Μία από τις σπάνιες λίμνες στην Ελλάδα είναι η Στυμφαλίαστην ορεινή Κορινθία. Μια λίμνη μυθική, που κάποιοι ίσως να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει στις μέρες μας, αλλά αυτή επιμένει να βρίσκεται εκεί επί αιώνες.

Η Στυμφαλία συνδέεται με τον έκτο άθλο του Ηρακλή, ο οποίος στην περιοχή αντιμετώπισε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες. Κατά τη μυθολογία ήταν ανθρωποφάγα πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά και αποτελούσαν απειλή για τους ανθρώπους, τα κοπάδια και τις σοδειές.

Ο Ηρακλής δεν γνώριζε πώς να τις κάνει να βγουν από την πυκνή βλάστηση της λίμνης, αλλά η θεά Αθηνά τού έδωσε κρόταλα από χαλκό, σφυρηλατημένα στο εργαστήρι του Ηφαίστου, τα οποία κροτάλισε από ένα ύψωμα. Έτσι, τα πουλιά τρόμαξαν και ο Ηρακλής τα εξολόθρευσε με τα βέλη του.

Η Στυμφαλία και στην αρχαιότητα ξεραινόταν -όπως και σήμερα- και απέμενε μόνο ένα μικρό ποτάμι και με ελώδεις εκτάσεις. Ο άθλος του Ηρακλή σχετίζεται με έργα αποξήρανσης, ώστε να καταστεί ο κάμπος κατάλληλος για καλλιέργεια. Η «χαλκή πλαταγή» (ή τα «χάλκεια κρόταλα») συμβολίζει τον ήχο των χάλκινων προϊστορικών εργαλείων κατά την εξόρυξη πετρωμάτων. Οι όρνιθες πιθανόν να ήταν ένα είδος με εντυπωσιακή εμφάνιση, οι φαλακρές χαλκόκοτες (Geronticus eremetica), που απειλούνται με εξαφάνιση.

Η λίμνη είναι ελώδης και βρίσκεται σε ένα οροπέδιο, σε υψόμετρο 600 μέτρων, ανάμεσα στα όρη Κυλλήνη και Ολίγυρτος, και η έκτασή της φτάνει τα 3,5 τ.χλμ. Διατηρεί νερό κυρίως τους χειμερινούς μήνες. Το βάθος της, στα σημεία οπού καλύπτεται μονίμως από νερό, κυμαίνεται από 2 ως 2,5 μέτρα την Άνοιξη και περίπου μισό μέτρο στις αρχές του Φθινοπώρου.

Η Στυμφαλία είναι πόλγη, δηλαδή σχηματίστηκε από καρστικά φαινόμενα: απότομα κάθετα τοιχώματα, επίπεδο πυθμένα με εναποθέσεις αργίλου, ανεξάρτητο σύστημα αποστράγγισης με καταβόθρες, δολίνες, ουβάλες (λάκκες), σπηλιές και πηγές. Είναι μια λίμνη με καλαμιώνες και πλούσιο οργανικό κόσμο.

Η Στυμφαλία αποτελεί έναν ιδιαίτερο υγροβιότοπο, με σημαντική βιοποικιλότητα, και θεωρείται φυσικό καταφύγιο σπανίων ειδών ορνιθοπανίδας και σταθμός ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά πουλιά. Σ΄αυτήν επιβιώνει ένα ψάρι, το οποίο δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο! Ονομάζεται Pseudophoxinus stymphalicus (Ντάσκα), είναι ελόφιλο, με μικρή κινητικότητα και έχει την ιδιότητα σε περιόδους ξηρασίας να επιβιώνει βυθισμένο στη λάσπη της λίμνης. Μάλιστα, είναι ανθεκτικό σε έλλειψη οξυγόνου και διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Φθάνει σε μήκος τα λίγα χιλιοστά και ζει το πολύ δύο χρόνια. Ανήκει στα απειλούμενα είδη και βρίσκεται στο «κόκκινο βιβλίο» της ΕΕ μαζί με άλλα ζώα και φυτά της περιοχής.

Η μακρόστενη κοιλάδα, όπου «βασιλεύει» η Στυμφαλία, εκτείνεται κατά μήκος της νότιας πλευράς του όρους Κυλλήνη (Ζήρια) και από το άλλο μέρος περικλείεται από τα όρη Γερόντειον (Μαυροβούνι), Σκύαθις ή Όρυξις (Πάρνια), Ολίγυρτος (Σκίπιζα) και ανατολικότερα το Απέλαυρον (Γιδόμαντρα), ο Γαβριάς, και η Βέσεζα.

Στις πλαγιές και τα χαμηλά αυτών των βουνών βρίσκονται τα χωριά της Στυμφαλίας: Καστανιά, Λαύκα, Δροσοπηγή (Μπάσι), Στυμφαλία (Κιόνια), Κυλλήνη, Καλλιάνοι, Ψάρι, Ασπρόκαμπος, Κεφαλάρι (Ντούσα). Οι κάτοικοι υπολογίζονται στις μέρες μας στους περίπου 3.000. Βασική τους ασχολία είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία, ενώ τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται και ο τουρισμός. Ενα από τα φημισμένα εδέσματα της περιοχής είναι τα ψητά γουρουνόπουλα στη σούβλα.

Στην περιοχή Σκάλα υπάρχει το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, το οποίο χωρίζεται θεματικά σε δύο ενότητες: Η πρώτη περιλαμβάνει στοιχεία για το περιβάλλον της περιοχής και τη σημασία του. Και η δεύτερη πώς το περιβάλλον επηρέασε την ανάπτυξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, και κυρίως των παραδοσιακών επαγγελμάτων. Οι επισκέπτες του έχουν την ευκαιρία να δουν ένα μοναδικό έκθεμα: το ανοιχτό ενυδρείο που αναπαριστά σε τομή τη λίμνη, με ζωντανά ψάρια και φυτά της περιοχής!

Η λέξη Ελευσίς-ίνοςαναφέρεται για πρώτη φορά στον Ορφικό ύμνο «Δήμητρος θυμίαμα». Επιπλέον, ο Ησύχιος μας αναφέρει ότι το παλαιότερο όνομα της Ελευσίνας ήταν Σαισαρία. Σύμφωνα με το μύθο, η Σαισαρία ήταν η μικρότερη κόρη του βασιλιά Κελεού. Ο Κελεός αναφέρεται ως ο πρώτος Ιεροφάντης και ότι πρώτος χειροτόνησε τις κόρες του Ιέρειες της θεάς Δήμητρας. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, ο Κελεός ήταν ο οικιστής της Ελευσίνας, ο οποίος για να τιμήσει τον πατέρα, τον ήρωα Ελευσίνα, έδωσε το όνομά του στην πόλη. Η λέξη Ελευσίνα είναι ομιλούν όνομα και προέρχεται από το ρήμα ελεύθω = έρχομαι. Δηλαδή ο τόπος της αφίξεως, του ερχομού, της παρουσίας, της αποκάλυψης.

Έτσι και η λέξη Ελευσίς, με την ετυμολογία της και το μύθο της, μας δηλώνει την έλευση κάποιου σημαίνοντος γεγονότος, την έλευση της περιπλανώμενης Γης Μητέρας, για να φέρει το φως, την άνοιξη. Σε όλα τα αρχαία κείμενα η λέξη Ελευσίς δεν υπάρχει παρά μόνο σε συνάρτηση με τη θεά Δήμητρα ή στα Ελευσίνια Μυστήρια. Έτσι έγινε γνωστή η Ελευσίνα στην αρχαιότητα κι έτσι μένει για πάντα. Σαισαρία, η Ελευσίνα, από την ιέρεια Σαισάρα. Ελευσίνα, από τον ήρωα της τον Ελευσίνα. Ελευσίς, από την έλευση της θεάς Δήμητρας. Στην ελληνιστική εποχή από την πόλη άποικοι ίδρυσαν μια ομώνυμη πόλη πλάι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ένα χωριό Ελευσίς στην όαση του Φαγιούμ.

Η Ελευσίς ή Ελευσίνα, ήταν αρχαίος οικισμός πόλη και δήμος της Ιπποθοωντίδας φυλή της αρχαίας Αθήνας. Ήταν πόλη πολύ σημαντική για τη λατρεία της Δήμητρας και της Περσεφόνης, καθώς και για τα Ελευσίνια Μυστήρια, γιορτές μυστηρίων προς τιμήν τους, έτσι ώστε, μέχρι το τέλος του παγανισμού, θεωρήθηκε ως ένας από τους ιερότερους τόπους της αρχαίας ελληνικής θρησκείας. Ο Στράβων, αναφερόμενος στον ιστορικό Φιλόχορο και το έργο του «Ατθίς» λέει ότι η Ελευσίνα ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας. Στη συνέχεια έγινε ένας από τους δήμους της Αττικής και ανήκε στην Ιπποθοωντίδα φυλή. Τα λίγα πρωτοελλαδικά όστρακα καθώς και η κωνική φιάλη του Μουσείου, ανάγονται σε χρόνους προγενέστερους του 2000 π.Χ. και αποδεικνύουν ότι ο λόφος της Ελευσίνας κατοικείται από τότε.

Ο μεσοελλαδικός πολιτισμός της Ελευσίνας μοιάζει με τον σύγχρονο πολιτισμό του Ορχομενού, της Ασίνης, του Κοράκου, του Λιανοκλαδίου και αναπτύχθηκε από τις ίδιες φυλές. Μετά από φωτιά που κατάστρεψε τον τελευταίο συνοικισμό της Μεσοελλαδικής περιόδου, ιδρύθηκε ο πρώτος υστεροελλαδικός συνοικισμός στη νότια πλαγιά και στην κορυφή του λόφου. Στο τέλος της Υστεροελλαδικής εποχής ο συνοικισμός εξαπλώνεται σε όλη την έκταση της βορειοανατολικής πλευράς του λόφου. Ο Κελεός και ο Εύμολπος που ίδρυσαν τη λατρεία της θεάς Δήμητρας, είναι σύγχρονοι του Ερεχθέως (δεύτερο μισό του 15ου π.Χ. αιώνα ). Κατά την Πρωτογεωμετική περίοδο (1100 - 9ο αιώνα π.Χ. ) παρά την καταστροφή του οικισμού, δεν ερημώνεται τελείως.

Η λατρεία της Δήμητρας διατηρείται ανέπαφη. Κατά τη Γεωμετρική (8ος - 7ος αιώνας π.Χ. ) κατοικείται κανονικά και η λατρεία της θεάς εξακολουθεί να τελείται στο ιερό της. Ο 8ος αιώνας π.Χ. έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί καθιερώνεται επίσημα η λατρεία της Δήμητρας και ο Πανελλήνιος χαρακτήρας των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Το Μυκηναϊκό μέγαρο αφιερώνεται εξ ολοκλήρου στη θεά, ενώ η οικογένεια των Ευμολπιδών (ιερέων της θεάς) εγκαθίσταται σε κτίσματα 100 μέτρα Νότια από το χώρο της "Ιεράς Οικίας". Στους χρόνους του Σόλωνα η Ελευσίνα έχει ήδη καταληφθεί από τους Αθηναίους και ακολουθεί πλέον την τύχη της πόλης των Αθηνών.

Η "Ιερά Οικία"είχε καταστραφεί από τον 7ο π.Χ. αιώνα , αλλά η λατρεία της θεάς συνεχίζεται. Ίσως να επανέκτησε την ελευθερία της περίπου το 632 π.Χ., όταν ο Κύλων προσπάθησε να επιβάλλει τυραννία. Στους χρόνους του Σόλωνα η Ελευσίνα έχει καταληφθεί από τους Αθηναίους. Κατά την περίοδο του Πεισίστρατου οι Αθηναίοι παγίωσαν την κυριαρχία τους, επέκτειναν τα όρια του τείχους, διαμόρφωσαν το τελεστήριο, ενώ τα Μυστήρια καθιερώθηκαν σαν επίσημη Αθηναϊκή εορτή.

Η λατρεία δύο μεγάλων θεοτήτων του ελληνικού Πανθέου, της Δήμητρας και της Περσεφόνης, συνδέθηκε άμεσα, από την προϊστορική εποχή, με την Ελευσίνα, την ιερή πόλη της Αττικής, ένα από τα σπουδαιότερα θρησκευτικά κέντρα της Ελλάδας, που διατήρησε την ιερότητά του επί δύο χιλιετίες και διέδωσε τη λατρεία των Ελευσίνιων θεών στον αρχαίο κόσμο. Το παλαιότερο γραπτό κείμενο που αναφέρεται στην αρχέγονη λατρεία της Δήμητρας είναι ο Ομηρικός Ύμνος (β'μισό 7ου π.Χ.αι.)4, που διηγείται τα πάθη και τις πράξεις της θεάς, σύμφωνα με την τοπική παράδοση της Ελευσίνας:

Ο Άδης, με την συγκατάθεση του Δία, άρπαξε τη θυγατέρα της Δήμητρας Περσεφόνη, όταν εκείνη έπαιζε με τις Ωκεανίδες σ'ένα ολάνθιστο λιβάδι. Επειδή ούτε θνητός ούτε αθάνατος άκουσε τη φωνή της, η Δήμητρα, συνοδευόμενη απο την Εκάτη, πήγε στον Ήλιο και τον παρακάλεσε, σαν επόπτη της γης, να την πληροφορήσει για την τύχη της κόρης της. Ο Ήλιος ομολόγησε την αλήθεια και η θεά οργίσθηκε τόσο πολύ με τον Δία, τον πατέρα των θεών, που δεν επέστρεψε στον Όλυμπο. Αφού μεταμορφώθηκε σε ηλικιωμένη γυναίκα, περιπλανήθηκε σε πόλεις και αγρούς, άγνωστη ανάμεσα στους ανθρώπους.

Τότε έφθασε στην Ελευσίνα και κάθισε στο "Παρθένιο φρέαρ", "όθεν ύδρεύοντο πολίται έν σκιή", το γνωστό σαν Καλλίχορο φρέαρ. Εκεί την συνάντησαν οι τέσσερις κόρες του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού, που την ρώτησαν από που είχε έλθει και γιατί δεν αναζητούσε φιλοξενία στην πόλη. Η θεά, αποκρύπτοντας την ταυτότητα της, αποκρίθηκε πως καταγόταν από την Κρήτη, πως είχε αιχμαλωτισθεί από ληστές, πως είχε δραπετεύσει από τον Θορικό και παρακάλεσε να υπηρετήσει, όπως αρμόζει σε γυναίκα της ηλικίας της, σ'ένα σπίτι της Ελευσίνας και να μεγαλώσει ένα παιδί, αν κάποιος της το εμπιστευόταν. Ακολουθεί κατάλογος των ηρώων, βασιλέων και ιερέων της Ελευσίνας και των γειτονικών περιοχών.

ΘΡΙΑΣΙΟΣ

Ο Θριάσιος ήταν ένας ήρωας της Αττικής που αναφέρεται σε μία αρχαία επιγραφή, η οποία βρέθηκε στο Θριάσιο Πεδίο, στη θέση «Χασιώτικα Καλύβια», μεταξύ Ελευσίνας και Ρειτών. Επίσης, ο Θριάσιος αναφέρεται από τον Αθήναιο στο έργο του « Δειπνοσοφισταί». Το Θριάσιο Πεδίο είναι πεδιάδα της Αττικής, δυτικά των Αθηνών. Οριοθετείται από το Όρος Πατέρας στα δυτικά, την Πάρνηθα στα βόρεια, τα όρη Ποικίλο και Αιγάλεω στα ανατολικά νοτιοανατολικά και τον κόλπο της Ελευσίνας στα νότια.

Οφείλει την ονομασία του στον αρχαίο αττικό Δήμο Θρίας, που τοποθετείται στη σημερινή θέση της πόλης του Ασπροπύργου. Επρόκειτο για τόπο μυστηριακό που συνδεόταν με τα Ελευσίνια Μυστήρια και τιμούσε με το όνομά του τον τοπικό ήρωα Θριάσιο. Το Θριάσιο πεδίο διαρρέουν δύο μεγάλοι χείμαρροι: ο Σαρανταπόταμος (στην Θριάσιος Κηφισός), που συγκεντρώνει νερά από τα όρη Πατέρας και Πάστρα και εκβάλλει στη θάλασσα κοντά στην Ελευσίνα και ο Κελάδωνας (ρεμ Αγιος Γεωργιος ή ρέμα Γιαννουλας) που πηγάζει από τη δυτική Πάρνηθα και διέρχεται από την περιοχή του Ασπροπύργου. Η ετυμολογία της ονομασίας Θριάσιο πεδίο, καθώς και αυτή του αρχαίου δήμου Θριας, που εντοπίζεται εντός των ορίων του σύγχρονου δήμου Ασπροπύργου, σχετίζεται με τις Θρίες.

Οι Θρίες ήταν φτερωτές νύμφες, τροφοί του Απόλλωνα που κατοικούσαν στο Παρνασσό και μπορούσα να μαντέψουν το μέλλον από την κίνηση των χαλικιών μέσα στο νερό. Έτσι, τα μικρά χαλίκια που χρησημοποιούνται στην μαντική έχουν την ονομασία Θριες. Άλλες παραδόσεις αναφέρουν ότι οι Θριες δίδαξαν την μαντική τέχνη με τα χαλίκια στην Αθηνά, ενώ άλλες ότι η Αθηνά ήταν αυτή που την επινόησε.

Ο ερευνητής Ζαν Ρισπεν μας πληροφορεί σχετικά με μια παράδοση που υποστήριζε ότι ο Απόλλωνας ενοχλήθηκε με την δραστηριότητα της Αθήνας, καθως θα ήθελε να κρατήσει για τον εαυτο του το προνόμιο του αποκλειστικού διερμηνέα των βολών του Δια. Έτσι, παραπονέθηκε στον τελευταίο, ο οποις τον δικαίωσε. Η Αθηνα ενοχλημένη πέταξε τα χαλίκια στο κάμπο και απο τότε ονομάστηκε Θριάσιο. Μιά άλλη ετυμολογία συσχετίζει το Θριασιο πεδιο με το δεντρο της συκιάς, καθώς "θριον"σημαίνει φύλλο συκής.

Την πρώτη συκιά της αττικης την χάρισε η θεα Δήμητρα στον Φύταλο, προκειμένου να τον ευχαριστήσει για την φιλοξενία που της προσέφερε στο σπίτι του, στις όχθες του Αθηναϊκού Κηφισού. Το Θριάσιο Πεδίο συνδεόταν με την Αθήνα μέσω δυο δρόμων. Ο πρώτος ξεκινούσε από την πόλη με βορινή κατεύθυνση και, αφού διέσχιζε της Αχαρνές, στρεφότανε δυτικά και περνούσε μέσα από στενό πέρασμα που σχημάτιζε μεταξύ του Ποικίλους όρου και της Πάρνηθας. Από εκεί έφτανε στο βόρειο τμήμα του Θριάσιου πεδιού που απλωνόταν στα νότια μέχρι την θάλασσα.

Ο δεύτερος και σημαντικότερος δρόμος δεν ήταν η περίφημη Ιερά Οδός. Αυτή ξεκινούσε από το δίπυλο της μεγάλης πύλης τον μακρών τοιχών, δίπλα στο νεκροταφείο του Κεραμικού, με κατεύθυνση προς τα δυτικά και διέσχιζε την έκταση που καταλαμβάνουν σήμερα οι δήμοι Αιγάλεω και Χαϊδαρίου, το παραλιακό τμήμα του Θριασιου πεδιου και κατέληγε στο ιερό της Ελευσίνας. Το Δίπυλο ήταν γνωστό μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα ως Θριάσιαι ή Κεραμικού Πύλαι.

Το Θριάσιο Πεδίο θεωρείται από τούς κατοίκους της αρχαίας αττικής ως η πιο εύφορη πεδιάδα τους, διότι, σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση, εδώ αναπτύχθηκε για πρώτη φορά η γεωργία με την καθοδήγηση της θέα Δήμητρας. η πεδιάδα αρδευόταν από τον ελευσινιακό Κηφισό (Σαρανταποταμος) και παρήγαγε δημητριακά, γάλα και κρασί. Η συστηματική καλλιέργεια του Θριασιου πεδιου συνεχίστηκε σχεδόν χωρίς διακοπή έως τον 20ο αιώνα.

ΡΑΡΟΣ

Ο Ράρος ήταν ένας Ελευσίνιος ήρωας, γιος του Κραναού και πατέρας του Τριπτολέμου. Ο Ράρος απέκτησε τον Τριπτόλεμο από μία κόρη του Αμφικτύονα, την ίδια που γέννησε και τον διαβόητο ληστή Κερκύονα. Σε άλλες πηγές ο Ράρος αναφέρεται ως παππούς και όχι πατέρας του Τριπτολέμου. Στην περίπτωση αυτή ο Ράρος ήταν ο πατέρας του Κελεού, ο οποίος όμως συνήθως θεωρείται γιος του Ελευσίνου.

Ο Ράρος υποδέχθηκε στην Ελευσίνα τη θεά Δήμητρα όταν αναζητούσε την κόρη της Περσεφόνη. Η Δήμητρα, σε ανταπόδοση της φιλοξενίας, δίδαξε στον Τριπτόλεμο την καλλιέργεια του σιταριού. Από τον Ράρο πήρε το όνομά του το Ράριον Πεδίον νότια, κοντά στην Ελευσίνα, όπου κατά τον μύθο πρωτοκαλλιεργήθηκε το σιτάρι. Τώρα είναι καταποντισμενο κάτω από την θάλασσα.

ΚΕΛΕΟΣ

Ο Κελεός εμφανίζεται ως ο πρώτος (αρχαιότερος) από τους 4 μυθικούς βασιλιάδες της Ελευσίνας που αναφέρονται στον ομηρικό ύμνο στη Δήμητρα. Τον αναφέρει ο Πλούταρχος ως τον πρώτο που κατεσκεύασε Πρυτανείο. Ο Κελεός απέκτησε μεγάλη φήμη όταν, μαζί με τη σύζυγό του Μετάνειρα και τις κόρες τους Καλλιδίκη, Καλλιθόη, Κλεισιδίκη και Δημώ, υποδέχθηκε την περιπλανώμενη θεά Δήμητρα και τη φιλοξένησε στο σπίτι τους. Η Δήμητρα ήταν μεταμορφωμένη σε ηλικιωμένη θνητή γυναίκα.

Ο πατέρας του Κελεού ήταν ο αυτόχθονας Ελευσίνας ή ο Ράρος. Αδελφός του Κελεού ήταν ο Δύσαυλος. Ο Κελεός, εκτός από τις παραπάνω 4 κόρες, είχε και δύο γιους: τον Δημοφώντα και τον Τριπτόλεμο. Σε ανταπόδοση για τη φιλοξενία, η Δήμητρα δίδαξε στον Κελεό τα μυστήρια της λατρείας της, που αργότερα έγιναν τα γνωστά « Ελευσίνια Μυστήρια», και τον επέλεξε για να του δώσει για πρώτη φορά το αξίωμα του ιερέως της.

ΔΗΜΟΦΩΝΤΑΣ: Ο Δημοφών ήταν μυθικός γιος του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και της Μετανείρας. Τον Δημοφώντα ανέθρεψε η θεά Δήμητρα, η οποία μεταμορφωμένη σε γριά υπηρετούσε στο ανάκτορο του Κελεού.

Η Δήμητρα έτρεφε τον Δημοφώντα με αμβροσία και τη νύχτα τον έκαιγε στη φωτιά για να τον καταστήσει αθάνατο, ως ανταπόδοση για τη φιλοξενία της από τον Κελεό. Αλλά κάποιο βράδυ η Μετάνειρα είδε το παιδί της στη φωτιά και υποχρέωσε τη Δήμητρα να σταματήσει τη δραστηριότητα αυτή. Κι έτσι ο Δημοφών παρέμεινε θνητός. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Μετάνειρα όταν είδε τη σκηνή αυτή έβγαλε μια δυνατή κραυγή από τον τρόμο της και το παιδί κάηκε στη φωτιά. Μετά από την περιπλάνηση η Δήμητρα έφθασε στην Ελευσίνα, όπου κάθισε κάτω από την σκιά μιας ελιάς, κοντά σε ένα πηγάδι, που βρισκόταν δίπλα στο Παρθένιο Φρέαρ (Αγέλαστος Πέτρα).

Στο φρέαρ αυτό κατέφθασαν μετά από λίγο, για να αντλήσουν νερό, οι 4 θυγατέρες του βασιλέα της Ελευσίνας Κελεού, η Καλλιδίκη, η Κλεισιδίκη, η Δημώ και η Καλλιθόη, η μεγαλύτερη απ’ όλες, οι οποίες βλέποντας την γριά, τη ρώτησαν ποιά είναι, πότε ήλθε και γιατί έμενε δίπλα από το πηγάδι και δεν πήγαινε στην πόλη για να φιλοξενηθεί. Η Δήμητρα αποκρίθηκε, ότι καταγόταν από την Κρήτη, ότι είχε αιχμαλωτισθεί από ληστές στο λιμάνι της Κνωσσού και ότι μετά από εννέα ημέρες κατάφερε να δραπε- τεύσει, μόλις το πλοίο των ληστών έφτασε στο Θωρικόν, όπου είχε προσορμίσει.

Στη συνέχεια, παρακάλεσε τις τέσσερις κόρες, να την συστήσουν σε κάποια οικία, στην οποία να υπηρετεί κατά δύναμη και δήλωσε ότι ήταν σε κατάσταση να αναθρέψει και νεογνά παιδιά, αν κάποιος ήθελε να της εμπιστευθεί κάποιο τέτοιο. Εκείνη τις ακολούθησε και εισήλθε στο σπίτι του πατέρα τους. Με την είσοδο της θεάς στο παλάτι, τα πάντα πλημμύρισαν από Φως. Αυτό το γεγονός ήταν, που έκανε τη Μετάνειρα, να δεχτεί τη θεά ως τροφό του Δημοφώντα.

Η Μετάνειρα καθόταν στον θρόνο της και μόλις αντίκρισε τη θεά, σηκώθηκε να της προσφέρει τη θέση της, πράγμα που η Δήμητρα αρνήθηκε. Η Ιάμβη, η υπηρέτρια, της πρόσφερε τότε ένα σκαμνί σκεπασμένο με λευκή σαν ασήμι προβιά, για να καθίσει. Η περίλυπος μητέρα Δήμητρα αρνήθηκε να δεχτεί το πλήρες οίνου ποτήρι, το οποίο της πρόσφερε η Μετάνειρα, λέγονταν ότι δεν είναι επιτρεπτό σε αυτήν να πίνει κρασί.

Τότε, τα αστεία της υπηρέτριας Ιάμβης κίνησαν το πρώτο μειδίαμα της μέχρι τότε αγέλαστης και άσιτης θεάς, η οποία παρακάλεσε να της δοθεί ο κυκεώνας, δηλαδή ένα ρόφημα, ένα ποτό το οποίο δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς περιείχε. Με το ρόφημα αυτό, η θεά έπαψε την μακροχρόνια αποχή της από τροφή και ποτό και ανέλαβε την ανατροφή του νεαρού Δημοφώντα, τον οποίο όμως, μεγάλωνε ως να ήταν θεός!

Δεν τον έτρεφε με γάλα, όπως τρέφονταν τα άλλα βρέφη, αλλά κάθε βράδυ το μύρωνε με αμβροσία και φυσώντας το με την αναπνοή της, το περνούσε πάνω από τη φωτιά, σα δαυλό, διότι είχε σκοπό να το καταστήσει αθάνατο. Και πράγματι, το παιδί έφτασε να μοιάζει με θεό, πράγμα που είχε παραξενέψει τους γονείς του. Η μητέρα του ένα βράδυ, παρακολούθησε τη θεά και είδε έντρομη να βάζει το παιδί της στη φωτιά. Τρομαγμένη τότε φώναξε: “… Γιε μου, η ξένη αφήνει εσένα στη φωτιά να χαθείς και μένα να βυθιστώ στη θλίψη”.

Η θεά τότε, οργισμένη και θυμωμένη με τη Μετάνειρα, απάντησε με τα παρακάτω λόγια, που μάλλον, κρύβουν και το μυστικό των μυήσεων! “… Άνθρωποι ανίδεοι και μωροί, τη μοίρα που σας πέφτει καλή και αν είναι ή κακή, δεν τη μαντεύετε! Και συ πολύ παραπλανήθηκες με την αστοχασιά σου. Δόξα θα χάριζα άφθαρτη στο λατρεμένο σου το γιο,  αθάνατο και αγέραστο θα σου τον είχα κάνει. ΝΑΙ! Μα τον όρκο των θεών, τα’ αμάλαγο, άτεγκτο νερό της Στύγας! Αλλά τώρα πια, του θανάτου τη μοίρα να τη γλιτώσει δε μπορεί στ’ αλήθεια. Μα θα του δοθεί άφθαρτη δόξα και τιμές, αφού στα γόνατά μου κάθισε  και στην αγκαλιά μου έγειρε ν’ αποκοιμηθεί.

Η τιμημένη Δήμητρα, θεών και ανθρώπων η χαρά το πιο τρανό χάρισμα, εγώ είμαι, ΝΑΙ!” . Η Δήμητρα εξοργίστηκε και φανέρωσε την πραγματική της ταυτότητα. Διέταξε τον Κελεό να χτίσει ναό με βωμό πάνω στο Καλλίχορον και απομονώθηκε εκεί θρηνώντας για την κόρη της. Δίδαξε στους γιους του Κελεού, Τριπτόλεμο, Διοκλή και Εύμολπο να τελούν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η θλίψη και η οργή για την αρπαγή της Περσεφόνης την οδήγησε στην απόφαση να μην αφήσει κανένα σπόρο να φυτρώσει πάνω στη γη. Η ανθρωπότητα άρχισε να μαστίζεται από λιμό και ο Δίας αποφάσισε πως ήταν καιρός να επέμβει.

Έστειλε αρχικά την Ίριδα και μετά διαδοχικά πολλούς θεούς με δώρα για να την πείσει να αφήσει τη γη να καρπίσει και η ίδια να επιστρέψει στον Όλυμπο. Η Δήμητρα όμως απαιτούσε την επιστροφή της Περσεφόνης. Έτσι ο Δίας έστειλε στον Άδη τον Ερμή διατάζοντας τον Πλούτωνα να αφήσει ελεύθερη την Κόρη. Ο Πλούτωνας υπάκουσε αφού πρώτα έδωσε στην Περσεφόνη να φάει έξι σπυριά ροδιού για να τη δέσει για πάντα με τον Κάτω Κόσμο. Η Περσεφόνη γύρισε στη Δήμητρα και η θεά άφησε τη γη να βλαστήσει. Από τότε η Περσεφόνη περνούσε στον Άδη έξι μήνες και τους υπόλοιπους με τη μητέρα της στον Όλυμπο.

ΤΡΙΠΤΟΛΕΜΟΣ

Ο Τριπτόλεμος είναι ο κατεξοχήν ήρωας, που συνδέεται με το μύθο της Δήμητρας και τη διάδοση της καλλιέργειας της γης. Ήταν γιός του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και της Μετανείρας. Η Θεά Δήμητρα, για να ανταμείψει τη φιλοξενία που δέχτηκε από τους γονείς του στην Ελευσίνα, χάρισε στον Τριπτόλεμο ένα άρμα, που το έσερναν φτερωτοί δράκοντες και μεγάλη ποσότητα σιταριού για να το σπείρει σε όλη την οικουμένη. Σε μερικές χώρες ο Τριπτόλεμος αντιμετώπισε αντιδράσεις. Ο βασιλιάς π.χ. των Γετών Κάρναβος, στον Δούναβη, αφού έμαθε ο ίδιος την τέχνη της καλλιέργειας των δημητριακών, σκότωσε έναν από τους δράκοντες του άρματός του, για να μη διαδοθεί το μυστικό σε άλλες χώρες.

Η Δήμητρα μεταμόρφωσε τον Κάρναβο σε δράκο, για να αντικαταστήσει τον σκοτωμένο. Αλλού, στην Πάτρα, ο Ανθείας, γιος του βασιλιά Εύμηλου, προσπάθησε να ζέψει τους δράκοντες στο θεϊκό άρμα μόνος του, την ώρα που ο Τριπτόλεμος κοιμόταν, αλλά έπεσε από το άρμα και σκοτώθηκε. Ο Εύμηλος και ο Τριπτόλεμος, για να τον τιμήσουν, ίδρυσαν την πόλη Άνθεια.

Όταν γύρισε στην Ελευσίνα, η Δήμητρα τον μύησε στη λατρεία της και έγινε ο πρώτος ιερέας της. Στην Ελευσίνα υπήρχε βωμός του, καθώς και το αλώνι όπου κατά το θρύλο είχε αλωνιστεί το πρώτο σιτάρι που έβγαλε η σπορά του, και που ήταν γνωστό σαν Άλως Τριπτολέμου.

Ο Τριπτόλεμος λατρευόταν και στην Αθήνα, στο Ελευσίνιο άντρο, μέσα στο οποίο υπήρχε άγαλμά του. Η ονομαστή αυτή Οικογένεια του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και της Μετανείρας, που υποδέχθηκε την Θεά Δήμητρα στον οίκο της, εκτός απο τον Τριπτόλεμο, αποτελούνταν από πέντε ακόμη τέκνα, τέσσερεις θυγατέρες την Καλλιδίκη, την Κλεισιδίκη, την Δημώ και την Καλλιθόη καθώς και τον μικρότερο υιό Δημοφώντα, σύμφωνα με τον «Ομηρικό Ύμνο εις Δήμητρα».

Η προγονική μας αυτή Οικογένεια περιλαμβάνει και έναν μεγάλο Απόστολο, τον πρώτο στην Ιστορία. Ο Τριπτόλεμος (τρίς + πτόλεμος) εκ του πολέω (και πτολέω) που σημαίνει οργώνω κυκλικά τρεις φορές, εξ ού πόλις (και πτόλις-πτολίεθρον) και πόλος (περιστροφή) μάς φανερώνει την γνώση της Γεωργικής Τέχνης. Τότε οι άνθρωποι απέκτησαν μόνιμη κατοικία. Η Γεωργία που είναι «πασών επιστημών μήτηρ» κατά τον Αριστοτέλη διδάχθηκε από τον Τριπτόλεμο στην Ανθρωπότητα, σύμφωνα με την Αττική παράδοση, αφού ανέλαβε αυτήν την Αποστολή με τις ευλογίες και την γνώση από την ίδια την Θεά Δήμητρα και την Κόρη της Περσεφόνη.

Οι άνθρωποι τον τίμησαν με Ναό στην Ελευσίνα και στην Αθήνα. Επίσης, υπήρχε και Ιερόν προς τιμήν της μητέρας του, της Μετάνειρας, στην Ελευσίνα. Είναι πολύ ενδιαφέρον (και χρήζει περαιτέρω διερευνήσεως) ότι ο Τριπτόλεμος εξετέλεσε την Αποστολή του καθήμενος πάνω σε αμαξίδιο, που οδηγούσαν πτερωτοί δράκοντες, δωρίζοντας από τόπο σε τόπο τους σπόρους του Σίτου και διδάσκοντας την καλλιέργεια της Γης, εξημερώνοντας τα ήθη της Ανθρωπότητας με την γνώση των Θεσμών της Δήμητρας.

ΕΥΜΟΛΠΟΣ

Ο Εύμολπος ήταν ο γενάρχης του ιερατικού γένους των Ευμολπιδών. Ο ίδιος ήταν γιος του θεού Ποσειδώνα και της Χιόνης, εγγονός του Βορέου και της Ωρυθυίας. Κατά την παράδοση, όταν η Χιόνη γέννησε τον Εύμολπο, επειδή φοβήθηκε τον πατέρα της, έριξε το βρέφος στη θάλασσα, οπότε ο πατέρας του, ως θεός της θάλασσας, το προστάτευσε, το πήγε στην Αιθιοπία και εκεί το παρέδωσε στην κόρη του Βενθεσικύμη για να το αναθρέψει.

Μετά από χρόνια, όταν ο Εύμολπος ενηλικιώθηκε, ο σύζυγος της θετής μητέρας του (ετεροθαλής αδελφή του) τον πάντρεψε με μία από τις κόρες τους. Γρήγορα ο Εύμολπος και η σύζυγός του απέκτησαν ένα γιο, τον Ίσμαρο. Αλλά ο Εύμολπος άρχισε να φλερτάρει και τις υπόλοιπες κόρες των θετών του γονέων και επεχείρησε να κλέψει τη μία από αυτές, οπότε και τον έδιωξαν (εξόρισαν) μαζί με τον γιο του. Ο Εύμολπος κατέφυγε στον βασιλιά των Θρακών, τον Τεγύριο, ο οποίος πάντρεψε την κόρη του με τον Ίσμαρο. Και από εκεί όμως αναγκάσθηκε να απομακρυνθεί, καθώς αποκαλύφθηκε ότι είχε λάβει μέρος σε μία συνωμοσία κατά του Τεγυρίου.

Τότε βρήκε καταφύγιο στην Ελευσίνα, με τους κατοίκους της οποίας συνδέθηκε με φιλικούς δεσμούς. Μετά τον θάνατο του γιου του μετακλήθηκε από τον Τεγύριο στη Θράκη, με τον οποίο συμφιλιώθηκε και τον διαδέχθηκε στον θρόνο μετά από επιθυμία του ίδιου του Τεγυρίου.

Μετά από χρόνια, ενώ ο Εύμολπος βασίλευε στη Θράκη, οι Ελευσίνιοι άρχισαν πόλεμο με τους Αθηναίους. Τότε οι Ελευσίνιοι κάλεσαν σε βοήθεια τον Εύμολπο και αυτός προσέτρεξε με πολύ στρατό. Ο ηγεμόνας των Αθηναίων, ο Ερεχθέας, θυσίασε μετά από χρησμό μια κόρη του για να νικήσει και έτσι μπόρεσε να σκοτώσει τον Εύμολπο. Ο Ποσειδώνας όμως οργίσθηκε για τον θάνατο του παιδιού του και γι'αυτό χτύπησε με την τρίαινά του τον Ερεχθέα και τον σκότωσε (ή μεσολάβησε στον Δία και εκείνος κεραυνοβόλησε τον Ερεχθέα).

Ο Εύμολπος τάφηκε στην Αθήνα, αλλά τόσο οι Ελευσίνιοι όσο και οι Αθηναίοι κατά τους ιστορικούς χρόνους έδειχναν το «μνήμα» του. Υπάρχουν πολυάριθμες παραδόσεις για το πρόσωπο του Ευμόλπου. Σύμφωνα με μία από αυτές, ήταν γηγενής Ελευσίνιος βοσκός και στην Ελευσίνα συναντήθηκε με τη θεά Δήμητρα,ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτός ήταν και ο ιδρυτής των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Ο Εύμολπος εξάγνισε και τον Ηρακλή για τον φόνο των Κενταύρων. Σε άλλη παράδοση, είχε και άλλο γιο, τον Κήρυκα, που έγινε ο γενάρχης των Κηρύκων, οι οποίοι είχαν την επίβλεψη των μυούμενων στα Μυστήρια. Κάποιες συγκεχυμένες παραδόσεις εμφανίζουν τον Κήρυκα ως πατέρα του Ευμόλπου και τον Εύμολπο ως πατέρα του Μουσαίου, ενώ άλλες θέλουν τον Εύμολπο γιο της Δηιόπης και εγγονό του Τριπτολέμου.

Τέλος, αναφέρεται ως γιος του Ευμόλπου ο Ιμμάραδος. Το όνομα του Ευμόλπου έχει σχέση με τη γλυκύτατη φωνή του, πράγμα που ταιριάζει και είναι προσόν για ένα ιεροφάντη όπως αυτός. Στην Ακρόπολη των Αθηνών υπήρχε ένα σύμπλεγμα από δύο χάλκινους ανδριάντες, αντιμέτωπους ο ένας προς τον άλλο. Ο Παυσανίας γράφει ότι ο ένας παριστάνει τον Ερεχθέα και ο άλλος τον Ιμμάραδο, και ότι κάνουν λάθος όσοι νομίζουν ότι παριστάνεται ο Εύμολπος, ενώ παριστάνεται ο γιος του να μονομαχεί με τον Αθηναίο βασιλιά.

ΜΟΥΣΑΙΟΣ

Ο Μουσαίος υπήρξε αρχαίος έλληνας ποιητής, μαθητής του Ορφέα και κατά μερικούς αρχαίους συγγραφείς γιος του. Σύμφωνα με τους Ευριπίδη και Παυσανία γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή στην Αθήνα και πέθανε από βαθιά γεράματα και τάφηκε εκεί, σύμφωνα και με τον Ηρόδοτο ήταν και χρησμοθέτης. Ο Παυσανίας αμφισβητεί ότι το έργο "Ευμόλπια"είναι δικό του και αναφέρει ότι έγραψε μόνο τον ύμνο στην Δήμητρα Λυκομίδα. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ήταν γιος του ίδιου του Ορφέα και τελετάρχης στα Ελευσίνια μυστήρια, την εποχή που ο Ηρακλής έλάβε μέρος στα Ελευσίνια λίγο πριν πραγματοποιήσει τον 11ο άθλο του.

Το Λεξικό της Σούδας τον αναφέρει μαθητή του Ορφέα γιος του Αντίφημου και της Ελένης εγγονός του Εύφημου. Υπάρχει και ένας ορφικός ύμνος αφιερωμένος στον Μουσαίο, η"Ευχή προς Μουσαίον".  Στην διήγηση του Παυσανία για τις αρχές των Μυστηρίων κατά τη βασιλεία του Ερεχθέα ξέσπασε πόλεμος μεταξύ Αθηναίων και Ελευσινίων, μετά το τέλος του οποίου και την ήττα των τελευταίων, η Ελευσίνα έγινε ένας από τους δήμους της Αττικής και αναγνωρίστηκε η κυριαρχία των Αθηναίων στα πάντα εκτός από τις Τελετές, τις οποίες επιθυμούσαν να διατηρήσουν να διεξάγουν οι Ελευσίνιοι.

Το ιερατείο το υπεύθυνο για την τελετή αποτελείτο από τους απογόνους του Ευμόλπου, τους Ευμολπίδες, τις κόρες του βασιλιά Κελεού και από το ιερατικό γένος των Κηρύκων, οι οποίοι απέδιδαν την καταγωγή τους στον Ερμή και την Άγλαυρο. Από τους Ευμολπίδες προερχόταν ο Ιεροφάντης των Μυστηρίων, ενώ από τους Κήρυκες ο Δαδούχος.

ΚΗΡΥΚΑΣ

Στην Ελλάδα οι κήρυκες ανήκαν συνήθως στον ιερατικό κλάδο και μετείχαν επίσης σε θρησκευτικές τελετουργίες, κάτι που δεν ίσχυε για όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Οι κήρυκες στην αρχαιότητα ήταν σεβαστοί διεθνώς και είχαν ως πρόσωπα το απαραβίαστο ήταν παράνομο να τους συλλάβουν ή να τους τραυματίσουν πολίτες, είτε του ίδιου κράτους είτε άλλων. Ειδικά στην Ελλάδα η επίθεση σε κήρυκα θεωρείτο και ανοσιούργημα, επειδή στις ελληνικές πόλεις-κράτη αυτοί οι λειτουργοί ανήκαν στον ιερατικό κλάδο.

Το θρησκευτικό περίβλημα του ρόλου τους, τους επέτρεπε να προβαίνουν και σε εχθρικές διακοινώσεις σε άλλες πόλεις-κράτη με σχετική όχι όμως και απόλυτη ασφάλεια. Αναφέρονται ως «σπονδοφόροι» και εκείνοι που ανήγγελλαν σε διάφορες πόλεις την εκεχειρία για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Σε ορισμένα κείμενα, κυρίως σε παλιότερα, στα ομηρικά, ο κήρυκας παρουσιάζεται ταυτόχρονα σαν αυλικός και ακόλουθος ή βοηθός ευγενών αλλά και ως αξιοσέβαστος ιερέας.

Στην Οδύσσεια αναφέρονται κήρυκες να κερνάνε κρασί τους μνηστήρες της Πηνελόπης μαζί με τους υπηρέτες του παλατιού, ενώ σε άλλο σημείο ο Οδυσσέας όταν βρίσκεται στη χώρα των Λωτοφάγων, δηλαδή σε άγνωστη χώρα με κινδύνους, στέλνει εμπροσθοφυλακή λίγους άνδρες μαζί με κήρυκες, προφανώς με την ελπίδα οι τελευταίοι θα προστατέψουν όλη την αποστολή με το ιερατικό τους κύρος σε περίπτωση εχθρικής υποδοχής.

Επίσης κήρυκες αναφέρονται σήμερα και στην ορολογία των μασονικών στοών, κατά απομίμηση του αρχαίου «ιεροκήρυκα» που αποτελούσε λειτουργό των Ελευσινίων Μυστηρίων και ήταν εκείνος που φώναζε να απομακρυνθούν «οι μιαροί» (όσοι είχαν αμαρτήσει) και όσοι δεν γνώριζαν ελληνικά.

Πηγή: kastamonitis

Μιλώντας στο tvxs.gr, η  υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου διαψεύδει κατηγορηματικά όσα αναφέρει σε επιστολή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγωνγια την διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων.

«Ο σχεδιασμός για την αποκατάσταση και την προστασία των αρχαιοτήτων γίνεται πάντα από τα έμπειρα στελέχη και τους επιστήμονες του Υπουργείου Πολιτισμού. Η επιλογή των μελετητών γίνεται ύστερα από μακρά διαβούλευση των υπηρεσιών του Υπουργείου και όλες οι μελέτες επιβλέπονται από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Και ταυτόχρονα πρέπει να εγκριθούν και από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση καμία μελέτη δεν γίνεται να χρησιμοποιηθεί» , τονίζει η υπουργός.

Όλα ξεκίνησαν από την ανακοίνωση της «Ενωτικής Αγωνιστικής Κίνησης» στο ΥΠΠΟ που έγραφε μεταξύ άλλων για την οργάνωση ΔΙΑΖΩΜΑ:

«Το ΔΙΑΖΩΜΑ, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Προέδρου του κ. Στ. Μπένου, εκτός από την ένταξη της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης για τις «πολιτιστικές διαδρομές» στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου, σχεδιάζει αντίστοιχα ΕΣΠΑ για πολιτιστικές διαδρομές και στις υπόλοιπες περιφέρειες της Ελλάδας. Προσπαθεί μάλιστα διακαώς να πείσει ότι χάρη στο ΔΙΑΖΩΜΑ σχεδιάζονται και εντάσσονται αυτά τα έργα, τη στιγμή που είναι γνωστό ότι τη διαχειριστική επάρκεια την έχουν οι επιβλέπουσες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, οι οποίες επωμίζονται την ευθύνη για την εκτέλεση των έργων και είναι οι αρμόδιοι φορείς για την λειτουργία τους και βέβαια για την ανάδειξη και τη συντήρηση των μνημείων. Επίσης, το ΔΙΑΖΩΜΑ έχει ήδη επεκταθεί στον τομέα των ψηφιακών εφαρμογών και των εκπαιδευτικών δράσεων έχοντας ως στόχο τη «γονιμοποίηση» (sic!) των μνημείων «από την οικονομία.

Στην προσπάθειά του αυτή, το ΔΙΑΖΩΜΑ έχει και τώρα σημαντικούς συμμάχους. Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) οργάνωσε στις 16/2/2017 συνεδρίαση με θέμα «Συνάντηση με τον κ. Σταύρο Μπένο – Πρόεδρο του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» και στελέχη του για συνεργασία δράσεων στον τομέα του Πολιτισμού, εν όψει του Νέου ΕΣΠΑ (ΣΕΣ 2014- 2020)», χωρίς την παρουσία του ΥΠΠΟΑ!»

Η σπάντηση Κονιόρδου

«Πάντα υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην προστασία και την βιώσιμη ανάπτυξη. Το Υπουργείο Πολιτισμού με τις υπηρεσίες του, τις εφορίες, το ανθρώπινο δυναμικό του και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο είναι ο θεματοφύλακας αυτής της ισορροπίας ώστε να γίνουν τα μνημεία κοινή κληρονομιά και να τα απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες»λέει στο tvxs.gr η υπουργός.

«Οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις των πολιτών – εφόσον αυτές γίνονται με σεβασμό στα μνημεία- βοηθούν τις τοπικές κοινωνίες να τα αγκαλιάσουν  και να τα κάνουν δική τους υπόθεση. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει λόγος ούτε για ιδιωτικοποιήσεις, ούτε για συνδιαχείριση των μνημείων ή των αρχαιολογικών χώρων.

Από το 2010 και μετά έχει μειωθεί η χρηματοδότηση των αρχαιολογικών μελετών λόγω της ολοένα και αυξανόμενης οικονομικής κρίσης. Οι μελέτες χρηματοδοτούνται και από φορείς της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης ή από κοινωνικούς φορείς»προσθέτει.

Η υπουργός διαψεύδει επίσης την καταγγελία του ΣΕΑ ότι το δημόσιο χρήμα (από Περιφέρειες και Δήμους κυρίως) δεν ακολουθεί τους κανόνες διαφάνειας του δημόσιου λογιστικού αλλά κατευθύνεται σε μελετητές αποκλειστικής επιλογής του Διαζώματος λέγοντας πως: «Ο σχεδιασμός για την αποκατάσταση και την προστασία των αρχαιοτήτων γίνεται πάντα από τα έμπειρα στελέχη και τους επιστήμονες του Υπουργείου Πολιτισμού. Η επιλογή των μελετητών γίνεται ύστερα από μακρά διαβούλευση των υπηρεσιών του Υπουργείου και όλες οι μελέτες επιβλέπονται από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Και ταυτόχρονα πρέπει να εγκριθούν και από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση καμία μελέτη δεν γίνεται να χρησιμοποιηθεί».

Σε συνέντευξή της στην Αυγή και την Πόλυ Κρημιώτη η υπουργός λέει πως το κυνήγι μαγισσών δεν προάγει το δημόσιο συμφέρον ενώ συμπληρώνει επίσης τα εξής: «Στα Ιδρυτικά μέλη του Διαζώματος ανήκω κι εγώ. Μέσα από τον σεβασμό του Διαζώματος στο έργο και την ακεραιότητα των αρχαιολόγων μου αποκαλύφθηκε ακόμα πιο πολύ το μέγεθος και η προσφορά του έργου των αρχαιολόγων του υπουργείου και αντιλαμβάνομαι το σπουδαίο έργο που συντελείται.... ».
Η απάντηση του Προέδρου του Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ Σταύρου Μπένου προς την ανακοίνωση της Ενωτικής Αγωνιστικής Κίνησης στο ΥΠΠΟ
Μία φράση είναι η αιτία της απάντησης στην ανακοίνωση της Ενωτικής Αγωνιστικής Κίνησης στο ΥΠΠΟ: "Πολλά ωραία λόγια για να μας πουν ότι...θέλουν να μασουλήσουν τα ΕΣΠΑ".
Το ΔΙΑΖΩΜΑ από το ξεκίνημα της λειτουργίας του πήρε δύο καθοριστικές αποφάσεις:
1. Δεν θα πάρει ποτέ χρήματα από το Κράτος
2. Δεν θα εμπλακεί ποτέ σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα [ΕΣΠΑ]
Δεν έχουμε πάρει ούτε 1 ευρώ από το Κράτος και την Αυτοδιοίκηση για τους λειτουργικούς πόρους του Σωματείου, ούτε θα πάρουμε ποτέ.
Δεν έχουμε διεκδικήσει ποτέ ούτε 1 ευρώ από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα [ΕΣΠΑ] για την δραστηριότητα του Σωματείου, ούτε θα το κάνουμε ποτέ.
Αυτός είναι ο εσωτερικός μας πολιτισμός. ΟΛΕΣ οι εισροές για τα λειτουργικά μας έξοδα και την δραστηριότητα του Σωματείου προέρχονται από τα 650 Τακτικά http://diazoma.gr/GR/Page_002_Taktika-Melh.asp , καθώς και τα 30 Εταιρικά Μέλη μας http://www.diazoma.gr/GR/Page_15-04.aspπου αποτελούν τον ανθό της επιχειρηματικότητας της χώρας μας.
ΟΛΕΣ οι εισροές του Σωματείου μας είναι στο ΦΩΣ - στην ιστοσελίδα μας http://www.diazoma.gr .
Από εκεί άλλωστε, διαστρεβλώνοντας κατάφωρα την αλήθεια, άντλησαν οι συντάκτες της σχετικής Ανακοίνωσης, το παρακάτω απόσπασμα:
"Μια ματιά στον οικονομικό του απολογισμό δείχνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των χορηγιών που δέχεται το ΔΙΑΖΩΜΑ κατευθύνεται στην στήριξη της δικής του λειτουργίας και των δράσεων προβολής του και ένα μικρό μόνο ποσοστό στα μνημεία. Δεν τα λέμε εμείς, αλλά ο ισολογισμός που δημοσιοποίησε το ίδιο το ΔΙΑΖΩΜΑ:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ 01/9/2008 ΕΩΣ 31/12/2016
ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ 1.532.923,51
ΕΞΟΔΑ 1.479.053, τα οποία αναλύονται ως εξής:
ΠΑΓΙΑ 10.000
ΕΞΟΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 183.399
ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ 529.000
ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ 65.650
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ 44.664
ΕΞΟΔΑ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 27.968
ΕΞΟΔΑ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ 246.000
ΛΟΙΠΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 50.000
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ - ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ 217.000."
Ο οικονομικός αυτός απολογισμός που παραθέτουν είναι τα λειτουργικά έσοδα και έξοδα του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ και όχι οι επενδυτικοί πόροι για τα ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ. Επαναλαμβάνουμε ότι ΟΛΑ τα έσοδα ύψους 1.479.053 ευρώ για τα 8 χρόνια λειτουργίας του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ προέρχονται αποκλειστικά από τις εισφορές των Μελών του (Τακτικών και Εταιρικών). Μάλιστα, κάθε μήνα αναρτάται ο μηνιαίος απολογισμός του Σωματείου http://diazoma.gr/GR/Oikonomika-Stoixeia.asp .
Ας μιλήσουμε τώρα για τους επενδυτικούς πόρους του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ. Στην Ανακοίνωση υπάρχει πλήρης αποσιώπηση ότι με καταλύτη το ΔΙΑΖΩΜΑ συνενώθηκαν ΟΛΕΣ οι δυνάμεις της χώρας μας (Πολίτες, Πόλεις, Περιφέρειες, Ιδρύματα, Σύλλογοι, Επιχειρήσεις) σε μια μεγάλη κοινωνική συμμαχία για να επιτύχουμε το αυτονόητο: να προσπαθήσουμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ να οικοδομήσουμε ένα ρωμαλέο πρόγραμμα αποκατάστασης των ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ της χώρας μας, πάντοτε με απόλυτο σεβασμό στον θεσμικό και επιτελικό ρόλο του Υπουργείου Πολιτισμού, που σχεδιάζει και υλοποιεί όλα τα προγράμματα για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων της χώρας.
42.517.867,17 έχουν εισρεύσει στο Υπουργείο Πολιτισμού από 5 διαφορετικές πύλες χρηματοδότησης όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Τα χρήματα αυτά αξιοποιήθηκαν για γεωφυσικές έρευνες, ανασκαφές και κυρίως μελέτες αποκατάστασης αρχαίων θεάτρων όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Έτσι το Υπουργείο Πολιτισμού με τις ώριμες και εξαιρετικής ποιότητας μελέτες που ανατίθενται από το ΔΙΑΖΩΜΑ, επιβλέπονται από το Υπουργείο Πολιτισμού και εγκρίνονται από το από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), διασφαλίζει την πρόσβασή του στο ΕΣΠΑ. Έτσι λοιπόν, έχοντας εγκεκριμένες μελέτες το Υπουργείο Πολιτισμού μπορεί να διεκδικεί χρήματα από το ΕΣΠΑ, τα οποία διατίθενται ΜΟΝΟ για εργασίες αποκατάστασης των Μνημείων.
Αυτή η διαδικασία είναι για εμάς ένας ΥΜΝΟΣ στις ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ. Ιδιαίτερα τώρα, στην νέα Προγραμματική Περίοδο του ΕΣΠΑ 2014-2020, οι συνέργειες είναι ΟΡΟΣ και ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ για τον σχεδιασμό ολιστικών προγραμμάτων (Πολιτιστικές Διαδρομές και Αρχαιολογικά Πάρκα) που θα αναβαθμίσουν ποιοτικά το τουριστικό προϊόν της χώρας αφού θα αναδείξουν νέους τουριστικούς προορισμούς.
Στα Προγράμματα αυτά μάλιστα είναι απαραίτητη, μέσα από τους κανονισμούς του ΕΣΠΑ, η συμμετοχή και η συμβολή όλου του παραγωγικού δυναμικού του κάθε τόπου (αγρότες, ξενοδόχοι, μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, γαστρονομία, λαϊκός πολιτισμός, σύγχρονη δημιουργία ). Ήδη με τις συνέργειες που έχει αναπτύξει το ΔΙΑΖΩΜΑ με το Υπουργείο Πολιτισμού και τις Περιφέρειες, έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και το Πρόγραμμα των Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε) τα παρακάτω Προγράμματα και Αρχαία Θέατρα προϋπολογισμού 18.991.400.

Αυτοί είμαστε, αυτά κάνουμε με απόλυτη πίστη, προσήλωση και διαφάνεια.
Όλοι μας είμαστε και νιώθουμε εθελοντές.
Μας φλογίζει η αγάπη μας για τα Αρχαία Θέατρα, τα Μνημεία και την χώρα μας.
Μας πληγώνει η βαθειά τους απομόνωση από την καθημερινότητά μας και την ανάπτυξη της χώρας.
ΝΑΙ διεκδικούμε να ονειρευόμαστε, να προτείνουμε και να συμβάλουμε στην κοινωνικοποίησή τους.
Θέλουμε τα ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.
ΝΑΙ νιώθουμε πολίτες που δεν κοιτάμε τί κάνει το Κράτος για εμάς, αλλά τί μπορούμε να κάνουμε εμείς για το Κράτος και την πατρίδα μας.
Σταύρος Μπένος
Πρόεδρος του Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ

Πηγή: Φ. Λαμπρίδη, tvxs.gr , Διάζωμα, anaskafi

«Τι δουλειά έχετε εσείς με τον Καποδίστρια;».Ο τόνος της φωνής του και το διαπεραστικό, αυστηρό βλέμμα του με έκαναν να χαμηλώσω τα μάτια μου. Πράγματι, με τι ανάστημα προσεγγίζω εγώ αυτό το θέμα; Επίσης, το ερώτημα μου το απηύθυνε ένας απόγονος του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Βιάρος-Αυγουστίνος Καποδίστριας, ο τελευταίος σε μια διαδοχή αρρενοκρατίας και 3ης γενεάς, από το κλαδί του μικρού αδελφού του Κυβερνήτη, Γεωργίου.

Γεννημένος το 1933 στην Κέρκυρα, σήμερα ζει στην Αθήνα και με υποδέχθηκε στο σπίτι του, μαζί με τη σύζυγό του και την κόρη του Ναταλία.

«Είμαι η τρίτη κόρη του πατέρα μου και της Δωροθέας Καποδίστρια, το γένος Στεργιάδη. Μαζί με τις 2 αδελφές μου - Κορίνα και Τατιάνα- ήμαστε οι τελευταίες γυναίκες –εν ζωή- φέρουσες το επίθετο Καποδίστρια. Σύμφωνα με τους πρόσφατους νόμους ισχύοντες στον τόπο μας, η ανηψιά μου Αύρα- Fleur de Lisse, και κόρη της αδελφής μου Τατιάνας, κρατάει το επίθετο Καποδίστρια όσο και εκείνο της οικογενείας του πατέρα της», μας λέει η κ. Ναταλία Καποδίστρια.

Δεν έχω προλάβει να καθίσω και μιλούν για τον Κυβερνήτη σαν να ήταν χθες. Το ήξερα, αλλά εκείνη τη στιγμή το συνειδητοποίησα απόλυτα. Η δολοφονία του ακόμη και έπειτα από 186 χρόνια, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, μας βαραίνει ακόμη. Είναι μια από τις αιτίες των δεινών μας. Πώς να αισθάνονται άραγε αυτοί οι άνθρωποι που φέρουν το επίθετό του, διερωτήθηκα. Θα το ανακάλυπτα στη συνέχεια.

Εν τω μεταξύ, παρατηρώ ομοιότητες των χαρακτηριστικών τους με αυτές του προγόνου τους, όπως τον θυμάμαι από τα πορτρέτα του. Θέλω να τους φωτογραφίσω, αλλά ευγενικά η κ. Ναταλία Καποδίστρια αρνείται.

«Το θέμα Καποδίστριας υπερβαίνει τα πρόσωπά μας! Πάνω απ'όλα είναι το πρόσωπο του Κυβερνήτη».

Έχετε ένα επίθετο βαρύ, της λέω και της θυμίζω τους στίχους του Σεφέρη: «Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω που να το ακουμπήσω». Πώς πορευθήκατε με αυτό το όνομα στη ζωή σας, πώς σας καθόρισε, πώς σας καθορίζει;

«Αν εννοείτε ως “μαρμάρινο κεφάλι” το πρόσωπο και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια, θα είχα να πω πως, δυστυχώς το μεν πρώτο παραμένει αδικαίωτο, ευτυχώς δε, το δεύτερο ολοζώντανο. Άρα στην περίπτωση αυτή, δεν “ψηλαφώ” μάρμαρο, αλλά σώμα ανθρώπινο, γεμάτο ψυχή και πνεύμα. Μεγάλη έμπνευση και στήριξη αποτελούν στη ζωή μου, οι επιλογές και η δράση των γονέων μου... και πάει λέγοντας» μου απαντά η κ. Ναταλία Καποδίστρια.

Εξακολουθείτε να τον αποκαλείτε Κυβερνήτη, σαν να είναι και σήμερα εδώ, παρών, τους ρωτώ.

«Πράγματι. Στο σπίτι μας τον αποκαλούσαμε κόντε Νάνε, το Νάνε ήταν το υποκοριστικό του Ιωάννης, αλλά για τους πολλούς είναι ο Κυβερνήτης...» απαντά ο κ. Βιάρος Αυγουστίνος Καποδίστριας που κάθεται απέναντί μου και προσπαθώ να αποτυπώσω το βλέμμα του.

Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει, η κ. Δωροθέα Καποδίστρια, κάτι που θα γίνεται συνέχεια κατά τη διάρκεια της συζήτησης με έναν αρμονικό ρυθμό αποκαλύπτοντας τη συνοχή της οικογένειας.

Η οικογένεια Βιττόρι-Καποδίστρια είναι μια από τις παλαιότερες οικογένειες της Κέρκυρας. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε την Βιτώρια Λουπινά, το γένος Βιάρου Καποδίστρια, αδελφή του πατέρα του Κυβερνήτη, έζησε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Στη δεύτερη φωτογραφία βλέπουμε τον αδελφό του Κυβερνήτη, τον Αυγουστίνο Καποδίστρια. Δίπλα είναι ο Αντώνιος Μαρίας Καποδίστριας (1829-1906), γιος του Γεωργίου, μικρότερου αδελφού του Κυβερνήτη, με την σύζυγό του Μαρία Αναστασία Αρλιώτη. Παππούς του κ. Βιάρου-Αυγουστίνου Καποδίστρια. Καθιστή είναι η Ελένη Γεωργίου Καποδίστρια, το γένος Καραπάνου. Όρθια: η κόρη της, Μαρία Καποδίστρια-Δεσύλλα (1898-1980), με την κόρη της Ελένη (το μωρό). Η Μαρία Καποδίστρια-Δεσύλλα. Εκλέχθηκε Δήμαρχος Κερκυραίων (1956-1959). Ήταν η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος στην Ελλάδα. Εξαδέλφη του κ. Βιάρου Αυγουστίνου Καποδίστρια και δωρήτρια του κτήματος Κουκουρίτσα προς δημιουργία του Μουσείου Καποδίστρια. Βάσει της διαθήκης της ο κ. Β. Α. Καποδίστριας ορίζεται ως δια βίου Επίσημος Πρόεδρος του Μουσείου.

«Η εγγονή μου με ρώταγε προχτές: “γιαγιά, πες το μου γιατί δεν το θυμάμαι. Τώρα εγώ τι σχέση έχω με τον Κυβερνήτη;” Παίρνω ένα χαρτί και μολύβι και της εξηγώ. Και τότε μου λέει “άρα έχει τρία προ προ ...” είμαι η εγγονή του αδελφού του προπροπροπάππου!”.

«Τι σχέση έχω εγώ με τον Κυβερνήτη; Αδελφός του προπάππου μου. Ο προπάππους μου, ο Γεώργιος, ήταν αδελφός του Ιωάννη Καποδίστρια. Ήτανε τέσσερα αγόρια. Οι τρεις, τους γνωρίζει η ιστορία, ήταν ο Γιάννης, ο Βιάρος και Αυγουστίνος, οι οποίοι όλοι τους ασχολήθηκαν με την πολιτική. Ο Γεώργιος ο μικρότερος, ο προπάππους μου δεν είχε καμία σχέση με την πολιτική ή τα κοινά και ήταν αρκετά νέος όταν δολοφονήθηκε ο Κυβερνήτης. Είχανε και κορίτσια, δύο εκ των αδελφών τους γίνανε μοναχές» συμπληρώνει, έπειτα από παρότρυνσή μου ,ο κ. Βιάρος Αυγουστίνος Καποδίστριας.

Φέρετε το όνομα των δύο αδελφών (Βιάρος και Αυγουστίνος) και το επίθετο Καποδίστριας. Εάν το όνομα προβληματίζει την μικρή σας εγγονή που δεν έχει τα βιώματα τα δικά σας, τότε εσάς πως σας επηρέασε, πως σας διαμόρφωσε, πώς σας οριοθέτησε;

«Μάλλον σαν ευθύνη, αφηρημένη ευθύνη. Ωστόσο, ποτέ μου δεν αισθάνθηκα ότι έχω κάτι περισσότερο από κάποιον άλλο, ούτε με ενδιέφερε ποτέ η πολιτική» λέει.

«Όμως υπό το βάρος του ονόματος αισθανθήκατε στην πορεία της ζωής σας, στη σταδιοδρομία σας, ότι πρέπει να σταθείτε αντάξιος αυτού;» επανέρχομαι.

-«Θα έλεγα ναι. Ναι και σε βαθμό αρκετά ισχυρό».

«Εμείς γνωριστήκαμε στην Αμερική, όταν σπουδάζαμε. Εγώ όταν άρχιζα τις σπουδές μου, ο Βιάρος είχε τελειώσει το μεταπτυχιακό του (μηχανολόγος ηλεκτρολόγος). Σπούδασε με υποτροφία ως αριστούχος μαθητής της Κέρκυρας, με έξοδα μεγάλου Ελληνοαμερικανού φιλέλληνα. Ήταν ήδη επτά χρόνια στην Αμερική και ως νέος ήθελε να κάνει διάφορα πράγματα. Όμως ο πατέρας του του είχε γράψει πως“ουδείς Καποδίστριας έλειψε την τάξει”καλώντας τον να επιστρέψει και να κάνει το στρατιωτικό του. Θεωρούσε πως και ως Καποδίστριας δεν είχε δικαίωμα να μην έρθει να υπηρετήσει. Και βεβαίως γύρισε» θυμάται η κ. Δωροθέα Καποδίστρια.

Μπορείτε να μας τον «ζωντανέψετε»; Λένε ότι ήταν γοητευτικός με έντονο βλέμμα, οξυδερκής, καλός και αγαθός. Ο Γκαίτε έχει μιλήσει γι΄ αυτόν λέγοντας πως πίστευε ότι θα τους έκανε όλους τίμιους, όπως ήταν και ο ίδιος, ρωτώ και κοιτώ την Ναταλία, έχουμε αρχίσει πλέον μιλάμε στον ενικό, έπειτα από παρότρυνση της ίδιας.

«Το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια έχει κατατεθεί στην ιστορία και ο καθένας μπορεί να διακρίνει-κατά την κρίση του- τις ποιότητες του χαρακτήρα και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του ανδρός. Κατά τα άλλα, θα πρέπει να ήταν μικροκαμωμένος, με χαρακτηριστικό βλέμμα. Ήταν άνθρωπος ακέραιος, σεμνός, συγκεντρωμένος στο στόχο, επίμονος και μεθοδικός, απόλυτα αφοσιωμένος στα ιδανικά του και ουσιαστικά βαθιά θρησκευόμενος. Μέσα από αυτά τα χαρακτηριστικά, κρίνω πως σε καμιά περίπτωση δεν προσπαθούσε να επιβάλει την τιμιότητα, αλλά να εναρμονίζει τις διάφορες των συνεργατών του, εμπνέοντάς τους με το παράδειγμά του, να βγάζει και να προσφέρει ο καθένας τους, τον καλύτερο εαυτό του».

Ενόσω ζούσε στην Κέρκυρα, ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε ένα σοβαρό ατύχημα όταν έπεσε από το άλογό του, το οποίο αφήνιασε και έτρεχε ανεξέλεγκτο σέρνοντας τον ανήμπορο να αντιδράσει Ιωάννη, στην περιοχή της Ιεράς Μονής Πλατυτέρας. Τον έσωσε η έγκαιρη παρέμβαση του ιερέα της Μονής ο οποίος και τον περιέθαλψε. Θεωρήθηκε θαυματουργή η διάσωση του Ιωάννη Καποδίστρια από τους αγίους Τιμόθεο και Μαύρας, όπως απεικονίζεται στην εικόνα. Μετά το συμβάν και καθ'όλη τη διάρκεια της ζωής του διατήρησε ιδιαιτερα στενές σχέσεις με τη Μονή.
*Η εικόνα της αναπαράστασης ανήκει στην Ιερά Μονή Πλατυτέρας, Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας.

Κοιτώ και ζητώ από τον πατέρα της να μου πει για τις ιστορίες που ενδεχομένως να του αφηγούνταν για τον Κόντε οι γονείς του. Προσπαθώ να τον φανταστώ με σάρκα και οστά.

«Ήταν ο πόλεμος στη μέση, το σπίτι μου καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών το 1943, και μαζί ανεκτίμητης αξίας αρχεία και κειμήλια. Η οικογένεια σκόρπισε και δεν υπήρχε πολύ χρόνος για διαπαιδαγωγήσεις. Όμως θυμάμαι ακόμη ότι και στο γυμνάσιο μιλούσανε για τον Καποδίστρια την εποχή εκείνη και τον λέγανε “ο τύραννος που κατάργησε το Δημοκρατικό Σύνταγμα”, αντιγράφοντας “Κοραήδες” και λοιπούς και αισθανόμουν ότι ήμουν έξω απ΄όλα αυτά. Ήταν και οι εποχές τότε που δεν σου δινόταν η ευκαιρία να συλλογιστείς και να βγάλεις συμπέρασμα για να πεις τελικά αυτό είναι το αποτέλεσμα, μιλάμε για τότε που ήμασταν νέοι 17 – 18 ετών. Μετά, στις ΗΠΑ όταν σπούδαζα, οι Αμερικάνοι ούτε το όνομά μου δεν μπορούσαν να πουν σωστά. Δεν είχαν ιδέα για την ιστορία πίσω από αυτό» λέει ο απόγονός του, ο κ. Βιάρος Αυγουστίνος και προσθέτει: «Ξέρετε τι σπούδασε ο Ιωάννης Καποδίστριας; Γιατρός! Και το εξασκούσε δωρεάν». Mας θυμίζει δε πως έως την ηλικία των 21 είχε, εκτός από το πτυχίο του γιατρού, άλλα δύο πτυχία, αυτό της φιλοσοφίας και της νομικής.

Ο γιατρός των φτωχών.

«Πίστευε πως έχει ασυλία. Ακόμη και την ημέρα που δολοφονήθηκε, μπροστά στον Άγιο Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, αν και είχε πληροφορίες για επικείμενη επίθεση εναντίον του, ξεκίνησε να πάει στην εκκλησία εκείνη την Κυριακή γιατί βαθιά μέσα του θα πίστευε πως είχε άνωθεν προστασία. Θεωρούσε ότι δεν θα τον σταματούσε κάτι από το να πάει στην εκκλησία. Βέβαια πρέπει να πούμε πως ήταν και λίγο πεισματάρης... όχι λίγο, πολύ! Αυτό που θα έβαζε μέσα στο κεφάλι του, θα το πήγαινε μέχρι τέλους» προσθέτει.

Επίσης, απ΄ όσο γνωρίζω ήταν και τρομερά λιτός άνθρωπος, σχολιάζω.

«Ναι, έτσι είναι, λένε πως μια κότα την έτρωγε επί τέσσερις ημέρες. Στο μόνο που του έμοιασα» λέει αστειευόμενος ο κ. Βιάρος Αυγουστίνος Καποδίστριας και συνεχίζει με αυστηρό ύφος: «Ο Καποδίστριας μπήκε στην πολιτική πλούσιος και βγήκε φτωχός, ούτε μισθό πήρε, τίποτα, δεν του έμεινε τίποτα, τα έδωσε όλα και στο τέλος δολοφονήθηκε. Από τα κτήματα όπως σας είπα είχαν τη μισή Κέρκυρα και από αυτά μόνο ένα κτήμα έμεινε το οποίο διατηρεί η κόρη μου».

Ήταν το αγαπημένο του...

«Ναι, ήταν το αγαπημένο του. Γιατί είχε νερό και άρα εύφορο έδαφος. Μάλιστα έγραφε στον πατέρα του, από τη Ρωσία, πως να το φροντίζουν, καθώς όταν θα τελείωναν οι υποχρεώσεις του προς τη πατρίδα, θα επέστρεφε εκεί για να κλείσει τα μάτια του. Να κρατούν το δρόμο, από το σπίτι προς τη θάλασσα καθαρό, για να κατεβαίνει με τη βακτηρία του, έλεγε» μας αναφέρει η κ. Δωροθέα Καποδίστρια και εκφράζει πόσο ευτυχείς, είναι η ίδια και ο σύζύγος της, που η κόρη τους, αριστούχος απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, επέστρεψε εκεί, έδωσε αγώνα και κάνει τόσο ωραία πράγματα.

Η Ναταλία δουλεύει τη γη του προγόνου της και, παράλληλα με τη συγγραφή ή τη ζωγραφική, διδάσκει στο ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας.

Ο Καποδίστριας υποθήκευσε ολόκληρη τη μεγάλη ακίνητη πατρική περιουσία του στην Κέρκυρα και δαπάνησε όλα τα χρήματά του για να στηρίξει το νεοσυσταθέν κράτος. Ο ίδιος έζησε με τρόπο λιτό φέρνοντας τον εαυτό του και την υγεία του στα όρια. «... Ο γιατρός του είπε να βελτιώσει λίγο την τροφή του, ήταν επείγουσα ανάγκη για την υγεία του. Κι εκείνος απήντησε: Τότε μονάχα θα βελτιώσω την τροφή μου, όταν θα είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε ένα Ελληνόπουλο που να πεινάει ...» γράφουν οι ιστορικοί.

«Υπήρξαν στη συνέχεια και άλλοι πολιτικοί άνδρες που είχαν μπέσα σε ό,τι αφορά το κράτος και πως αυτό πρέπει να διαμορφωθεί για να ζήσει και δεν μιλάω μόνο για κορυφαίες προσωπικότητες, αλλά και σε πιο χαμηλά κλιμάκια. Υπήρξαν πολιτικοί που υπηρέτησαν την πατρίδα τους, την Ελλάδα, και πέθαναν στην ψάθα, δεν είχαν λεφτά ούτε για την κηδεία τους.
Σήμερα όμως ακούμε μόνο για σκάνδαλα και πως όσοι μπαίνουν στον πολιτικό στίβο βγαίνουν πλουσιότεροι...» σχολιάζει ο κ. Βιάρος Αυγουστίνος Καποδίστριας.

Κάπου εδώ ξεκινούν οι μνήμες και έρχονται και άλλες ιστορίες. Την αρχή κάνει η κ. Δωροθέα Καποδίστρια

«Να σας πω μια ιστορία. Ο πατέρας της εγγονής μου είναι Ελβετός και την πήγε στο σπίτι που έζησε ο Καποδίστριας στην Ελβετία και είναι πλέον μουσείο. Είχε δει πρώτα την οδό Καποδίστρια και στη συνέχεια πήγαν στο οίκημα. Πρόκειται για ένα μικρό σπίτι με τρία έρμα δωματιάκια, το ένα ήταν για τον άνθρωπο που τον φρόντιζε, που του μαγείρευε, το άλλο ήταν το γραφείο που μελετούσε και το τρίτο ήταν ένα σπαρτιατικό δωμάτιο με ένα κρεβάτι όπου κοιμόταν. Η εγγονή μας το είδε λοιπόν και ξαφνιάστηκε εκφράζοντας την απορία της λέγοντας “σε τόσο μικρό σπίτι ζούσε;”. Αυτό που θέλω να πω είναι πως εάν είσαι εσύ έτσι, περιμένεις κάτι αντίστοιχο και από τους άλλους».

«Όπως λένε ο νεαρός ήταν πολύ ωραίος, όλοι οι Μαυρομιχαλαίοι ήταν όμορφοι. Ερχόμενο λοιπόν το παλικάρι από το Παρίσι, ντύθηκε και στολίστηκε για να ανταμώσει τον Καποδίστρια. “Τον εδέχθη ως πατέρας τον υιό” και του είπε πως δεν έπρεπε να είναι έτσι ντυμένος διότι δεν συνάδει με την κατάσταση του κόσμου μας, του λαού μας στην Ελλάδα.Βέβαια ο νεαρός δικαιολογήθηκε πως έβαλε τα καλά του για να τον τιμήσει. Ο Καποδίστριας το κατάλαβε και τον συμβούλευσε πως δεν χρειάζεται να το δείχνει με αυτόν τον τρόπο και έτσι έδωσε ένα μάθημα σε αυτόν τον νέο άνθρωπο. Φεύγοντας ο Γεώργιος είπε: “Σήμερον, ο Κυβερνήτης με έκανε να εντραπώ”. Ήταν αυστηρός με τον εαυτό του, λιτός και αυτό που τον ενδιέφερε ήταν να παράγεται έργο».

«Το ελληνικόν έθνος σύγκειται εκ των ανθρώπων, οίτινες από αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν ομολογούντες την ορθόδοξον πίστιν και την γλώσσαν των πατέρων αυτών λαλούντες, και διέμειναν υπό την πνευματικήν ή κοσμικήν δικαιοδοσίαν της εκκλησίας των, όπου ποτέ της Τουρκίας και αν κατοικώσι...»

Με αφορμή τις σπουδές του στο εξωτερικό, αλλά και τη σταδιοδρομία του, θα ήθελα να μου πείτε πώς αντιλαμβανόταν την ελληνικότητά του. Πώς δεν «φράγκεψε» και πώς αντιλαμβανόταν τη συνέχεια του ελληνικού έθνους; Για παράδειγμα ο Κοραής πίστευε ότι ο ελληνισμός ήταν οιονεί νεκρός μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση και αναγεννάται στην ουσία μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Πρόκειται για μια άποψη που κυριαρχεί και σήμερα σε διάφορους κύκλους.

«Είναι λυπηρό, αλλά ο κόσμος δεν ξέρει, υπάρχουν πολλές παρανοήσεις. Κάποιοι πιστεύουν ότι επειδή ήταν υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας πως ήταν και από εκεί. Εγώ ρωτώ τον οποιοδήποτε Έλληνα, πόσα χρόνια πίσω μπορεί να πάει την οικογένειά του ως χριστιανός, ορθόδοξος, κάτοικος αυτού του χώρου; Πόσα χρόνια; Εκατό, διακόσια, τετρακόσια; Πόσα χρόνια χρειάζονται για να είσαι καθαρός Έλληνας;» απαντά με οργισμένο ύφος η κ. Δωροθέα Καποδίστρια και αμέσως παρεμβαίνει ο σύζυγός της, ενώ με την άκρη μου του ματιού μου βλέπω την Ναταλία να μας παρακολουθεί με βλέμμα όλο ζωντάνια, να τραβά ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του σπιτιού αρχίζοντας να ψάχνει.

«Οι Καποδιστραίοι ήρθαν το 1473 από την Ίστρια της Αδριατικής (Capo d'Istria – Ακρωτήριο Ίστρια), μιλάμε για την εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Επρόκειτο για σεβαστή οικογένεια αλλά για λόγους θρησκευτικούς έφυγαν προς τα Ιόνια και έκτοτε είναι και ορθόδοξοι. Η οικογένεια αισθάνονταν Έλληνες. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πάντα πίστευε πώς κάτι έπρεπε να κάνει για την Ελλάδα και άρχισε από τα Ιόνια νησιά που τα ήξερε και του ήταν πιο εύκολο και εκτιμούσε πως μπορούσε να αρχίσει από εκεί ο ξεσηκωμός... Μην ξεχνάτε πώς κάθε τόσο ερχόταν και κάποιος άλλος, οι Άγγλοι, οι Γάλλοι. Ο Ναπολέων ήρθε και έφυγε δυο τρεις φορές. Μόνο οι Τούρκοι δεν είχαν καταφέρει να πατήσουν το πόδι τους, αλλά με τους Βενετσιάνους είχαν περάσει πολλά οι Κερκυραίοι...».

Η Ναταλία παίρνει το λόγο από τον πατέρα της και συνεχίζουμε το διάλογο μεταξύ μας.

«Η άποψη του Καποδίστρια δεν συνάδει με εκείνη του Κοραή, σε ό,τι αφορά την πολιτισμική, γλωσσική, θρησκευτική αλλά και διοικητική ταυτότητα της Ελλάδας».

«Το ελληνικόν έθνος σύγκειται εκ των ανθρώπων, οίτινες από αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν ομολογούντες την ορθόδοξον πίστιν και την γλώσσαν των πατέρων αυτών λαλούντες, και διέμειναν υπό την πνευματικήν ή κοσμικήν δικαιοδοσίαν της εκκλησίας των, όπου ποτέ της Τουρκίας και αν κατοικώσι. Ποία όρια η Ελλάς επέβαλεν εις την γεωγραφικήν έκτασιν της; Τα όρια της Ελλάδος από τεσσάρων μεν αιώνων διεγράφησαν υπό δικαιωμάτων, τα οποία ούτε ο χρόνος, ούτε αι πολύμορφοι συμφοραί, ούτε η δορυκτησία, ουδέποτε ίσχυσαν να παραγράψωσι διεγράφησαν δε από το 1821 δια το αίματος το χυθέντος εις τας σφαγάς των Κυδωνίων, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρρών, το Μεσολογγίου, και εις τας πολυαρίθμους ναυμαχίας τε και πεζομαχίας εν αις εδοξάσθη το γενναίον τούτο έθνος.

Ορμόμενοι εκ τούτων των γεγονότων, άτινα υπερίστανται της ιστορίας της Ελλάδος, και τον ήδη επταετή αυτής αγώνα επιχαρακτηρίζουσιν ευκόλως καταπειθόμεθα ότι ούτε περιφιλοδοξία, ούτε κερδομανία, αλλά χρέος ιερόν και απαραβίαστον θέλει εντάξει δια παντός την Ελλάδα να συστείλει όσον το ολιγώτερον τα όρια της χώρας αυτής.

Και αν δε το χρέους τούτου το αίσθημα σιγήση ενόπιων επικρατεστέρων αποθεωρήσων, οι Έλληνες δικαίω τω λόγω δύναται να ερωτήσωσιν εαυτούς, άραγε χάριν της ειρήνης αι μεσίτριαι Αυλαί τους αναγκάζουσι να εγκαταλείψωσιν επί πολλούς των ομογενών των υπό τον Μεωμεθανικόν ζυγόν!...» (Ι. Χιώτης, Ιστορία του Ιονίου Κράτους).

Μιλήστε μου λίγο για την πολιτική του ευφυΐα και διορατικότητα. Όλοι ξέρουμε για το ρόλο που έπαιξε στην Ελβετία, αλλά υπάρχουν πολλά που δεν είναι γνωστά για το ρόλο του στη διεθνή πολιτική σκηνή. Διάβαζα πρόσφατα ότι ο Καποδίστριας επιχειρούσε να λύσει το ζήτημα της εξόδου της Ρωσίας προς τις «θερμές θάλασσες», συνδέοντάς την άρρηκτα με τα ελληνικά συμφέροντα μέσω των Επτανήσων. Δύο αιώνες αργότερα αυτό το σχέδιο θα παραμείνει άπιαστο για Έλληνες και Ρώσους (1821 Η Παλιγεννεσία, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις).

«Η πολιτική ευφυΐα και διορατικότητα μαζί με την σπάνια διπλωματική του δεινότητα, έφεραν τον Καποδίστρια σε ρόλο πρωταγωνιστικό, στα γεγονότα και τις παγκόσμιες εξελίξεις της εποχής του. Θεωρώ όμως, πως δεν θα πρέπει να συγχέουμε την διεθνή του δράση με την συγκέντρωση του στα συμφέροντα και τους αγώνες του λαού της Ελλάδας.
Αξίζει να αναφέρουμε τα λόγια του προς τον Τσάρο Αλέξανδρο:
«Μεγαλειότατε, ουδέποτε θα γίνω υπήκοός σας, αλλά μόνον υπάλληλός Σας», «... Είμαι Έλλην και θα μείνω Έλλην για πάντα».
Αλλά και εκείνα τον Ιούνιο το 1822, πάλι προς τον Τσάρο Αλέξανδρο:
«...Μεγαλειότατε, εντίμως σας δηλώνω ότι οσάκις ευρεθώ προ το τραγικού διλήμματος να υποστηρίξω τα συμφέροντα της σκλαβωμένης πατρίδος μου ή τα συμφέροντα της αχανούς αυτοκρατορίας σας, δεν θα διστάσω ούτε στιγμή. Θα τεθώ με το μέρος της πατρίδος μου...Θα ήταν εκ μέρους μου αχαριστία, θα παρέβαινα τα καθήκοντά μου προς τη γην που με γέννησε, εάν, προκειμένου να απαλλαγώ από τις πιέσεις που θα μου έκαναν, θεωρούσα τον εαυτό μου ξένον προς την Ελλάδα. Αισθάνομαι όμως τον εαυτό μου ανίκανον για μια τέτοια θυσία!... Θα ευρίσκομαι σε συνεχή επικοινωνία μαζί τους, θα τους βοηθώ!...».Η παρουσία της Ρωσίας στα Ιόνια νησιά προϋπάρχει της αφίξεως του Καποδίστρια στη Ρωσία. Έτσι την παρουσία των Ρώσων στα Ιόνια με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης το 1800 δεν μπορούμε να την αποδώσουμε στον Ιωάννη Καποδίστρια. Όπως επίσης και στην παράδοση των Ιονίων στον Ναπολέοντα, στα 1807 με τη Συνθήκη το Τιλσίτ, δεν έχει συμβάλει ο Καποδίστριας.

Εν τω μεταξύ κυριαρχεί ακόμα μια σχετική σύγχυση γύρω από την ιδεολογική συγκρότηση και τις πεποιθήσεις του και έχουν αναπτυχθεί έντονες ιδεολογικές διαμάχες σχετικά με την ιδεολογική του φυσιογνωμία. Για παράδειγμα, στην παλαιότερη ιστοριογραφία της Αριστεράς ο Καποδίστριας αντιμετωπίζεται ως ένας αντιδραστικός ευγενής και αυταρχικός κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ο Βελουχιώτης υποστήριζε ότι «Οι Γλύξμπουργκ... και ο Καποδίστριας, τον οποίο κατήγγειλε ως έναν αυταρχικό ξένο τύραννο που διέφθειρε τους Έλληνες και στέρησε τον ελληνικό λαό από την ανεξαρτησία για την οποία είχε πολεμήσει» ( 1821 Η Παλιγεννεσία, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις).

«Δυστυχώς δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι γνωρίζουμε πλήρως τη ζωή και τη δράση του. Σε αυτή την κατεύθυνση θα ήταν χρήσιμο, αν οι κατά καιρούς σκέψεις για τη δημιουργία μιας ψηφιοποιημένης καταγραφής των ανά τον κόσμο αρχείων ευοδωνόταν. Η αμφισβήτηση του έργου του Καποδίστρια δεν περιορίζεται μόνον στο χώρο της Αριστεράς. Κρίνω πως η αντικειμενική προσέγγιση της Ιστορίας και του έργου το Καποδίστρια είναι χρέος πέρα από Ιδεολογίες. Σε αυτή την κατεύθυνση ο Φωτιάδης –ιστορικό στέλεχος και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής- διατηρεί μια φιλικότερη προς την αλήθεια άποψη, σε σχέση με τον Κορδάτο».

Ωστόσο γιατί κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Καποδίστριας ήταν δυνάστης και ελιτιστής; Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα του χαρακτήρα του που μαρτυρούν το αντίθετο;

«Η βαθιά χριστιανική ορθόδοξη πίστη του, η αγάπη του στον απλό άνθρωπο, η προσπάθειά του για το μοίρασμα των γαιών προς τους ακτήμονες, η άρνησή του να αποδεχθεί την στέρηση ψήφου σε ακτήμονες και ετερόχθονες, είναι δείγμα του Καποδιστριακού ήθους.
Εάν ο Καποδίστριας στην συνείδηση του λαού και στη καθημερινή του επικοινωνία ήταν ο μπάρμπα-Γιάννης, όντως αξίζει να απαντήσουμε γιατί κάποιοι επεχείρησαν να τον παρουσιάσουν ως δυνάστη. Η βασικότερη απάντηση στο γιατί, κατά τη γνώμη μου, προέρχεται από όσους θέλουν να ερμηνεύσουν και να δικαιολογήσουν τη δολοφονία του ως ελληνική και μόνον υπόθεση, ως αντίσταση στον αυταρχισμό του και βεντέτα. Αυτός ο αποπροσανατολισμός από τα καίρια αίτια της δολοφονίας του αφορά στα γεωγραφικά και πολιτισμικά σύνορα της Ελλάδας που ήθελε ο Καποδίστριας».

Η μητέρα της Ναταλίας παρεμβαίνει και υποστηρίζει πως πίσω από τη δολοφονία του Κυβερνήτη υπήρχε ξένος δάκτυλος, ο οποίος βρήκε πρόσφορο έδαφος. «Πιστεύω ότι δικαιολογημένα όλες οι μεγάλες οικογένειες που πολέμησαν πίστευαν ότι τώρα πλέον έπρεπε να μπουν και αυτοί στα πράγματα, πρέπει κάπως να θερίσουν τους κόπους τους, αλλά ο Καποδίστριας δεν το έβλεπε έτσι. Βέβαια πήραν όλοι τα οφίκιά τους, αλλά λεφτά δεν υπήρχαν, τι να έκανε ο Κυβερνήτης, δεν μπορεί να πει κανείς ότι τα κράτησε για τον εαυτό του όταν ο ίδιος ζούσε σαν καλόγερος και δεν έπαιρνε μια;» λέει και επιβεβαιώνει ότι
ο φάκελος της υποθέσεως «Καποδίστρια» που υπάρχει στα βρετανικά αρχεία του Foreign Office μέχρι και σήμερα δεν έχει ανοίξει και θεωρείται απόρρητος.

«Είναι απορίας άξιον γιατί έχει οριστεί, σε διεθνές επίπεδο, ο χρόνος που τέτοιου είδους υποθέσεις «ανοίγουν» έτσι ώστε όλοι οι μελετητές να μπορούν να έχουν πρόσβαση. Όπως και να έχει ο Καποδίστριας όχι μόνο έθεσε τις βάσεις για τη διοικητική διάρθρωση του ελληνικού κράτους, αλλά πέτυχε με βούλες και υπογραφές τη διεύρυνση του ελληνικού κράτους που τότε οι ξένες δυνάμεις το είχαν προσδιορίσει στην Αττική και στα νησιά του Αργοσαρωνικού» επισημαίνει.

Δημοκράτης

Η κυρία Καποδίστρια επανέρχεται όσον αφορά στις κατηγορίες ότι ο Κυβερνήτης ήταν αριστοκράτης, τύραννος και ελιτιστής: «Ψάχνοντας και διαβάζοντας βρήκα κάτι. Είπε σε κάποιον φίλο του που του έλεγε πως ο κόσμος λέει ότι επειδή είναι αριστοκράτης δεν καταλαβαίνει τον πόνο των ξεσηκωμένων Ελλήνων: "Άκου να δεις εγώ μεγάλωσα κάτω από τη βενετσιάνικη αριστοκρατία. Πόσο νομίζεις ότι εγώ μπορώ να συμπαθώ τους αριστοκράτες”. Επίσης σε κάποια επιστολή του στην Ρωξάνδρα Στούρτζα γράφει: “Γνωρίζετε άλλωστε ότι το πρόσωπον του δημοκράτου δύναμαι να υποδυθώ ευκολότερον, διότι είναι το ιδικόν μου πρόσωπον”. (Εκείνη την εποχή ήταν “ο έξω από εδώ” όποιος δήλωνε Δημοκράτης). Για την εποχή του, λοιπόν ήταν Δημοκράτης».

«Ούτε δυνάστης ήταν, ούτε ελιτιστής» συμπληρώνει ο κ. Καποδίστριας και του θυμίζω την περίφημη εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού, στην οποία είχε συμμετάσχει πριν από χρόνια και τη συνάντησή του με έναν από τους απογόνους των Μαυρομιχαλέων, τον Γερμανό Μαυρομιχάλη ο οποίος ήταν και ο φύλακας των οστών της οικογένειας.

«Ναι και θυμάμαι πως εξακολουθούσε να αποκαλεί τον Καποδίστρια τύραννο. Εγώ του είπα άντε να δώσουμε τα χέρια ύστερα από 200 χρόνια και αρνήθηκε. Αφού τότε σοκαρίστηκε και ο Φρέντυ Γερμανός. Το έφερε βαρέως, τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη τον λιντσάρισαν αμέσως μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη και τον Γεώργιο τον πέρασαν από δίκη και τον εκτέλεσαν λίγες ημέρες αργότερα. Μετά από τόσους νεκρούς που είχανε στην Επανάσταση, έπειτα από τόσα που δώσανε στον αγώνα, αμαυρώθηκε η οικογένεια, αλλά να μην δώσεις το χέρι...».

Στα περί τυράννου και ελιτιστή, αναφέρω κάτι προς υπεράσπισή του που δεν είναι γνωστό σε πολλούς, σχετικά με τους αγώνες του Ιωάννη Καποδίστρια για την απελευθέρωση των μαύρων.

«Στο συνέδριο της Βιέννης, με την πρωτοβουλία και τις προτάσεις του Καποδίστρια, οι σύνεδροι διακήρυξαν ότι το εμπόριο των Νέγρων ήταν “contraire aux lois de l' humanite et de la morale publique”»

Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει και ο 84χρονος σήμερα απόγονος του Κυβερνήτη και προσθέτει ακόμη μια άγνωστη λεπτομέρεια λέγοντας πως και ο αδελφός του Κυβερνήτη, ο Γεώργιος, πέθανε από χολέρα που κόλλησε στην Αίγυπτο. Όπως μας λέει «κύριο μέλημα του Γεωργίου Καποδίστρια ήταν να πηγαίνει με ότι οικονομίες είχε στην Αίγυπτο όπου γίνονταν τα μεγάλα σκλαβοπάζαρα και ελευθέρωνε Έλληνες κρατούμενους.Στο τέλος αρρώστησε, γιατί όπου μαζεύονται πολλοί υπάρχει και αρρώστια και τελικά πέθανε στα 38 του ο προπάππους μου. Είναι και αυτό ένα παράδειγμα πως όλη η οικογένεια είχε μέλημα πως να βοηθήσει. Ξόδεψε μια περιουσία για να πηγαίνει στην Αίγυπτο και να ελευθερώνει Έλληνες και τους έφερνε πίσω στην Ελλάδα και ο Βιάρος, αλλά και ο Αυγουστίνος ασχολήθηκαν πάρα πολύ με αυτό το ζήτημα».

Αυτός ο κορυφαίος Έλληνας πολιτικός και διπλωμάτης βρίσκεται στον πιο ευαίσθητο παγκοσμίως ιστορικό χώρο, το 1801 και σε ηλικία 25 ετών έχει γίνει ένας από τους δύο διοικητές της Ιονίου Πολιτείας, το 1803 διορίστηκε Γραμματέας της Επικράτειας και τον Μάρτιο του 1807 εστάλη στη Λευκάδα, την οποία απειλούσε με κατάληψη ο Αλή Πασάς με στόχο να αναδιοργανώσει την άμυνα του νησιού. Εκεί γνωρίστηκε με τους οπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Ανδρούτσο και Μπότσαρη, που αργότερα θα πρωτοστατούσαν στην Επανάσταση του 1821. «Εκεί γνωρίζεται με την Επανάσταση...Η αποστολή αυτή θα σφράγιζε ισόβια την μοίρα του» ((Ιωάννης Καποδίστριας – Ο Άνθρωπος – Ο Διπλωμάτης 1800 -1828 Ελένη Ε. Κούκκου).

Συμφωνείτε ότι η σύναξη της Λευκάδας τον φέρνει στο ιστορικό προσκήνιο όχι μόνο ως ηγέτη των Επτανησίων, αλλά όλων των Ελλήνων και ότι εκεί άλλαξε οριστικά η οπτική του προς μια πανεθνική απελευθερωτική κατεύθυνση;

«Δεν αλλάζει η οπτική του, αντίθετα αποκαλύπτεται και θεμελιώνεται η σχέση του με ολόκληρο τον κόσμο των αρματωλών και των κλεφτών.

Σε απόσπασμα από το βιβλίο του Ιωάννη Φιλήμονα, «Φιλική Εταιρεία» αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Από της νεαράς του ηλικίας ο Καποδίστριας απέβλεπεν εις τον μέγαν και ιερόν σκοπόν της Ελευθερίας της Ελλάδος. ...Εις την έμμεσον προσπάθεια του Καποδίστρια χρεωστείται κυρίως ο αναφερόμενος σχηματισμός των Ελληνικών Σωμάτων, μισθοδοτούμενων από την ιδίαν Επατάνησον. Δια μερικόν καιρόν διεύθυνε και τη διοίκησιν τούτων, συνδέσας με τους ανωτέρους Αξιωματικούς των Έλληνας σχέσεις τας πλέον στενάς και τας πλέον ωφέλιμους δια το μέλλον της Πατρίδος. Η οικία του ήτο το πανδοχείον όλων των εθελοντών και προσφύγων Πολεμικών της Ρούμελης και της Πελοποννήσου. Τοιουτοτρόπως απεκαθίστατο η Επτάνησος η μόνη εστία, όθε έμελλε να ενεργηθή βαθμιδόν και ωρίμος ο πόλεμος όλης της Ελλάδος...» απαντά η Ναταλία.

«Δεν πιστεύω πως εκεί συνειδητοποίησε κάτι ο Ιωάννης Καποδίστριας, το αντίθετο θα έλεγα. Εκεί συνέβη μια στροφή για όλους τους άλλους που κατάλαβαν ότι επρόκειτο για μια ηγετική μορφή» λέει η μητέρα της.

«...Το μεσημέρι παρέθεσα γεύμα σε όλους που θύμιζε τα συμπόσια των ηρώων, που περιγράφει ο Όμηρος» γράφει σε αναφορά του ο Καποδίστριας στις 20 Ιουλίου και εκφράζεται για πως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί “ο γνήσιος ηρωισμος αυτών των ανθρώπων, που είναι άφθαστοι σε ψυχική αντοχή, σε ικανότητα να υποφέρουν και την πιο μεγάλη στέρηση και σε ακατάβλητη επιμονή σε ό, τι αναλάβουν». ((Ιωάννης Καποδίστριας – Ο Άνθρωπος – Ο Διπλωμάτης 1800 -1828 Ελένη Ε. Κούκκου).
«...Επικεφαλής της τραπέζης εκάθισεν ο Καποδίστριας, εγερθείς δε πριν ή αποχωρισθώσιν, προέπιεν υπέρ της ανεξαρτησίας της ελληνικής φυλής. Επί τη προπόσει ταύτη οι γενναίοι της ελληνικής τιμής πρόμαχοι σύραντες τα ξίφη ώμοσαν ν΄αποθάνωση μαχόμενοι υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» γράφει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ( 1821 Η Παλιγεννεσία, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις).

Ρωτώ την Ναταλία εάν συμφωνεί με την τοποθέτηση ότι ο Καποδίστριας ήταν ο «ελλείπων κρίκος» της Φιλικής Εταιρείας και της ελληνικής επανάστασης και παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο «1821 Η Παλιγεννεσία»:«Η απουσία κατά την προετοιμασία και στα πρώτα στάδια του αγώνα – αντανάκλαση του διάσπαρτου και όχι ακόμα ενιαίου χαρακτήρα του ελληνισμού- θα γίνει οδυνηρά αισθητή. Ήταν ίσως ο μόνος που θα μπορούσε να επιβάλει την ενότητα των Ελλήνων. Ωστόσο η παρέμβαση του ακόμα και στην τελική φάση της Επανάστασης υπήρξε καθοριστική για τη διάσωσή του, έστω και κουτσουρεμένου, νεοσύστατου κράτους».

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ως στενός σύμβουλος του Αλέξανδρου Α’, μετέχει στη διπλωματική αποστολή της Ρωσίας στο Συνέδριο της Βιέννης που αναδιάταξε τα όρια των ευρωπαϊκών κρατών. Παράλληλα υπογράφει εξ ονόματος της Ρωσίας τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων, με την οποία τα Ιόνια Νησιά γίνονται αυτόνομο κρατίδιο υπό την προστασία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
*Χαλκογραφία της προτομής του Ιωάννη Καποδίστρια από τον Γεράσιμο Πιτζαμάνο. Αντίτυπο της χαλκογραφίας σήμερα ανήκει στη συλλογή του Μουσείου Καποδίστρια.

«Επιτρέψατέ μου να μην συμφωνήσω με τη θέση σας περί "εκλιπόντος κρίκου"και περί "αντανάκλασης του διάσπαρτου και όχι ακόμα ενιαίου χαρακτήρα του ελληνισμού". Συγκεκριμένα, και καθώς θίγετε ένα ζήτημα σύνθετο και βαθύ, θα ήθελα απλά να αναφέρω απόσπασμα από την Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, του Βρετανού Sir Thomas Gordon (Τόμος 1 /σελ. 42-46). «Ο Ι. Καποδίστριας ίδρυσε την επ’ ονόματι των Φιλομούσων ευργετικήν εταιρείαν επί του δεδηλωμένου σκοπού της εν Ελλάδι διαδόσεως των γραμμάτων υπό την προστασίαν Βασιλέων και ηγεμόνων. Γιγνώσκων δε καλώς το σημείο εις ο θα κατηυθήνετο το τοιούτον ίδρυμα απέσχεν έπειτα της από το εμφανούς επιτηρήσεως αυτού, παρακολουθών την πρόοδον. Ουδ’ εβράδυνεν εικός να επέλθει η ολοσχερής αυτού μεταμόρφωσις εις Φιλικήν Εταιρείαν. Αφού δε από του στελέχους της Εταιρείας των Φιλομούσων ανεφύη της Φιλικής ο γενναίος βλαστός, η πρώτη ήρξατο να καταπίπτει ταχέως έως ου περί τα μέσα το 1817 εξέλιπε εν Μονάχω...».

Το 1814 με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας θα δημιουργηθεί και η Φιλόμουσος. «Η Εταιρεία Φιλομούσων χωρίς να προκαλεί άμεσες αντιδράσεις, μπορούσε να διαφωτίζει την κοινή ευρωπαϊκή γνώμη για τις συνθήκες διαβίωσης του ελληνικού λαού, ανέλαβε τη διάδοση της παιδείας και του πνευματικού πολιτισμού και διενεργούσε εράνους για να σπουδάζουν οι Έλληνες στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια» ( 1821 Η Παλιγεννεσία, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις).

Ήταν στραβή η ιδέα του να ζήσει ο λαός, να φάει, να δουλέψει τη γη και να έχει και ένα εισόδημα; Παραγωγική ανασυγκρότηση. Από πού θα άρχιζε, από το πανεπιστήμιο;».

Η κ. Δωροθέα Καποδίστια υπογραμμίζει τη σημασία που έδινε ο Καποδίστριας στην παιδεία. Με το ζήτημα αυτό, λέει ασχολήθηκε πολύ και ενώ ήταν στην Ελβετία όπου έγινε φίλος με τον μεγάλο και πρωτοπόρο παιδαγωγό τον Πεσταλότσι. Ήθελε να αρχίσει με τα δημοτικά στην ύπαιθρο χώρα, όπου οι γονείς ήτανε αγρότες, να μάθουν τα παιδιά τη γλώσσα και τη γραφή, αλλά και τις νέες μεθόδους καλλιέργειας. Αλλά τον ψέξανε και γι'αυτό. Στόχος του ήταν να γίνουν οι Έλληνες αυτάρκεις, όχι μόνο η γλώσσα, αλλά να έχουν και δουλειά στα χέρια τους η οποία θα όχι μόνο θα τους έδινε τροφή για να ζήσουν, αλλά θα βοηθούσε και τη χώρα να σταθεί στα πόδια της. Ήμαστε με το χέρι τεντωμένο, επαίτες, μια ζωή. Δεν νομίζετε ότι εξακολουθεί να είναι επίκαιρο; Όμως δεν ήταν λίγοι αυτοί που την ιδέα του την εξέλαβαν διαφορετικά λέγοντας του “δηλαδή μια ζωή αγρότες μας βλέπεις;”. Ήταν στραβή η ιδέα του να ζήσει ο λαός, να φάει, να δουλέψει τη γη και να έχει και ένα εισόδημα. Παραγωγική ανασυγκρότηση. Από πού θα άρχιζε, από το πανεπιστήμιο;».

Τελικά κατάφερε και διεθνοποίησε το ελληνικό ζήτημα ο Καποδίστριας; Τι θα μπορούσαν να διδαχθούν οι πολιτικοί μας σήμερα από το όραμά του;

«Ο Καποδίστριας δεν διεθνοποίησε το ελληνικό ζήτημα», σπεύδει να απαντήσει η Ναταλία. «Αυτό βρίσκεται και βρισκόταν στον πυρήνα του Ανατολικού ζητήματος. Ο Καποδίστριας απλά επεδίωξε μια συμφέρουσα για Ελλάδα και την Ευρώπη λύση σε αυτό. Πιθανά να μπορούσαν να εμπνεύσουν τους πολιτικούς μας σήμερα, τα ακόλουθα θραύσματα λόγων του Καποδίστρια»:

"...Ελπίζω ότι όσοι εξ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μεθ’ εμού ότι, εις τας παρούσας περιπτώσεις, όσοι ευρίσκονται εις δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγως με τον βαθμό του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν της...".
«Εφ´ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω, αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην πενίαν.»
«Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύση εις την καρδίαν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό. Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης.» .

«Όσον αφορά στη διεθνοποίηση του ελληνικού ζητήματος τότε η Ευρώπη με τον Μπάιρον, με τους πίνακες του Ντελακρουά από τη σφαγή της Χίου, ταρακουνήθηκε συναισθηματικά. Όμως στα κλιμάκια που έπαιρναν τις αποφάσεις στα διεθνή συνέδρια αυτό ήταν δουλειά του Καποδίστρια» προσθέτει η μητέρα της, η κ. Δωροθέα Καποδίστρια.

Ο Καποδίστριας δίνει έναν σκληρό αγώνα, απέναντί του έχει την Ιερά Συμμαχία και τον ορκισμένο εχθρό του, τον καγκελάριο της Αυστρίας, τον Μέτερνιχ με τον οποίο ευθυγραμμίζεται ο τσάρος Αλέξανδρος ο Α΄. Όλες οι κινήσεις του παρακολουθούνται και από τις εκθέσεις των διάφορων πρακτόρων μαθαίνουμε σημαντικά πράγματα όσον αφορά στο όραμα του Καποδίστρια.

«Οι Αυστριακοί δεν πείσθηκαν ποτέ για τις αγαθές προθέσεις του ιδρυτή της Φιλομούσου Εταιρείας...η οποία επεκτάθηκε και στο Σέμλινο (Ζεμούν) όπου υπήρχε ισχυρή ελληνική παροικία. Ο ταγματάρχης της εθνοφρουράς, Ιωσήφ Τσέρβένγκα, σε έκθεσή του στις 16 Φεβρουαρίου 1816, παρουσιάζει τη δράση της Εταιρείας και όσα πληροφορήθηκε για τις προθέσεις του Καποδίστρια: “Εξ όσων μου λέγουν περί των σκοπών τους οποίους επιδιώκει ο κόμις Καποδίστριας δια της εν λόγω προσπάθειας η βάσις επί της οποίας θέλει να στηρίξει εκ νέου την ευτυχία και την δόξαν των συμπατριωτών του είναι η απόλυτος πολιτική αυτονομία της Ελλάδας. Η Ελλάς πρέπει κατά τον Καποδίστρια να κηρυχθεί ομόφωνος υφ΄όλων των Δυνάμεων χώρα αφιερωμένη αποκλειστικώς και μόνον εις τα επιστήμας και την διαφώτισιν του ανθρωπίνου γένους, το έδαφός της να κηρυχθή εκ των έξω απρόσβλητον,εσωτερικώς δε να κρατηθεί μακράν πάσης ξένης αναμίξεως. Κείμενη μεταξύ Ασίας και Ευρώπης ευκόλως θα κατανοή η Ελλάς το νόημα της μυστικοπαθούς ζωής της Ανατολής, ενώ από την άλλην πλευρά θα δέχεται το εκλεπτυσμένον πνεύμα των Ευρωπαίων δημιουργούσα κατ΄αυτόν τον τρόπον μια δι΄ολόκληρον την ανθρωπότητα σωτήριον ισορροπίαν”» ( 1821 Η Παλιγεννεσία, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις).

-«Η θέση αυτή του Καποδίστρια αποκαλύπτει την πεποίθησή του για την ιδιαιτερότητα της πολιτισμικής ταυτότητας του ελληνισμού. Ίσως σήμερα στο λυκόφως των ιδεολογιών και στο βαθμό που ως λαός αναγνωρίζουμε αυτήν την ιδιαιτερότητα, θα μπορούμε να την αξιοποιήσουμε», σχολιάζει η Ναταλία.

Υπάρχουν αναλογίες ανάμεσα σε εκείνη την εποχή και στην Ελλάδα της κρίσης; Μήπως ζούμε μια νέα φάση που θυμίζει αποικιοκρατία; Ρωτώ τη Ναταλία.

«Από την σύσταση της Ιονίου Πολιτείας (21 Μαρτίου 1800) μέχρι την δολοφονία του Κυβερνήτη (27 Σεπτεμβρίου 1831) η πατρίδα και ο λαός της αγωνίστηκε διεξοδικά ενάντια στην όποια παρουσία ξένων δυνάμεων στον τόπο, σε συνάρτηση με την ανάγκη για απόκτηση συνείδησης εθνικής ταυτότητας. Στις μέρες μας στην Ελλάδα, θεωρώ πως βιώνουμε μια σύγχρονης τεχνολογίας αποικιοκρατία. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να συγχέουμε τις δύο ιστορικές στιγμές. Η πρώτη είχε το χαρακτήρα από το σκοτάδι προς το φως, ενώ η σημερινή, από το σκοτάδι στα τάρταρα. Θέλω να πιστεύω πως θα ισχύσει το πως, όσο περισσότερο κάτω θα πας, τόσο ψηλότερα θα ανεβείς!».

Πιστεύετε ότι τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά σήμερα εάν δεν είχαν σκοτώσει τον Κυβερνήτη στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831; Τα φαντάσματα του παρελθόντος, η ανέχεια, η οξύτητα και η πόλωση θα μπορούσαν να έχουν εκλείψει;

«Ειδεχθέστερο έγκλημα της δολοφονίας του Κυβερνήτη, αποτελεί το συνεχές έγκλημα της δολοφονίας της παρακαταθήκης του, και της αμαύρωσης της προσφοράς και του έργου του.

«Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή

καθενός χαμογελάει, "πάρ'το", λέγοντας, "και συ".

Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θωριά·

μην το πιάστε, γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά.

Από στόμα οπού φθονάει, παλληκάρια, ας μην πωθεί,

πως το χέρι σας κτυπάει του αδελφού την κεφαλή.

Μην ειπούν στο στοχασμό τους τα ξένη έθνη αληθινά:

"Εάν μισούνται ανάμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά"».

Μία από τις μεγαλύτερες Μάχες του 1821 στα Βασιλικά Φθιώτιδας. Το πεδίο της ιστορικής σύγκρουσης, από ψηλά. Η στρατηγική που ακολούθησαν οι λιγότεροι σε αριθμό, Έλληνες.

Βρισκόμαστε στον πέμπτο μήνα από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης, τον Αύγουστο του 1821.

Μέχρι τότε, οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να καταπνίξουν την επανάσταση στη Μακεδονία, αλλά όχι στην κεντρική Ελλάδα. Με μάχες στην Αλαμάνα (23 Απριλίου 1821) ο Αθανάσιος Διάκος, στο Χάνι της Γραβιάς (8 Μαΐου) ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και στα Βρυσάκια της Εύβοιας (15 Ιουλίου) ο Αγγελής Γοβγίνας, προσπάθησαν να ανακόψουν την κάθοδο των Τούρκων στην Πελοπόννησο και κατόρθωσαν να τους καθηλώσουν στη Βοιωτία, όπου περίμεναν ενισχύσεις.

Τον Αύγουστο του 1821 οι Τούρκοι οργάνωσαν νέα, ενισχυμένη εκστρατεία κατά της Πελοποννήσου. Μια δύναμη από 8.000 ενόπλους – οι περισσότεροι έφιπποι – και πλήθος άμαξες φορτωμένες με εφόδια, με επικεφαλής το γνωστό από την εκστρατεία της Χαλκιδικής Μπεϊράν πασά, ως αντιστράτηγο, και τους Μεμίς πασά, Σαχίν Αλή πασά και Χατζή Μπεκίρ πασά, κατέβηκε από τη Λάρισα και στρατοπέδευσε στο Ζητούνι (Λαμία), ενώ μία άλλη από 4.000 άνδρες με επικεφαλής τον Μαχμούτ πα­σά της Δράμας στρατοπέδευσε στον Δομοκό. Σχέδιο των Τούρκων ήταν οι δυνάμεις αυτές, αφού ενωθούν με τις δυνάμεις του Κιοσέτ Μεχμέτ πασά και του Ομέρ Βρυώνη, να προελάσουν στην Πελοπόννησο και να λύσουν την πολιορκία της Τριπολιτσάς.

Την είδηση για την άφιξη της τουρκικής στρατιάς στη Λαμία μετέφερε στους Έλληνες οπλαρχηγούς ο Γιάννης Δυοβουνιώτης.

Ο σχεδιασμός της μεγάλης μάχης

Το μεγάλο ζήτημα που τέθηκε στη σύσκεψη των οπλαρχηγών στο Ρεγγίνι Λοκρίδας στις 16 Αυγούστου, ήταν το δρομολόγιο που θα ακολουθούσε η τουρκική στρατιά στην κάθοδό της προς τη Βοιωτία.

Η μια διαδρομή ήταν μέσω της  Μενδενίτσας και του όρους "Καλλίδρομο". Αυτή η διάβαση ήταν απόκρημνη και δύσβατη.

Η δεύτερη διαδρομή περνούσε πίσω από τα σημερινά Καμμένα Βούρλα και τον Αγ. Κωνσταντίνο από μια δασώδη κοιλάδα, στη συνέχεια από τη στενή διάβαση των Βασιλικών, και κατέληγε στην Λιβαδειά.

Οι οπλαρχηγοί με επικεφαλής το Γ. Γκούρα (πρώην πρωτοπαλίκαρο και μετέπειτα διώκτης του Ανδρούτσου) υποστήριξαν ότι έπρεπε να οργανωθεί άμυνα στην πρώτη διαδρομή, στα στενά της Φοντάνας.

Ο Γιάννης Δυοβουνιώτης όμως, εξαιρετικά έμπειρος και γνώστης της περιοχής υποστήριξε ορθά, ότι οι Τούρκοι θα περάσουν από τα στενά των Βασιλικών καθώς οι άμαξες και τα δυσκίνητα εφόδια που μετέφεραν, δεν θα μπορούσαν να περάσουν από τα στενά της Φοντάνας.

Έτσι άφησαν μόνο 200 άνδρες στη Φοντάνα και κινήθηκαν προς την κοιλάδα των Βασιλικών.

Δείτε από ψηλά τα στενά, την κοιλάδα και το πεδίο της μάχης στο εντυπωσιακό βίντεο του haanity:

Οι δυνάμεις των Ελλήνων, περίπου 1.600 άνδρες, τοποθετήθηκαν σύμφωνα με το σχέδιο του Δυοβουνιώτη – ο οποίος ορίστηκε και αρχηγός - ως εξής: Στο πυκνό δάσος στην είσοδο της διάβασης ο Δυοβουνιώτης, στο εσωτερικό δεξιά ο Αντώνης Κοντοσόπουλος και αριστερά ο Κομνάς Τράκας, ο Κώστας Καλύβας και ο Κώστας Μπίτης και στην έξοδο της διάβασης ο Γκούρας, ο Πανουργιάς και ο γιος του αρχηγού, ο Γιώργος Δυοβουνιώτης – στον οποίο οφείλουμε και περιγραφή της μάχης – ενώ 200 άνδρες υπό τον Παπαντρέα στάλθηκαν στη διάβαση της Φοντάνας.

Συνολικά παρατάχθηκαν 1.600 Έλληνες έναντι 8.000 Τούρκων.

Στις 26 Αυγούστου 1821 το τουρκικό ιππικό δύναμης δύο χιλιάδων που είχε σταλεί προς αναγνώριση του στενωπού αποδεκατίστηκε. Δύο μέρες αργότερα, στις 28 Αυγούστου ο Μπεϋράν Πασάς κινήθηκε με όλο του τον στρατό προς τα στενά των Βασιλικών και επιτέθηκε στους άνδρες του Κοντοσόπουλου.

1821: Εκεί όπου 8.000 Τούρκοι κατατροπώθηκαν από 1.600 Έλληνες

"Έφθασεν ο Οδυσσεύς"

Όπως καταγράφει η ιστορικός, Αικατερίνη Φλεριανού, οι Τούρκοι, μόλις έφθασαν στην είσοδο των στενών, άρχισαν τους κανονιοβολισμούς και ύστερα έπεσαν πάνω στους άνδρες του Κοντοσόπουλου και του Καλύβα, τους οποίους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν, όπως και τις δυνάμεις του Γκούρα, που είχε προστρέξει σε βοήθεια. Ο Γκούρας και οι άλλοι οπλαρχηγοί οχυρώθηκαν σε ένα ερημοκλήσι και εκεί αντέταξαν άμυνα. Σε λίγο έφθασαν και 250 Λιβαδίτες με αρχηγούς τους Βασίλη Μπούσγο, Γιάννη Λάππα και Μήτρο Τριανταφυλλίνα, που έδωσαν νέα τροπή στη μάχη.

Με την κραυγή "Έφθασεν ο Οδυσσεύς", ο Γκούρας διέταξε γενική επίθεση, ενώ ο ίδιος μαζί με τον Ρούκη έκαναν κυκλωτικό ελιγμό και βρέθηκαν στα νώτα του εχθρού, ο οποίος, όμως, είχε προσβληθεί και από τους άνδρες του Δυοβουνιώτη, που ενέδρευαν στο δάσος, αλλά και από τις δυνάμεις του Παπαντρέα, που είχαν σπεύσει από τη Φο­ντάνα. Η μάχη ήταν σφοδρή και, επειδή η τοποθεσία ήταν στενή και δεν μπορούσαν να αναπτυχθούν οι πεζοί ούτε και να δράσει το ιππικό του Μπεϊράν πασά, οι Τούρκοι πανικοβλήθηκαν και βαλλόμενοι από όλες τις πλευρές υπέστησαν βαριές απώλειες.

Οι Έλληνες πολεμούσαν λυσσαλέα κατά των Τούρκων και με τη δύση του ηλίου οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή προς την Πλατανιά (σημερινή Σκάρφεια), αφήνοντας στο πεδίο της μάχης εκατοντάδες νεκρούς και 1.500 τραυματίες. Μεταξύ των νεκρών βρίσκονταν και ο Μεμίς Πασάς, τον οποίο σκότωσε ιδιοχείρως ο Γκούρας.

Γράφει ο Μακρυγιάννης:

"Ξαγόρασαν όλοι αυτείνοι οι γενναίοι άντρες το αίμα του συναγωνιστού τους περίφημου Διά­κου... πατρίς, να μακαρίζης όλους τους Έλληνες, ότι θυσιάστηκαν δια σένα να σ'αναστηθούνε, να ξαναειπωθής άλλη μίαν φορά ελεύθερη πατρίδα, όπου ήσουνε χαμένη και σβυσμένη από τον κατάλογον των εθνών.....να θυμάσαι και να λαμπρύνης εκείνους οπού λυωσανε τόση Τουρκιά και πασσάδες εις τα Βασιλικά".

Ήταν τόσα πολλά τα λάφυρα από τη μάχη των Βασιλικών που οι αγωνιστές της Στερεάς Ελλάδας ενισχύθηκαν για πολύ καιρό για τις επερχόμενες μάχες.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την επίσημη αναφορά για τη μάχη που συνέταξε ο Οδ. Ανδρούτσος, από το άλλοτε περήφανο τουρκικό στράτευμα των 8.000 ανδρών, οι 766 ήταν νεκροί, οι 222 αιχμάλωτοι και υπήρχαν πάνω από 1.500 οι τραυματίες. Επιπλέον, αιχμαλωτίσθηκαν 474 πολεμικά άλογα, 8 πυροβόλα ενώ περιήλθαν στα χέρια των νικητών τεράστιες ποσότητες όπλων και τροφίμων. Από τους Έλληνες σκοτώθηκαν 42 άνδρες ενώ δεκάδες τραυματίστηκαν.

Όπως καταγράφεται στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, μετά τη μάχη, ο Μπεϋράν λόγω της καταστροφικής του αποτυχίας έπεσε σε δυσμένεια (ίσως αυτοκτόνησε ή δολοφονήθηκε από το σουλτάνο) ενώ και ο άλλος επιζήσας της μάχης, Σιαχίν Αλή πασάς, στραγγαλίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Η νίκη αυτή των Ελλήνων στα Βασιλικά Φθιώτιδας ήταν μια από τις πιο λαμπρές του Ελληνικού αγώνα. Συνετέλεσε στην ακύρωση της εκστρατείας των Τούρκων κατά της Πελοποννήσου και ανάγκασε τους Τούρκους να αλλάξουν τα σχέδια τους στην προσπάθειά τους για την κατάπνιξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Στην πραγματικότητα αποτέλεσε την αρχή του τέλους για την πολιορκημένη από τον Θ. Κολοκοτρώνη Τρίπολη και έσωσε την επανάσταση στα πρώτα της βήματα.

Στο μεταξύ, την 1η Ιούνη 1821, είχε επαναστατήσει το Μεσολόγγι. Ήταν η πρώτη πόλη από τη Δυτική Ρούμελη που ύψωσε την επαναστατική σημαία. Οι Τούρκοι του Μεσολογγίου άλλοι σφάχτηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν.

Αναφερόμενος στην εξέλιξη της Επανάστασης τους πρώτους μήνες, ο Γιάννης Κορδάτος στην "Ιστορία της Ελλάδας"γράφει: "Η Ρούμελη τον πρώτο χρόνο της εθνεγερσίας δεν έδειξε επαναστατικές διαθέσεις. Οι κοτζαμπάσηδες με λόγια και με έργα αντιδράσανε. Αν δεν επεμβαίνανε οι καπεταναίοι Ανδρούτσος, Πανουργιάς, Καραϊσκάκης, Διάκος και άλλοι η Ρούμελη θα 'μενε ουδέτερη. Οι Βαλτινοί, μάλιστα, έδειξαν αισχρή διαγωγή. Έτσι οι Τούρκοι μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα προς το Μοριά".

Η ονομασία

Για την ιστορία, και όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Βοιωτικός Κόσμος, η ονομασία Βασιλικά, στην κοιλάδα των οποίων σημειώθηκε η ιστορική μάχη, θεσμοθετήθηκε το 1953, αντικαθιστώντας την παλιά ονομασία Κραβασαράς (ή Κρεβασαράς).

Η λέξη Κραβασαράς ετυμολογικά προέρχεται από τις περσικές λέξεις "καραβάν"και "σεράι"που σημαίνουν και οι δυο μαζί σε ελεύθερη μετάφραση "πανδοχείο". Οι λέξεις αυτές, όπως και πολλές άλλες με περσική ρίζα υιοθετήθηκαν από την τουρκική γλώσσα.

Το "Πανδοχείο"λοιπόν που φέρεται να έδωσε το όνομα στο χωριό βρισκόταν κατά εκτιμήσεις στην αγροτική θέση "Δήμος". Η ονομασία αυτή χρησιμοποιήθηκε κατά την τουρκοκρατία, αλλά και περισσότερο από έναν αιώνα μετά, ήτοι και μέχρι το 1953.

Πηγή: News247

Οι πρώτες τριήρεις ναυπηγήθηκαν μεταξύ του 650-610 π.Χ., πιθανότατα στη Σάμο ή Κόρινθο από τον Κορίνθιο Αμεινοκλή. Οι τριήρεις θεωρούνται παγκοσμίως αριστουργήματα ναυπηγικής τέχνης.

Η Αθηναϊκή τριήρηςαποτελούσε το πανίσχυρο και εξαιρετικά γρήγορο και ευέλικτο πολεμικό πλοίο της εποχής του.

Το κύριο μέσο προώσεως ήταν τα 170 κουπιά, 85 σε κάθε πλευρά, διατεταγμένα σε τρεις σειρές. Έφερε επίσης δύο τετράγωνα πανιά, ένα μεγάλο στον κύριο ιστό και ένα μικρότερο προς την πλώρη.

Το μέγιστο μήκος ήταν 37μ, το μεγαλύτερο πλάτος 5,20 μ και το βύθισμα 1,5 μ. Το εκτόπισμα ήταν περίπου 70 τόνοι.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό της τριήρους ήταν η ταχύτητα. Λόγω της ελαφριάς κατασκευής της είχε την δυνατότητα να φτάνει μέχρι και 12 κόμβους. Στη πλώρη έφερε φοβερό έμβολο με μεταλλική επένδυση, το οποίο εμβόλιζε τα εχθρικά πλοία με αποτέλεσμα τη βύθισή τους. Η ξυλεία που χρησιμοποιείτο ήταν το πεύκο και το κυπαρίσσι για τα κατάρτια. Ο τρόπος σύνδεσης των μαδεριών της γάστρας ήταν η «μόρσα«. Η δε μέθοδος ναυπήγησης ήταν η κατασκευή του πετσώματος της γάστρας πρώτα και στη συνέχεια η τοποθέτηση των νομέων (σκελετού). Μέθοδος που εγκαταλείφτηκε από τον 11ο αι μ.Χ.

Η τριήρηςθεωρείται το πρώτο πολεμικό «όπλο» που καθόρισε για τους επόμενους αιώνες την πολεμική ναυπηγική των σημαντικότερων ναυτικών λαών του κόσμου. Τολμώ να πω, ότι η πατρίδα μας και κατ’ επέκταση η Ευρώπη χρωστούν την ύπαρξή τους σαν κρατικές οντότητες στη θάλασσα και ιδιαίτερα στις Ελληνικές τριήρεις. Αναφέρομαι στην Ναυμαχία της Σαλαμίνος την 28η Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. σημαδιακή για την παγκόσμια ιστορία, όπου οι Αθηναίοι με την βοήθεια 370-380 τριήρων ονομαζόμενων «ξύλινων τειχών» ναυμάχησαν με 1270 τριήρεις των Περσών και κατέστρεψαν τα κοσμοκρατορία όνειρα του εχθρού.

Αρχαία Ελληνιστική Πεντήρης

Οι πολυήρεις ήταν νέοι (για τότε) τύποι κωπήλατων πολεμικών πλοίων που εμφανίστηκαν από τον 4ο αιώνα π.Χ. στη Μεσόγειο Θάλασσα, εκτοπίζοντας (σταδιακά και εν μέρει) τις τριήρειςκαι αλλάζοντας τη ναυτική πολεμική τέχνη.

Τα πλοία έγιναν αυξανόμενα μεγαλύτερα και βαρύτερα, συμπεριλαμβάνοντας μερικά από τα μεγαλύτερα ξύλινα πλοία που έχουν ποτέ κατασκευαστεί. Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς και πού πρωτοεμφανίστηκαν.

Είναι γνωστό, ωστόσο, ότι κάποια τέτοια πολεμικά (πεντήρεις) περιέχονταν στο στόλο των Συρακουσών επί τυράννου Διονυσίου Α΄, καθώς και στον Περσικό στόλο (έως οκτήρεις) κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια τέτοια πολεμικά (εξήρεις και επτήρεις), από τη Σιδώνα και την Κύπρο, προστέθηκαν στο στόλο του μεγάλου στρατηλάτη κατά την πολιορκία της Τύρου.

Αυτές οι ναυτικές εξελίξεις εξαπλώθηκαν (κυρίως) στην Ελληνιστική Εγγύς Ανατολή, αλλά επίσης επεκτάθηκαν και σε ένα μέρος των στόλων των ναυτικών δυνάμεων της Δυτικής Μεσογείου, ειδικότερα της Καρχηδόνας και της Ρώμης. Ενώ τα πλούσια βασίλεια των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου έχτιζαν ήδη τεράστιες πολυήρεις, η Καρχηδόνα και η Ρώμη, στους μεταξύ τους (Καρχηδονιακούς) πολέμους, βασίζονταν σε μεσαίου μεγέθους σκάφη, όπως οι τετρήρεις και οι πεντήρεις.

Κατά την ίδια χρονική περίοδο, οι μικρότερες ναυτικές δυνάμεις και οι πειρατές χρησιμοποιούσαν στόλους από μικρότερα και ταχύτερα σκάφη. Μετά την εγκαθίδρυση της πλήρους Ρωμαϊκής Ηγεμονίας στη Μεσόγειο, και ειδικότερα μετά από τη Ναυμαχία του Ακτίου, η (τότε) νεογέννητη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν είχε πλέον να αντιμετωπίσει μεγάλες ναυτικές απειλές.

Έτσι, από τον 1ο αιώνα μ.Χ., υπήρχαν (πλέον) ελάχιστες πολυήρεις (και ακόμη αργότερα μόνο τριήρεις ή τετρήρεις) που εξυπηρετούσαν ως ναυαρχίδες, ενώ τα υπόλοιπα πλοία του αυτοκρατορικού στόλου σταδιακά αντικαταστάθηκαν από ελαφρές λιβύρνες, σε μια αρνητική εξέλιξη της ναυτικής τεχνολογίας, ώσπου κατά την Ύστερη Αρχαιότητα χάθηκε η απαραίτητη γνώση για την κατασκευή πολυηρών, με εξαίρεση, ίσως, κάποιους από τους δρόμωνες του βυζαντινού ναυτικού.

Από την Ιαπωνία μέχρι τη Βόρεια Αμερική και από το Ιράν μέχρι την Ισπανία, οι αρχαίοι δρόμοι φέρουν ανεξίτηλα τα ίχνη από τις ρόδες αρχαίων αρμάτων και εμπόρων της εποχής.

Ανακαλύψτε σπάνια τεκμήρια του μακρινού παρελθόντος στους εμπορικούς δρόμους που ένωναν τους λαούς και παρασυρθείτε σε «μονοπάτια» ιστορίας και πολιτισμού, σύμφωνα με το National Geographic.

Δρόμος του Βασιλιά - Μέση Ανατολή

Με αφετηρία την Αίγυπτο διέσχιζε το Σινά και τον Κόλπο της Άκαμπα και κατέληγε στη Συρία. Αποτελούσε έναν από τους πιο σπουδαίους εμπορικούς δρόμους της Μέσης Ανατολής στα χρόνια της Βίβλου περνώντας από το Όρος Νεβώ στην Ιορδανία, όπου ο Μωυσής όπως λέγεται αντίκρισε τη Γη της Επαγγελίας.

Εγνατία Οδός

Διανοίχτηκε τον 1ο αιώνα π. Χ. από το Ρωμαίο ανθύπατο Γναίο Ιγνάτιο για να ενώσει την Αδριατική με το Αιγαίο και τον Βόσπορο, διαμέσου των βουνών της Βαλκανικής χερσονήσου. Αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς και στρατιωτικούς δρόμους του αρχαίου κόσμου.

Δρόμος Νακασέντο - Ιαπωνία

Ο στενός δρόμος Νακασέντο στην Ιαπωνία χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και συνέδεε το Κιότο και το Έντο, όπου σήμερα βρίσκεται το Τόκιο. Εκτείνεται σε μήκος 500 χιλιομέτρων ακολουθώντας τις όχθες της λίμνης Μπίουα και προορίζονταν για άλογα και πεζούς. Σήμερα κάποια τμήματα του δρόμου έχουν αποκατασταθεί δίνοντας τη δυνατότητα στους ταξιδιώτες να τα ανακαλύψουν.

Αρχαίο μονοπάτι Γιουέν Τσουέν - Κίνα

Έμποροι και ταξιδιώτες ταξίδευαν επί αιώνες στο τραχύ μονοπάτι που ένωνε το Γιουέν Λονγκ και το Τσουέν Βαν στην Κίνα. Το κεντρικό του κομμάτι μήκους 8 χιλιομέτρων αποτελεί σήμερα ιδανικό προορισμό για πεζοπορία, ενώ τα άκρα του μονοπατιού έχουν ενσωματωθεί στο αστικό τοπίο.

Αυγούστεια Οδός - Ισπανία

Ξεκινώντας από τα Πυρηναία, ο δρόμος που πήρε το όνομα του αυτοκράτορα Αυγούστου, διέσχιζε το Κάδιθ της Ανδαλουσίας προς τα βόρεια μέσα από τη σημερινή Κολ ντε Πανισάρς της Καταλονίας.

Βασιλικός Δρόμος των Περσών

Ο δρόμος που διάνοιξε ο Δαρείος ο Μέγας της Περσίας ένωνε τη Μεσόγειο με τον Περσικό Κόλπο. Ξεκινούσε από τις Σάρδεις της βορειοδυτικής Τουρκίας, διέσχιζε τη Μεσοποταμία και κατέληγε στα Σούσα της Περσίας, το σημερινό Ιράν.

Παλιό Βόρειο Μονοπάτι - Βόρεια Αμερική

Εκτεινόταν αρχικά σε απόσταση 3.22ο χιλιομέτρων από τον Καναδά μέχρι το Μεξικό διασχίζοντας τα Βραχώδη Όρη. Οι Μαυροπόδαροι Ινδιάνοι ταξίδευαν κατά μήκος του ενώ σήμερα κομμάτια του μπορεί να επισκεφθεί κανείς στο Εθνικό Πάρκο Παγετώνων της Μοντάνα.

Ειδώλια από όλη τη Μακεδονία και τη Θράκη, αριστουργήματα της μικροτεχνίας, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό, «φιγουράρουν» στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

Η πολύ ιδιαίτερη έκθεση με τίτλο «Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό», εγκαινιάζεται στις 3 Απριλίου, θα μείνει ανοιχτή για το κοινό για έναν ολόκληρο χρόνο και παρουσιάζει 672 ειδώλια, από τα οποία τα 291 προέρχονται από τη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και τα υπόλοιπα από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων όλη της βόρειας Ελλάδας.

Τα τέχνεργα αυτά καλύπτουν μια τεράστια περίοδο από την 7η χιλιετία μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. και δίνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την προϊστορία και την ιστορία στον ελλαδικό χώρο.

Το μουσείο

Η επιλογή του Μουσείου για την έκθεση αυτή σχετίζεται αφενός με την εντυπωσιακή αριθμητική υπεροχή των ειδωλίων που έχουν κατασκευαστεί από πηλό και αφετέρου με την πανάρχαια παράδοση που ανιχνεύεται όχι μόνο στο επίπεδο της τεχνολογίας κατασκευής, αλλά και σε αυτό των συμβολισμών και των ιδεολογικών αναζητήσεων των αρχαίων κοινωνιών.

Τα ειδώλια παραμένουν πολλές φορές αινιγματικά αντικείμενα, καθώς η ερμηνεία τους βασίζεται κυρίως σε υποθέσεις, οι οποίες επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τους εικονογραφικούς τους κώδικες.

Σκοπός της έκθεσης είναι η πολύπλευρη προσέγγιση των πήλινων ειδωλίων ως μιας ξεχωριστής κατηγορίας τέχνεργων της αρχαιότητας, από την οποία μπορούν να αντληθούν πληροφορίες για πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, για την τεχνολογία, την ιδεολογία και την πρόσληψη του κόσμου από τον άνθρωπο.

Η έκθεση αναπτύσσεται σε δύο αίθουσες: στην πρώτη παρουσιάζεται διαχρονικά η εξέλιξη του ειδωλίου από τη νεολιθική εποχή έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, παρέχοντας στον επισκέπτη μια πανοραμική εικόνα της παραγωγής ειδωλίων στις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις της Μακεδονίας και της Θράκης ανά εποχή.

Είναι χαρακτηριστικό, όπως διαφαίνεται και μέσα από την ενότητα αυτή, ότι τα ειδώλια της αρχαιότερης και μέσης νεολιθικής εποχής απουσιάζουν από την ανατολική Μακεδονία, σε αντίθεση με την κεντρική και δυτική, όπου υπάρχουν ευρήματα όλων των φάσεων της νεολιθικής. Επίσης, η παραγωγή της κεντρικής και ακόμη περισσότερο της δυτικής Μακεδονίας έχουν στενές σχέσεις με τη Θεσσαλία, ενώ αυτή της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει συνδέσεις με τον βαλκανικό χώρο.

Στη δεύτερη ενότητα τα ειδώλια παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους. Ετσι υπάρχουν ειδώλια που σχετίζονται με τη λατρεία, άλλα αφιερωμένα στις προτομές, άλλα ως κτερίσματα (σύντροφοι και παραστάτες στον κάτω κόσμο), άλλα προσεγγίζονται ως πηγή άντλησης πληροφοριών για πτυχές της καθημερινής ζωής, μια άλλη κατηγορία εξετάζει τα πήλινα ζωόμορφα ειδώλια, τα οποία απαντώνται ως αναθήματα ιερών, κτερίσματα τάφων ή διακοσμητικά αντικείμενα και άλλα έχουν ως έμπνευση το θέατρο με πρόσωπα της τραγωδίας, της νέας κωμωδίας και του σατυρικού δράματος αλλά και θεατρικά προσωπεία που έχουν αποτυπωθεί στον πηλό.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

Οι Μούσες στην αρχαία Ελληνική μυθολογία είναι εννέα αρχαίες θεότητες.

Ο Απόλλωνας ήταν ο ηγέτης τους (Απόλλων Μουσηγέτης). Αρχικά οι θεότητες αυτές ήταν νύμφες του βουνού και των νερών.

Ο Ησίοδος στη Θεογονία αφηγείται:

«Η Μνημοσύνη κοιμήθηκε στην Πιερία με το γιο του Κρόνου και γέννησε αυτές τις παρθένες που μας κάνουν να ξεχνάμε τα βάσανά μας και απαλύνουν τους πόνους μας.

Εννιά νύχτες συνέχεια ο συνετός Δίας ανεβαίνοντας στο ιερό κρεβάτι του, κοιμότανε δίπλα στη Μνημοσύνη, μακριά απ’ όλους τους αθανάτους..

Ύστερα από ένα χρόνο, όταν οι εποχές και οι μήνες είχαν συμπληρώσει τον κύκλο τους η Μνημοσύνη γέννησε εννιά κόρες…, που όλες τις μάγευε η μουσική…».

Η Πολύμνια, στην Ελληνική μυθολογία, ήταν η Μούσα των ιερών ύμνων, της ευγλωττίας, της σοβαρής και θρησκευτικής ποίησης.

Ήταν η Μούσα των ύμνων ή των ασμάτων που ψάλλονται προς τιμή των θεών και των ηρώων.

Ταυτίζονταν με τη Μνημοσύνη, διότι στα αγάλματα παρουσιάζεται σε στάση διαλογισμού και ανάμνησης.

Στη ρωμαϊκή εποχή θεωρήθηκε προστάτιδα της μιμικής τέχνης. η μούσα της ιερής ποίησης.

Η αρχαιότερη παράδοση τη θέλει προστάτρια των ύμνων από το συνθετικό πολύ + ύμνος επειδή υμνεί πολλούς ανθρώπους. Κατά τη νεότερη όμως παράδοση, η οποία ετυμολογεί το όνομά της από το πολύ + μνεία, βοηθά στην εύκολη μάθηση και την απομνημόνευση ή από το πολλών και μνήμη, επειδή μνημονεύει πολλούς στην ιστορία.

Έτσι, η Πολύμνιασυγχέεται σχεδόν με τη Μνημοσύνη και τα αγάλματά της που σώθηκαν μέχρι σήμερα επιβεβαιώνουν την ερμηνεία αυτή.

Σε αυτά παριστάνεται πάντοτε σαν να κατέχεται από κάποια βαθιά σκέψη και ανάμνηση.
Είναι μία πολύ σοβαρή γυναίκα, συλλογισμένη και στοχαστική.

Συχνά κρατά το δάχτυλό της μπροστά στα χείλη και αυτό αυξάνει τη σιωπηλή έκφραση της μορφής της. Μια τρίτη ιδιότητα, αυτή της προστάτιδας της μιμικής τέχνης, της δόθηκε κατά τους τελευταίους αιώνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας:

Επίσης, η Πολύμνια είναι μερικές φορές γνωστή και ως η Μούσα της γεωμετρίας, της γεωργίας και της γραμματικής.

Συνήθως απεικονίζεται φορώντας μακρύ μανδύα και πέπλο, στοχαστική και έχοντας εναποθέσει τον αγκώνα της σε ένα μαξιλάρι. Φέρνει αθάνατη φήμη στους συγγραφείς...

Τη ζωγράφιζαν να κοιτά προς τον Ουρανό με στεφάνι από δάφνη και μαργαριτάρια στο κεφάλι, λευκό φόρεμα, με τη λύρα στα χέρια της και την επιγραφή “Πολυμνίς Μύθους”.

mythiki-anazitisi

Η Διοτίμα από τη Μαντινεία, συνήθως μνημονεύεται ως ιέρεια, και μας είναι γνωστή από το Πλατωνικό Συμπόσιο.

Σύμφωνα με μιαν άποψη, πρόκειται για πρόσωπο επινοημένο από το Πλάτωνα. Η Διοτίμαοδηγεί, ως πραγματική ιεροφάντης, τον ανίδεο ακόμη Σωκράτη στη φιλοσοφική και βαθύτερη (μυστική) έννοια της ερωτικής λειτουργίας, ακολουθώντας την πορεία της θρησκευτικής μύησης και φανερώνοντας σ’ αυτόν σχεδόν τελετουργικά τη «θεωρία της ιδέας».

Έτσι η πλατωνική άποψη για την ψυχική ταυτότητα του Έρωτα διατυπώνεται με τόνο μυστηριακό, προφητικό, ποιητικό.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ:

«Το λόγο για τον έρωτα, που κάποτε άκουσα από μια γυναίκα από τη Μαντίνεια, από τη Διοτίμα, που και σ’ αυτά ήτανε σοφή και σ’ άλλα πολλά και στους Αθηναίους κάποτε, που έκαναν θυσίες για ν’ αποτρέψουν την πανώλη, έφερε δέκα χρόνια αναβολή της αρρώστιας – κι αυτή δα είναι που δίδαξε και σ’ εμένα τον έρωτα-το λόγο λοιπόν, που έλεγε εκείνη, θα δοκιμάσω μόνος μου, όπως μπορώ, να σας τον ειπώ ολόκληρο… Μου φαίνεται λοιπόν, πως το πιο εύκολο είναι να τα διηγηθώ με τον τρόπο, που τότε η ξένη εκείνη γυναίκα, ερωτώντας με, μου τα έλεγε.

Γιατί κι εγώ σχεδόν κάτι τέτοια έλεγα σ’ αυτήν, σαν αυτά, που τώρα λέγει σε μένα ο Αγάθων, πως ο Έρωτας είναι μεγάλος θεός και πως είναι από τα όμορφα. Κι εκείνη με αντίκρουσε με τα ίδια επιχειρήματα, σαν αυτά, που εγώ τώρα αντικρούω αυτόν, πως ούτε όμορφος είναι κατά τα λεγόμενά μου, ούτε καλός. Και εγώ είπα «πως το λες αυτό Διοτίμα; Άσχημος λοιπόν είναι ο Έρως και κακός;» Και εκείνη είπε «δεν έχεις καλό λόγο να ειπείς; Η νομίζεις, πως ό,τι δεν είναι όμορφο είναι ανάγκη να είναι άσχημο;». Και βέβαια», είπα εγώ. «Και στ’ αλήθεια, ό,τι δεν είναι σοφό είναι άμαθο;» Η δεν έχεις καταλάβει, πως υπάρχει κάτι ανάμεσα στη σοφία και στην αμάθεια;» . «Τι είναι αυτό;».

«Το να’χεις ορθή γνώμη χωρίς να μπορείς να δώσεις λόγο, δεν γνωρίζεις, είπε εκείνη, πως μήτε γνώση είναι (γιατί άλογο πράγμα πως θα ήταν γνώση;) μήτε αμάθεια; Είναι δα σχεδόν κάτι τέτοιο η ορθή γνώμη, ανάμεσα στη γνώση και στην αμάθεια». «Αληθινά λέγεις», είπα εγώ. – «Μη θέλεις λοιπόν σώνει και καλά, ό,τι δεν είναι όμορφο να είναι άσχημο, μήτε ότι δεν είναι καλό να είναι κακό. Έτσι λοιπόν και για τον Έρωτα, αφού μόνος σου ομολογείς πως δεν είναι καλός μήτε όμορφος, να μη νομίζεις, πως πρέπει για αυτό να είναι άσχημος και κακός, αλλά κάτι ανάμεσα σ’ αυτά, είπε εκείνη. «Και όμως, είπα εγώ, δέχονται όλοι πως είναι μεγάλος θεός».

«Εννοείς, είπε, όλους τους ανίδεους ή και εκείνους, που έχουν γνώση;». «Όλους μαζί, βέβαια». Και εκείνη τότε γέλασε «και πως, είπε, Σωκράτη, δέχονται όλοι, ότι είναι μεγάλος θεός, αυτοί που λένε, πως ούτε θεός δεν είναι;». «Ποιοι είναι αυτοί;» είπα εγώ. «Ένας βέβαια, είπε, εσύ και μία εγώ». Κι εγώ είπα «πως το εννοείς αυτό;» Κι εκείνη είπε «πολύ απλά». Πες μου λοιπόν, όλοι οι θεοί δεν δέχεσαι, πως είναι ευτυχισμένοι και όμορφοι; Η θα τολμούσες να ειπείς, πως κάποιος από τους θεούς δεν είναι όμορφος και ευτυχισμένος;». «Εγώ όχι, μα τον Δία», είπα. «Και ευτυχισμένους δα δεν εννοείς όσους έχουν τα καλά και τα όμορφα;». «Βέβαια». «Έχεις όμως ομολογήσει, πως ο Έρως επειδή δεν έχει τα καλά και τα όμορφα επιθυμεί ακριβώς αυτά που δεν έχει». «Το ομολόγησα βέβαια».

«Και πως λοιπόν θα ήτανε θεός εκείνος, που του λείπουν τα όμορφα και τα καλά;». «Με κανέναν τρόπο, καθώς φαίνεται». «Βλέπεις λοιπόν, είπε, πως και συ τον Έρωτα δεν τον πιστεύεις για θεό;». «Τι λοιπόν, είπα, να είναι ο Έρως; θνητός;». «Κάθε άλλο». «Αλλά τι τότε;». «Σαν τα προηγούμενα παραδείγματα, είναι, είπε, κάτι ανάμεσα στο θνητό και στο αθάνατο». «Δηλαδή τι, Διοτίμα;». «Μεγάλος δαίμονας, Σωκράτη». Γιατί κάθε δαιμονικό είναι ανάμεσα στο θνητό και το αθάνατο»……

Επειδή λοιπόν είναι του Πόρου και της Πενίας γιος ο Έρως, βρίσκεται σ’ αυτήν εδώ την κατάσταση. Και πρώτα-πρώτα είναι πάντα φτωχός και κάθε άλλο παρά απαλός και όμορφος, όπως νομίζουν οι πολλοί, αλλά σκληρός και ακατάστατος και ανυπόδετος και άστεγος, πλαγιάζει πάντα χάμω και χωρίς στρώμα, κοιμάται στο ύπαιθρο, στις θύρες και στους δρόμους, έχοντας της μητέρας του τη φύση, πάντα με τη φτώχεια σύντροφος.

Και κατά τον πατέρα του πάλι είναι επίβουλος στους όμορφους και στους καλούς, όντας ανδρείος και φιλοκίνδυνος και ολόσφιχτος, κυνηγός δυνατός, πάντα πλέκοντας κάποια σχέδια, κι επιθυμητής της φρόνησης και είναι άξιος να την εύρει, φιλοσοφώντας σε όλη του τη ζωή, δυνατός γοητευτής και φαρμακευτής…Και πάλιν είναι ανάμεσα στη σοφία και στην αμάθεια.

Γιατί το πράγμα είναι τούτο: από τους θεούς κανένας δεν φιλοσοφεί, μήτε έχει τον πόθο να γίνει σοφός γιατί είναι. Μήτε κανείς άλλος, αν είναι σοφός δεν φιλοσοφεί.

Μήτε πάλιν οι ανόητοι φιλοσοφούν, μήτε θέλουν να γενούν σοφοί γιατί αυτό δα είναι η αμάθεια, μη όντας μήτε όμορφος και καλός μήτε φρόνιμος , να νομίζεις, πως σου είναι αυτό αρκετό. Δεν ποθεί λοιπόν εκείνος που δεν πιστεύει, πως του λείπει τίποτα, αυτό που δεν θα πίστευε, πως του λείπει.

Ποιοι λοιπόν είπα εγώ (δηλ. ο Σωκράτης), Διοτίμα, είναι εκείνοι που φιλοσοφούν, αφού δεν είναι μήτε οι σοφοί μήτε οι ανόητοι; Φανερό δα, είπε, είναι τούτο και σε ένα παιδί, πως εκείνοι που βρίσκονται ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο, κι απ’ αυτούς δα είναι και ο Έρως.

Γιατί η σοφία είναι ένα από τα πιο όμορφα πράγματα, κι ο Έρως είναι Έρως για το όμορφο, ώστε είναι ανάγκη ο Έρως να είναι φιλόσοφος…

Πλάτων

Συμπόσιον

Μετάφραση Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου

Τη «Μεγάλη Νηίθ, τη δημιουργό του κόσμου» παρουσιάζει από σήμερα στους επισκέπτες του το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Μέχρι τώρα, τα 12 πανέμορφα αγαλματίδια που παριστάνουν τη θεά ήταν αθέατα, καθώς φυλάσσονταν στις αποθήκες της αιγυπτιακής συλλογής, όπως λέει στο «Έθνος» η διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Μαρία Λαγογιάννη. Από εκεί τα ανέσυρε η υπεύθυνη της αιγυπτιακής συλλογής Ελένη Τουρνά, ώστε να μεταφερθούν στην ειδική προθήκη του «Αθέατου Μουσείου», στην κεντρική αίθουσα του Βωμού.

Χθες παρουσιάστηκε το έκθεμα για τη Νηίθ. Ενα σύνολο χάλκινων αναθηματικών αγαλματίων της πανίσχυρης και αρχέγονης αιγυπτιακής θεότητας που παρέμεινε κυρίαρχη στη χώρα του Νείλου από την τέταρτη χιλιετία π.Χ. μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ. Θα παραμείνει εκεί έως τις 22 Μαΐου.

Στις 7 και 28 Απριλίου (Παρασκευή)και στις 23 Απριλίου και 7 Μαΐου (Κυριακή) στη 1.00 μ.μ., αρχαιολόγοι του Μουσείου θα υποδεχτούν τους επισκέπτες στον χώρο της έκθεσης και θα συνομιλήσουν μαζί τους για τη «Μοναδική και μυστηριώδη Νηίθ, τη γηραιότερη από τους θεούς» και τις ποικίλες όψεις της θρησκευτικής λατρείας στη μαγική γη του Νείλου.

Για την παρακολούθηση της παρουσίασης είναι απαραίτητη η προμήθεια εισιτηρίου και η δήλωση συμμετοχής κατά την προσέλευση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Η λατρεία της Νηίθ ήταν πιθανότατα λιβυκής καταγωγής και κυριότερο κέντρο της ήταν η αιγυπτιακή πόλη Σαΐς. Θεά του κυνηγιού και του πολέμου, ονομαζόταν και «Μητέρα των Θεών» από τους πιστούς της, καθώς σύμφωνα με την παράδοση αναδύθηκε από τα αρχέγονα νερά του Νουν και δημιούργησε τους θεούς και τους θνητούς. Χαρακτηριζόταν ακόμη ως θηλυκή εκδοχή του θεού Ανουβη, καθώς ήταν και αυτή οδηγός των ψυχών στην κάθοδό τους στον Κάτω Κόσμο.

Πολύ συχνά απεικονιζόταν ως η ιερή αγελάδα, μητέρα του θεού Ρα, ενώ αλλού πάλι έπαιρνε τη θέση της Νέφθυος, ως μητέρα του θεού-κροκόδει- λου Σομπέκ, του Οσιρη και της Ισιδας, με την οποία επίσης συχνά ταυτιζόταν. Σε μεταγενέστερες απεικονίσεις της, η Νήιθ, που ταυτίστηκε με την Αθηνά από τους αρχαίους Ελληνες, είχε ως σύμβολο μία ασπίδα με παράσταση δύο σταυρωτών βελών και έφερε το κόκκινο στέμμα της Κάτω Αιγύπτου στο κεφάλι.

Στην ταύτισή της με την Αθηνά βοήθησε και η μορφή της ως θεάς του πολέμου, αλλά και ως Παρθένου Θεάς, κάτι που διατηρήθηκε στην Παναγία. Ολοι οι λαοί της Ανατολικής Μεσογείου έχουν στη μυθολογία τους θεές -μεγάλες μητέρες, όπως και θεές- παρθένους.

Αγγελική Κώττη, ethnos.gr

Ποιος είπε πως η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και γραμματεία είναι αγέλαστη και βλοσυρή. Η Αγγελική Τ. που ζει και εργάζεται μακριά από τη χώρα, διάλεξε μερικά ανέκδοτα των αρχαίων Ελλήνωνκαι μας τα στείλε. Ιδού…

Είπε κάποιος στον Αρίστιππο ότι η Λαΐδα δεν τον αγαπά, αλλά προσποιείται ότι τον αγαπά. Ο Αρίστιππος απάντησε:
«Ούτε το κρασί ή το ψάρι με αγαπούν, εγώ όμως τα απολαμβάνω».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ένας άντρας είπε στην ερωτομανή γυναίκα του:
«Τι θέλεις να κάνουμε, να φάμε ή να κάνουμε έρωτα».
Εκείνη του είπε:
«Ό,τι θέλεις, ψωμί πάντως δεν έχουμε».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Είπε κάποιος στον Διογένη:
«Οι συμπολίτες σου σε καταδίκασαν σε εξορία».
Και ο φιλόσοφος απάντησε:
«Κι εγώ τους καταδίκασα να μένουν στον τόπο τους».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ο Διδύμων, οφθαλμίατρος της εποχής εξετάζει το μάτι μιάς κοπέλας. Ο Διογένης τον βλέπει. Ξέρει ο Διογένης ότι ο Διδύμων είναι τύπος ερωτίλος, κοινώς γυναικάς. Και του λέγει «Πρόσεξε Διδύμωνα, μήπως εξετάζοντας τον οφθαλμό, φθείρεις την κόρην».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Επαινούσαν μερικοί μπροστά στον Άγη τους Ηλείους, γιατί ήταν πολύ δίκαιοι κριτές στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Άγης ρώτησε με απορία:
- Και είναι τόσο σπουδαίο το ότι οι Ηλείοι μια φορά στα τέσσερα χρόνια γίνονται δίκαιοι;
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ένας πατέρας ζήτησε από τον Αρίστιππο να διδάξει τον γιο του. Ο φιλόσοφος ζήτησε αμοιβή 500 δραχμές. Ο πατέρας θεώρησε υπερβολικό το ποσό.
-«Με τόσα χρήματα», είπε, «θα μπορούσα να αγοράσω ένα ζώο».
-«Αγόρασε», είπε ο Αρίστιππος, «κι έτσι θα έχεις δύο».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ο Διογένης ζητούσε ελεημοσύνη από ένα άγαλμα. Όταν τον ρώτησαν γιατί
κάνει κάτι τέτοιο απάντησε:
- Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι από την αναισθησία των ανθρώπων.
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Παρακινούσαν τον Φίλιππο τον Μακεδόνα να εξορίσει κάποιον που τον κακολογούσε. Ο Φίλιππος απάντησε:
- Δεν είστε καλά!! Θέλετε να τον στείλω να με κατηγορεί και σ"άλλα μέρη;
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ένας φαλακρός έβριζε τον Διογένη. Ο φιλόσοφος γύρισε και του είπε:
«Δεν σου ανταποδίδω τις βρισιές, αλλά θα ήθελα να πω ένα «μπράβο» στις τρίχες σου, γιατί απαλλάχτηκαν από ένα κακορίζικο κεφάλι».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Ρώτησε κάποιος τον Αντισθένη τι είδους γυναίκα θα ήταν κατάλληλη για γάμο. Ο φιλόσοφος του είπε:
«Το πράγμα είναι δύσκολο. Αν παντρευτείς ωραία, θα την έχεις με άλλους κοινή, αν άσχημη, θα είναι σαν να σου επέβαλαν ποινή».
~~~~~~~~~~~@~~~~~~~~~~~~
Πληροφορήθηκε ο Αριστοτέλης από κάποιον ότι μερικοί τον έβριζαν. Ο φιλόσοφος απάντησε: «Καθόλου δεν με νοιάζει. Όταν είμαι απών, δέχομαι ακόμα και να με μαστιγώνουν».

Ανάμεσα στη Μεγάλη Άρκτο και στον αστερισμό της Παρθένου υπάρχει ένας αστερισμός που ονομάζεται «Η κόμη (τα μαλλιά) της Βερενίκης».

Η Βερενίκη ήταν κόρη του ηγεμόνα της Κυρήνης της Αφρικής, του Μάγα. Ήταν φημισμένη για την ομορφιά της και ιδιαίτερα για τα πλούσια και μακριά μαλλιά της. Παντρεύτηκε το 246 π.Χ. τον Έλληνα βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πτολεμαίο τον Ευεργέτη.

Λίγο μετά το γάμο τους ο Πτολεμαίος έφυγε για μια εκστρατεία στην Συρία. Ο χωρισμός τους στοίχισε πολύ στη Βερενίκη και η αγωνία για την τύχη του άντρα της την βασάνιζε μέρα και νύχτα. Μια μέρα μπήκε στο ναό της Αφροδίτης και ορκίστηκε στη θεά ότι αν βοηθούσε τον άντρα της να γυρίσει πίσω σώος και νικητής από τον πόλεμο, θα έκοβε τα υπέροχα μαλλιά της και θα τα αφιέρωνε στον βωμό της.

Ο Πτολεμαίος γύρισε πράγματι στην Αλεξάνδρεια σώος και νικητής από τον πόλεμο. Η Βερενίκη, συνεπής στην υπόσχεσή της, έκοψε τα μαλλιά της και τα αφιέρωσε στο ναό της Αφροδίτης. Όμως την επόμενη μέρα συνέβη κάτι τρομερό. Τα μαλλιά της Βερενίκης έγιναν άφαντα από το ναό! Ο Πτολεμαίος έγινε έξω φρενών! Απειλούσε να σκοτώσει πολύ κόσμο για να μάθει ποιος έκανε αυτή τη μεγάλη και θρασύτατη ιεροσυλία. Και τότε ένας από τους πιο γνωστούς αστρονόμους της εποχής, ο Κόνων ο Σάμιος, αποφάσισε να μεσολαβήσει για να κατευνάσει την οργή του Πτολεμαίου, που μπορεί να τον οδηγούσε σε πράξεις βίας εναντίον αθώων ανθρώπων. Ζήτησε λοιπόν ακρόαση και ο Πτολεμαίος τον δέχτηκε αμέσως στο παλάτι του.

Ο Πτολεμαίος ήταν γεμάτος θυμό και ισχυριζόταν ότι αυτός που έκλεψε τα μαλλιά της γυναίκας του από το ναό ήταν δύο φορές ιερόσυλος, απέναντι στη θεά Αφροδίτη και απέναντι σε αυτόν και στη Βερενίκη. Ο Κόνων τον καθησύχασε λέγοντάς του ότι δεν τα έκλεψε κάποιος άνθρωπος, αλλά ότι τα πήρε η θεά Αφροδίτη ή κάποιος άλλος από τους θεούς. Ο Πτολεμαίος όπως ήταν αναμενόμενο ,ζήτησε περισσότερες εξηγήσεις από τον Κόνωνα για το συμπέρασμά του αυτό.

Ο Κόνων τον πληροφόρησε λοιπόν, ότι πριν λίγες μέρες που μελετούσε τα αστέρια στον ουρανό, όπως έκανε κάθε βράδυ άλλωστε, ανακάλυψε έναν καινούργιο αστερισμό, που για πρώτη φορά φάνηκε στον ουρανό. Ο αστερισμός αυτός δεν ήταν ζωηρός και τα αστέρια του είχαν απαλό χρώμα, σαν το απαλό χρώμα που έχουν τα μαλλιά της Βερενίκης.

Έβγαλε λοιπόν το συμπέρασμα ότι η Αφροδίτη ή ο Δίας πήρε τα πλούσια μαλλιά της όμορφης γυναίκας του Πτολεμαίου από το βωμό και τα ανέβασε στον ουρανό, όπου θα μείνουν για πάντα άφθαρτα και αθάνατα! Ο Πτολεμαίος βρήκε λογικό τον συλλογισμό του Κόνωνα και καταχάρηκε που δεν βεβήλωσε ανθρώπινο χέρι τα μαλλιά της γυναίκας του. Κι έτσι, από τότε ο αστερισμός εκείνος που ανακάλυψε πρώτος ο Κόνων ο Σάμιος, ονομάστηκε «Κόμη της Βερενίκης»

Σπουδαία αρχαιολογική αποκάλυψη στην Πάφο– Για πρώτη φορά φαίνεται να ταυτοποιήθηκε τάφος αξιωματούχου της Πτολεμαϊκής εποχής στην Κύπρο – Ο «Θάλαμος 8» στους Τάφους των Βασιλέων ανήκει στον Πτολεμαίο Ευπάτορα

Μία σημαντική αρχαιολογική ταυτοποίηση στους Τάφους των Βασιλέων στην Πάφο φαίνεται ότι έκαναν ο αρχιτέκτονας στο Τμήμα Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας Μιχάλης Λεφατζής και ο αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Θεόδωρος Μαυρογιάννης.

Η αρχιτεκτονική μελέτη που έγινε, σύμφωνα με δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου», αποκαλύπτει ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό μνημείο στον «Θάλαμο 8» των Τάφων και συγκεκριμένα την ύπαρξη του μαυσωλείου του Πτολεμαίου Ευπάτορα.

Η σημαντικότητα αυτής της ταυτοποίησης βρίσκεται στο γεγονός ότι πρόκειται για τον πρώτο τάφο αξιωματούχου της Πτολεμαϊκής εποχής της Κύπρου και ότι είναι ένα μοναδικό είδος ταφικού μνημείου, το οποίο δε φέρει τα πρότυπα ενός οικείου τάφου αλλά ενός τάφου που υποστηρίζει Ναό.

Ο κ. Λεφατζής, ο οποίος είναι ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής του Τύμβου Καστά της Αμφίπολης, μιλώντας στην εφημερίδα, ανέφερε ότι δεν έχει συναντήσει πουθενά αλλού παρόμοιο μνημείου.

Οι δύο καθηγητές θα παρουσιάσουν αύριο τα ευρήματα τους στο Λύκειο Α’ Εθνάρχη Μακαρίου στην Πάφο, στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαίας Κυπριακής Γραμματείας, που διοργανώνει το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου.

Ποιος ήταν ο Πτολεμαίος Ευπάτορας

Ο Πτολεμαίος Ευπάτωρ ( π.166 – 152 π.Χ. ) ήταν πρίγκιπας της αρχαίας Αιγύπτου, γιος του Πτολεμαίου Στ’ του Φιλομήτορος και μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου.

Μητέρα του, όπως αναφέρει το wikipedia, ήταν η αδερφή του πατέρα του, Κλεοπάτρα Β’ και παππούς του ο Αντίοχος Γ’ ο Μέγας, βασιλιάς των Σελευκιδών. Το όνομα Ευπάτωρ σημαίνει «αυτός που κατάγεται από ευγενή πατέρα».

Για μία σύντομη περίοδο το 152 π.Χ. υπήρξε συμβασιλέας του πατέρα του και μελλοντικός διάδοχος και είχε, επιπροσθέτως, ανακηρυχθεί ανώτατος διοικητής της Κύπρου. Την ίδια χρονιά ενσωματώθηκε στην οικογενειακή λατρεία ως Θεός Ευπάτωρ.

Πέθανε όμως στο νησί λίγο καιρό μετά, ίσως και την ίδια χρονιά, από μεταδοτική ασθένεια. Πληροφορίες γι’ αυτόν αντλούμε από επιγραφές σε μνημεία, αν και όταν ανακαλύφθηκε η ύπαρξή του από τους σύγχρονους ερευνητές, υπήρχαν αντιγνωμίες σχετικά με την τοποθέτησή του στο οικογενειακό δέντρο και κατά πόσο ήταν ο Πτολεμαίος που εστάλη στην Κύπρο. Σύμφωνα με κάποιες επιγραφές ο θάνατός του συνέπεσε με μια έκλειψη σελήνης.

Πηγή: paphosblog.com

Η “Μικρογραφική Ζωφόρος” διακοσμούσε την ανώτερη ζώνη του δωματίου 5, εκτεινόμενη και στους τέσσερις τοίχους.

Η σύνθεση θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει ένα μακροχρόνιο υπερπόντιο(;) ταξίδι του Θηραϊκού στόλου. Το ταξίδι φαίνεται να αρχίζει σε μια πόλη, ενδεχομένως το Ακρωτήρι. Δυστυχώς διασώθηκαν πολύ λίγα τμήματα της Ζωφόρου. Άλλα τέσσερα μεσογειακά λιμάνια παρουσιάζονται ευδιάκριτα στη Ζωφόρο, υποθέτοντας ότι αυτά είναι τα λιμάνια που επισκέφθηκε ο Θηραϊκός στόλος κατά τη διάρκεια της αποστολής του.

Η “Μικρογραφική Ζωφόρος” διαμορφώνει την πληρέστερη σε συλλογή πληροφοριών, απεικόνιση παραλιακών οικισμών κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού. Παρέχει στους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς έναν πλούτο πληροφοριών για τα λιμάνια και τα σχέδια σκαφών της περιόδου.

Έχουν φιλοτεχνηθεί κατά βάση με την τεχνική της νωπογραφίας (buon fresco),δηλαδή η απόδοση του έργου γινόταν πάνω στο νωπό ακόμα ασβεστολιθικό κονίαμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα χρώματά τους να παραμένουν ανεξίτηλα.

Με ύψος 0,43 μ. και μήκος 3,90 μ., είναι γνωστή ως “Νηοπομπή”. Η αυθεντική Τοιχογραφία χρονολογείται στον 17ο αι. π.Χ.

Η Θηβαϊκή νίκη στη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. τερμάτισε την ηγεμονία της Σπάρτης επί των ελληνικών πόλεων-κρατών και άνοιξε τον δρόμο για τη άνοδο του Φιλίππου της Μακεδονίας και του γιου του, Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα Λεύκτρα είναι επίσης σημαντικά λόγω των νεωτερισμών στη χρησιμοποίηση του ιππικού και της πολεμικής τακτικής.

Επί αρκετούς αιώνες οι Ελληνικές πόλεις-κράτη ήταν γνωστές σε όλο τον κόσμο για την εξέλιξη στις τέχνες, τις επιστήμες και την πολιτική.

Η Σπάρτη, που πάντα υστερούσε στις τέχνες αλλά ξεχώριζε στον πόλεμο, νίκησε στην Αθήνα το 404 π.Χ. και ανέλαβε την ηγεμονία των πόλεων-κρατών.

Μετά την νίκη της, η Σπάρτη αύξησε τη φορολογία και τοποθέτησε κυβερνήσεις ανδρεικέλων στις υποτελείς πόλεις-κράτη.

Στην συνέχεια αντιμετώπισε μερικές δυσκολίες, μέχρις ότου κυρίευσε τη Θήβα το 383 π.Χ. και τοποθέτησε εκεί δική της κυβέρνηση.

Οι εκδιωχθέντες Θηβαίοι ηγέτες κατέστρωσαν αμέσως σχέδια για την ανακατάληψη της πόλης τους και στράφηκαν στον πρώην εχθρό τους, την Αθήνα για βοήθεια. Κοινός στόλος Αθηναίων και Θηβαίων νίκησε το σπαρτιατικό ναυτικό στην Κνίδο το 394 π.Χ., ενώ οι σύμμαχοι πέτυχαν και άλλες μικρές θαλάσσιες και χερσαίες νίκες την επόμενη δεκαετία. Το 379 π.Χ. οι Θηβαίοι απελευθέρωσαν την πόλη τους από την Σπάρτη και συνέχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για να εντάξουν διάφορες άλλες μικρότερες πόλεις κράτη στη Βοιωτική Ομοσπονδία.

Έπειτα από 30 χρόνια σποραδικών συγκρούσεων, οι Σπαρτιάτες και οι Θηβαίοι ηγέτες συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν συνέδριο ειρήνης το 371 π.Χ.

Ο ηγέτης της Θήβας Επαμεινώνδας, δεν συμφώνησε με τους όρους που προτάθηκαν και αποχώρησε από την σύσκεψη.Ο βασιλιάς Κλεόμβροτος Α’ της Σπάρτης αντιλήφθηκε ότι οι Θηβαίοι θα ξανάρχιζαν τον πόλεμο και ότι ο καλύτερος τρόπος δράσης ήταν να επιτεθεί ο ίδιος πριν προλάβει να ετοιμαστεί ο Επαμεινώνδας.

Σπαρτιατικός στρατός από 10.000 άνδρες πήγε στη Βοιωτία και συναντήθηκε με τους 6.000 στρατιώτες του Επαμεινώνδα στα Λεύκτρα, 15 χιλιόμετρα έξω από την Θήβα.

Εκείνη την εποχή οι περισσότερες ελληνικές πόλεις- κράτη είχαν υιοθετήσει την φάλαγγαως κύριο στρατιωτικό σχηματισμό.

Οι φάλαγγες, τετράγωνα βάθους οκτώ ή δέκα στρατιωτών με θώρακες, ασπίδες και μακριά δόρατα, μπορούσαν να διασπάσουν τις παραδοσιακές αμυντικές γραμμές του πεζικού και, με την πάροδο αρκετών δεκαετιών εφαρμογής τους, είχαν αποδειχθεί άκρως αποτελεσματικό μέσο μάχης.

Όταν συγκρούονταν στρατοί που χρησιμοποιούσαν αμφότεροι τη φάλαγγα, οι σχηματισμοί τους πίεζαν ο ένας τον άλλον μέχρι να υποχωρήσει κάποιος.

Αρχαία Ελληνική φάλαγγα

Αν και υστερούσε αριθμητικά ο Επαμεινώνδας γνώριζε καλύτερα το έδαφος της περιοχής και είχε το πλεονέκτημα αρκετών καινοτομιών στην οργάνωση και την τακτική του στρατού του.

Για να υπερκεράσει την αριθμητική του κατωτερότητα, εφήρμοσε μία καινούρια τακτική, την οποία ονόμασε «λοξή φάλαγγα». Η σύνθεσή της ήταν απλή, αλλά αποτελεσματική.

Αύξησε κατά 50 τον αριθμό των σειρών της φάλαγγας στην αριστερή πτέρυγα.

Επίσης για να ενισχύσει ακόμα περισσότερο αυτή την «καλύτερη φάλαγγα», ο Θηβαίος ηγέτης τοποθέτησε στο κέντρο της μια επίλεκτη μονάδα από 300 στρατιώτες γνωστή και ωςΙερό Λόχοκαι στα μετόπισθεν παρέταξε τη μικρότερη δεξιά φάλαγγα.

Οι Θηβαίοι σχεδίασαν επίσης μια νεωτεριστική χρήση του ιππικού τους. Μέχρι τότε, οι ιππείς χρησίμευαν περισσότερο ως ανιχνευτές παρά ως πολεμιστές.

Ο Επαμεινώνδας αποφάσισε να αρχίσει τη μάχη με τοιππικότου εναντίον των Σπαρτιατών ιππέων, ώστε να τους απομακρύνει από το πεδίο μάχης και να δημιουργήσει σύγχυση στις τάξης του πεζικού.

Η πεδιάδα των Λεύκτρων

Ένα πρωινό του Ιουλίου το 371 π.Χ. οι δύο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι στην πεδιάδα των Λεύκτρων.

Ο Επαμεινώνδας άρχισε την μάχη σύμφωνα με το σχέδιό του.

Ορισμένα άλογα των Θηβαίων εισχώρησαν στις φάλαγγες των Σπαρτιατών και έσπασαν τον σχηματισμό τους.
Ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος προέλασε και απώθησε εύκολα τον μικρότερο σπαρτιατικό σχηματισμό στην αριστερή πτέρυγα.

Άλλες σπαρτιάτικες φάλαγγες προσπάθησαν να επωφεληθούν από την θηβαϊκή διείσδυση για να περικυκλώσουν τους επιτιθέμενους, αλλά αποκόπηκαν από την εχθρική δεξιά πτέρυγα. Καθώς οι δύο θηβαϊκές δυνάμεις κινήθηκαν προς τα εμπρός, οι πιεζόμενες σπαρτιάτικές μονάδες διαλύθηκαν.
Μερικοί Σπαρτιάτες πεζοί πολέμησαν σκληρά για να φτάσουν στο πίσω μέρος, αλλά περισσότεροι από 2.000 έπεσαν στο πεδίο μάχης.

Οι θηβαϊκές απώλειες ήταν μόλις εκατοντάδες άνδρες, αλλά ο εξαντλημένος στρατός δεν μπορούσε να συνεχίσει την επίθεση. Άλλωστε δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο.
Το ηθικό των Σπαρτιατών είχε καταπέσει τόσο πολύ ώστε ο στρατός τους δεν κατάφερε να διακριθεί ποτέ ξανά.

Η Θήβα ήταν πλέον ηγέτης των ελληνικών πόλεων-κρατών, αλλά ούτε η νίκη ούτε η κυριαρχία της ήταν πλήρης.

Η Αθήνα και η Θήβα μαζί με διάφορους σύμμαχους τους, συνέχισαν να πολεμούν για την επικράτηση στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, με μοναδικό αποτέλεσμα την εξασθένιση των στρατών τους.

Χτίστηκε έπειτα από μια μεγάλη μάχη σε σημείο στρατηγικής σημασίας

Μια από τις πιο καλοδιατηρημένες πυραμίδες της Ελλάδαςείναι του Ελληνικού, στο Άργος. Σύμφωνα με τον Παυσανία, χτίστηκε για να ταφούν οι νεκροί από την μάχη του Προίτου και του Ακρισίου. Οι δύο άντρες ήταν απόγονοι του βασιλιά του Άργους, Δαναού και ήρθαν αντιμέτωποι για τη βασιλεία σε μία μάχη δίχως νικητή.

Τότε χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά οι ασπίδες. Για να τιμήσουν τους νεκρούς τους, κατασκευάστηκε κοινό μνημείο που ήταν διακοσμημένο με αργολικές ασπίδες.

Η χρήση του μνημείου ως τάφου δεν είναι διασταυρωμένη, καθώς δεν έχει διευκρινιστεί εάν ο Παυσανίας αναφέρεται σε αυτή ή στη γειτονική πυραμίδα του Λυγουριού...

Ο αρχαιολόγος Αδαμάντιος Σάμψων υποστήριζε ότι το μνημείο χτίστηκε πάνω σε θεμέλια κτιρίου της Πρωτοελλαδικής εποχής.

Ίσως να χτίστηκε ως φρούριο, ως παρατηρητήριο για τα άστρα ή ως φρυκτωρία.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ιστορική πυραμίδα είναι χτισμένη σε σημείο στρατηγικής σημασίας. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στον αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από το Άργος στην Τεγέα.

Είναι κατασκευασμένη από τεράστιες πέτρες από ασβεστόλιθο. Έχει στερεή βάση και πάνω της συνεχίζουν τέσσερις άνισες πλευρές. Η δυτική πλευρά της είναι 14,70 μέτρα, η βόρεια 12,58, η ανατολική 8,62 και η νότια 8,61...

Η πυραμίδα βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της αργολικής πεδιάδας κοντά στις πηγές του Ερασίνου ποταμού

Στην ανατολική πλευρά που κοιτάζει προς τη θάλασσα βρίσκεται η πύλη της πυραμίδας. Αποτελείται από δύο μεγάλες πέτρες που ενώνονται σε τοξοειδές σχήμα.

Οι αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν έφεραν στο φως ένα λουτρό, ένα πηγάδι και μία δεξαμενή.  Υπολογίζεται κατά προσέγγιση, ότι χτίστηκε τον 4ο αι. π.Χ.

Ωστόσο, έρευνα του τμήματος Φυσικής του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου αναφέρει ότι η πυραμίδα είναι χτισμένη το 2.720 π.Χ.

Εάν ισχύει η χρονολόγηση του Εδιμβούργου, τότε η πυραμίδα του Ελληνικού είναι από τις αρχαιότερες στον κόσμο.

Σήμερα, μεγάλο μέρος του κτίσματος διατηρείται σε καλή κατάσταση ενώ η κορυφή του έχει καταστραφεί.

Δείτε την πυραμίδα του Ελληνικούαπό drone του συνεργάτη μας UP DRONE:

Γερμανοί και Γάλλοι αρχαιολόγοι προσκαλούν επιστήμονες από όλο τον κόσμο στην Αθήνα, σε ένα σημαντικό τριήμερο συνέδριο που έχει ως θέμα του την αρχαία Φωκίδα.

Διοργανώνεται από τις 30 του μηνός έως και την 1η Απριλίου και θα λάβουν μέρος 42 επιστήμονες από 9 χώρες, παρουσιάζοντας την έρευνά τους σε 36 ομιλίες. Όλα αυτά, στο αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών (DAI) το οποίο άλλωστε διοργανώνει μαζί με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών (EFA) αυτή την επιστημονική συνάντηση, που έχει στόχο να αποδοθεί στην αρχαία Φωκίδα η ερευνητική προσοχή που της αξίζει. Σε έναν τόπο που βρίσκονται δύο από τα σημαντικότερα μαντεία του Απόλλωνος στην Ελλάδα.

Για τους ειδικούς, η περιοχή αυτή, που βρίσκεται ανάμεσα στη Βοιωτία, τη Λοκρίδα και τη Δωρίδα, έχει ερευνηθεί πολύ λίγο. Η διευθύντρια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Katja Sporn, δίνει μεγάλη σημασία στη συνάντηση. Όπως λέει στην «Κ», «είναι σημαντικό ότι θα βρεθούμε μαζί με τη Γαλλική Σχολή, η οποία ερευνά πολλά χρόνια στους Δελφούς, όπως εμείς στο Καλαπόδι. Είναι σημαντικό όμως ότι θα βρεθούμε μαζί και με άλλους μελετητές οι οποίοι ασχολούνται με ζητήματα όπως η τοπογραφία, οι λατρείες κ.ά. Σκοπός είναι να γίνει μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση διαφόρων θεμάτων της συγκεκριμένης περιοχής της αρχαίας Ελλάδας».

Οι διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις έχουν σημασία να πραγματοποιούνται στη χώρα μας, πολύ περισσότερο σε δύσκολες εποχές όπως αυτή που βιώνουμε. Το παράρτημα Αθηνών του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου έχει 143 χρόνια παρουσίας με ανασκαφές στην Ολυμπία, στον Κεραμεικό, στην Τίρυνθα, τη Σάμο, στο Καλαπόδι κ.α. Ειδικότερα, στο ιερό του Καλαποδίου, που πιθανώς ταυτίζεται με το αρχαίο μαντείο του Απόλλωνος στις Αβές, διενεργούνται έρευνες (με μικρές διακοπές) από τη δεκαετία του 1970. Όμως και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών ξεκίνησε από τον 19ο αιώνα συστηματικές ανασκαφές στο ιερό του Απόλλωνος στους Δελφούς, έναν από τους πιο ευλογημένους τόπους. Η παρουσία δύο από τα σημαντικότερα ιερά του Απόλλωνα στη Φωκίδα εγείρει ερωτήματα στην επιστημονική κοινότητα. Ο ρόλος των Δελφών για τους Φωκείς και τους Έλληνες γενικότερα είναι επαρκώς γνωστός, όμως ποιος ήταν ο ρόλος των Αβών; Ποια ήταν η σχέση μεταξύ των δύο ιερών τα οποία ιδρύθηκαν στο δυτικό και στο ανατολικό όριο της Φωκίδας; Μπορεί να οριστεί η φωκική ταυτότητα; Και πώς αντανακλάται αυτή στα υλικά κατάλοιπα που αποκαλύπτονται στις ανασκαφές;

Τα υπό εξέταση θέματα

Αυτά είναι ορισμένα από τα θέματα που θα εξεταστούν: η ιστορία, η αρχαιολογία και η τοπογραφία της περιοχής που έχει ερευνηθεί αλλά δεν έχει φωτιστεί αρκετά. Δεν είναι βέβαια η μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα. «Η Αττική λόγω σωστικών ανασκαφών έχει μελετηθεί περισσότερο, ενώ η Φωκίδα είναι από τις περιοχές που έχουν λίγο παραμεληθεί». Υπάρχουν ωστόσο σημαντικές μονογραφίες που ασχολούνται με την τοπογραφία των οικισμών, την ταυτότητα των Φωκέων, τις πολυάριθμες καλοδιατηρημένες οχυρώσεις.

Νεότερες έρευνες σε μεμονωμένους τόπους και νέα ευρήματα, που χαρακτηρίζονται «συναρπαστικά», θα συζητηθούν σε αυτή την επιστημονική συνάντηση για πρώτη φορά. Άλλωστε, όπως τονίζει η κ. Katja Sporn, όταν βρίσκονται οι ειδικοί μαζί και μπορούν να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις, «πάντα προκύπτει κάτι καινούργιο, αυτό ελπίζουμε».

Όλα δείχνουν πως η μελέτη των ανασκαφικών ευρημάτων στο Καλαπόδι φέρνει στο φως νέες πληροφορίες. Το 2015 το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών οργάνωσε ένα ερευνητικό ταξίδι-σεμινάριο στην αρχαία Φωκίδα για μεταδιδακτορικούς φοιτητές, στο οποίο έλαβαν μέρος νέοι επιστήμονες. Η συνεργασία με τις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας-Ευρυτανίας, Φωκίδας και Βοιωτίας ήταν, όπως τονίζουν, αποτελεσματική και μάλιστα την επόμενη χρονιά διενεργήθηκε έρευνα στα σπήλαια της Τιθορέας από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας με συνδρομή του DAI Αθηνών.

Τώρα προετοιμάζεται συνεργασία με την Εφορεία Φθιώτιδας, με αντικείμενο τη μελέτη του τείχους της Τιθορέας. Το συνέδριο για την αρχαία Φωκίδα που χρηματοδοτείται από το υπουργείο Εκπαίδευσης και Έρευνας της Γερμανίας αναμένεται να αποκαλύψει νέες πλευρές της αρχαίας Φωκίδας δίνοντας ώθηση στις έρευνες και στη μελέτη της περιοχής. Κι όλα αυτά φέρνοντας στην Αθήνα, στην οδό Φειδίου 1, μελετητές απ’ όλο τον κόσμο.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή

Το πρωτοποριακό και μοναδικό πανελλαδικά υπόγειο Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης επαναλειτουργεί και αναδεικνύει την ιστορία της πόλης από το β'μισό του 3ου π.Χ. αιώνα μέχρι την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 -υπάρχουν ευρήματα από εβραϊκό σπίτι στην περιοχή που έγινε στάχτη από τη μεγάλη φωτιά.

Το υπόγειο μουσείο στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο στο δυτικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου και οργανώνεται σε τρεις αρχιτεκτονικές ενότητες: τον προθάλαμο-χώρο εισόδου, την κεντρική αίθουσα με τους δύο πλευρικούς διαδρόμους και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ενώ η είσοδος των επισκεπτών γίνεται από την Κρυπτή Στοά. Στους εκθεσιακούς χώρους υπάρχουν αντικείμενα που βρέθηκαν στη διάρκεια των ανασκαφών του χώρου αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που διατρέχουν ολόκληρη την ιστορία της πόλης.

Για περισσότερα από 20 χρόνια εργάστηκαν στον χώρο η σημερινή διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Βελένη, ως υπεύθυνη των ανασκαφών, και ο ομότιμος πλέον καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Βελένης, υπεύθυνος των έργων αναστήλωσης, και παρέδωσαν έναν ιδιαίτερο χώρο στην καρδιά της πόλης.

Σήμερα το απόγευμα θα δώσουν διάλεξη στο Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς ο κ. Βελένης με θέμα «Το ερευνητικό πρόγραμμα της Αρχαίας Αγοράς. Αρχιτεκτονική έρευνα και μελέτη εφαρμογής» και η κ. Βελένη για την «Αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης. Από την ανασκαφή στο Μουσείο».

Το Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν κλειστό εδώ και 1,5 χρόνο για τεχνικούς λόγους και λόγω έλλειψης προσωπικού, και άρχισε να λειτουργεί και πάλι από τον προηγούμενο μήνα.

Όπως είπε στο «Έθνος» η κ. Βελένη, «τα εκθέματά του εκπροσωπούν όλες τις εποχές, από τους ελληνιστικούς χρόνους, τη ρωμαϊκή εποχή, τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, το Βυζάντιο, τους οθωμανικούς χρόνους μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Είναι η εκπληκτική η παρουσίαση της διαχρονίας της Θεσσαλονίκης, που με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει πουθενά αλλού».

Ανασκαφές

Οι εκτεταμένες ανασκαφές ήδη από τη δεκαετία του 1960 ανέδειξαν τρεις υπόγειους χώρους, συνολικής έκτασης 1.800 μέτρων. Ο ένας από αυτούς είναι το μουσείο, ο άλλος χρησιμοποιείται ως αποθήκη για περίπου 2.500 αντικείμενα, ενώ υπάρχει και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.

Στον προθάλαμο του μουσείου υπάρχει η έκθεση «Η σύγχρονη εποχή» με την ιστορία και το χρονικό της ανασκαφικής έρευνας και των εργασιών αποκατάστασης και ανάδειξης του χώρου.

Στον ανατολικό διάδρομο υπάρχει η ιστορία του χώρου πριν από την οργάνωση του συγκροτήματος της Αγοράς (3ος π.Χ. - 1ος μ.Χ. αι.) και στην κεντρική αίθουσα «Ο δημόσιος χαρακτήρας του χώρου και η Αγορά».

«Τα ευρήματα της Αγοράς μάς μιλούν, μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τον χώρο, διατρέχουν την ιστορία της πόλης ανά τους αιώνες και σε αυτόν τον χώρο εκπροσωπούνται όλες οι εποχές με τα μεγάλα τους γεγονότα» δήλωσε η κ. Βελένη.

Η Αγορά ήταν διαχρονικά χώρος εμπορικών δραστηριοτήτων αλλά και η «καρδιά» της πόλης, το διοικητικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό της κέντρο. Εκεί υπήρχαν τα πιο επιβλητικά δημόσια κτίρια και ως ανοιχτός χώρος ήταν σημείο συνάθροισης των ανδρών.

Χτίστηκε το 42 π.Χ. - 138 μ.Χ. και είχε μια κεντρική πλατεία με μεγάλες κιονοστοιχίες, ωδείο, χώρο θεαμάτων, νομισματοκοπείο, λουτρό, πολλά εμπορικά μαγαζιά και μεγάλες στοές από τις οποίες η καλύτερα σωζόμενη είναι η Κρυπτή Στοά.

Στοά των Ειδώλων

Τμήμα του συγκροτήματος της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν και η μεγαλοπρεπής Στοά των Ειδώλων (στο ύψος της σημερινής Εγνατίας οδού) με τα περίφημα γλυπτά, τις «Μαγεμένες», που το 1864 μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Λούβρου.

Μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 και σύμφωνα με το σχέδιο Εμπράρ, στον χώρο όπου βρισκόταν η Ρωμαϊκή Αγορά θα ανεγειρόταν το κτίριο των δικαστηρίων, αλλά το 1962 ξεκίνησαν οι ανασκαφές και αποκαλύφθηκαν τα αρχαία, και έτσι το 1967 ο χώρος χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός και σταμάτησε οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ, ethnos.gr