. Τι να πονούσε άραγε πιο πολύ, το χτύπημα από ένα βλήμα ή το γραπτό/εικονογραφημένο μήνυμα του; Γνωρίζουμε πως οι λέξεις πονάνε περισσότερο γιατί χτυπούν κατευθείαν στο ΕΓΩ, που αντέχει να πεθάνει μα όχι να προσβληθεί. Επιπλέον, σε περίπτωση που χρειαστεί, είναι το μόνο όπλο που δεν έχουν απαγορέψει. Πόσο ικανός είσαι στην σφεντόνα;

@ Stavroula Xoxlidaki / miastala.com, terrapapers.com

Ο συντηρητής του ΕΑΜ κ. Λάζαρηςπαρουσίασε στο κοινό, στο πλαίσιο της εξαιρετικής δράσης του μουσείου Το ανοιχτό μουσείο, μια πτυχή άγνωστη στους περισσότερους που αφορά την Κρυφή φροντίδα: η προληπτική συντήρηση ως μέσο προστασίας, όπως περιέγραφε την ομιλία του ο ίδιος ο τίτλος. Ένα κοινό αποτελούμενο από 70 άτομα ακολούθησε τον συντηρητή μέσα στις αίθουσες των αιγυπτιακών αρχαιοτήτων.

Ο αρχαίος Αιγυπτιακός πολιτισμός είναι ο μόνος από τους μεγάλους πολιτισμούς της Μεσογείου, εκτός του ελληνικού, που ήδη από το 1890 αντιπροσωπεύεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η εμπλουτισμένη επανέκθεση περιλαμβάνει τα αντικείμενα της προηγούμενης έκθεσης (1994-2002), καθώς και ένα σημαντικό αριθμό νέων αντικειμένων, που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας.Τα εκθέματα (αγάλματα, ειδώλια, στήλες, σαρκοφάγοι, περιβλήματα μουμιών, μούμιες ζώων, αγγεία, ταφικά κιβώτια, πορτρέτα Φαγιούμ, κοσμήματα κ.ά) καλύπτουν όλες τις χρονικές περιόδους του Αιγυπτιακού πολιτισμού.

Η νέα έκθεση έχει στόχο τη γνωριμία του επισκέπτη με την καθημερινή ζωή των αρχαίων Αιγυπτίων.Τα αντικείμενα ερμηνεύονται με βάση τη χρήση τους, ενώ ιδιαίτερη θέση στην έκθεση κατέχουν οι ταφικές πρακτικές καθώς και η θρησκεία των αρχαίων Αιγυπτίων.Παράλληλα, επισημαίνεται η στενή σχέση κατά την αρχαιότητα μεταξύ του Ελληνικού και του Αιγυπτιακού πολιτισμού.

Η έκθεση είναι διαρθρωμένη χρονολογικά. Κάθε χρονολογική ενότητα υποδιαιρείται σε θεματικές ενότητες, όπως εξουσία, λατρεία –τελετουργίες, ταφικά έθιμα και δοξασίες, καθημερινή ζωή, μαγεία κ.ά.. Παράλληλα, υπάρχουν και ανεξάρτητες, διαχρονικές θεματικές ενότητες με θέμα τη μουσική, τους σκαραβαίους και τη γραφή.

Στην κατανοητή αυτή παρουσίαση, «ένας από τους κύριους σκοπούς  του μουσείου είναι να διαφυλάξει τις συλλογές του και να τις παραδώσει όσο το δυνατόν αναλλοίωτες στου επόμενους»είπε ο κ. Λάζαρης. «Όλα τα αντικείμενα όμως παλιώνουν και φθείρονται. Τι είναι ο συντηρητής; Ο κόσμος τον συνδέει με κάποιον που φορά ιατρική ποδιά και χειρουργικά γάντια, ο οποίος με υπομονή και επιμονή καθαρίζει, συγκολεί ένα αντικείμενο ώστε να το επαναφέρει σε μια σταθερή κατάσταση. Αυτή είναι η μια πλευρά της συντήρησης. Η θεραπευτική. Η προληπτική συντήρηση είναι εξίσου απαραίτητη με στόχο την πρόληψη ή την καθυστέρηση της φθοράς. Κάτι που επιτυγχάνεται ελέγχοντας και βελτιώνοντας το μουσειακό περιβάλλον. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή βλέπουμε ότι η προληπτική συντήρηση έχει εφαρμοστεί και παλαιότερα με ένα από τα παραδείγματα να είναι η απόκρυψη των αγαλμάτων στον πόλεμο».

Αρχιτεκτονικο γλυπτό από τον τάφο του Ουενέφερ Α', ιερέα του Όσιρι

Μια μικρή φωτογραφική περιήγηση στο εργαστήριο συντήρησης και τις θαυμάσιες αίθουσες των αιγυπτιακών του Εθνικού Αρχαιολογικού μουσείου, άγνωστες σε πολλούς.

Στις αίθουσες

Κυβόσχημο άγλμα του πρίγκιπα και αρχιερέα της Ηλιούπολης Χορουέντζα

Λεπτομέρεια της σαρκοφάγου

Χάλκινο σύμπλεγμα παλαιστών που συμβολίζει την πάλη του Ηρακλή με τον Ανταίο

Χρυσό περιδέρειο με λάπις λάζουλι

Στο εργαστήριο συντήρησης

Η Πολιτεία του Μισισίπιείναι μια πολιτεία που βρίσκεται στον Βαθύ Νότο των ΗΠΑ.

Το όνομά της προέρχεται από τον Ποταμό Μισισιπή, που κυλά κατά μήκος του δυτικού του συνόρου, και παίρνει το όνομα του από την λέξη των ιθαγενών Αμερικανών ινδιάνων Οτζίμπουε misi-ziibi («Μεγάλος Ποταμός»).

Η πρωτεύουσα (Τζάκσον) της πολιτείας είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη ανάμεσα στις συνολικά 41 που την απαρτίζουν. Ανάμεσα σε αυτές είναι και η Κόρινθος (Corinth), με πληθυσμό περίπου 15000 κατοίκους, που αποτελεί το διοικητικό κέντρο της μικρότερης σε έκταση επαρχίας της πολιτείας με την ονομασία Alcorn.

Η Κόρινθος του Μισισίπι ιδρύθηκε το 1853 ως πόλη-σταυροδρόμι καθώς αποτελεί σταυροδρόμι των σιδηροδρομικών γραμμών Mobile & Ohio και Memphis & Charleston.

Το όνομά της το οφείλει στον εκδότη της τοπικής εφημερίδας της εποχής W. E. Gibson ο οποίος το υιοθέτησε από την Ελληνική Κόρινθοαφού και αυτή, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί ένα σταυροδρόμι. Η θέση της αμερικανικής Κορίνθου, στη διασταύρωση δύο σιδηροδρομικών γραμμών, την κατέστησε στρατηγικής σημασίας κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφύλιου πολέμου (1861-1865).

Στον πόλεμο αυτό η πολιτεία Μισισίπι μαζί με τις πολιτείες Νότια Καρολίνα, Φλόριντα, Αλαμπάμα, Τζόρτζια, Λουιζιάνα και Τέξας δημιούργησαν ομοσπονδία πολιτειών του Νότου.

Σήμερα η μικρή πόλη με την πλούσια βλάστηση και η γύρω από αυτή περιοχή διαθέτει αρκετά σχολεία, μια δημόσια βιβλιοθήκη και μουσεία όπως το μουσείο τέχνης, ιστορίας των μαύρων και πολιτισμού του Νότου.

Μια δεύτερη αμερικανική Κόρινθος βρίσκεται στην πολιτεία του Τέξας και συγκεκριμένα στην επαρχία Denton και αποτελεί προάστιο της 9ης μεγαλύτερης πληθυσμιακά πόλης της Αμερικής, του Dallas.

Αν και η ιστορία της εν λόγω επαρχίας πηγαίνει πίσω στο 1836 η ιστορία της Κορίνθου ξεκινά μόλις το 1960 όταν η τοπική κοινότητα οργανώνεται και γίνεται πόλη. Το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης εγκαταστάθηκε το 1979, την ίδια σχεδόν περίοδο που κατασκευάστηκε το Δημαρχείο. Σήμερα στην πόλη κατοικούν περίπου 20000 άνθρωποι.

Για χιλιάδες χρόνια παλαιότεροι πολιτισμοί, όπως αυτοί των Περσών, των Ασσυρίων, των Βαβυλώνιων, έβλεπαν τον άνθρωπο ως ένα απεχθές ον που σέρνονταν μπροστά σε θεότητες και δυνάστες. Οι Έλληνεςόμως, πήραν τον άνθρωπο και τον έστησαν στα πόδια του. Τον δίδαξαν να είναι υπερήφανος…

Ο κόσμος είναι γεμάτος θαύματα, έλεγε ο Σοφοκλής, αλλά τίποτα δεν είναι πιο θαυμάσιο από τον άνθρωπο. Οι Έλληνες έπεισαν τον άνθρωπο, όπως ο Περικλής το τοποθέτησε, ότι ήταν δικαιωματικά ο κάτοχος και ο κύριος του εαυτού του και δημιούργησαν νόμους για να περιφρουρήσουν τις προσωπικές του ελευθερίες.

Οι αρχαίοι Έλληνεςενθάρρυναν την περιέργεια που είχε ο άνθρωπος για τον εαυτόν του και για τον κόσμο που τον περιτριγύριζε, διακηρύττοντας μαζί με τον Σωκράτη ότι μια ζωή χωρίς έρευνα δεν αξίζει τον κόπο να την ζούμε.

Οι ‘Έλληνες πίστευαν στην τελειότητα σε όλα τα πράγματα, γιʼ αυτό μας κληροδότησαν την ομορφιά, που φτάνει από τον Παρθενώνα και τα Ελληνικά αγάλματα, τις τραγωδίες του Αισχύλου, του Ευριπίδη και του Σοφοκλή, την ποίηση του Ησίοδου και του Ομήρου, μέχρι τα ζωγραφισμένα αγγεία ενός απλού νοικοκυριού. Χωρίς τους ‘Έλληνες μπορεί ποτέ να μην είχαμε αντιληφθεί τι είναι αυτοδιοίκηση.

Αλλά, πολύ περισσότερο ακόμα και από την γλώσσα μας, τους νόμους μας, τη λογική μας, τα πρότυπά μας της αλήθειας και της ομορφιάς, χρωστάμε σε αυτούς την βαθιά αίσθηση για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.

Από τους ‘Έλληνες μάθαμε να φιλοδοξούμε χωρίς περιορισμούς, να είμαστε, όπως είπε ο Αριστοτέλης, αθάνατοι μέχρι εκεί που μας είναι δυνατό…».

(The New York Times, Μάρτιος 1975)