Η Σπείρα είναι ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα και χρησιμοποιείται από την παλαιολιθική εποχή στον Ελλαδικό χώρο.

Αυτό το περίπλοκο αλλά Πανίσχυρο σύμβολοτο συναντάμε παντού καθώς και σε πάρα πολλούς αρχαίους πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο. Ειδικά όμως στη Ελλάδα υπήρξε σήμα και σύμβολο του πανταχού Αρχαίου Ελληνισμού και σύμβολο της Ζωτικής δύναμης.

Θα αποτελέσει ένα από τα ισχυρότερα - ιστορικότερα σύμβολα του Ελληνικού Κόσμου και θα δηλώνει την Ελληνική καταγωγή όλων των πραγμάτων που τον φέρουν πάνω τους ειδικά πριν την κλασσική περίοδο του χρυσού αιώνα αλλά και μετά.Το συναντάμε σχεδόν σε όλες τις Ελληνικές κατοικίες και στολίζει αρχιτεκτονικά όλα τα σπουδαία δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και μνημεία μας.

Η στροβιλιστική περιέλιξη, η Σπείρα, η δίνη, η υπέρθεση δύο υλικών σωμάτων ή δύο ενεργειακών ρευμάτων, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο τρόπος που δημιουργείται η ζωή, πάνω από όλα είναι σύμβολο της Ζωτικής Δύναμης. Τη Σπειροειδή κίνηση την βλέπουμε παντού στη φύση. Από τα πανάρχαια οστρακόδερμα, έως το σχηματισμό των Γαλαξιών.

Το σχήμα του σπιράλ (spiral) το συναντάμε και στην φύση. Ζούμε σε έναν γαλαξία Σπειροειδή τύπου. Οι ανεμοστρόβιλοι, τα κελύφη μαλακίων, τα δαχτυλικά αποτυπώματα, ακόμα και το μόριο του DNA έχουν την μορφή της Σπείρας.

Αντιπροσωπεύει ποικιλοτρόπως τόσο τις ηλιακές όσο και τις σεληνιακές δυνάμεις, ο αέρας, τα ύδατα, ο κεραυνός και η αστραπή είναι επίσης μια δίνη, η μεγάλη δημιουργική δύναμη, η εκπόρευση.

Επίσης διαστέλλεται και συστέλλεται απεικονίζει την αύξηση και τη μείωση του ήλιου ή της σελήνης, τη γέννηση. Συμβολίζει επίσης τη συνέχεια, τον περιστρεφόμενο ουρανό, την πορεία του ήλιου, τις κυκλικές εποχές, την περιφορά της Γής.

Οι Σπείρες ή δίνες σχετίζονται με το γνέσιμο και το πλέξιμο του ιστού της ζωής και του πέπλου της Μητέρας Θεάς η οποία ελέγχει το πεπρωμένο και υφαίνει το πέπλο της πλάνης.

Η Σπείραεπίσης έχει τον ίδιο συμβολισμό με τον Λαβύρινθο και το χορό ή το βάδισμά του. Στο μεταφυσικό πεδίο συμβολίζει τις περιοχές της ύπαρξης, τους διάφορους τρόπους μιας ύπαρξης, τις περιπλανήσεις μιας ψυχής σε εκδήλωση καθώς και την τελική επιστροφή στο Κέντρο. Η σπείρα συνδέεται επίσης με τον αφαλό σαν κέντρο δύναμης και ζωής.

Ξετυλίγεται μέσα από μύθους, θρησκευτικές δοξασίες και θρύλους. Είναι χαραγμένη στα εδάφη πάνω σε βράχους, αλλά και σε προϊστορικά μεγαλιθικά μνημεία. Σχηματίζεται με μύριους τρόπους στα έμβια όντα, από τα πανάρχαια όστρακα, στο μαγευτικό μπλε σπιράλ στις αποικίες των μεδουσών, στο σχηματισμό οργάνων ζώων και φυτών, έως το αίμα μας που κινείται, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, Σπειροειδώς.

Ζωγραφίζεται σε μικρά ή τεράστια καλλιτεχνήματα στους τοίχους από τη εποχή τής αρχαίας Θήρας, αλλά και σχεδόν σε κάθε αγγείο της μινωικής εποχής στην Κρήτη και Σαντορίνη.

Αποτυπώνεται στα ιερά των ιερών, τα χρυσά αγγεία των Μυκηναίων, σαν να τονίζει ότι είναι το μοναδικό μήνυμα που πρέπει να υπάρχει πάνω τους, με στόχο την επικοινωνία με τη Δύναμη που το συνδέει και την εκπροσωπεί.

Η Σπείρα είναι το μοναδικό σύμβολο που υπάρχει εντός κι εκτός των ιερών χρυσών αγγείων των Μυκηναίων, μιας μεταβατικής ειρηνικής πατριαρχικής κοινωνίας, στο βασίλειο τού Νέστορα, που ακόμα γνώριζε ότι πρέπει να αποτυπώσει την ισχύ τού Αιθέρα σε ό,τι πιο ιερό διέθετε για να μπορεί να έχει τη “συμπάθεια” και ίσως ένα μικρό μέρος της ισχύος του.

Η σπείρα αγγίζει απαλά και προστατεύει όλα τα κεφάλια των αρχαίων κορασίδων με τη δομή τού ιερού κόμπου, αλλά βρίσκεται και σε όλες τις κόμες των πανέμορφων Κούρων. Τη βλέπουμε σκαλισμένη σε κρυφούς βράχους στο Ιερό των Θεών στη Σαμοθράκη. Στην ουσία κατακλύζει, σχεδόν αόρατη, κάθε έκφραση της ύλης και της ζωής, από το σπιν του ηλεκτρονίου, έως το στροβιλισμό των γαλαξιών.

Σχηματίζει τους κυκλώνες, τους τυφώνες, τα πανέμορφα βόρεια και νότια σέλαα, και εκφράζεται σχεδόν σε κάθε σχηματισμό στο Σύμπαν. Αν προσέξουμε τη δομή και το εύρος έκφρασης της Σπείρας, ίσως τη συνδέσουμε με τον Αιθέρα.

Το Θείο έχει την Σπείρα ως κυριότερο εργαλείο σχηματισμού της πλάσης, τη στροβιλιστική ενέργεια της οργόνης και την οργή των αρχαίων Θεών προς τον Προμηθέα, ο οποίος τόλμησε να μειώσει την ισχύ τους επειδή έδωσε στους ανθρώπους – όχι τη φωτιά – αυτή μπορούσε να τη δώσει κι ένας καιόμενος κορμός δέντρου από κάποιο κεραυνό, αλλά τη γνώση της στροβιλιζόμενης και πανταχού παρούσας ενέργειας μέσω της Σπείρας.

Τους έδωσε τα μυστικά δημιουργίας και ύπαρξης τού φωταυγούντα αιθέρα. Πρόδωσε το απόλυτο μυστικό τους. Το αιθερικό εργαλείο χτισίματος της πλάσης. Το αειφόρον φως μέσω της Σπείρας.

Η Σπείρα που συνδυάζει το σχήμα ενός κύκλου και την Δυναμική κίνησή του, συμβολίζει και τον Χρόνο. Ως μέρος της ομαλής ατελείωτης γραμμής συμβολίζει επίσης την ανάπτυξη, την συνέχεια, τον ρυθμό της αναπνοής και της ίδιας της ζωής. Όταν χρησιμοποιείτε ως προσωπικό φυλαχτό η Σπείρα βοηθά την συνείδηση μας να αποδεχθεί τις στροφές, τις αλλαγές και την εξέλιξη της ζωής.

Είναι ευρέως γνωστό ότι ο Προμηθέας έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους και γι'αυτό προκάλεσε την οργή των θεών. Στην πραγματικότητα τους έδωσε τον Αιθέρα. Το εργαλείο που εκφράζεται η Θεία δύναμη. Ο Δημιουργός της φύσης. Το Υπέρτατο σχέδιο η "Σπείρα".

delfeios.blogspot.gr

Ο Απόλλωνας ανήκει στη δεύτερη γενιά των Ολύμπιων θεών. Είναι καρπός της ερωτικής σχέσης του Δία με τη Λητώ και αδερφός της Άρτεμης.

Ο Δίας, ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, θαμπώθηκε από την ομορφιά της Λητώς που προερχόταν από τη γενιά των Τιτάνων και έσμιξε ερωτικά μαζί της. Η ζηλιάρα Ήρα όμως αγανακτισμένη από τις αναρίθμητες απιστίες του άντρα της με θνητές και θεές και επειδή δεν είχε τη δύναμη να βλάψει το σύζυγό της, εναντιώθηκε στη Λητώ και βάλθηκε να μην την αφήσει με κανένα τρόπο να γεννήσει.

Μάταια η Λητώ έτρεχε κατάκοπη σ'ολόκληρη τη γη, δοκιμάζοντας κάμπους, βουνά και θάλασσες για να γεννήσει τα παιδιά της· ολόκληρη η γη αρνιόταν να τη δεχτεί γιατί φοβόταν την τρομερή εκδίκηση της Ήρας. Μονάχα ένα μικρό πλεούμενο νησί, η Ορτυγία (νησί των Ορτυκιών) ή Αστερία, δέχτηκε να δώσει άσυλο στη δυστυχισμένη Λητώ.

Το νησάκι αυτό ήταν φτωχό και άγονο, δεν μπορούσαν να βοσκήσουν σ'αυτό πρόβατα ούτε βόδια, ούτε όμως και να καρπίσουν αμπέλια ή άλλα δέντρα. Γι'αυτό λοιπόν δε φοβόταν την οργή της θεάς. Ο Απόλλωναςγια να ανταμείψει το φτωχό νησί, μόλις γεννήθηκε το στερέωσε για πάντα με τέσσερις στήλες στο βυθό της θάλασσας και του έδωσε το όνομα Δήλος (= Φωτεινή).

Εννιά ολόκληρες μέρες κράτησαν οι πόνοι της γέννας. Η Λητώ ξαπλωμένη στη ρίζα μιας φοινικιάς, του μοναδικού δέντρου που υπήρχε πάνω στο νησί, βογκούσε από τους πόνους και εκλιπαρούσε την Ήρα να της επιτρέψει να γεννήσει τα παιδιά της. Η Αθηνά, η Δήμητρα, η Αφροδίτη και άλλες μικρότερες θεές έτρεξαν να βοηθήσουν τη Λητώ, όμως δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα χωρίς τη συγκατάθεση της Ήρας, που κρατούσε επάνω στον Όλυμπο την Ειλείθυια, τη θεά των αίσιων τοκετών.

Τελικά, έστειλαν την πολύχρωμη Ίριδα, την αγγελιοφόρο των θεών, για να ζητήσει από την Ήρα να επιτρέψει τον τοκετό, προσφέροντάς της ένα περιδέραιο εξαιρετικής ομορφιάς από μάλαμα και κεχριμπάρι, εννιά πήχεις, που είχε κατασκευάσει στο εργαστήρι του ο μεγάλος τεχνίτης των θεών, ο Ήφαιστος.

Αυτό το δώρο καταλάγιασε το θυμό της Ήρας, που έστειλε την Ειλείθυια στη Δήλο. Η Λητώ εξαντλημένη από τους αβάσταχτους πόνους τόσων ημερών γονάτισε στη ρίζα της φοινικιάς και έφερε στον κόσμο πρώτα την Άρτεμη και αμέσως μετά τον Απόλλωνα. Την ώρα της γέννας του θεού ιεροί κύκνοι πετούσαν πάνω από το νησί κάνοντας εφτά κύκλους, γιατί ήταν η έβδομη μέρα του μήνα.

Η Λητώ δεν πρόλαβε να θηλάσει καθόλου το νεογέννητο θεό. Μόλις γεννήθηκε, η Θέμιδα έσταξε στο στόμα του μερικές σταγόνες νέκταρ και λίγη αμβροσία και έτσι έγινε το θαύμα: το βρέφος άρχισε να μεγαλώνει απότομα, τα σπάργανα σκίστηκαν και έπεσαν από το σώμα του.

Οι θεές θαμπωμένες από την ομορφιά του, τον καμάρωναν να κάνει βόλτες πάνω στο νησί. Αμέσως ο Απόλλωναςέτρεξε πάνω στον Όλυμπο για να πάρει την ευχή του παντοδύναμου πατέρα του, αλλά και για να γνωρίσει τους υπόλοιπους θεούς. Ο Δίας καλοδέχτηκε το γιο του και του πρόσφερε πάρα πολλά πλούσια και πανέμορφα δώρα. Ανάμεσα σ'αυτά ήταν μια ολόχρυση μίτρα στολισμένη με ρουμπίνια και σμαράγδια, που συμβόλιζε τη δύναμη του θεού και είχε πάνω σκαλισμένες σκηνές από τη ζωή των Ολυμπίων.

Επίσης, ο Δίας του χάρισε μια λύρα που ο Απόλλωνας την αγαπούσε πολύ και κάθε φορά που έπαιζε, με τη μουσική του μάγευε θεούς και ανθρώπους· επιπλέον ένα πανώριο άρμα ζεμένο με εφτά ολόλευκους κύκνους που μετέφεραν το θεό σε όποιο σημείο της γης ή του ουρανού επιθυμούσε.

Αμέσως μετά ο Δίας διέταξε τις Ώρες να στρώσουν τραπέζι με νέκταρ και αμβροσία για να καλωσορίσουν όλοι μαζί τον καινούριο θεό πάνω στον Όλυμπο. Ακολούθησε τρικούβερτο γλέντι μέχρι το πρωί. Ο Απόλλωνας έπαιζε με τη λύρα του και χόρευαν οι Χάριτες, η Αρμονία, η Ήβη, η Αφροδίτη και η Άρτεμη· σε λίγο μπήκαν στο χορό και ο Ερμής με τον Άρη.

Μια άλλη όμως παράδοση διηγείται ότι αμέσως μετά τη γέννησή του οι κύκνοι μετέφεραν τον Απόλλωνα στη χώρα τους που βρισκόταν στις όχθες του Ωκεανού, τους Υπερβόρειους· εκεί καθιέρωσαν τη λατρεία του θεού που τη γιόρταζαν αδιάκοπα. Ο Απόλλωνας έμεινε στη χώρα των Υπερβορείων ένα χρόνο και επέστρεψε στην Ελλάδα κατακαλόκαιρο.

Η φύση ολόκληρη γιόρτασε με κάθε τρόπο την επιστροφή του μεγάλου θεού με γλέντια και τραγούδια· τα τζιτζίκια και τ'αηδόνια τραγουδούσαν και τα νερά των πηγών ήταν πιο καθαρά. Οι Νύμφες και οι Νεράιδες των ποταμών και των λιμνών χόρευαν μερόνυχτα ολόκληρα στα βουνά και τα ξέφωτα. Κάθε χρόνο στους Δελφούς γιόρταζαν αυτή την επιστροφή του με εκατόμβες, δηλαδή ομαδικές θυσίες εκατό ζώων.

Στους Δελφούς ο Απόλλωνας σκότωσε ένα φοβερό δράκοντα που ονομαζόταν Πύθωνας και είχε δέκα χέρια και τέσσερα μάτια. Ο δράκοντας αυτός που έμοιαζε με τεράστια σαύρα έκανε πολλές καταστροφές στην περιοχή. Θόλωνε τα νερά αναταράζοντας τις πηγές και τα ποτάμια, κατέστρεφε τις καλλιέργειες, καταβρόχθιζε τα κοπάδια και τρόμαζε τις Νύμφες όταν μάλιστα ήταν πολύ μανιασμένος, στραγγάλιζε και κατάπινε τους ανήμπορους κατοίκους. Εξάλλου, αυτό το τέρας είχε κυνηγήσει, με εντολή της Ήρας, τη Λητώ όταν έψαχνε τόπο για να γεννήσει τα παιδιά της.

Ο Απόλλωνας με τα ολόχρυσα βέλη που του χάρισε ο Ήφαιστος εξόντωσε τον Πύθωνα και έτσι απάλλαξε τους κατοίκους της περιοχής που για να θυμούνται το κατόρθωμά του καθιέρωσαν προς τιμή του αγώνες οι οποίοι ονομάστηκαν Πυθικοί Αγώνες. Επίσης, έχτισαν ένα μαντείο, το μαντείο των Δελφών, όπου εκεί η Πυθία καθισμένη πάνω στον ιερό τρίποδα, μασώντας φύλλα δάφνης σε κατάσταση ένθεης μανίας αποκάλυπτε τους διφορούμενους χρησμούς του θεού.

Από το μαντείο αυτό πέρασε κάποτε ο ημίθεος Ηρακλής για να ζητήσει χρησμό.

Η Πυθία όμως αρνήθηκε να του απαντήσει, γι'αυτό ο Ηρακλής έκλεψε τον ιερό τρίποδα και πήγε να ιδρύσει αλλού μαντείο. Ο Λοξίας (προσωνυμία του Απόλλωνα για τους διφορούμενους χρησμούς του) καταδίωκε για πολύ καιρό τον Ηρακλή· όταν τον έφτασε, πάλευαν εννιά ολόκληρες μέρες και νύχτες αδιάκοπα, ολόκληρη η γη τρανταζόταν από τα χτυπήματά τους. Τελικά, ο Δίας χώρισε τους δυο αντιπάλους ρίχνοντας ανάμεσά τους έναν κεραυνό.

Ο Απόλλωνας ήταν ένας πανέμορφος θεός, πανύψηλος, με καταπληκτική κορμοστασιά, γαλάζια μάτια και κατάξανθες μακριές μπούκλες. Γι'αυτό είχε πολυάριθμες ερωτικές περιπέτειες με Νύμφες και θνητές.

Έτσι, αγάπησε τη Νύμφη Δάφνη, την κόρη του θεού ποταμού Πηνειού της Θεσσαλίας. Αυτή ήταν πανέμορφη και τη ζητούσαν από τον πατέρα της πολλά παλικάρια και γνωστοί ήρωες. Ο Πηνειός την παρακαλούσε να παντρευτεί για να του χαρίσει εγγόνια. Αυτή όμως, αγύριστο κεφάλι, δεν άκουγε το γέροντα πατέρα της, γιατί προτιμούσε να κυνηγάει μέσα στα δάση και να συντροφεύει την παρθένα Άρτεμη. Όταν κάποτε τη συνάντησε ο Απόλλωνας, θαμπώθηκε από την ομορφιά της και θέλησε να την κάνει δική του.

Η Νύμφη όμως δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα του θεού και κατέφυγε στο βουνό. Μερόνυχτα ολόκληρα ο Φοίβος (προσωνυμία του Απόλλωνα) την κυνηγούσε ανάμεσα στους θάμνους και τα πουρνάρια, φωνάζοντάς της πως δεν ήταν ένας τυχαίος γαμπρός αλλά ο λαμπρός Απόλλωνας που τον τιμούσαν θεοί και θνητοί. Τη στιγμή όμως που κόντευε να τη φτάσει, η Νύμφη παρακάλεσε τον πατέρα της να τη σώσει από το αγκάλιασμα του θεού.

Τότε ο Πηνειός που λυπήθηκε την κόρη του, τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο δέντρο· τα πόδια της έγιναν οι ρίζες της δάφνης, το σώμα της ο κορμός, τα χέρια της τα κλαδιά και τα μαλλιά της τα φύλλα του γνωστού δέντρου. Ο Απόλλωνας κλαίγοντας απαρηγόρητα αγκάλιασε το δέντρο και αφού δεν κατάφερε να σμίξει με τη Νύμφη όσο ήταν ζωντανή, ορκίστηκε ότι στο εξής η δάφνη θα ήταν το ιερό δέντρο του και ο ίδιος θα φορούσε πάντα δάφνινο στεφάνι.

Από τη σχέση του με τη θεά της Θεσσαλίας, τη Νύμφη Κυρήνη, ο Απόλλωνας απέκτησε ένα γιο, τον Αρισταίο.
Η Κυρήνη ζούσε άγρια ζωή στα δάση της Πίνδου και προστάτευε τα κοπάδια του πατέρα της. Μια μέρα επιτέθηκε χωρίς όπλα σ'ένα λιοντάρι, πάλεψε μαζί του και το νίκησε. Ο Φοίβος είδε το κατόρθωμά της και την ερωτεύτηκε. Κατόπιν την απήγαγε και με το ολόχρυσο άρμα του την οδήγησε, πετώντας πάνω από στεριές και από θάλασσες, στη Λιβύη· εκεί σ'ένα ολόχρυσο παλάτι έσμιξε μαζί της.

Και με τις Μούσες ο Απόλλωνας είχε ερωτικές περιπέτειες. Λένε πως από τη Θάλεια απέκτησε τους Κορύβαντες, δαίμονες που ανήκαν στη συνοδεία του Διόνυσου, μαζί με τους Σάτυρους και τα άλλα ξωτικά του δάσους. Με την Ουρανία απέκτησε τους μουσικούς Λίνο και Ορφέα, που γαλήνευαν τη φύση ολόκληρη παίζοντας τον αυλό τους και εξημέρωναν τα άγρια θηρία. Επίσης, ο Απόλλωνας είναι ο πατέρας του Ασκληπιού, του θεού της Ιατρικής. Λένε πως ο ερωτιάρης θεός έσμιξε με τη Κορωνίδα και την άφησε έγκυο.

Τον καιρό όμως που αυτή περίμενε παιδί έκανε απιστίες στο θεό πηγαίνοντας μ'έναν θνητό. Όταν το έμαθε αυτό ο Απόλλωνας, οργισμένος από την προσβολή, σκότωσε την άπιστη Κορωνίδα. Τη στιγμή όμως που το σώμα της τοποθετήθηκε πάνω στη φωτιά και ήταν έτοιμο να καεί, ο εκδικητικός θεός μεταμορφωμένος σε γύπα όρμησε και τράβηξε από τα σπλάχνα της το παιδί, ζωντανό ακόμη.

Την ίδια ατυχία είχε και με τη Μάρπησσα, τη βασιλοπούλα της Αιτωλίας. Ο θεός αγαπούσε τη νεαρή κοπέλα, αλλά την έκλεψε ο θνητός Ίδας μ'ένα φτερωτό άρμα που του δώρισε ο Ποσειδώνας και την οδήγησε στη Μεσσήνη. Εκεί, ο Ίδας και ο Απόλλωνας χτυπήθηκαν αλλά τους χώρισε ο Δίας.

Η Μάρπησσα είχε δικαίωμα να διαλέξει ανάμεσα στους δυο εραστές. Μάταια ο θεός την παρακαλούσε και της έδινε υποσχέσεις αιώνιας πίστης και αφοσίωσης. Αυτή διάλεξε το θνητό Ίδα, από το φόβο της ότι ο αθάνατος και αιώνια νέος Απόλλωνας θα την παρατούσε στα γεράματά της, όταν θα την εγκατέλειπαν η ομορφιά και η φρεσκάδα της νιότης.
Αλλά και με την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου, ο έρωτας δεν ευνόησε το θεό.

Ο Απόλλωνας αγαπούσε την Κασσάνδρα και για να την κερδίσει της υποσχέθηκε να της μάθει την τέχνη της μαντικής. Η νεαρή βασιλοπούλα δέχτηκε, όταν όμως έμαθε καλά την τέχνη, εγκατέλειψε το θεό. Άλλοι πάλι λένε πως ο θεός έσμιξε τελικά με την Κασσάνδρα και απέκτησε μαζί της τον Τρωίλο.

Στην κυρίως Ελλάδα πίστευαν ότι ο Απόλλωνας ήταν εραστής της τοπικής ηρωίδας Φθίας, από την οποία απέκτησε τρεις γιους: τον Δώρο, τον Λαόδοντα και τον Πολυποίτη, που τους σκότωσε ο Αιτωλός. Στην Κολοφώνα πίστευαν πως ο Απόλλωνας ζευγάρωσε με τη Μαντώ, την κόρη του τυφλού μάντη Τειρεσία και από το σπέρμα του γεννήθηκε ο μέγας μάντης Νόμος.

Στην Κρήτη ο ερωτομανής θεός αγάπησε την Ακάλλη, την κόρη του Μίνωα· καρπός της κρυφής σχέσης τους ήταν ο Μίλητος. Η Ακάλλη μόλις γέννησε, άφησε το νεογέννητο στο δάσος, γιατί φοβόταν τον πατέρα της. Ο Απόλλωνας φρόντισε να ζήσει ο γιος του στέλνοντας λύκους να τον προστατεύουν και μια λύκαινα να τον θηλάζει.

Στην Αθήνα ο σκανταλιάρης θεός βίασε την Κρέουσα, την κόρη του βασιλιά Ερεχθέα. Εκείνη μόλις γέννησε εγκατέλειψε το παιδί σε μια ερημιά. Ο Απόλλωνας φρόντισε να φέρει το μωρό στους Δελφούς, όπου το μεγάλωσε η Πυθία. Αυτός ο γιος του Απόλλωνα που με τόσο άσχημο τρόπο ήρθε στη ζωή ονομάστηκε Ίωνας.Ο Απόλλωνας λέγεται ότι αγάπησε και νέους άντρες.

Πιο σημαντική είναι η ερωτική του περιπέτεια με τον Υάκινθο, έναν παρά πολύ όμορφο νέο. Μια μέρα που έπαιζαν οι δυο τους με το δίσκο ο τρομερός Ζέφυρος (άνεμος), επειδή ζήλευε το θεό, παρέσυρε το δίσκο ο οποίος χτύπησε τον Υάκινθο και τον σκότωσε ακαριαία. Ο Φοίβος απαρηγόρητος από το θάνατο του φίλου του και για να κάνει αθάνατο το όνομά του, τον μεταμόρφωσε στο γνωστό ομώνυμο λουλούδι.

Διηγούνται πως ο Απόλλωνας δυο φορές υποχρεώθηκε να μπει δούλος στην υπηρεσία θνητών. Η πρώτη φορά ήταν όταν μαζί με τον Ποσειδώνα, την Ήρα και την Αθηνά θέλησαν να πάρουν την εξουσία του Δία και γι'αυτό προσπάθησαν να τον δέσουν με τεράστιες σιδερένιες αλυσίδες και να τον κρεμάσουν στον ουράνιο θόλο. Η συνωμοσία όμως απέτυχε και η τιμωρία του Απόλλωνα ήταν να φυλάει τα κοπάδια του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα, πάνω στις βουνοπλαγιές της Ίδης.

Ο Απόλλωνας έτσι κι έκανε, μια και δεν μπορούσε ν'αντιμιλήσει στον πατέρα του, τον παντοδύναμο Δία. Μόλις όμως πέρασε ο ένας χρόνος, ο Λαομέδοντας αρνήθηκε να πληρώσει το θεό για τις υπηρεσίες του και τον έδιωξε κακήν κακώς.

Όταν αυτός διαμαρτυρήθηκε, τον απείλησε ότι θα του κόψει τ'αυτιά και θα τον πουλήσει σαν δούλο. Μόλις ο Απόλλωνας ξαναβρήκε τη θεϊκή του δύναμη, έστειλε φονικό λοιμό στην Τροία που ρήμαζε τη χώρα για έξι ολόκληρους μήνες. Οι γυναίκες γεννούσαν νεκρά παιδιά, τα κοπάδια αποδεκατίζονταν και τα σπαρτά ξεραίνονταν χωρίς να δίνουν καρπούς.

Ο Απόλλωνας πέρασε τη δοκιμασία του βοσκού και για δεύτερη φορά. Αυτό έγινε όταν ο Δίας κεραυνοβόλησε τον Ασκληπιό, γιατί είχε προοδεύσει τόσο πολύ στην ιατρική, ώστε κατόρθωνε να ανασταίνει νεκρούς. Ο Φοίβος πληγώθηκε από το θάνατο του γιου του και για να εκδικηθεί σημάδεψε με τα ολόχρυσα βέλη του πάνω από τον Όλυμπο τους Κύκλωπες που είχαν κατασκευάσει τον κεραυνό.

Ο Δίας αγανακτισμένος πια από τη συμπεριφορά του Απόλλωνα δεν αστειευόταν καθόλου· ήθελε να φυλακίσει το γιο του στα ολοσκότεινα και αφιλόξενα Τάρταρα, στα έγκατα της μάνας Γαίας. Όμως η Λητώ τον παρακάλεσε να ελαφρύνει την ποινή του. Τότε μόνο ο Δίας υποχώρησε και διέταξε τον Απόλλωνα να μπει στην υπηρεσία του βασιλιά Άδμητου. Όταν ο Απόλλωνας έφτασε στις Φέρρες της Θεσσαλίας και παρουσιάστηκε στον Άδμητο, αυτός από τη γλυκύτητα της μορφής του και τη θεϊκή ομορφιά του κατάλαβε πως ήταν κάποιος θεός μεταμορφωμένος σε θνητό.

Έπεσε στα γόνατά του και του πρόσφερε το θρόνο του. Ο Απόλλωνας όμως του εξήγησε ότι ήταν θέλημα του Δία να δουλέψει στην υπηρεσία του και συγκινημένος από την καλή συμπεριφορά και το σεβασμό του Άδμητου, έφερε την ευημερία στο παλάτι και σ'όλη τη χώρα· όλες οι αγελάδες γεννούσαν δυο μοσχάρια τη φορά, τα χωράφια κάρπιζαν δυο φορές το χρόνο και όλο και περισσότερα πλούτη συγκεντρώνονταν στα χέρια του ευγενικού Άδμητου.

Ο Απόλλωνας έλαβε μέρος στη Γιγαντομαχία στο πλευρό του πατέρα του Δία. Επίσης συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο και ήταν πάντοτε με το μέρος των Τρώων. Ακόμη συνέβαλε στην ολοκλήρωση της Αργοναυτικής εκστρατείας βοηθώντας τον Ιάσονα να φτάσει στη μαγική χώρα του Αιήτη.Δυο φορές χρειάστηκε ο Απόλλωνας να χρησιμοποιήσει τις σαΐτες του για να υπερασπίσει τη μητέρα του, τη Λητώ.

Η πρώτη φορά ήταν όταν ο γίγαντας Τιτυός επιθύμησε τη Λητώ και προσπάθησε να τη βιάσει. Ο θεϊκός γιος της ενέργησε αστραπιαία· σκότωσε με τα βέλη του το γίγαντα λίγο πριν πραγματοποιήσει την άτιμη σκέψη του.

Κάποια άλλη φορά μαζί με την αδερφή του Άρτεμη εξόντωσαν τα παιδιά της Νιόβης, εκτός από δύο, όταν αυτή καυχήθηκε ότι ήταν πιο ευτυχισμένη και πιο τυχερή από τη Λητώ που είχε μόνο δυο παιδιά, ενώ η ίδια είχε δεκατέσσερα. Ο Απόλλωνας σκότωσε με τα βέλη του τα αρσενικά παιδιά και η Άρτεμη τις κόρες. Ο Δίας λυπήθηκε τη Νιόβη και τη μεταμόρφωσε σε βράχο που κλαίει ακόμη για το χαμό των παιδιών της.

Ο Απόλλωνας ήταν γενικά ο θεός της μουσικής και της ποίησης. Γι'αυτό προέδρευε πάνω στον Ελικώνα, στους αγώνες των Μουσών. Επιπλέον, ήταν θεός και της μαντικής. Πίστευαν ότι εμπνέει τόσο τους μάντεις όσο και τους ποιητές. Επίσης ήταν θεός ποιμενικός που οι έρωτές του με τις Νύμφες και τους νέους που έγιναν λουλούδια τον συνέδεαν με τη βλάστηση και τη φύση. Ήταν ακόμη θεός πολεμιστής που με τα τόξα και τα ολόχρυσα βέλη του μπορούσε να στείλει από μακριά την εκδίκησή του.

Τα ιερά ζώα τα αφιερωμένα στον Απόλλωνα ήταν ο λύκος και το ελάφι. Από τα πουλιά ο κύκνος, ο γύπας και το κοράκι που από το πέταγμά τους έπαιρναν χρησμούς. Τέλος, από τα θαλάσσια ζώα το δελφίνι, που το όνομά του θύμιζε τους Δελφούς, το κυριότερο ιερό του Απόλλωνα. Η δάφνη ήταν το κατεξοχήν ιερό φυτό του θεού.

Ο Απόλλωνας ήταν η προσωποποίηση του φωτός και του ήλιου. Αντιπροσώπευε τις καλές τέχνες, τη μουσική και την ποίηση, που τόσο πολύ λάτρεψαν και καλλιέργησαν οι αρχαίοι Έλληνες.

«ἔστ'ἦμαρ ὅτε Φοίβος πάλιν ελεύσεται καὶ ες αεί ἔσσεται»

Η γεωμετρική εποχή είναι μία περίοδος της αρχαίας ελληνικής ιστορίας που διαρκεί περίπου από το 1100 π.Χ. έως το 700 π.Χ.

Η περίοδος, λοιπόν, από τον ΙΒ’ ως τον Η’ αιώνα είναι μία περίοδος μεταβατική, κατά την οποία συνέβησαν εξελίξεις, συντελουμένων των οποίων βρίσκουμε μία διαμορφωμένη κατάσταση στην έναρξη της αρχαϊκής εποχής.

Η περίοδος αυτή πέρα από ‘σκοτεινοί αιώνες’, είναι γνωστή και με άλλες ονομασίες, όπως ομηρική εποχή, γεωμετρική εποχή, λόγω των αλλαγών που σημειώνονται περί το 1050 π.Χ. στην τεχνοτροπία της κεραμικής, ή εποχή του σιδήρου, καθώς από το 1100 π.Χ. και εξής γενικεύεται η χρήση του υλικού αυτού για την κατασκευή όπλων ή σκευών.

Η καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων το 1200 π.Χ., δε σήμανε το απότομο τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού, αλλά την απαρχή μίας προϊούσας παρακμής που διήρκεσε ολόκληρο το ΙΒ’ αιώνα. Η έναρξη της πρώτης μεταμυκηναϊκής περιόδου της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, γνωστής ως ‘σκοτεινοί αιώνες’, σηματοδοτείται από την ευρεία χρήση του σιδήρου και την αλλαγή στην τεχνοτροπία της κεραμικής, γεγονότα που τοποθετούνται περί το 1100-1050π.Χ., οπότε τελειώνει και η υπομυκηναϊκή φάση.

Για την περίοδο αυτή, από το 1200 π.Χ. και εξής, δεν υπάρχουν γραπτές πηγές. Από ιστορικής άποψης, λοιπόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζεται το γεγονός της επανεμφάνισης γραπτών πηγών.

Ομηρικά έπη

Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται σκοτεινή από ιστορική άποψη καθώς δεν υπάρχουν άμεσες πηγές γι’ αυτή. Διαθέτουμε, ωστόσο, μία μη ιστορική πηγή, τα Ομηρικά Έπη. Είναι γενικώς αποδεκτό α) ότι η σύνθεση των επών σε ένα όλο, διαδικασία που συντελέστηκε πάνω στη βάση μίας μακρόχρονης προφορικής παράδοσης, έγινε τον Η’ αιώνα και β) ότι η Ιλιάδα συντέθηκε πριν από την Οδύσσεια.

Οι διάφορες χρονολογήσεις της δημιουργίας των επών ποικίλλουν. Σύμφωνα με τις πιθανότερες, η Ιλιάδα συντέθηκε στα μέσα του Η’ αιώνα και η Οδύσσεια το β’ μισό του Η’ αιώνα. Η τοποθέτηση της Οδύσσειας σε χρονικό σημείο επόμενο της δημιουργίας της Ιλιάδας, στηρίζεται στην υπόθεση ότι στην Οδύσσεια έχουν ενσωματωθεί εμπειρίες της προαποικιακής δραστηριότητας που προηγήθηκε του β’ ελληνικού αποικισμού. Ο μεγάλος προβληματισμός αφορά την Ιλιάδα.

Πρέπει να λάβουμε, πάντως, υπόψη, πως το ότι η δράση της Ιλιάδας διαρκεί 51 μέρες του ενάτου έτους του τρωικού πολέμου προϋποθέτει τα γενικότερα ιστορικά συμφραζόμενα του πολέμου. Το ζήτημα είναι αν η Ιλιάδα αποδίδει ένα ιστορικό γεγονός, εάν ο τρωικός πόλεμος ήταν ένα ιστορικό γεγονός.

Για παράδειγμα, ο Νηών κατάλογος της Β περιγράφει την πολιτική γεωγραφία της μυκηναϊκής εποχής ή εκείνη του Η’ αιώνα; Το ερώτημα αυτό μεταφράζεται στο εξής: η Ιλιάδα συντέθηκε κατά την μυκηναϊκή εποχή ή την περίοδο μετά την καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων, οπότε περιγράφει την κατάσταση των μεταμυκηναϊκών πραγμάτων, διατηρώντας κάποιες αναμνήσεις των γεγονότων της προηγούμενης εποχής;

Υπάρχουν υποστηρικτές και των δύο απόψεων. Επίσης, δεν έχει απαντηθεί το ερώτημα αν οι καταστροφές της Τροίας VI (1350π.Χ.) ή της Τροίας VIIα (1180π.Χ.) σχετίζονται με κάποια επίθεση των Μυκηναίων.

Για να διερευνήσουμε το ζήτημα της ιστορικότητας της Ιλιάδας πρέπει να λάβουμε υπόψη τις πληροφορίες που διαθέτουμε από την αρχαία ελληνική παράδοση. Η άλωση της Τροίας χρονολογείται σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, τον ιστορικό του Β’ μ.Χ. αιώνα, ο οποίος στα ‘Χρονικά’ του περιλαμβάνει όλα τα γεγονότα από την άλωση της Τροίας μέχρι το 119 πΧμΧ, το 1184/3 π.Χ. και σύμφωνα με το Πάριο χρονικό το 1209/8 π.Χ.

[Το Πάριο χρονικό είναι ένας χρονολογικός πίνακας προσώπων και γεγονότων, από τη βασιλεία του μυθικού Κέκροπα (1581 π.Χ.) έως το έτος 264/3 π.Χ., όταν επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα ήταν ο Διόγνητος].

Ας σημειωθεί ότι αρχαίοι Έλληνες αναφέρονταν στον τρωικό πόλεμο ως αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός, όπως το πράττει πχ στην Αρχαιολογία του ο Θουκυδίδης. Η Οδύσσεια, περιγράφοντας καταστάσεις μεταγενέστερες της Ιλιάδας, αποδίδει καλύτερα το μεταμυκηναϊκό χρονικό διάστημα.

Εσωτερικές μετακινήσεις

Την εποχή αυτή και, συγκεκριμένα, μετά το 1150, παρατηρούνται για δεύτερη και τελευταία φορά εσωτερικές μετακινήσεις, πολλές πληροφορίες για τις οποίες αντλούμε από την παράδοση, ιδιαίτερα το Θουκυδίδη, αλλά και τη μυθολογία. Τα φύλα που μετακινήθηκαν την περίοδο για την οποία μιλάμε κατά κανόνα ακολούθησαν σε αδρές γραμμές την κατεύθυνση από βορρά προς νότο.

Εξαίρεση αποτελεί το φύλο των Μακεδόνων, οι οποίοι δεν κατήλθαν προς τα νοτιότερα τμήματα της Ελλάδας, αλλά από τη βορειοδυτική Μακεδονία μετακινήθηκαν στο χώρο που την ιστορική περίοδο μας είναι γνωστός ως Μακεδονίς, μετακίνηση που ολοκληρώθηκε τα μέσα του Ζ’ αιώνα, εάν είναι σωστή η χρονολόγηση των μετακινήσεων των ελληνικών φύλων, και αποτελεί την απόληξή τους.

Οι μετακινήσεις αυτές γίνονταν κατά μικρές ομάδες σε μεγάλο διάστημα και όταν έλαβαν τέλος φάνηκε το αθροιστικό τους αποτέλεσμα. Την περίοδο αυτή εγκαταστάθηκαν οι Θεσσαλοί στην περιοχή στην οποία θα έδιναν αργότερα το όνομά τους, ενώ οι Βοιωτοί από την περιοχή της Άρνης μετακινήθηκαν στην περιοχή που έγινε αργότερα γνωστή ως Βοιωτία.

Άλλα φύλα που μετατοπίστηκαν ήταν οι Αινιάνες, οι Ακαρνάνες, οι Λοκροί, οι Φωκείς. Κάποιες πληθυσμιακές ομάδες δεν άλλαξαν τόπο διαμονής τους. Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι Αθηναίοι, οι οποίο υπερηφανεύονταν για την αυτοχθονία τους, οι Αρκάδες και οι Ίωνες.

Άλλα ελληνικά φύλα κατευθύνθηκαν προς την Κύπρο, όπου ήδη υπήρχε ελληνική παρουσία από τη μυκηναϊκή εποχή, το τέλος του ΙΓ’ και τις αρχές του ΙΒ’ αιώνα. Για την εξέταση των μετακινήσεων των ελληνικών φύλων μεταχειριζόμαστε την αντιστοίχιση των διαλέκτων με περιοχές και την παράδοση, συμπεριλαμβανομένης της μυθολογίας οι Δωριείς ήταν το τελευταίο φύλο που μετακινήθηκε προς το νότο.

Ξεκίνησαν από το βορρά {Πίνδο}.ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ ΣΤΙΝ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ χωριστήκαν σε πιο μικρές ομάδες. Μερικοί μάλιστα έμειναν εκεί και η περιοχή ονομάστηκε ΔΩΡΙΔΑ.

Μια ισχυρή ομάδα κατευθύνθηκε πιο νότια στην Σπάρτη. Τότε σταμάτησε να αναπτύσσεται ο Μυκηναϊκός πολιτισμός, οι κάτοικοι της Σπαρτής έγιναν είλωτες{δούλοι} και κάποιοι άρχισαν να φεύγουν από εκεί.

Ο πρώτος Ελληνικός αποικισμός

Συνέπεια των μετακινήσεων στην ηπειρωτική Ελλάδα ήταν ο αποικισμός των δυτικών ακτών της Μικράς Ασίας έως την Παμφυλία από φύλα προερχόμενα από την κυρίως Ελλάδα. Οι Αιολείς μετακινήθηκαν στο βόρειο τμήμα των δυτικών ακτών, γνωστό ως Αιολίδα, οι Ίωνες στην περιοχή που έγινε γνωστή ως Ιωνία και οι Δωριείς μέσω Κυκλάδων, Κρήτης και Δωδεκανήσων έφτασαν στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία. Το σύνολο των μετακινήσεων αυτών από τη δυτική στην ανατολική πλευρά του Αιγαίου ονομάζεται πρώτος ελληνικός αποικισμός. Τοποθετείται εντός του εξής χρονικού πλαισίου: 1100-800π.Χ..

Πολιτικοί θεσμοί

Σε αυτά τα πρώιμα χρονικά διαστήματα πολίτευμα που κυριαρχούσε ήταν η βασιλεία. Παρουσιάζεται ένα είδος φυλετικής οργάνωσης, όπου ο βασιλιάς προΐσταται μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων. Πριν την αρχαϊκή εποχή και όσο βρισκόμαστε στην περίοδο της βασιλείας, δεν έχουμε πόλιν, αλλά άστυ, μεγάλους οικισμούς, που ήταν έδρα των θεσμών διοίκησης. Η πόλη ως πόλις είναι δημιούργημα της πρώιμης αρχαϊκής εποχής και σχετίζεται με την κατάργηση της βασιλείας και την άσκηση της εξουσίας από τους ευγενείς.

Ήταν μία μακρά διαδικασία που ολοκληρώθηκε το α’ μισό του Ζ’ π.Χ. αιώνα, όταν σχεδόν σε όλο τον ελληνικό κόσμο δεν υπήρχαν βασιλείς. Υπήρχαν κάποιες εγγενείς αρμοδιότητες στο αξίωμά τους:

ήταν αρχηγοί του στρατού

είχαν ιερατικά καθήκοντα, απευθυνόμενοι εξ ονόματος της κοινότητας σε υπερβατικές δυνάμεις

είχαν δικαστικά καθήκοντα

Στη διοίκηση των κοινών ζητημάτων βοηθούνταν από ένα συμβούλιο ευγενών. Στα ομηρικά έπη ονομαζόταν γέροντες, απ’ όπου προήλθε και η γερουσία στη Σπάρτη. Ο βασιλιάς των ομηρικών επών, των σκοτεινών αιώνων, συνομιλεί και συναποφασίζει με τους γέροντες για τα δημόσια θέματα. Αμέσως επόμενη εξέλιξη ήταν η κατάργηση της βασιλείας από τους ευγενείς. Οι ευγενείς είχαν ήδη εμπειρία στη διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων, οπότε στον κατάλληλο χρόνο μπόρεσαν να αμφισβητήσουν τη βασιλεία.

Η ενέργειά τους ήταν αποτέλεσμα ενός συνδυασμού δύο παραγόντων: αφ’ ενός της εξασθένησης της βασιλείας και αφ’ ετέρου την ισχύ των ίδιων, αφού είχαν μεγάλη εμπειρία στη διοίκηση των κοινών και στον πόλεμο. Η απονομή δικαιοσύνης γινόταν από το βασιλιά και το συμβούλιο με βάση το εθιμικό δίκαιο.

Η αγορά αποτελούταν από τους στρατεύσιμους άνδρες, αλλά δεν ήταν επίσημα θεσμοθετημένη. Όταν έπρεπε να ληφθεί μία απόφαση για ένα κρίσιμο ζήτημα, τότε τη συγκαλούσαν οι ευγενείς. Από τα ομηρικά έπη, όπου βρίσκουμε αναφορά στη ραψωδία β, επιβίωσε ως την αρχαϊκή πόλη. Η λήψη των αποφάσεων δια βοής επέζησε στην Απέλλα της Σπάρτης. Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι έχουμε πρόδρομες μορφές θεσμών.

Κοινωνική διαστρωμάτωση και οργάνωση

Η κύρια διαχωριστική γραμμή είναι αυτή που χωρίζει τους ελεύθερους από τους δούλους. Η υποδούλωση κάποιου μπορούσε να γίνει με αιχμαλωσία σε ένα πόλεμο, μετά την κατάληψη μιας πόλης ή σε μία μάχη, ή με απαγωγές από ναυτικούς. Υπήρχαν και οικογενείς δούλοι (ρ320). Γενικά οι δούλοι θεωρούνταν κατώτερα όντα. Στους σκοτεινούς αιώνες επίσης διαμορφώθηκε το σύστημα των ειλώτων και των πενεστών.

Μία άλλη διαχωριστική γραμμή ήταν αυτή που χώριζε τους πολίτες από τους ξένους, τα εγχώρια μέλη μιας κοινότητας από τους παροίκους που προέρχονταν από άλλες περιοχές, οι οποίοι λίγο πολύ είχαν διαφορετικό νομικό status. Η εξέλιξη των σχέσεων αυτών των δύο ομάδων έφτασε ως το σημείο να υπάρχουν διακρατικές συμφωνίες για ξένους την κλασική εποχή.

Προστατεύονταν οι ξένοι τόσο από τη θρησκεία, καθώς ήταν ικέτες, όσο και από το δίκαιο της φιλοξενίας. Στα ομηρικά έπη είναι έντονος ο θεσμός της ξενίας, φιλίας που δημιουργείται από τη φιλοξενία, η οποία συνεπάγεται αμοιβαίες υποχρεώσεις με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας.

Οι ελεύθεροι ήταν κοινωνικά-οικονομικά ιεραρχημένοι. Πρώτα οι θήτες ήταν όσοι κατείχαν λίγοι ή καθόλου γη.

Οι δημιουργοί ήταν ειδικοί στην τέχνη τους: μεταλλουργοί, κεραμείς, ξυλουργοί, βυρσοδέψες, επεξεργάζονταν πολύτιμες ύλες. Ανάμεσά τους ήταν οι αοιδοί, οι μάντεις, ο κήρυξ και ο ιατρός. Οι θεράποντες ήταν ακόλουθοι ή βοηθοί του βασιλιά ή άλλων ισχυρών προσώπων. Ήταν ηνίοχοί τους, συμμετείχαν στα συμπόσια και ήταν και οι ίδιοι επιφανούς καταγωγής.

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης, ήταν γεωργοί και χρησιμοποιούσαν το εισόδημά τους για τον οπλισμό, που αποκτούσαν με δικά τους έξοδα, και τη συντήρηση της οικογένειάς τους.

Οι ευγενείς ήταν μία μικρή ομάδα ατόμων που αναλάμβαναν τη διακυβέρνηση τα, είχαν υπό την κατοχή τους μεγάλες εκτάσεις γης, αλλά είχαν έσοδα και από άλλες δραστηριότητες. Στα ομηρικά έπη πολεμούν με άρματα.

Διακριτικά χαρακτηριστικά τους ήταν

η ευγενής καταγωγή, την οποία ανήγαγαν σε θεούς και ήρωες

η κατοχή μεγάλης έγγειας ιδιοκτησίας

η καλλιέργεια του λόγου και η ενασχόληση με τη ρητορική

και το αγωνιστικό φρόνημα με ανάλογα ιδεώδη.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι το ιδεώδες ενός ευγενούς εκφράζεται από το ομηρικό ‘εργων πρηκτήρ και λόγων ρητήρ’.

Για την ιδιοκτησία της γης έχουμε ελάχιστες πληροφορίες. Φαίνεται ότι η γη ήταν χωρισμένη στην καλλιεργήσιμη γη, ένα μέρος από την οποία ανήκε σε πρόσωπα και ένα μεγάλο μέρος στο δήμο, και στην εσχατιά, που χρησιμοποιούνταν για βοσκή, και ανήκε εξ ολοκλήρου στην κοινότητα.

Στα ομηρικά έπη η κατάσταση φαίνεται ότι είναι ίδια με αυτήν που υπήρχε στην Πύλο, όπως την πληροφορούμαστε από τις πινακίδες.

Από τα ομηρικά έπη πληροφορούμαστε ότι μέσα ανταλλαγής και προσδιορισμού της αξίας των αντικειμένων ήταν τα μέταλλα, είτε ως σκεύη είτε ως πρώτη ύλη, και τα ζώα, κυρίως τα βόδια. Πρόκειται για μία εποχή προ της εφεύρεσης του νομίσματος, έχουμε να κάνουμε με έναν τύπο φυσικής, κτηματικής οικονομίας.

Τα όπλα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ίδια με την προηγούμενη εποχή. Επιθετικά όπλα είναι το ξίφος, το δόρυ, το τόξο και αμυντικά η περικεφαλαία, ο θώρακας και η ασπίδα.

Όταν, μετά την κατάπνιξη της αποστασίας των Μυτιληναίων, η αθηναϊκή εκκλησία του δήμου αποφάσισε τη θανάτωση όλων των ανδρών και το πούλημα των γυναικόπαιδων στα σκλαβοπάζαρα, ήταν διάχυτη μέσα στην πόλη η μεταμέλεια των Αθηναίων, αφού η ποινή δεν αφορούσε μόνο τους ενόχους, αλλά τη συνολική καταστροφή του νησιού.

Αυτό έδωσε την ευκαιρία στους Μυτιληναίους πρέσβεις, την επόμενη μέρα, να ζητήσουν και να πετύχουν την επανεξέταση του θέματος σε μια νέα λαϊκή συνέλευση.

Οι Αθηναίοι, στην πλειονότητα τους, ήθελαν να δώσουν μια ευκαιρία επαναδιαπραγμάτευσης του ζητήματος, αφού αντιλαμβάνονταν ότι η ποινή αυτή δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί ούτε ως τιμωρία απέναντι στους αποστάτες, ούτε ως παραδειγματισμός απέναντι σ’ οποιονδήποτε σχεδίαζε κάτι ανάλογο.

Η ολοκληρωτική εξόντωση των κατοίκων της Μυτιλήνης δεν ήταν παρά μια απόφαση οργής που λειτουργούσε καταφανώς εκδικητικά, ως εκτονωτικός μηχανισμός του ομαδικού θυμού, κι όχι νηφάλια, ως πολιτική απόφαση που χαράσσει τόσο τη διπλωματική πορεία της πόλης, όσο και την διασφάλιση της αποφυγής παρόμοιων αποστασιών στο μέλλον.

Η ωμότητα της επιβολής της ισχύος συνεπάγεται περισσότερο την αλαζονεία παρά το σεβασμό ή τη συμπαράσταση των συμμάχων. Στη συνέλευση που έγινε το λόγο πήραν πολλοί:

«Κι ο Κλέωνας του Κλεαινέτου, ο οποίος είχε πείσει και την προηγούμενη συνέλευση του λαού να αποφασίσει τη θανάτωση των Μυτιληνιών κι ήταν από κάθε άποψη ο πιο βίαιος από τους πολίτες, αλλά κι είχε τότε τη μεγαλύτερη επιρροή στο λαό, ξαναπέρασε στο βήμα….». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 36).

Η επικράτεια της Σπάρτης κατά την Κλασική Αρχαιότητα: Ο Κλέωνας, που ήταν η φυσιογνωμία που κυριάρχησε στην αθηναϊκή πολιτική σκηνή μετά τον Περικλή, άρχισε το λόγο του ως εξής:

«Πολλές φορές και στο παρελθόν είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ότι η δημοκρατία είναι ανίκανη να ασκεί ηγεμονία, περισσότερο όμως το διαπίστωσα σήμερα με τη μεταμέλεια σας για το ζήτημα των Μυτιληνιών. Επειδή στην καθημερινή σας ζωή έχετε συνηθίσει να μη φοβάστε και να μην επιβουλεύεστε ο ένας τον άλλο, φέρνεστε το ίδιο και προς τους συμμάχους σας.

Κι όταν είτε επειδή σας έπεισαν εκείνοι κάνετε κάποιο λάθος είτε από οίκτο δείχνεστε υποχωρητικοί μαζί τους, δεν καταλαβαίνετε ότι η αδυναμία σας αυτή είναι επικίντυνη για σας χωρίς να σας εξασφαλίζει την ευγνωμοσύνη τους». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 37).

Ο μηχανισμός του λαϊκισμού, ως μελετημένη διαδικασία που αποκτά επιστημονικές διαστάσεις, μπαίνει σε εφαρμογή από την αρχή με τη μορφή της κολακείας.

Οι Αθηναίοι δεν επιβουλεύονται ο ένας τον άλλο, ούτε φοβούνται, κι αν ποτέ κάνουν λάθη είναι γιατί τους έπεισαν οι σύμμαχοι ή λόγω οίκτου. Η ηθική ακεραιότητα του Αθηναίου πολίτη κρίνεται αδιαπραγμάτευτη. Φυσικά όλα αυτά είναι υπεράνω αποδείξεων. Καμία κολακεία δεν χρειάζεται απόδειξη. Η κολακεία λειτουργεί πάντα στο πλαίσιο του αυτονόητου, αφού ο ακροατής εισπράττει αποδοχή και η αποδοχή δεν χρειάζεται τεκμηρίωση.

Η αποδοχή ταυτίζεται με την ευχαρίστηση, την αισιοδοξία, την αυτοπεποίθηση κι όλα αυτά δεν είναι ανάγκη να τα ξεψαχνίζει κανείς. Φτάνει που υπάρχουν. Ο ρήτορας από απόμακρος ομιλητής στο βήμα μετατρέπεται σε φίλος, σε άνθρωπος της διπλανής πόρτας, σε δεδομένα αμερόληπτος αναλυτής, που ενδιαφέρεται για το καλό όλων.

Το πολιτικό όραμα που επικαλείται (ή δεν επικαλείται) δεν έχει κανένα νόημα μπροστά στα συναισθήματα που εκπέμπει. Τελικά οι ακροατές δεν ψάχνουν όραμα, αλλά συναισθηματική καταφυγή. Κι εδώ βρίσκεται ο ορισμός της πολιτικής εμπιστοσύνης. Στη σιγουριά που εμπνέει ή δεν εμπνέει κανείς.

Κι αυτό είναι θέμα καθαρά συναισθηματικό. Η κολακεία είναι το αντικλείδι της μαζικής ψυχολογίας. Η πιστοποίηση ότι ο ομιλητής ξέρει και φροντίζει για το καλό όλων.Ο Κλέωνας συνεχίζει:

«Το χειρότερο όμως απ’ όλα θα ήταν να μην υπάρχει καμιά σταθερότητα στις αποφάσεις μας και να μην καταλάβουμε ότι δυνατότερη είναι μια πόλη που έχει νόμους κακούς, αλλά απαραβίαστους, παρά εκείνη που έχει νόμους καλούς, αλλά χωρίς κύρος, και ότι αμάθεια συνδυασμένη με σύνεση είναι πιο ωφέλιμη από επιδεξιότητα συνδυασμένη με ασυδοσία κι ακόμη πως, γενικότερα, οι απλοί άνθρωποι κυβερνούν τις πόλεις καλύτερα από τους σπουδαίους.

Γιατί οι τελευταίοι θέλουν να φαίνονται σοφότεροι από τους νόμους και να επιβάλλουν τη γνώμη τους σε κάθε συζήτηση που γίνεται στη σύναξη του λαού, σαν να μην ήταν δυνατό να δείξουν τη σοφία τους σε άλλα σπουδαιότερα ζητήματα, με αποτέλεσμα να οδηγούν συχνά τις πόλεις στην καταστροφή.

Αντίθετα, οι πρώτοι, οι απλοί, μια και δεν έχουν εμπιστοσύνη στη νοημοσύνη τους, δέχονται ότι είναι λιγότερο σοφοί από τους νόμους και λιγότερο ικανοί στο να επικρίνουν το λόγο εκείνου που μίλησε σωστά, κι επειδή είναι μάλλον αμερόληπτοι κριτές παρά ανταγωνιστές, αποφασίζουν, τις περισσότερες φορές, σωστά». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 37).

Παρακολουθούμε την αλλοίωση των γεγονότων που γίνεται με τρόπο ανεπαίσθητα μεθοδικό, καθώς όλα παρουσιάζονται ως τετελεσμένα, δηλαδή αναπόδραστα, χωρίς βέβαια και πάλι να τεκμηριώνεται τίποτε.

Επικαλούμενος τους νόμους που πρέπει να είναι απαραβίαστοι (γεγονός όχι μόνο αναμφισβήτητο, αλλά και θεμιτό) προσπαθεί να πείσει ότι δεν πρέπει οι αποφάσεις των συνελεύσεων να παρεκκλίνουν από αυτούς, χωρίς ποτέ να εξηγεί ποιος νόμος παραβιάζεται αν ανακληθεί η εξοντωτική και παράλογη ποινή των Μυτιληναίων.

Συμπεριφέρεται σαν να υπάρχει κάποιος νόμος που να ορίζει ότι όποιοι αποστατούν πρέπει να ξεκληρίζονται, ο οποίος τώρα καταπατάται. Στηριζόμενος πάνω στην προηγούμενη ατυχή απόφαση της συνέλευσης, την παρουσιάζει ως αμετάκλητη, αφού η ανάκλησή της ισοδυναμεί με ματαίωση του νόμου, σαν να μην συνεδριάζουν εκ νέου για να αποφασίσουν ξανά.

Αν πράγματι υπήρχε νομοθεσία που να απαγόρευε την επανεξέταση ενός θέματος από τη συνέλευση του λαού, θα έπρεπε να καταγγείλει την ίδια τη συνέλευση κι όχι το ενδεχόμενο της αλλαγής απόφασης.

Η μετατόπιση του θέματος από την τιμωρία των Μυτιληναίων στην ισχύ και το κύρος του νόμου, δεν είναι παρά η συνειδητή εξαπάτηση που οικειοποιείται με τρόπο αυθαίρετο αποδεκτές αλήθειες (όπως το κύρος του νόμου) προκειμένου να υποστηρίξει κάτι εντελώς άσχετο. Με τον τρόπο αυτό ο Κλέωνας επιχειρεί να ταυτιστεί με τη νομιμότητα. Όποιος τον αμφισβητεί, αμφισβητεί τον ίδιο το νόμο.

«Η Ακρόπολη στην Αρχαιότητα» Ταυτόχρονα παραδίδει μαθήματα σπίλωσης των αντιπάλων, που θέλουν να κάνουν επίδειξη σοφίας και «να επιβάλλουν τη γνώμη τους». Όσοι διαφωνούν δεν είναι παρά επικίνδυνοι («οδηγούν συχνά τις πόλεις τους στην καταστροφή») και φυσικά ματαιόδοξοι, αφού το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να επιδειχθούν.

Ο λαϊκισμός ενδιαφέρεται για ταμπέλες. Η ταμπέλα είναι η βαθύτερη σπίλωση του αντιπάλου, αφού λειτουργεί συνθηματολογικά, αποκτά δηλαδή βιωματικό χαρακτήρα (το σύνθημα ριζώνει τόσο βαθειά που γίνεται βίωμα) και φυσικά διαπλάθεται τελείως ανέξοδα, αφού δεν χρειάζεται ούτε αποδείξεις, ούτε ορθολογισμό, ούτε την ελάχιστη τεκμηρίωση.

Η ειρωνική χρήση του όρου σοφία δεν είναι παρά η αμετροέπεια του δηλωμένου κομπασμού που βεβαίως υποτιμά τη λαϊκή νοημοσύνη. Αν ο αντίπαλος μπει στο παιχνίδι να αποδείξει ότι η ταμπέλα δεν ισχύει, το πολιτικό παιχνίδι χάνεται, αφού, και ο ίδιος οδηγείται σε μια μάταιη διαδικασία άμυνας, που για πολλούς μπορεί μεταφράζεται ως ενοχή, και η συζήτηση μετατοπίζεται από το κύριο θέμα σηματοδοτώντας τον πιο κατάφωρο αποπροσανατολισμό.

Εξάλλου, όσο τεκμηριωμένα κι αν αρνηθεί κανείς τις ταμπέλες, είναι αδύνατο να τις νικήσει, αφού οι αερολόγες επιθέσεις δεν κοστίζουν τίποτε κι ως εκ τούτου δε σταματάν με τίποτε.

Το μόνο που μένει είναι ο ντόρος της κουβέντας, δηλαδή η τελική επισφράγισή της ταμπέλας. Κι όλα αυτά συνδυασμένα με τον μηχανισμό της κολακείας που εξακολουθεί να λειτουργεί αποδεικνύοντας ότι αυτοί που δεν εμπιστεύονται τη νοημοσύνη τους, υπακούοντας το νόμο παίρνουν τις πιο σωστές αποφάσεις.

Το μήνυμα είναι απλό. Ο λαός που δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του είναι σε τελική ανάλυση ο πιο σοφός, αφού υπακούει στο νόμο (δηλαδή τις συμβουλές του Κλέωνα) και αδιαφορεί για τους αλαζόνες σοφούς (δηλαδή τους αντιπάλους του Κλέωνα). Κι έτσι το θέμα γίνεται προσωπικό.

Δεν μιλάμε για την πόλη και την απόφαση που πρέπει να πάρει. Μιλάμε για τον Κλέωνα και τους αντιπάλους του. Ο λαϊκισμός οφείλει να μετατρέπει την συλλογική υπόθεση σε ατομική, αφού συνίσταται για να εξυπηρετεί προσωπικούς κι όχι συλλογικούς στόχους.

Οφείλει δηλαδή να εξυπηρετήσει την ανάδειξη της πολιτικής προσωπικότητας μετατρέποντας όλα τα άλλα σε δευτερεύουσες υποθέσεις. Κι αυτή είναι η επιθυμία του Κλέωνα.

Η επικράτηση στην πολιτική ζωή, δηλαδή η εντύπωση του ανίκητου της ρητορείας του. Στην προηγούμενη συνέλευση, για λαϊκιστικούς λόγους επίσης, ταυτίστηκε με την άποψη των πολλών που διψούσαν για εκδίκηση.

Τώρα πρέπει να πείσει ότι είχε δίκιο. Πρέπει να πείσει ότι η πολιτική δεοντολογία είναι με το μέρος του. Γι’ αυτό επικαλείται τον ορισμό της. Για να μετατραπεί σε εκπρόσωπός της, όπως και προηγούμενα με το νόμο. Ο καθείς ταυτίζεται με ό,τι επικαλείται:

«Έτσι έχουμε χρέος να κάνουμε κι εμείς οι πολιτικοί άντρες, κι όχι, συνεπαρμένοι από την επιθυμία να δείξουμε ρητορική δεινότητα κι εξυπνάδα, να δίνουμε σε σας, το λαό, συμβουλές αντίθετες με τις πεποιθήσεις μας». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 37).

Κι αφού ολοκληρώσει την κολακεία του κοινού και του εαυτού του, σαν σε θεαματική ακροβασία συνεχίζει:

«Είστε μοναδικοί στο να εξαπατείστε από επιχειρήματα ασυνήθιστα κι εντυπωσιακά και στο να μη θέλετε να ακολουθήσετε επιχειρήματα δοκιμασμένα, όντας δούλοι των κάθε φορά παράδοξων και καταφρονητές των συνηθισμένων.

Καθένας σας, πάνω απ’ όλα, θέλει να είναι ο ίδιος ικανός να ρητορεύει, αλλιώς γίνεστε ανταγωνιστές εκείνων που έχουν αυτή την ικανότητα, για να μη φανεί ότι υστερείτε στο να τους παρακολουθήσετε, αλλά ότι είστε σε θέση να επιδοκιμάσετε κάθε έξυπνο επιχείρημα πριν ακόμα ο ρήτορας το ξεστομίσει.

Δείχνεστε τόσο γοργοί στο να μαντέψετε αυτά που θα ειπωθούν, όσο οκνοί στο να προβλέψετε τις πραγματικές συνέπειές τους». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 38).

Ο λαϊκισμός πάνω απ’ όλα θέλει να πείσει ότι δεν διατίθεται να χαριστεί σε κανένα και για τίποτα.

Η πεποίθηση ότι ο ρήτορας δεν υποχωρεί πουθενά αποτελεί και την απόδειξη της αμεροληψίας, δηλαδή της φερεγγυότητάς του. Έτσι ο Κλέωνας δε διστάζει να επιρρίψει ευθύνες στο ίδιο το ακροατήριο, που παρασύρεται από τους πομπώδεις λόγους παρουσιάζοντας την επιθυμία της επίπλαστης κι επιπόλαιης συμμετοχής.

Τώρα πια κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ακεραιότητά του. Γιατί «δε χαϊδεύει αυτιά». Γιατί «τα λέει έξω απ’ τα δόντια». Φυσικά δεν είναι τυχαίο ότι η κολακεία του κοινού έχει προηγηθεί, αφού πρέπει να παρθούν όλα τα προστατευτικά μέτρα.

Η επίρριψη των ευθυνών δεν είναι παρά η πιστοποίηση της ανιδιοτέλειας που επισφραγίζει τις δεδομένα καλές προθέσεις του ρήτορα, καθώς αναγκάζεται να πει «πικρές αλήθειες». Παρακολουθούμε τη ρητορεία που συναντά το θεατρινισμό διαμορφώνοντας τον πολύπλοκο ρόλο της χειραγώγησης.

Η υπερβολική κολακεία απαξιώνει το ρήτορα, αφού γίνεται φανερή, και σε τέτοιες περιπτώσεις το πλήθος είναι αμείλικτο. Ο ρήτορας οφείλει να κολακέψει χωρίς όμως να ξεπεράσει τα όρια. Από την άλλη οι ευθύνες θα φέρουν αντιπαλότητα, αν το έδαφος δεν προλειανθεί κατάλληλα, κι αυτές τις ισορροπίες ο Κλέωνας φαίνεται να τις παίζει στα δάχτυλα.

Η ολοκλήρωση της σκέψης του είναι ακριβώς αυτή που πρέπει:

«Κοντολογίς, παρασυρμένοι από την ευχαρίστηση που δίνουν οι ωραίοι λόγοι, μοιάζετε περισσότερο με ανθρώπους που παρακολουθούν μια επίδειξη σοφιστών παρά με πολίτες που συζητούν τα συμφέροντα της πόλης». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 38).

Οι ευθύνες του λαού κατονομάζονται ευθαρσώς, αλλά σαφώς μετριάζονται από τις επιδείξεις των σοφιστών, που δεν είναι άλλοι από τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Όσο για το κυρίως θέμα, τους λόγους δηλαδή που πρέπει να εξοντώσουν τους Μυτιληναίους, ο Κλέωνας δεν κάνει τίποτε άλλο από το να εξάρει το συναίσθημα του κοινού υποδαυλίζοντας την εκδικητική του διάθεση:

«Δε στάθηκαν γι’ αυτούς παράδειγμα οι συμφορές των άλλων, αυτών που αποστάτησαν ως τώρα από μας κι υποτάχτηκαν, ούτε η ευημερία που είχαν τους έκαμε διστακτικούς να ριχτούν σ’ επικίντυνες περιπέτειες.

Με παράλογο θάρρος για το μέλλον και με ελπίδες που πήγαιναν μακρύτερα από τη δύναμή τους, αλλά ήταν μικρότερες από τις φιλοδοξίες τους, άρχισαν τον πόλεμο, βάζοντας τη δύναμη πάνω από το δίκαιο. Γιατί μόλις νόμισαν ότι θα μπορούσαν να μας νικήσουν, μας επιτέθηκαν χωρίς να τους έχουμε αδικήσει.

Ας τιμωρηθούν, λοιπόν, τώρα αντάξια με το έγκλημά τους κι ας μην καταλογιστεί ευθύνη μόνο στους ολιγαρχικούς και μείνουν ατιμώρητοι οι δημοκρατικοί. Γιατί όλοι το ίδιο μας επιτέθηκαν, ενώ μπορούσαν, οι δημοκρατικοί, να έρθουν με το μέρος μας και να ‘χουν τώρα ξανά την πόλη τους». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 39).

Η απογοήτευση του Κλέωνα για την προδοσία των δημοκρατικών στη Μυτιλήνη, που τελικά, μπροστά στη λαϊκή οργή υπέκυψαν στα ολιγαρχικά παιχνίδια, είναι ολοφάνερη. Κι αυτή την απογοήτευση προσπαθεί να μεταφέρει στο κοινό.

Η επίκληση του συναισθήματος σε στιγμές σοβαρών πολιτικών αποφάσεων δεν είναι παρά η αποθέωση της δημαγωγίας, που σε κάθε περίπτωση οφείλει να αποφύγει οποιαδήποτε λογική επιχειρηματολογία.

Το συναίσθημα, ως πηγή βεβιασμένων συμπεριφορών είναι το πιο ευάλωτο σημείο του πλήθους. Και το πιο βασικό, δυναμιτίζεται εύκολα (ιδίως όταν πρόκειται για τόσο κοντινά και τόσο αιματηρά γεγονότα).

Η δημαγωγία δεν απευθύνεται στη λογική.

Η δημαγωγία ξεγυμνώνεται από τη λογική.

Η δημαγωγία προϋποθέτει το συναισθηματικό πλάσιμο. Κι αυτή ακριβώς είναι η δύναμή της. Γιατί το συναίσθημα, αν διαμορφωθεί σωστά, είναι ακατανίκητο. Το μοναδικό θέμα είναι ο χειρισμός του. Όταν η διαδικασία ολοκληρωθεί, τότε μπορούν να ευσταθούν όλα τα συμπεράσματα:

«Συγκεφαλαιώνοντας σας λέω ένα πράγμα: Αν ακούσετε τα λόγια μου, θα κάμετε το σωστό για τους Μυτιληνιούς και, ταυτόχρονα, αυτό που σας συμφέρει, ενώ αν αποφασίσετε διαφορετικά και την ευγνωμοσύνη τους δε θα κερδίσετε και τον ίδιο τον εαυτό σας μάλλον θα καταδικάσετε». (βιβλίο τρίτο, παράγραφος 40).

Θουκυδίδη ιστορία (εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ – ΠΑΙΔΕΙΑ Ά έκδοση 1985)

Θανάσης Μπαντές (terrapapers.com)

Στην αρχαιότητα οι Έλληνες, αποφάσισαν να υποτάξουν το κοσμικό θαύμα με την νόηση. Από αυτούς για πρώτη φορά στην Ιστορία πρόβαλε η απαίτηση να εξηγήσει ο άνθρωπος τον κόσμο και να συσχετίσει τη ζωή του με το λογικό.

Στον θριαμβευτικό δρόμο που ακολούθησε η Ελληνική φιλοσοφίαπέρασε πολλούς σταθμούς, διήλθε από πολλές φάσεις και για περισσότερο από μία χιλιετία αυτός ο θαυμάσιος λαός, αντλώντας από την πλούσια φύση του, παρουσίασε πλήθος συστημάτων, επιτευγμάτων και λύσεων σε πλείστα όσα ζητήματα και προβλήματα αντίστοιχα.

Οι αρχαίοι Έλληνεςέφεραν την χαραυγή στην φιλοσοφία, διότι παρόλο που και άλλοι λαοί είχαν ωφέλιμες γνώσεις – αντιλήψεις, αυτές παρέμειναν διάσπαρτες και προσκολλημένες στην τέχνη που εξυπηρετούσε τις ανάγκες της καθημερινής ζωής. Οι έμποροι ήξεραν να λογαριάζουν και οι χτίστες και οι ξυλουργοί να χαράζουν τετράγωνα και κύκλους.

Όμως δεν κατάφεραν να «διαχωρίσουν» τους αριθμούς – σχήματα από τα αντικείμενα και να τα μελετήσουν ξεχωριστά. Η κοσμοθεωρία τους δούλευε μέσα από την φαντασία και τον πόθο παραμένοντας ως το τέλος μυθική – θρησκευτική και μέσα από την ποίησή τους φανταστική και συμβολική.

Στην Ελλάδα πρώτη φορά «ξαστέρωσε» ο νους του ανθρώπου. Περί τον 6ο ή 7ο π.Χ. αιώνα στις πόλεις της Ιωνίας, με την πλούσια και τολμηρή αστική τάξη, ο άνθρωπος απεγκλωβίζεται από τις μυθικές κοσμοθεωρίες και προσπαθεί για πρώτη φορά να εξηγήσει τα φαινόμενα λογικά και βάσει των φυσικών αιτίων.

Θέλει να εξηγήσει το “είναι” και το “γίγνεσθαι”. Να βρει μια “αρχή” την πρώτη ουσία, που με την αλλαγή της έκανε να γεννηθούν όσα βλέπουμε στον κόσμο.

Την αρχή έκαναν οι Ιωνικές πόλεις της Μ. Ασίας, αρχής γενομένης από τη Μίλητο, τη μητρόπολη με τις πολυάριθμες αποικίες και με την πλατιά επικοινωνία στην οποία έζησαν οι πρώτοι φιλόσοφοι, ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος, ο Αναξιμένης και ακολουθεί η Έφεσος με τον Ηράκλειτο και πολλές άλλες.

Γρήγορα όμως εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο των ελληνικών αποικιών, στις Θρακικές πόλεις, στα Άβδηρα με τον Πρωταγόρα και τον Δημόκριτο και στην Μεγάλη Ελλάδα με πολλές φιλοσοφικές Σχολές (Πυθαγόρειοι, Ελεάτες, Εμπεδοκλής).

Μέσα στη ζύμωση αυτή, στην Ιωνία γεννιέται η έννοια και η λέξη φιλοσοφία για να φανερώσει την ορμή του Ίωνα ανθρώπου να ψάξει για να μάθει, να υψωθεί ως προσωπικότητα και να κυριαρχήσει στη φύση.

Στον Όμηρο και στον Ησίοδο βρίσκουμε τον σοφό και την σοφία, στοιχεία που καθορίζουν την ικανότητα στο επάγγελμα. Ο καλός τεχνίτης και ο ικανός ναυτικός είναι σοφοί. Το ίδιο και αυτός που καταλαβαίνει τους νόμους και ξέρει να κυβερνά, δηλαδή ο σοφός και σοφιστής (οι επτά σοφοί).

Την λέξη φιλοσοφία την συναντούμε πρώτη φορά σε απόσπασμα του Ηράκλειτου. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι πρέπει να γνωρίζουν πολλά οι φιλόσοφοι – “χρή γάρ εύ μάλα πολλών ίστορας φιλόσοφους άνδρας είναι”.

Στον Ηρόδοτο και στο Θουκυδίδη σημαίνει την αγάπη για σοφία που χαρακτηρίζει τον Έλληνα, με συμπληρωματική έννοια να ζητάει κανείς την γνώση για την γνώση χωρίς κάποια πρακτική ωφέλεια.

Στον Ηρόδοτο ο Κροίσος λέει στον Σόλωνα “ως φιλοσοφέων γήν πολλήν θεωρίης είνεκεν επελήλυθας”: Ξένε, άκουσα πως από αγάπη για την επιστήμη (φιλοσοφέων) έκανες πολλά ταξίδια για να παρατηρήσεις και να μελετήσεις (θεωρίης είνεκεν). Έτσι ορίζεται και η πρώτη γενική έννοια της φιλοσοφίας – θεωρία, θεωρητική ανάγκη. Σε τεχνικό όρο για μια ορισμένη πνευματική ασχολία υψώθηκε αργότερα στη σωκρατική σχολή.

Η καινούργια αντίληψη του κόσμου και της ζωής, η αμυθολόγητη κοσμοερμηνεία, γεννήθηκε από τις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Οι Ίωνες φιλόσοφοι από την κοινωνική τους θέση είναι δημοκρατικοί και νοιώθουν ως αποστολή τους να καταρρίψουν τις καταχνιές των μύθων και προσπαθούν να εξηγήσουν το κοσμικό πρόβλημα, να βρουν την αρχή και την ουσία του κόσμου με την λογική και μέσα από την νατουραλιστική αντίληψη τους να φωτίσουν το λαό και να τον κάνουν να πάρει ο ίδιος στα χέρια την τύχη του.

Είναι κοινωνικοί παράγοντες που πήραν μέρος στην πολιτική ζωή του καιρού τους και το έργο τους το νιώθουν σαν λειτούργημα για την πολιτεία.

Ο αρχαίος Έλληνας αγαπούσε τη ζωή και διαμέσου της ανάδειξης του δήμου και της αισιόδοξης αντίληψης, στρέφεται προς στα εγκόσμια αγαθά όπως η ευδαιμονία που βρίσκεται στη γαλήνη και την ευχάριστη διάθεση, την “ευθυμία”.

Χαρακτηριστικά όπως η ουσιαστική δημοκρατία, ο ορθολογισμός και η αγάπη για την ουσιώδη επίγεια ζωή αποτελούν βασικά στοιχεία του γνήσιου ελληνικού πνεύματος που ανέδειξε τη φιλοσοφία, καθώς και αρετές όπως η ανδρεία, η γενναιότητα, η αυτοθυσία, η ευθυκρισία, η τόλμη, η δημιουργία και υπεράνω όλων η ΣΟΦΙΑ.

Η μικρή αυτή ιστορική αναδρομή στη χαραυγή της φιλοσοφίας, μας υπενθυμίζει ότι μπορούμε να οδηγηθούμε, μέσω της σκέψης, στην βαθύτερη κατανόηση των σημερινών προβλημάτων μας.

Η επιστήμη της φιλοσοφίας δεν μας δίνει οριστικές και αποκλειστικές λύσεις, αλλά παρέχει τις κατευθύνσεις για να τις αναζητήσουμε με την διεύρυνση του τρόπου σκέψης και αντίληψης του σύγχρονου κόσμου.

Έτσι μπορούμε να αντιπαραταχθούμε στην ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, αναδεικνύοντας το άτομο ως πρόσωπο και παράλληλα ως μονάδα του συνόλου, βασική αρχή της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας.

Πηγή: Χ. Θεοδωρίδη, Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Αθήνα 1955

Σε ένα video 2 λεπτών και 43 δευτερολέπτων μπορείτε να δείτε πως χτίστηκε ο Παρθενώνας και πως ήταν η αρχαία Αθήνα, γύρω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.

Το εντυπωσιακό video δημιούργησε η ομάδα της εταιρίας πληροφορικής και τρισδιάστατων γραφικών Whiskytree.com.

Το video παρουσιάστηκε πριν μερικές μέρες στο 40ο συνέδριο Νέων Τεχνολογιών Siggraph 2013.

Το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον συγκλονιστικό.

Ένα από τα λιγότερα γνωστά μαντεία της αρχαιότητος, αν και το πιο αξιοπερίεργο ίσως απ'όλα, είναι το Τροφώνιο Μαντείο.

Δεν μοιάζει με κανένα από τα άλλα. Σ΄αυτό δεν έδινε τους χρησμούς κάποια Σίβυλλα ούτε ένας ιερέας βασιζόμενος σε οιωνούς του θεού ούτε καν ελάμβανε ο χρηστηριαζόμενος θεία μηνύματα στον ύπνο του κατά την "εγκοίμηση"του.

Η ιδιαιτερότητα του όμως έγκειται στο γεγονός, ότι ήταν "αυτόφωνο" -o χρηστηριαζόμενος μπορούσε δηλαδή να ακούσει ο ίδιος την φωνή του πνεύματος να ομιλεί, χωρίς να είναι σε κατάσταση εγκοιμήσεως, ή μπορούσε ακόμη να δεί φοβερά οράματα, όντας σε πλήρη εγρήγορση!

Το Τροφώνιο Μαντείο βρίσκεται στις παρυφές της Λειβαδιάς, εκεί που αναβλύζουν οι πηγές της Ερκύνας.

Η Έρκυνα ήταν νύμφη, φίλη της Περσεφόνης. Ολόκληρη η περιοχή αποτελεί ένα φυσιολατρικό αξιοθέατο, γεμάτη ψηλόκορμα δένδρα, υδρόμυλους, τοξοειδή γεφύρια και χώρους αναψυχής, μια περιοχή η οποία με την ειδυλλιακή μορφή της δεν επιτρέπει στον σύγχρονο επισκέπτη να αναλογισθεί, ότι στον ίδιο τόπο λειτουργούσε κάποτε επί αιώνες ένα υπόγειο μαντείο, που ήταν τόσο υποβλητικό, ώστε οι χρηστηριαζόμενοι μετά την επίσκεψή τους σ΄αυτό να χάνουν τα λόγια τους και το γέλιο τους.

Διότι από τους αρχαίους συγγραφείς μαρτυρείται, ότι όποιος εισερχόταν στο μαντείο τούτο, έχανε για λίγο καιρό τον εαυτόν του και πάθαινε κάποια κατάθλιψη -για όποιον ήταν σκυθρωπός, υπήρχε η ρήση "εκ του Τροφωνίου μεμάντευται". Το μόνο που υπενθυμίζει στον σημερινό επισκέπτη ότι ο τόπος ήταν κάποτε ιερός, είναι οι έγγλυφες κόγχες που υπάρχουν δίπλα στις πηγές της Έρκυνας.

Δεν ήταν απλό να επισκεφθεί κανείς ένα μαντείο και να πάρει χρησμό. Χρειαζόταν προετοιμασία ημερών, ώστε να καθαρθεί και σωματικά και ψυχικά. Ο χρηστηριαζόμενος πρώτα προσευχόταν και έκανε λουτρά στα ψυχρά νερά του ποταμού. Κατόπιν προσέφερε θυσίες στον Τροφώνιο και στους θεούς Δία, Ήρα, Κρόνο, Απόλλωνα και Δήμητρα.

Την κρίσιμη νύχτα, πριν την κάθοδο στον λεγόμενο "Λάκο του Αγαμήδη", oδηγείτο ο χρηστηριαζόμενος έπινε νερό από τις δύο πηγές που ήταν δίπλα. Η μία λεγόταν της Λήθης, για να ξεχάσει ο χρηστηριαζόμενος ό,τι τον βάραινε και η άλλη της Μνημοσύνης, για να θυμάται ό,τι δει και ακούσει στο Μαντείο.

Πηγαίνοντας με συνοδεία στο Μαντείο έκανε μια τελευταία προσευχή εμπρός σ΄ ένα άγαλμα του Διός, έργο του Δαιδάλου. Και έφθανε πια η στιγμή να κατέβει στον λάκκο του, στα βάθη του υπογείου μαντείου. Το όνομα του το μαντείο το οφείλει στον ήρωα Τροφώνιο, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Αγαμήδη είχαν ανεγείρει τον ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς.

Όπως μας λέει ο Πίνδαρος, ιερέας κι αυτός στο Δελφικό μαντείο, όταν οι αδελφοί ετελείωσαν την ανέγερση του ναού και εζήτησαν από τον Απόλλωνα μια ανταμοιβή, ο χρησμός είπε ότι θα τους δοθεί σε επτά ημέρες και αυτοί ήλθαν σ'αυτόν τον απόκρημνο λόφο, όπου την εβδόμη ημέρα απεβίωσαν. Λέγεται ότι ο Τροφώνιοςείχε εισχωρήσει σε ένα σπήλαιο του λόφου, όπου τον βρήκε ο θάνατος και το πνεύμα του έκτοτε εστοιχίωσε τον λόφο.

Επειδή δεν λείπουν οι κακιές γλώσσες (ούτε στην αρχαία εποχή), κυκλοφόρησε και μία άλλη ιστορία. Σύμφωνα μ'αυτήν, κάποιος πλούσιος τους είχε αναθέσει να του κτίσουν ένα απόρθητο θησαυροφυλάκιο.

Ο Τροφώνιος όμως το κατασκεύασε έτσι, ώστε να μπορεί κάποιος από έξω, αφαιρώντας έναν λίθο, να εισέρχεται μέσα. Έκτοτε οι αδελφοί έμπαιναν κρυφά αφαιρώντας θησαυρούς, μέχρις ότου ο πλούσιος αντιληφθείς τις κλοπές και αδυνατώντας να βρεί τον τρόπο εισόδου των κλεπτών, έστησε παγίδα.

Όταν λοιπόν ο Αγαμήδης πιάστηκε από την παγίδα, αναγκάστηκε ο Τροφώνιος να τον αποκεφαλίσει και να συναποκομίσει το κεφάλι του, για να μην αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους. Η ιστορία όμως είναι συκοφαντική, αφού το περιστατικό αυτό ήταν παλιό: Είχε λάβει χώραν άλλοτε στην Αίγυπτο από δύο αδέλφια, όπως μας το περιγράφει ο Ηρόδοτος (Β.121).

Ο Τροφώνιος κι ο Αγαμήδης ήσαν αρχιτέκτονες, γιοί του Εργίνου, του βασιλέως του Ορχομενού, αλλά και τόσο ευσεβείς, ώστε αφιερωμένοι στους θεούς δεν νυμφεύθηκαν, αφήνοντας ολόκληρο τον θρόνο της πόλεως. Λέγεται μάλιστα, ότι ο Τροφώνιος και πριν κτίσει τον ναό των Δελφών, λειτουργούσε ως μάντις στον ίδιο αγαπημένο του λόφο, εκεί όπου αργότερα επρόκειτο να πεθάνει και να ιδρυθεί το μαντείο του.

Για την ιστορία ιδρύσεως του Μαντείου μας πληροφορεί ο Παυσανίας. Κάποτε, λέγει, επικράτησε μεγάλη ανομβρία και πήγαν να ζητήσουν βοήθεια από το μαντείο των Δελφών, οπότε ο χρησμός τους υπόδειξε να αποταθούν στον ήρωα Τροφώνιο. Ήλθαν έτσι διάφοροι θεωροί στον λόφο του της Λειβαδιάς, ψάχνοντας να βρούν, πως θα τους βοηθήσει το πνεύμα του Τροφωνίου.

Τότε κάποιος ονόματι Σάων, είδε ένα σμήνος μελισσών να εξαφανίζεται σε μια γήινη τρύπα- μπαίνοντας κι αυτός εκεί, ανακάλυψε το υπόγειο σπήλαιο, που έκτοτε κατέστη ένα από τα πιο περιώνυμα μαντεία.

Η είσοδος στο Μαντείο ήταν δύσκολη. Κατέβαινε κανείς πρώτα στον λάκκο του Αγαμήδη, που είχε μια διάμετρο 3μ. και βάθος περίπου 5μ. Ο λάκκος περιβαλλόταν από μαρμάρινο κρηπίδωμα και διακοσμείτο με χάλκινους στύλους. Η κάθοδος γινόταν με μια λεπτή φορητή σκάλα.

Στο βάθος του λάκκου ο χρηστηριαζόμενος έπρεπε να ξαπλώσει ανάσκελα και να χωθεί σε μια στενή τρύπα, βάζοντας πρώτα τα πόδια του. Στα χέρια του κρατούσε μελόπιτες, προσφορά στα φίδια της σπηλιάς, για να μην τον ενοχλούν.

Ολισθαίνοντας κατόπιν με ευκολία μέσα στην τρύπα, έφθανε στον μεγάλο υπόγειο χώρο. Εκεί έμενε επί ώρες στο απόλυτο σκοτάδι, περιμένοντας την εμφάνιση του "δαίμονος". Η παραμονή μέσα στο σπήλαιο του Μαντείου μπορούσε να κρατήσει πολύ- μερικοί έμεναν ολόκληρες ημέρες.

Η επίσκεψη στο σκοτεινό μαντείο δεν είχε δυσάρεστα απρόοπτα. Μόνον μια περίπτωση θανάτου αναφέρεται, όταν κάποιος ακόλουθος του Δημητρίου Πολιορκητού μπήκε για να ψάξει, νομίζοντας ότι θα βρει χρυσά αναθήματα, και χάθηκε. Μετά από πολύν καιρό βρέθηκε το σώμα του γκρεμισμένο από κάποιο άλλο μέρος του λόφου.

Στην έξοδό του από το Μαντείο ο χρηστηριασθείς παραλαμβανόταν από ιερείς, που τον οδηγούσαν σε ένα δώμα,όπου έμεναν μαζί του για να συνέλθει. Σ'αυτό το δώμα διηγείτο στους ιερείς τα διατρέξαντα, τι είδε και τι άκουσε, οι δε ιερείς του υπενθύμιζαν την υποχρέωσή του, να μην διηγηθεί σε κανέναν άλλον τα φοβερά ακούσματα. Λέγεται πάντως, ότι μέσα στο σκοτάδι άκουγε ξάφνου κανείς μια φωνή να του ομιλεί και να του απαντά σ'αυτά που σκεπτόταν.

Οι χρησμοί του Μαντείου έμεναν απόρρητοι. Μεταξύ των χρηστηριασθέντων ήταν κι ο Παυσανίας-περιγραφή (Βοιωτ.39)- αποφεύγοντας κι αυτός να μας πει τον χρησμό.

Το Τροφώνιο Μαντείο λειτουργούσε ως την Βυζαντινή εποχή. Ήταν από τα τελευταία που κατέστρεψε ο φανατισμός της εποχής. Στο λόφο υπήρχαν πολλοί ναοί και αγάλματα. Στο άλλο άκρο του λόφου είχε αρχίσει στην Ελληνιστική εποχή να ανεγείρεται κι ένας μεγάλος ναός του Διός, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Στην ολοκληρωτική καταστροφή του χώρου συνέβαλαν και οι Καταλανοί, όταν έχτισαν εκεί επί Φραγκοκρατίας τείχη και πύργους, χρησιμοποιώντας λίθους των αρχαίων ναών.

Πολλοί έχουν ερευνήσει τον λόφο, για να εντοπίσουν τον ακριβή χώρο του Μαντείου, αλλά μάταια. Εν τούτοις, ο αείμνηστος φίλος και ερευνητής Δημήτρης Δημόπουλος πιστεύει, ότι η αναζητούμενη θέση είναι εμφανής. Ακριβώς στην κορυφή του λόφου (ο Παυσανίας μας λέει πως το μαντείο ήταν "υπεράνω του όρους") έχει ανεγερθεί βυζαντινός ναός, αδιάψευστη μαρτυρία, σύμφωνα με την τότε συνήθεια, της ιερής θέσεως.

Ο συγκεκριμένος μάλιστα ναός έχει την μοναδική ιδιαιτερότητα, να είναι διώροφος: Υπάρχει ο ισόγειος ναός της Αγ. Σοφίας και από κάτω ο υπόγειος ναός της Αγίας Βαρβάρας. Οι διαστάσεις δε του υπογείου ναού έχουν ακριβώς τις διαστάσεις του λάκκου του Αγαμήδη που δίνει ο Παυσανίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι από εκεί (από το ιερό της Αγίας Βαρβάρας) ξεκινούσε η οπή, που οδηγούσε στο υπόγειο σπήλαιο-μαντείο. Πράγματι, σε απόσταση 25-30 μ. από τον βυζαντινό ναό αρχίζει μια απότομη κατωφέρεια του εδάφους, η οποία δείχνει την θέση που ήταν άλλοτε το υπόγειο Μαντείο. Προφανώς, στην εποχή του φανατισμού ο χώρος είχε πλήρως ανασκαφεί, ώστε τίποτε να μη μείνει από το ιερό σπήλαιο.

Ιδιομορφία του Μαντείου αποτελεί το γεγονός, ότι ήταν σπηλαιώδες, κάτι που δεν συνηθιζόταν στην Ελλάδα μετά την επικράτηση της Ολυμπιακής θρησκείας. Σε πανάρχαιες εποχές, όταν η θεά Γη ήταν η εξάρχουσα, τα σπηλαιώδη μαντεία ήταν ο κανόνας- είτε αυτά λειτουργούσαν τότε ως Νυμφαία είτε ως Εγκοιμητήρια.

Η ίδρυση όμως υπογείου μαντικού χώρου σε όψιμη εποχή, και μάλιστα με την προτροπή του Απόλλωνος αποτελεί όντως την μεγάλη ιδιαιτερότητα του Τροφωνίου, που συνδέει έτσι την προολυμπιακή με την ολυμπιακή θρησκευτική εποχή. Γι'αυτό βλέπουμε να τιμάται στον χώρο η Γη-Μήτηρ (Δημήτηρ) ως τροφός του Τροφωνίου παράλληλα με τον θεό Δία, έτσι ώστε το Μαντείο να ονομάζεται του "Τροφωνίου Διός".

Μέσω της προηγούμενης μελέτης μας επισκεφθήκαμε την «Εις Πανία», έναν από τους πιο αγαπημένους σταθμούς των Ελλήνων.

Φυσικά από το «παιχνίδι» δεν θα μπορούσε να λείπει η γειτονική της χώρα Πορτογαλία, που βρίθει Ελληνικού στοιχείου αλλά και πολλές ακόμη χώρες της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης…

Η σημαντικότερη Ελληνική πόλη που εδράζει στην εν λόγω χώρα δεν είναι άλλη από την Εβορα, ανατολικά της Λισαβόνας.

Παρά την κατάκτησή της από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τον 2ο αι. π.Χ. συνέχισαν σε αυτήν να κατοικούν Έλληνες.

Άλλωστε δεν περνούν, μέχρι και σήμερα, καθόλου απαρατήρητα τα πολυάριθμα κτήρια ελληνικής τεχνοτροπίας, ανάμεσα σε αυτά και πολλοί ναοί.

«Δημοφιλέστερος» είναι ο Ναός προς τιμήν της Αρτέμιδος, ο οποίος χτίστηκε τον 2ο - 3ο αι. π.Χ. Χαρακτηριστικοί είναι οι κίονες κορινθιακού ρυθμού.

Η επίσημη ιστορία μιλάει για άφιξη τν Ελλήνων σε εκείνα τα μέρη τον 3ο αι. π.Χ.. Είναι όμως δυνατόν οι Έλληνες να είχαν φτάσει στην Ισπανία πριν από χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με ισχυρές ενδείξεις, και να μην εγκαταστάθηκαν και στην Πορτογαλία, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα;

Οι Έλληνες ταξιδεύοντας στην Αμερική πέρασαν σχεδόν από όλες της χώρες της Ευρώπης που βρέθηκαν στο διάβα τους, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα τους στις εκεί περιοχές.

Ναός Αρτέμιδος στην Εβόρα Πορτογαλίας

Γερμανία:Ονόμαζαν τον αρχαίο τους θεό, που ήταν και άρχοντας όλων των τεχνών, «Λούγκ», που προέρχεται από την ελληνική λέξη «λύκη» (φως). Κάτι τέτοιο ήταν φυσικά λογικό, καθώς πολλοί Αργοναύτες με το όνομα «Λυγκεύς» πέρασαν από εκεί, προκειμένου να τερματίσουν στην Αμερική.

Αυστρία: Πήρε το όνομά της από τον Ελληνικό ποταμό «Ίστρο», τον οποίο χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες εκείνης της περιόδου, προκειμένου να εξαπλωθούν στο εμπόριο.

Μ. Βρετανία: Εδώ υπάρχει μεγάλος αριθμός μνημείων, που φέρουν ελληνικά σύμβολα της μυκηναϊκής και μινωικής περιόδου. Ανάμεσά τους ορισμένα εγχειρίδια με λαβή  και λεπίδα, ανάλογα με εκείνα που είναι χαραγμένα σε μυκηναϊκούς τάφους, ο διπλός πέλεκυς, καθώς και πολλά από τα σύμβολα του Απόλλωνα, όπως τα βέλη, το τόξο η λύρα, κλπ.

Οι υπερβόρειοι (αυτοί δηλαδή που βρίσκονται πιο πάνω και από τον άνεμο Βοριά) φαίνεται πως απέδιδαν τιμές στους 12 θεούς της ελληνικής αρχαιότητας, όπως διαπιστώνει και ο Ηρόδοτος στο 4ο Βιβλίο του.

Αλλά και ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης στο έργο του «Γης περίοδος ή Περί του Ωκεανού», ο οποίος είχε φτάσει ως τον Βόρειο Πόλο και είχε διαπιστώσει ιδίοις όμμασι την εκεί Ελληνική παρουσία.

Στην Μ. Βρετανία υπάρχει και το μεγαλιθικό μνημείο του Stonehedge, όπου υπάρχουν χαραγμένα τα προαναφερθέντα σύμβολα και σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η ανέγερσή του χρονολογείται πριν το 2000 π.Χ.

Αλλά και πολλά τοπωνύμια στην συγκεκριμένη χώρα έχουν Ελληνική ρίζα:

Britannia< Βριτύ+Μάρτις (γλυκή παρθένα< η Βριτομάρτις ήταν Μινωική θεότητα)

Leuka< Λευκός

έρημος Adru< Άνδρος

Longus< Λόγγος (πυκνό δάσος)

Maloeus< Μαλέας (ακρωτήρι στην Πελοπόννησο)

Megaris< Μεγαρίς, Μέγαρα

Τα βρετανικά νησιά ονομάζονταν Κασσιτερίδες νήσοι, λόγω των Μεταλλείων κασσιτερου, που διέθεταν οι Μινωίτες εκεί, προκειμένου να φτιάξουν ορειχάλκινα όπλα.

Μυκηναϊκή Πύλη στην Μ. Βρετανία

Σκωτία:Η χώρα του Σκότους, από όπου πήρε και το όνομά της, λόγω της μεγάλης διάρκειας νύχτας και ομίχλης.

Η Σκωτσέζικη παράδοση αναφέρει την ύπαρξη του Μακεδόνα Βασιλιά Παρθόλωνα.

Άρα μήπως το πρόθεμα Μακ- στα επίθετα των Σκωτσέζων προέρχεται από το ελληνικό Μακ-εδόνας;

Ιρλανδία: Η παράδοσή τους αναφέρει τους Νταναάν (Δαναούς), που έφτασαν εκεί και δημιούργησαν αποικίες, έχτισαν πόλεις (Μυριάς, Φαλιάς,Γοριάς και Φινδιάς) και ασχολήθηκαν κυρίως με τις επιστήμες.

Η θεά μάλιστα των Ιρλανδών ονομαζόταν Δάνα (Δαναή)!

Επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε έναν ενδεικτικό αριθμό των στοιχείων που οδηγούν στον συμπέρασμα για ελληνική παρουσία στην περιοχή της δυτικής Ευρώπης.

Εμείς το μόνο που κάνουμε είναι να σας παραχωρήσουμε ένα πρωτογενές υλικό που θα σας οδηγήσει σε περαιτέρω προσωπική σας έρευνα. Θα σας οδηγήσει στο να ακολουθήσετε κι εσείς μαζί μας το αέναο ταξίδι των προγόνων μας σε όλον τον κόσμο…

Οι Πλειάδες κατά τη μυθολογία ήταν οι εφτά κόρες του Τιτάνα Άτλαντα, που σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου και της Πλειόνης.

Ήταν ακόμη αδελφές της Νύμφης Καλυψώς, που υποδέχθηκε τον Οδυσσέα στο νησί της ως ναυαγό και των Υάδων.

Οι Υάδες μαζί με τις 7 Πλειάδες αποτελούν τις 14 Ατλαντίδες γνωστές ως Δωδωνίδες νύφες της Δωδώνης που δόθηκε ο θεός Διόνυσος σε αυτές ως βρέφος για να τον μεγαλώσουν, μετ'εμπιστοσύνης του Διός.

Οι Πλειάδες γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη και θεωρούνταν θεότητες του βουνού. Από την ένωσή τους με το Δία, τον Ποσειδώνα και τον Άρη γεννήθηκαν θεοί και ήρωες.

Τα ονόματα τους ήταν τα εξής:

-Η Μαία, η πρώτη και ομορφότερη, μητέρα του Ερμή από τον Δία

-Η Ταϋγέτη, μητέρα του πρώτου βασιλιά της Σπάρτης Λακεδαίμονα από τον Δία

-Η Ηλέκτρα, μητέρα του Δαρδάνου, γενάρχη των Τρώων και του Ιασίονος από τον Δία

-Η Στερόπη, σύζυγος (ή μητέρα) του ήρωα Οινόμαου από τον Άρη

-Η Κελαινώ, μητέρα του ήρωα Λύκου και του Ευρύπυλου βασιλιά της Κυρήνης από τον Ποσειδώνα

-Η Αλκυόνη, μητέρα του Υριέα και της Αιθούσης από τον Ποσειδώνα

-Η Μερόπη, σύζυγος του Σίσυφου και μητέρα του Γλαύκου

Σχετικά με το πως οι Πλειάδεςέγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ'τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου, ή για το χαμό των αδελφών τους Υάδων.

Οι Υάδες μετά τον θάνατο του Ύαντα σε κυνηγετικό δυστύχημα άρχισαν να κλαίνε από τη λύπη τους ασταμάτητα .Τότε οι θεοί τις λυπήθηκαν και τις μεταμόρφωσαν σε αστέρια.

Άλλη εκδοχή είναι ότι έγιναν αστέρια από τον Δία σε ανταμοιβή για το έργο τους να αναθρέψουν έναν Θεό.

Τα 100 Χρόνια της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα εορτάζουμε σήμερα οι Έλληνες.

Σαν σήμερα, λοιπόν, την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 1913, πραγματοποιήθηκε η επίσημη τελετή της Ένωσης της Κρήτης με το Βασίλειο της Ελλάδας.

Νωρίτερα την ίδια χρονιά, στις 14 Φεβρουαρίου του 1913, είχε γίνει στο φρούριο της Σούδας η υποστολή των σημαίων των Μεγάλων Δυνάμεων και της Τουρκίας.

Ενώ το Μάιο του 1913 υπεγράφη η Συνθήκη του Λονδίνου, που σύμφωνα με το άρθρο 4, παραχωρούσε και τύποις την Κρήτη στην Ελλάδα.

Η ένωση έγινε με επίσημη τελετή στο φρούριο Φιρκά στις 1 Δεκεμβρίου 1913, παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Βενιζέλου.

Παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α'και του Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό φρούριο Φιρκά των Χανίων η επίσημη τελετή της ανύψωσης της Ελληνικής σημαίας ως επισφράγιση της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.

Αξιωματικοί ανέμεναν στην προκυμαία την αποβίβαση των επισήμων. Στα ανοιχτά του λιμανιού το θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ» και άλλα πλοία το συνόδευαν. Πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί στην προκυμαία και σε πλοιάρια που έπλεαν κοντά στην ακτή.

Πλάνο από κινούμενη άμαξα κατέγραφε την κίνηση πεζών και οχημάτων σε δρόμο της πόλης, η οποία ήταν στολισμένη με μεγάλες ελληνικές σημαίες. Άκατος κατευθύνθηκε από την προκυμαία προς το «ΑΒΕΡΩΦ».

Στο κατάστρωμα του πλοίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος με ημίψηλα πόζαραν στο φακό.

Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος αποβιβάστηκε από άκατο και κατευθύνθηκε πεζός στο φρούριο Φιρκά συνοδευόμενος από τον Πρωθυπουργό και τους άλλους επισήμους, ενώ πλήθος κόσμου τους επευφημούσε.

Στο στολισμό του χώρου διακρινόταν μαζί με σημαιάκια και το βασιλικό μονόγραμμα "Κ". Στο φρούριο Φιρκά πόζαραν στο φακό ο Βασιλιάς, ο Πρωθυπουργός και οι επίσημοι, καθώς και ο Αναγνώστης Μάντακας και άλλοι Κρητικοί οπλαρχηγοί με τοπικές ενδυμασίες.

Δεδομένων των όσων δεινών περνά η πατρίδα μας σήμερα, θεωρούμε ότι αποκτά ιδιαίτερη σημασία και νόημα, για την Ελλάδα και την Κρήτη, η ευχή "Να τα χιλιάσουμε"!

Γνώριζα ήδη την εκδοχή πού θεωρεί ότι το όνομά της προέρχεται από την Ελληνική λέξη «σκότια χώρα» δηλαδή «σκοτεινή» χώρα, γεγονός πού είναι αληθές και απηχεί μία ανέκαθεν πραγματικότητα, εφ'όσον οι ομίχλες και οι συννεφιές είναι η συνηθισμένη μετεωρολογική της κατάσταση.

Πέραν αυτού όμως, κανένα στοιχείο πού να παραπέμπει σε προφορικές παραδόσεις ή για ευρήματα αρχαίο-Ελληνικής παρουσίας στην Σκωτία σε ακαθόριστες χρονολογικά εποχές, δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή μου, έως τότε...

Ωστόσο, για κάποιον πού έχει «πονηρευτεί» ερευνητικά, τα πράγματα είναι πιο εύκολα και αυτό επιβεβαιώθηκε όταν, σε έναν αρκετά λεπτομερή χάρτη της Σκωτίας και ειδικότερα των δυτικών παραλίων της, εντόπισα μία ονομασία πού μοy φάνηκε «οικεία».

Πρόκειται για μία παραθαλάσσια πόλη στα νοτιοδυτικά της Γλασκώβης πού ονομάζεται «Ayr», γεωγραφικά είναι εντελώς «ανοιχτή» προς τον Βορρά και -τι απλό- θα πρέπει να υποφέρει από «αέρηδες», οπότε η ονομασία της έχει αντίστοιχη γλωσσική/νοηματική σημασία στην Ελληνική γλώσσα.

Από εκεί και πέρα, όλα ήταν ένα «παιχνίδι» στον χάρτη : Μία σειρά τοπωνύμια με «υποκρυπτόμενη» (στην Αγγλική γλώσσα), αρχαιοελληνική σημασία άρχισαν να αποκαλύπτονται διαδοχικά, προς έκπληξή μου.

Υπάρχει λοιπόν εκεί πέρα ένα νησί με το όνομα «Gigha» (δηλαδή Γίγας!!!), ενώ ένα άλλο ονομάζεται «Jura» (Γιούρα), όπως και το αντίστοιχο νησί των Κυκλάδων.

Βορειότερα, ένα άλλο νησί ονομάζεται «Colonsay». Εκ πρώτης όψεως η ονομασία υποκρύπτει την Ελληνική λέξη «Κολώνα», όμως το Αγγλικό λεξικό την αποδίδει και ως «αποικία» !!!

Πολύ κοντά στα προηγούμενα, ένα άλλο νησί ονομάζεται «Ιοna» και βέβαια δεν χρειάζεται πολύ φαντασία για ν’ αναζητηθεί ο Ίωνας πρόγονός μας, ο ταξιδευτής / αποικιστής πού έφτασε εκεί, «τις οίδε» πότε. (Εκ των υστέρων πληροφορήθηκα από το διαδίκτυο ότι, στο συγκεκριμένο νησάκι έχουν εντοπισθεί και σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα αλλά χωρίς να προσδιορίζεται η «πατρότητά» τους…)

Στην συνέχεια, σ’ ένα άλλο μικρό νησί υπάρχει μία πόλη-λιμάνι πού ονομάζεται «Αchill» δηλαδή παραφθορά εκ τού «Αχιλλεύς» ή «Αχίλλειον» (!!!) δοθέν προφανώς προς τιμήν της μνήμης τού κορυφαίου Ομηρικού ήρωα των αρχαίων προγόνων μας.

Όμως και άλλος ονομαστός Ομηρικός ήρωας φαίνεται πώς έχει δώσει έμπνευση ονοματοθεσίας στην ίδια περιοχή, αφού ένας θαλάσσιος δίαυλος ονομάζεται «Εasdale», δηλαδή το «πέρασμα τού Αίαντα»!

Ωστόσο, εξ ίσου «Ομηρικές» ονοματοθεσίες είναι αδιαμφισβήτητα και τα τοπωνύμια «Kirkisbowl», δηλαδή «το κύπελλον» ή «το κοίλον» της Κίρκης αλλά και το «Aris aig», εκεί στα ίδια νησιωτικά περάσματα της Σκωτίας.

Ακόμη, εκπληκτικής «Ελληνικότητος» είναι και τα τοπωνύμια :

«Cori» («Κόρη»),

«Couros» («Κούρος»),

«Troon» («Τρώων») και

«Helen’s burg» («Ελένης κάστρον»), σε σημείο να νομίζει κάποιος ότι ομιλούμε για αρχαία παραλιακή ή νησιωτική ζώνη τού Αιγαίου ή τού Ιονίου πελάγους.

Τέλος, υπάρχει στην ίδια περιοχή, νησιωτικό συγκρότημα αποτελούμενο από τρία νησάκια, το οποίο ονομάζεται «Treshnish isles» (Τρία νησιά) !

Το εκπληκτικό στην περίπτωση αυτή είναι ότι, ο Βρετανός γεωγράφος - χαρτογράφος, προφανώς αγνοώντας τί σημαίνει στην Ελληνική γλώσσα «Τresh nish», εφ’ όσον παρέλαβε και κατέγραψε την ονομασία αυτή από την προφορική «ντοπιολαλιά», αυτονόητα προσέθεσε την Αγγλική ονομασία «Isles», οπότε δημιούργησε -άθελά του- έναν «ωραίο» λεκτικό πλεονασμό, δηλαδή καθ’ ερμηνείαν : «Τρία νησιά, νησιά» (…)

Συμπληρωματικά θα αναφέρω ότι, η ονομασία της ακτής έναντι των «Τριών Νησιών», ονομάζεται «Gometra», δηλαδή είναι προδήλως λεκτική σύνθεση από τις Ελληνικές λέξεις (Γή + Μέτρο).

Όλες αυτές οι ονομασίες αφορούν παραθαλάσσιες τοποθεσίες και νησιωτικά συγκροτήματα στον θαλάσσιο δίαυλο ανάμεσα στην νοτιοδυτική Σκωτία και την Βορειοανατολική Ιρλανδία και σε καμία περίπτωση τοποθεσίες της ενδοχώρας τους.

Και αυτό το στοιχείο επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι, οι …«ονοματοθέτες» ήσαν μετά-Ομηρικοί αρχαίοι Έλληνες ναυτικοί - έμποροι - εξερευνητές, οι οποίοι προφανώς έφθασαν εκεί προς εμπορία μετάλλων (μιλάμε για την περιοχή όπου ήσαν οι περίφημες «Κασσιτερίδες νήσοι», απ’ όπου προμηθεύονταν τον πολύτιμο κασσίτερο οι δαιμόνιοι πρόγονοί μας…), χωρίς όμως να έχουν την δυνατότητα ή και την διάθεση να εισχωρήσουν στην ενδοχώρα, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν εκεί αντίστοιχα αρχαίο-Ελληνικά τοπωνύμια.

Αξίζει να προστεθεί ότι, αρκετά βορειότερα, στο άκρο της χερσαίας Βόρειας Σκωτίας, υπάρχει πόλη-λιμάνι με την ονομασία «Τhurso» και -βέβαια- η λέξη αυτή δεν απέχει από την αρχαία Ελληνική λέξη «Θύρσος»την οποία το Επίτομο Λεξικό τού «Ηλίου» αποδίδει ως : «Ράβδον διακόσμητον εις τήν κορυφήν με φύλλα κισσού ή κώνον πίτυος και με ταινίες».

Όμως, εξ’ ίσου πιθανό είναι για εμάς, το συγκεκριμένο τοπωνύμιο να «απηχεί» πλόες ναυτικών από την αρχαία Μεσογειακή Ελληνική πόλη Ταρσό, έναντι της Ανατολικής Κύπρου.

Στο Αγγλοελληνικό λεξικό δεν βρήκαμε την αντίστοιχη λέξη/έννοια, επομένως, η ονοματοθεσία αυτή -όπως και οι περισσότερες από τις προηγούμενες- δ έ ν απηχούν κάποια αντίστοιχη έννοια στην Αγγλική, άρα δεν ονομάσθηκαν έτσι από τούς γνωστούς «πρώϊμους» λαούς της Βόρειας Βρετανίας (Πίκτους, Κέλτες ή Σάξωνες).

Είναι λοιπόν σαφές ότι, οι ονοματοθεσίες εκείνες διατηρήθηκαν προφορικά από τούς λαούς αυτούς ή και άλλους προγενέστερους (επομένως «προϊστο-ρικούς»), κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι, ακούγοντάς τις από τούς -πλέον προηγμένους πολιτισμικά και γλωσσολογικά- πρώτο-Έλληνες ναυτικούς πού έφθασαν εκεί, τις κράτησαν στην μνήμη τους αναπαράγοντάς τις, χωρίς όμως να κατανοούν και την αντίστοιχη σημασία τους στην Ελληνική γλώσσα.

Άλλωστε μία άλλη πασίγνωστη ονομασία της Σκωτίας είναι «Kalydonia» και, ενώ η λέξη αυτή δ ε ν έχει κάποια συγκεκριμένη έννοια στην Αγγλική γλώσσα, εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε την αρχαία Καλυδώνα (στην περιοχή τού Μεσολογγίου), η οποία προ-Ομηρικά ήταν παραθαλάσσια πόλη και εκεί βασίλευσε ο Οινέας, πατέρας τού Αργοναύτη Τυδέα και παππούς τού σπουδαίου Ομηρικού ήρωα Διομήδη…»

Τελευταίο -αλλά όχι αμελητέο- αποδεικτικό στοιχείο των παραπάνω ισχυρισμών μας, είναι και τό εξής εύρημα :

Στον ίδιο θαλάσσιο δίαυλο, πού ορίζεται, αφ’ ενός από τις ακτές Ουαλλίας και Σκωτίας και αφ’ ετέρου από εκείνες της Ιρλανδίας, βρίσκεται το -σχετικά γνωστό- νησί τού «Μάν» («Ιsle of Man»).

Επιφυλασσόμαστε για τυχόν λεπτομέρειες της ιστορίας του και των αρχαιολογικών ευρημάτων πού πιθανόν έχουν εντοπισθεί εκεί. Περιοριζόμαστε να αναφέρουμε ότι, η επίσημη σημαία («Τhe flag of Isle of Man»), δεν είναι άλλο από την περίφημη «Τρισκελίδα», δηλαδή ένα από τα πλέον διαδεδομένα διακοσμητικά σύμβολα των αρχαίο-Ελληνικών ασπίδων!!!

Τέτοιο «διακοσμητικό» -εξ όσων γνωρίζουμε- δ έ ν έχει εντοπισθεί σε αναφορές περί ασπίδων άλλων λαών (σε αντίθεση με άλλα γνωστά σύμβολα, όπως λ.χ. αετούς, λέοντες, ταύρους, «δράκους», αστέρες κλπ.), προφανώς δε, παρέπεμπε στην «ωκυποδία» (δηλαδή στην ταχύτητα των ποδιών, στο γρήγορο τρέξιμο), τού συγκεκριμένου -κάθε φορά- αρχαίου Έλληνα πολεμιστή.

Προφανέστατα, κάποιος ή κάποιοι από τούς θαλασσοπόρους προγόνους μας πού έφθασαν, αποβιβάσθηκαν ή και εγκαταστάθηκαν στο νησί τού «Μάν» σε εκείνα τα πανάρχαια χρόνια, διέθεταν τέτοιες ασπίδες και εκείνο το εντυπωσιακό διακοσμητικό σύμβολο τους, «έμεινε» και διατηρήθηκε στην μνήμη των («μικτών»;;;) επιγόνων τους εκεί.

Ήταν δε τόσο σεβαστό -εφ’ όσον παρέπεμπε στην ανάμνηση «θρυλικών» προγόνων- ώστε επιλέχθηκε ως σύμβολο της σύγχρονης σημαίας τού εν λόγω Βρετανικού νησιού.

Ολοφάνερο λοιπόν είναι ότι, η Μυκηναϊκή/Αχαϊκή θαλάσσια εξάπλωση πού επακολούθησε την καθυπόταξη της Τροίας και των συμμάχων της, έφθασε μέχρι την συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή πού ορίζεται, αφ’ ενός από τις δυτικές ακτές Ουαλίας-Σκωτίας και αφ’ ετέρου τις ανατολικές ακτές της Ιρλανδίας.

Μήπως όμως όχι μόνον εκεί, όχι μόνον τότε αλλά -ίσως- και προηγουμένως;

Όντως, στο εξαιρετικό βιβλίο τού Ηπειρώτη συγγραφέα-αρχαιολόγου Αποστ. Δ.Σπήλιου, με τίτλο «ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ» (Εκδόσεις «ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ», Αθήνα, 2002, σελ. 29-30), γίνεται εκτενής αναφορά στην ναυσιπλοΐα των Μυκηναίων/Αχαιών.

«…Είναι φανερό το μέγεθος των ικανοτήτων των Πελασγικών απολήξεων της εποχής εκείνης» -δηλαδή των Μυκηναίων/Αχαιών- «για υπερπόντια ταξίδια στα πέρατα τού κόσμου…».

«…Κατά τεκμήριο, κατείχαν γνώσεις ναυπηγικής για την κατασκευή ποντοπόρων πλοίων. Κατείχαν, επίσης, γνώσεις ναυσιπλοΐας για ν’ αυλακώνουν τις ανοιχτές θάλασσες και -βεβαίως- γνώσεις αστρονομίας. Μόνο με αυτές τις γνώσεις η επιστροφή τους, είτε από ανάγκη είτε από νοσταλγία, θα ήταν σίγουρη…»

Η -ενδεικτική- επιβεβαίωση σε όλα αυτά, «έρχεται» και πάλι από την Σκωτία !!!

Πράγματι, μία λέξη/έννοια η οποία σημαίνει πολλά για τούς Σκώτους, ακόμη και σήμερα, είναι η λέξη «CLAN» πού σημαίνει «γένος» και αναφέρεται στα πανάρχαια γένη από τα οποία υπερηφανεύονται ότι προέρχονται και συγκεκριμενοποιούνται με το χαρακτηριστικό πρόθεμα «ΜΑC». (Λ.χ. Μάκ Γκρέγκορ, Μακ Ντόναλντ, Μάκ Φάρλαντ, Μάκ Ιντος, Μάκ Ιντάϊρ, Μάκ Ντούγκαλ, Μάκ Φέρσον κ.ο.κ.)

Όμως, στο πολύτιμο βιβλίο τού σπουδαίου Ελληνα αρχαιολόγου / γλωσσολόγου Ιάκωβου Θωμόπουλου «ΠΕΛΑΣΓΙΚΑ» (Εκδόσεις «Πελεκάνος», σελ. 563-564 και σελ.223, Αθήνα Β’ Έκδοση 2007), στην ανάλυση Πελασγικής επιγραφής πού βρέθηκε στην Κρήτη, εντοπίζονται τα ακόλουθα :

«Στην Πελασγική γλώσσα «Κλάν» = κλώνος, μεταφορικά υιός, Ελληνικά κέλωρ και -κλέης εν τοίς Ηρακλέης = Ηρακλής, υιός της Ηρας…»

Και ακόμη (στο ίδιο βιβλίο) : «Ότι Ηρακλής ουδέν άλλο σημαίνει ή υιός της Ήρας (οίος εθεωρείτο παρά των Πελασγών), μαρτυρεί τό Ετρουσκικόν κάτοπτρον Gerh (V, 60), ένθα ο Ηρακλής (Ηέρκλε) λέγεται ρητώς «όνιαλ κλάν», δηλ. «Ήρας υιός» (αλλά και) «κλέος» = «καύχημα», «δόξα», «καμάρι».

Επομένως, η λέξη/έννοια πού προσδιορίζει «καταγωγικώς» τα γένη των Σκώτων, τα περίφημα CLAN’S -δηλαδή τούς «κλώνους» τους- είναι πολύ σημαντική για να είναι τυχαία, προφανώς δε «κληρονομήθηκε» και αυτή από Έλληνες θαλασσοπόρους αλλά σαφώς προγενέστερους από εκείνους πού άφησαν «κληρονομιά» από το πέρασμά τους, εκεί στην μακρινή Σκωτία, τα παραπάνω τοπωνύμια (αφού εκείνοι αναφέρονταν σε -μεταγενέστερους- Ομηρικούς ήρωες) και τέτοιοι -προγενέστεροι από τούς Μυκηναίους/Αχαιούς/Μινωϊτες- πρόγονοί μας δεν μπορεί να ήσαν άλλοι από τούς προϊστορικούς Αιγαίους «Δίους» Πελασγούς.

Νόμισμα είναι ένα μικρό σύμβολο, μεταλλικό ή χάρτινο συνήθως αντικείμενο, καθιερωμένο από το κράτος για μέσο ανταλλαγών μεταξύ των πολιτών του.

Υπάρχουν διαφόρων αξιών νομίσματα, πράγμα που αναγράφεται στη μια τους τουλάχιστον επιφάνεια και τα νομίσματα κάθε κατηγορίας έχουν δικό τους τύπο (μέγεθος, βάρος, σύσταση, παραστάσεις, κ.τ.λ.) που καθορίζεται με ειδική απόφαση και σύμφωνα με αυτή κόβονται στα νομισματοκοπεία.

Ο δρόμος του νομίσματος αφορά στο εμπόριο, καθώς το νόμισμα ανταλλάσσεται με είδη διατροφής, γίνεται αμοιβή για τον εργαζόμενο, υποστηρίζει την παιδεία και τις τέχνες. Ο ρόλος του νομίσματος, στη μακρινή του πορεία αναγκάστηκε να συγκεντρωθεί σε κανόνες, οι οποίοι δημιουργήθηκαν από οικονομικές ανάγκες ή από τα πολιτικά και οικονομικά της κάθε εποχής.

Η πορεία του στο Βυζαντινό κόσμο και η προσέγγιση του μέσα από την ιστορική εξέλιξη είναι αρκετά ελκυστική. Με τον όρο βυζαντινό νόμισμαεννοούμε την ιστορία του νομίσματος από τα χρόνια της βασιλείας του Αναστασίου Α΄ (491-518) μέχρι και την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453.

Το 498 μπορεί να θεωρηθεί ως η αρχή του βυζαντινού νομίσματος. Δημιουργείται «ο φόλλις» που ήταν ένα βαρύ χάλκινο νόμισμα. Η επιτυχία του βρισκόταν στο γεγονός ότι το νέο νόμισμα παρείχε μια αξιοπιστία που οφειλόταν στο γεγονός ότι, αφού δεν επιδεχόταν καμία αλλοίωση στη σύνθεσή του, κάτι πολύ ευάλωτο στην περίπτωση του κράματος που είχε καθιερωθεί στην κοπή νομισμάτων κατά την προηγούμενη περίοδο.

Στα χρυσά νομίσματα οι πρώτοι εμπροσθότυποι παρίσταναν πορτραίτα που έφεραν διάδημα ή κράνος. Τα πορτραίτα παρουσίαζαν τον αυτοκράτορα με πολεμική πανοπλία μ’ έναν σταυρό στο χέρι ή στο κράνος. Αν ο σταυρός απουσίαζε από τον εμπροσθότυπο υπήρχε στον οπισθότυπο. Με τον Ιουστίνο Α΄ (518-527) και τον Ιουστινιανό Α΄ (527-565) οι μορφές των αυτοκρατόρων παρουσιάζονται παρακαθήμενες.

Επί Ηρακλείου (610-614) άρχισε η παρουσίαση του αυτοκράτορα μ’ έναν ή περισσότερους από τους γιούς του, ενώ υπήρχε η πιθανότητα να εμφανίζεται ο αυτοκράτορας μαζί με την αυτοκράτειρα, ή ακόμη ο αυτοκράτορας να στέφεται από την Παρθένο, με το χέρι του Θεού από πάνω.

Ο Τιβέριος Β΄ εισήγαγε τον σταυρό, που δέσποζε στην οροφή κλίμακας, έναν τύπο που έμελλε να παίξει μακροχρόνιο και σημαντικό ρόλο.

Ο Ιουστινιανός Β΄ (685-711) ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη φωτοστεφανωμένη προτομή του Χριστού.

Με τον Μιχαήλ Γ΄ (842-867) η προτομή του Χριστού επανήλθε από την εποχή της βασιλείας του Βασιλείου Α΄ ο Χριστός εν θρόνω κυριάρχησε.

Οι εμπροσθότυποι των αργυρών νομισμάτων είχαν αρχικά κατά τομές, αλλά στη συνέχεια περιλάμβαναν καθιστές μορφές, προτομές και καθαρά επιγραφικά πρότυπα. Οι οπισθότυποι παρουσίαζαν έναν σταυρό που δέσποζε στην οροφή κλίμακας ή μια προτομή του Χριστού που περιβαλλόταν από επιγραφές. Από τον 10ο αιώνα ο σταυρός έφερε ένα στρογγυλό ανάγλυφο πορτραίτο του αυτοκράτορα.

Οι εμπροσθότυποι των πρώτων μπρούτζινων νομισμάτων είχαν μια προτομή και οι οπισθότυποι ένα σταυρό και μια ένδειξη της αξίας. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄ η προτομή επικράτησε και ο αυτοκράτορας προσέθεσε στη δωδέκατη επέτειο της βασιλείας του την ημερομηνία στον οπισθότυπο των μπρούτζινων νομισμάτων με τη μορφή Anno XII.

Από την εποχή του Ιουστίνου του Β΄ (567-578) οι εμπροσθότυποι παρουσίαζαν δύο ή περισσότερες αυτοκρατορικές μορφές σε όρθια στάση σε συνδυασμό με μια ένδειξη της αξίας.

Από τον 10ο αιώνα οι οπισθότυποι καλύπτονταν πλήρως από τρεις ή τέσσερις γραμμές επιγραφής. Οι επιγραφές ήταν αρχικά στα Λατινικά αλλά η ορθογραφία γινόταν συνεχώς πιο πολύπλοκη, καθώς αναμειγνύονταν το ελληνικό και το λατινικό αλφάβητο, κυρίως από τον 7ο αιώνα, με αποτέλεσμα στα τέλη του 8ου αιώνα να υιοθετηθεί πλήρως η ελληνική γραφή.

Σημειώνεται ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αναδείχθηκε ισχυρή εμπορική δύναμη. Αυτό φαίνεται από το κύρος του βυζαντινού νομίσματος.

Η νομισματική ιστορία του Βυζαντίου μπορεί να διαιρεθεί σε τέσσερις περιόδους.

1η Περίοδος: Από τον Αναστάσιο Α΄(491-518) μέχρι τα μέσα του 8ου αιώνα. Την περίοδο αυτή οι χρυσές νομισματικές εκδόσεις αποτελούνται:

από τον σόλιδο που ισούται με 1/72 της Ρωμαϊκής λίτρας, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

από τις δύο υποδιαιρέσεις του: το σεμίσσιο και το τρεμίσσιο, που αντιστοιχούν στο μισό και το τρίτο τουσόλιδου. Οι αργυρές κοπές μέχρι το πρώτο τέταρτο του 7ου αιώνα έχουν αναμνηστικό χαρακτήρα.

Το 615 ο αυτοκράτορας Ηράκλειος εισάγει για πρώτη φορά το εξάγραμμο, ένα βαρύ ασημένιο νόμισμα, το οποίο καθιερώνεται στις κρατικές πληρωμές. Μετά το 681 το εξάγραμμο περιορίζεται σε κοπή αναμνηστικού χαρακτήρα, ενώ εξαφανίζεται εντελώς στις αρχές του 8ου αιώνα.

Ο 6ος αιώνας μπορεί να χαρακτηριστεί ως η πιο σημαντική περίοδος στη εξέλιξη του χάλκινου νομίσματος. Αντίθετα ο 7ος αιώνας χαρακτηρίζεται από μια παρακμή στις κοπές των χάλκινων νομισμάτων.

2η Περίοδος: Από τα μέσα του 8ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 11ου αιώνα.

Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η μείωση των νομισματικών υποδιαιρέσεων. Στα χρόνια της βασιλείας του νικηφόρου Φωκά (963-969) εμφανίζεται ένα νέο χρυσό νόμισμα, το λεγόμενο τεταρτηρό ίδιο σε σχήμα και εμφάνιση με το κανονικό νόμισμα αλλά λίγο ελαφρύτερο από αυτό.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αυτής της περιόδου είναι ότι ύστερα από 7 αιώνες περίπου το παραδοσιακό χρυσό βυζαντινό νόμισμα, ο κωνσταντίνιοςσόλιδος, χάνει το κύριο χαρακτηριστικό του γνώρισμα, την καθαρότητα των 24 καρατίων σε πολύτιμο μέταλλο.

Ήρθε η στιγμή της υποτίμησης του χρυσού βυζαντινού νομίσματος, μια υποτίμηση που θα πρέπει να θεωρηθεί ως το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων και -όπως έχει διατυπώσει η Morrison- θα πρέπει να χωριστεί σε δύο φάσεις. Στη φάση της ελεγχόμενης υποτίμησης (1024-1071) και στη φάση της καταστροφικής υποτίμησης.

3η Περίοδος: Από τη βασιλεία του Αλεξίου Α΄ (1081-118) μέχρι το τέλος του 13ου αιώνα. Σημείο έναρξης αυτής της περιόδου θεωρείται η μεγάλη νομισματική μεταρρύθμιση του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού το 1092. Το υπέρπυροπαίρνει τη θέση του παλιού νομίσματος του λεγόμενου ιστάμενον.

Έχει το βάρος του παλιού νομίσματος αλλά η καθαρότητα σε πολύτιμο μέταλλο είναι μικρότερη. Το πρώτο είναι τραχύ, από ήλεκτρο, ένα νόμισμα από κράμα χρυσού και αργύρου. Το δεύτερο είναι το τραχύ από κράμα, ένα νόμισμα από κράμα χαλκού και αργύρου.

4η Περίοδος: Από το 1261-1453. η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την έλλειψη χρυσών νομισμάτων και τις τελευταίες κοπές υπέρπυρου που χρονολογούνται γύρω στο 1350. Το 1294 ο Ανδρόνικος Β΄ και ο Μιχαήλ Θ΄ καθιερώνουν το λεγόμενο βασιλικό νόμισμα το οποίο είναι ίδιο με τα ασημένια δουκάτα.

Αποτελείται από καθαρό ασήμι και έχει επίπεδο σχήμα. Την περίοδο 1330-1340 το βάρος του νομίσματος αυτού ελαττώνεται και τον 14οαιώνα τη θέση του την παίρνει ένα καινούργιο αργυρό νόμισμα το σταυράτο. Ταυτόχρονα συνεχίζουν να κυκλοφορούν νομίσματα από κράμα και χάλκινα.

Η έκδοση των βυζαντινών νομισμάτων και η χρήση τους συνοδεύονται από μια σειρά προβλημάτων. Τα προβλήματα αυτά για μας σήμερα γίνονται μεγαλύτερα από το χρόνο και την έλλειψη πηγών, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε μια πλήρη εικόνα βυζαντινού νομίσματος.

Η αναδρομή αυτή στην εξέλιξη των βυζαντινών νομισματικών εκδόσεων μέσα από ριζικές αλλαγές παρουσιάζουν μια συνειδητοποιημένη νομισματική πολιτική του κράτους εκείνη την εποχή. Επιπλέον τα νομίσματα φέρουν στοιχεία τα οποία υποδηλώνουν συστηματικό και εξελιγμένο έλεγχο της νομισματικής παραγωγής.

Ο αυστηρός έλεγχος παραγωγής και διακίνησης του βυζαντινού νομίσματος συνεπάγεται οργανωμένη μεθόδευση αποτροπής αισχροκερδείας και διαφθοράς του νομίσματος εκ μέρους των πολιτών. Άλλωστε οι γραπτές πηγές επιβεβαιώνουν παρόμοιες μεθοδεύσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της αυτοκρατορίας.

Το Βιβλίο του Έπαρχου για παράδειγμα αναφέρει ότι οι τραπεζίτες της πρωτεύουσας κατά το 10ο αιώνα δε θα πρέπει «ξέειν ή τέμνειν ήπαραχαράττειν» τα νομίσματα. Στα τέλη του 11ου αιώνα ο Κεκαυμένος αποτρέπει το φτωχό πολίτη να γίνει πλούσιος εμπλεκόμενος σε πολυκερδείς τεχνικές, δηλαδή «παραχαράσσειν» και «ψαλιδίζειν» τα νομίσματα και «φαρσογραφείν»και «βούλας επισφραγίζειν και τα τούτοις όμοια».

Ας εξετάσουμε χωριστά κάθε περίπτωση πονηρής αλλοίωσης του βυζαντινού νομίσματος. Η πιο κοινή πρακτική αισχροκέρδειας εκ μέρους των πολιτών ήταν το ψαλίδισμα της περιφέρειας των νομισμάτων.

Σε πάπυρο του 4ουαιώνα μαθαίνουμε ότι ο πολίτης Ευδαίμων προσκαλεί στο σπίτι το φίλο του Λογγίνο και του παραγγέλλει να φέρει μαζί την ύαλο- προφανώς ειδικό κοπίδι με ενσωματωμένο κρύσταλλο στην κόψη του- ,ώστε να προβούν στην περικοπή νομισμάτων.

Το κράτος προφανώς από πολύ νωρίς θέσπισε αυστηρούς νόμους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. ΣτοΘεοδοσιανό Κώδικα διασώζεται νόμος του Κωνσταντίνου Α΄ ο οποίος ως τιμωρία του σχετικού παραπτώματος καθορίζει την ποινή του θανάτου, ποινή η οποία επιβάλλεται επίσης και σε όποιον διοχετεύσει στην αγορά πλαστές απομιμήσεις σόλιδων.

Επίσης ο ίδιος κώδικας μας πληροφορεί ότι ο αυτοκράτορας Ιουλιανός το 363 δημιούργησε ειδική τάξη δημοσίων λειτουργών σε κάθε πόλη, τους ζυγοστάτες με κύριο μέλημα την επιδίκαση διαφορών που προέκυπταν μεταξύ συναλλασσομένων από υποψίες μείωσης του μεγέθους των νομισμάτων.

Παρόμοιες διευθετήσεις εντοπίζονται στον Ιουστινιάνειο Κώδικα, σύμφωνα με τον οποίο η παραχάραξη του χρυσού νομίσματος εξισώνεται με το παράπτωμα της εσχάτης προδοσίας, καθώς και σε μεταγενέστερες νομοθετικές διατάξεις.

Οι προβλεπόμενες τιμωρίες για τους παραχαράκτες είναι εξαιρετικά αυστηρές. Για παράδειγμα ο νόμος του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β΄ το 343 επιβάλλει την ποινή της πυράς σε όποιον καταγίνεται με παραχάραξησολίδων, ενώ ταυτόχρονα προβλέπει αμοιβή στον πληροφοριοδότη παραχαρακτών.

Στις εκλογές του Λέοντα Γ΄ και του γιού του Κωνσταντίνου Ε΄, που εκδόθηκαν πιθανότατα το Μάρτιο του 741, αναφέρεται ως ποινή το κόψιμο των χεριών.

Η ίδια ποινή επαναλαμβάνεται και στον Πρόχειρο Νόμο του Λέοντα ΣΤ΄ Σοφού, όχι μόνο κατασκευαστή πλαστών νομισμάτων και τους άμεσους συνεργάτες του, αλλά και για τον κτηματία, τον οικονόμο ή τον ένοικο σπιτιού στην κατοικία ή την ιδιοκτησία των οποίων έλαβε χώρα η παραχάραξη. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται οι αντίστοιχες διατάξεις των Βασιλικών καθώς και οι σχετικές ρυθμίσεις του Επαρχικού Βιβλίου.

Στην περίπτωση παραχάραξης του χάλκινου νομίσματος οι ποινικές επιπτώσεις έχουν ηπιότερο χαρακτήρα, παρουσιάζουν αρκετές διακυμάνσεις και πολλές φορές επηρεάζονται από την κοινωνική τάξη ή επαγγελματική ενασχόληση του παραχαράκτη.

Ωστόσο οι ποινές για την παραχάραξη χάλκινων νομισμάτων έπαιρναν αυστηρότερο χαρακτήρα όταν οι εμπλεκόμενοι στο αδίκημα ανήκαν στο υπαλληλικό δυναμικό του επίσημου νομισματοκοπείου.

Οδηγούνταν στα δικαστήρια και υποβάλλονταν σε εξαντλητική ανάκριση για να φανερώσουν συνεργάτες και βοηθούς ενώ οι πληροφοριοδότες καταξιώνονταν με αμοιβές χρηματικές ή ακόμη με την απόκτηση της, ελευθερίας τους όταν αυτοί ανήκαν στην τάξη των δούλων.

Οι αυστηρές ποινές απαριθμούνται στα νομικά κείμενα καθ’ όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ήδη από την πρώιμη εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, υποδηλώνουν ότι το αδίκημα της παραχάραξης ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο. Ωστόσο για μια ακόμη φορά η νομισματική μαρτυρία παραμένει αρνητική.

Κίβδηλα νομίσματα της βυζαντινής περιόδου δύσκολα εντοπίζονται σε μουσειακές ή ιδιωτικές συλλογές. Αυτό πιθανόν να οφείλεται τόσο στην αποτελεσματικότητα του κρατικού ελέγχου, όσο και στη διορατικότητα και την εξυπνάδα του κατόχου των νομισμάτων, που θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ενημερωμένος για τις βρώμικες πρωτοβουλίες συμπολιτών του.

Ο πολίτης, ο τραπεζίτης, αγωνιά για την τύχη του πλούτου του, προσπαθεί να διασφαλίζει και να προστατεύει το «κομπόδεμά» του. μέσα σε αυτό το πλαίσιο αυτοπροστασίας γεμίζει την επιφάνεια των χρυσών ή ακόμη και των αργυρών νομισμάτων του με δυσνόητα χαράγματα (graffiti), που μόνο αυτός ξέρει και μπορεί να αποκρυπτογραφήσει.

Αυτά άλλοτε αποδίδουν τα αρχικά του ονόματός του ή αποτελούν μυστικά σύμβολα του επαγγέλματος ή της καταγωγής του και ακόμη προσωπικούς υπολογισμούς και μετρήσεις. Σύμβολα που φέρουν οπωσδήποτε την προσωπική σφραγίδα εγκυρότητας.

Η πράξη αυτή, βέβαια θεωρείται αξιόποινη από το κράτος που έχει την απόλυτη δικαιοδοσία του τον έλεγχο παραγωγής του νομίσματος. Ωστόσο ο πολίτης θέλει να εξασφαλίσει αυτό που αυτός θεωρεί ανόθευτο.

Το κράτος αμφισβητεί αυτή την πρωτοβουλία, σε μια προσπάθεια να κατοχυρώσει και να προστατεύσει τους περισσότερους πολίτες από αμφισβητήσεις και τάσεις αποσταθεροποίησης.

Τα βυζαντινά χρυσά νομίσματα αποκτούσαν συνεχώς μεγαλύτερη σπουδαιότητα στην οικονομική ζωή της Μεσογείου μέχρι τη νόθευσή τους από τον 10ο αιώνα.

Κατά τον 5ο και 6ο αιώνα, οι βυζαντινοί σόλιδοι συσσωρεύτηκαν στην περιοχή της Βαλτικής, αναμφίβολα για την πληρωμή γουναρικών και κατά τον 6ο και 7ο αιώνα σόλιδοι λίγο ελαφρύτεροι συγκεντρώθηκαν στη Γαλλία στις Κάτω Χώρες, στη Σκανδιναβία, τη Γερμανία, στα Βαλκάνια, στη Ρωσία, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική.

Στις δύο τελευταίες περιοχές τα βυζαντινά χρυσά νομίσματα είχαν να ανταγωνιστούν από τον 7ο αιώνα και μετά, τη συνεχώς αυξανόμενη κοπή των χρυσών αραβικών δηναρίων.

Τα αποθέματα της αυτοκρατορίας σε πολύτιμα μέταλλα, σε χρυσό και άργυρο, ήταν αρκετά. Είναι πραγματικά χαρακτηριστική η συχνή μνεία των πολύτιμων μετάλλων στον Θεοδοσιανό και στον Ιουστινιάνειο Κώδικα. Τα πρόστιμα εκφράζονται σε ποσότητα αργύρου από την εποχή του Κωνσταντίου σε χρυσό από το 379 και κυμαίνονται μεταξύ 20 και 100 λίτρων. Οι απολαβές των ανώτατων υπαλλήλων σε χρυσό και άργυρο είναι εντυπωσιακές.

Άλλες πληροφορίες μαρτυρούν επίσης για τη σχετική αυτή αφθονία στην Αντιόχεια, το 386, ο δεσμοφύλακας αποσπά από κάθε φυλακισμένο ένα χρυσό νόμισμα κάθε μέρα. Οι διάδικοι που άλλοτε προσέφεραν δώρα στους δικαστές σε είδος τώρα, τους προσφέρουν χρυσό και άργυρο.

Ο Θεοδόσιος, το 381 απαγορεύει στους ιδιώτες να δανείζονται χρυσό από τα δημόσια ταμεία. Ο νόμος του 386 ορίζει το ανώτατο ποσό χρυσού και αργύρου που επιτρέπεται να φορτωθεί στις ταχυδρομικές άμαξες σε 50 λίτρες χρυσού και 1000 αργύρου για το δημόσιο, σε 30 λίτρες χρυσού και 50 λίτρες αργύρου για τους ιδιώτες. Στη διαθήκη του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού αναγράφονται κληροδοτήματα σε χρυσό.

Οι πραγματικές βάσεις του νομισματικού συστήματος του βυζαντινού κράτους μπαίνουν από τον Μ. Κωνσταντίνο που επέβαλε το χρυσό κανόνα. Τη βάση του νέου αυτού νομισματικού συστήματος αποτελεί το χρυσό νόμισμα ο «χρύσινος» ή το «νόμισμα» (solidus). Η καθαρότητα του τίτλου και η σταθερότητα του βάρους του χρυσού νομίσματος θα εξασφαλίσουν την υπεροχή του βυζαντινού νομίσματος στη διεθνή αγορά από αιώνες.

Κατά τη βασιλεία του Αναστασίου ξοδεύτηκαν τεράστια ποσά για έργα όπως τα τείχη της Κωνσταντινούπολης ή την οχύρωση και την ανακαίνιση του Δάρας στην Ανατολή. Παρ’ όλα αυτά ο παλιός αυτός διοικητικός υπάλληλος που έγινε αυτοκράτωρ, αποδείχθηκε μεγαλοφυής αφού κατόρθωσε να ανορθώσει τα οικονομικά του ανατολικού κράτους σε σημείο ανεπανάληπτο.

Το νομισματικό σύστημα που στηριζόταν στις μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού και του Κωνσταντίνου ήταν αρκετά περιοριστικό. Τα αγαθά περνούσαν από τις διάφορες βαθμίδες συναλλαγής χωρίς παρεμβολή από το νόμισμα και αυτό περιόριζε αρκετά τη νομισματική κυκλοφορία.

Το κράτος που διέθετε το «νόμισμα» διέθετε επίσης και συναλλακτικό χρήμα χάρη στην κρατική αγορά.

Τα αργυρά και χάλκινα κέρματα, υποδιαιρέσεις του χρυσού νομίσματος πάθαιναν συνεχώς υποτιμήσεις ή ανατιμήσεις και η κυκλοφορία τους μεγάλωνε μαζί με τα κρατικά χρέη. Εξάλλου, το νόμισμα για συναλλαγές δε μπορεί να διατηρηθεί παρά μόνο σ’ ένα κράτος ικανό να επιβάλλει την κυκλοφορία του.

Μόλις μειωνόταν η κρατική εξουσία σε μια επαρχία εξαφανιζόταν εκεί το συναλλακτικό χρήμα. Αυτό ακριβώς το κακό κατόρθωσε να θεραπεύσει ο Αναστάσιος μετά την κατάπνιξη της ανταρσίας των Ισαύρων το 498.

Ολόκληρη η οικονομική πολιτική του Αναστασίου ήταν προσανατολισμένη προς τα φτωχά στρώματα και ευνοούσε την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Η πληρωμή των φόρων γινόταν με τα πραγματικά κυκλοφορούντα «νομίσματα» και τις υποδιαιρέσεις τους.

Από τα μέσα του11ου αιώνα είναι έκδηλα τα σημάδια της οικονομικής κρίσης. Εμφανίζονται με τη διαταραχή του νομισματικού συστήματος. Η νομισματική κυκλοφορία της περιόδου αυτής χαρακτηρίζεται από πραγματικό χάος που περιγράφεται με ζωντανά χρώματα στη φοροτεχνική πραγματεία που ονομάζεται «Νέα Λογαρική».

Από το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα, όπως αναφέραμε παραπάνω, μπαίνει σε κυκλοφορία παράλληλα με το παλαιό χρυσό solidus, ένα άλλο χρυσό νόμισμα το «τεταρτηρόν» λίγο ελαφρύτερο από το πρώτο.

Εκτός από την εμπορική σκοπιμότητα που εξυπηρετούσε η έκδοση του «τεταρτηρού» σύμφωνα με την αντίληψη των χρονογράφων της εποχής η έκδοσή του είχε σκοπό την αύξηση των εσόδων του δημόσιου ταμείου αφού η εισφορά προς το κράτος θα εισπράττονταν με το βαρύ νόμισμα και οι δημόσιες πληρωμές θα γινόταν με το ελαφρύτερο.

Οι δύο τύποι των χρυσών νομισμάτων, το βαρύτερο χρυσό νόμισμα και το ελαφρύτερο «τεταρτηρόν» συνεχίζουν να εκδίδονται αλλά το καθένα έχει διαφορετική εξωτερική μορφή ώστε να διακρίνονται εύκολα.

Από την εποχή του Κωνσταντίνου Θ΄ του Μονομάχου για πρώτη φορά στην ιστορία της αυτοκρατορίας αρχίζει μια συνεχής αλλοίωση του τίτλου καθαρότητας όλων των χρυσών νομισμάτων. Τα νομίσματα περιέχουν ολοένα μικρότερη ποσότητα χρυσού και μεγαλύτερη ποσότητα άλλων μετάλλων.

Το δεύτερο μισό του 11ου αιώνα βρίσκεται στην κυκλοφορία πλήθους «νομισμάτων» με διαφόρους τίτλους καθαρότητας και με διαφορετική μεταλλική σύνθεση. Η σχέση μεταξύ των νομισμάτων αυτών μεταβάλλεται συνεχώς και δημιουργεί πραγματικό χάος στην αγορά.

Έτσι χωρίς αμφιβολία η εσωτερική συνοχή του νομισματικού συστήματος έχει κλονιστεί. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι σε έγγραφα, που αφορούν πληρωμές μισθών ή φόρων, οι συντάκτες αισθάνονται την ανάγκη να προσδιορίσουν ακριβώς το νόμισμα με το οποίο θα γίνονται οι πληρωμές.

Η νομισματική αταξία φανερώνει μια γενικότερη οικονομική κρίση για την οποία οι πληροφορίες των πηγών της εποχής δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία. Δίπλα στην αύξηση των εσόδων του κράτους, με τον ολοένα μεγαλύτερο αριθμό υπαλλήλων και τις χωρίς φειδώ παραχωρήσεις των κρατικών εσόδων σε προνομιούχους ιδιώτες, εκκλησιαστικούς και λαϊκούς, μαρτυρείται η ελάττωση της αγροτικής παραγωγής.

Η έλλειψη χρημάτων για την στρατολογία μισθοφόρων, προκειμένου να αντιμετωπίσει την επίθεση των Νορμανδών, ανάγκασε τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό να καταφύγει στη δήμευση των εκκλησιαστικών περιουσιών (ιερών σκευών) για την κοπή νομισμάτων.

Για τον ίδιο σκοπό επίσης αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει τον χαλκό και τα πολύτιμα μέταλλα μερικών δημοσίων έργων. Είναι βέβαιο ότι ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός εξέδωσε νέο χρυσό νόμισμα με σχετικά υψηλό τίτλο καθαρότητας που διατηρήθηκε ως το τέλος της περιόδου (1204).

Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο έλεγχος στη νομισματική πολιτική από τους αυτοκράτορες, βοήθησε το Βυζαντινό Κράτος στην οργάνωση της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, δηλαδή την αποτροπή αισχροκέρδειας και διαφθοράς, τον έλεγχο της παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, την αποτροπή θησαυρισμού με παραχάραξη νομισμάτων.

Η οικονομική ανάπτυξη ή η κρίση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είχε άμεση αντανάκλαση, όπως άλλωστε αυτό είναι αναμενόμενο, στη χρήση και στην αξία του νομισματικού συστήματος.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία.

1) Τρωϊάνος Σπύρος, «Έγκλημα και τιμωρία στο Βυζάντιο», Ίδρυμα Γουλανδρή-Χόρν, Αθήνα, 1997.

2) Λαρούς-Μπριτάννικα, Πάπυρος, τόμ. 45,15. Αθήνα, 1996.

3) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. Ζ΄, Η΄, Θ΄. Αθήνα, 1979.

4) Ιστορία Ρωμαική και Βυζαντινή (46π.Χ.-1453μ.Χ), Συλλογική έκδοση. Τόπος έκδοσης: Αθήνα, συγγραφείς: Λάμπρος Τσακτσίρας, Ζαχαρίας Ορφανουδάκης, Μαρία Θεοχάρη. ISBN 960-06-0249-2.

5) Α.Α. Βασίλιεφ, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (324-1453), 1ος τόμος.
Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός

Το περίφημο Ασκληπιείο της Κω - 4ος αιώνας π.Χ. - Αναπαράσταση

The ''Asclepion'' - health center of Kos Island

Τα Ασκληπιεία ήταν ιερά του Ασκληπιού, όπου εκτός από τη λατρεία του θεραπευτή Θεού εφαρμοζόταν και η ιατρική από τους ιερείς, τους Ασκληπιάδες. Τα τρία σημαντικότερα Ασκληπιεία ήταν κατά σειρά της Τρίκκης (γενέτειρας του Ασκληπιού), της Επιδαύρου και της Κω.

Η φήμη του Ασκληπιείου της Κωήταν μεγάλη και επί αιώνες προσήλκυε ασθενείς από όλο τον αρχαίο κόσμο, που (σύμφωνα με το Στράβωνα και τον Ηρώνδα) ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τους θεραπευτές Θεούς κοσμούσαν το ιερό με πλήθος εξαιρετικών αναθημάτων, έργων φημισμένων καλλιτεχνών.

Το Ασκληπιείο της Κωκτίστηκε σε ένα λόφο σε απόσταση περίπου 4 χλμ από την πόλη μέσα σε ένα άλσος κυπαρισσιών, που ήταν ιερό και απαγορευόταν η κοπή των δέντρων. Το 32 π.Χ. ο Τυρούλλιος, ναύαρχος του Αντωνίου, έκοψε κυπαρίσσια του ιερού άλσους, για να ναυπηγήσει πλοία, και το επόμενο έτος, μετά την ήττα του Αντωνίου στο Άκτιο, θανατώθηκε στο Ασκληπιείο κατ'εντολή του Οκτάβιου ως ιερόσυλος.

Κύριος του Άλσους ήταν ο Κυπαρίσσιος Απόλλων, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο κορινθιακού ρυθμού ναός στο δεύτερο άνδηρο. Το ιερό άλσος αποψιλώθηκε επί τουρκοκρατίας και αναδασώθηκε μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.

Στο χώρο του Ασκληπιείουεκτός από τον Απόλλωνα οι Κώοι λάτρευαν και άλλους Θεούς, όπως το Δία Ικέσιο, το Δία Πατρώο, το Δία Μηχανέα, την Αθηνά Φατρία, τον Απόλλωνα Κάρνειο και τις Μοίρες.

Ευρήματα στο τρίτο άνδηρο δείχνουν ότι η οικοδομική δραστηριότητα στο χώρο του Ασκληπιείου άρχισε από τη μυκηναϊκή εποχή, αλλά τα ερείπια του ανεσκαμμένου συγκροτήματος δεν είναι παλαιότερα του 4ου π.Χ. αιώνα.

Δηλαδή δεν έχει ανευρεθεί τίποτα απολύτως από το Ασκληπιείο του 5ου αιώνα, οπότε γεννήθηκε και διδάχθηκε την ιατρική ο Ιπποκράτης. Άλλωστε το 413-412 η Κως χτυπήθηκε από τον ισχυρότερο ως τότε σεισμό και λογικό είναι να καταστράφηκαν όποιες κατασκευές υπήρχαν στο ιερό.

Ίσως πάλι εκείνα τα πρώτα κτίσματα να ήταν ξύλινα. Έτσι είναι αδύνατο να κάνουμε την οποιαδήποτε εικασία για την όψη του Ασκληπιείου την εποχή του Ιπποκράτη.

Ο Ακρίσιος, ο Βασιλιάς του Άργους, είχε μία μοναχοκόρη, τη Δανάη, αλλά δεν είχε γιους ώστε να κληρονομήσουν το βασίλειο του. Η επιθυμία του να αποκτήσει ένα γιο ήταν τόσο μεγάλη, που αποφάσισε να ταξιδέψει μέχρι το μαντείο των Δελφών για να συμβουλευτεί την Πυθία.

«Όχι εσύ, Ακρίσιε, αλλά η κόρη σου Δανάη θα αποκτήσει ένα γιο. Κι αυτό το παιδί θα είναι η αιτία του θανάτου σου!» του είπε η ιέρεια του μαντείου.

Για να εμποδίσει την πραγματοποίηση του χρησμού, ο Ακρίσιος έδωσε εντολή να κατασκευαστεί μια υπόγεια φυλακή, στο κέντρο της αυλής του παλατιού του, όπου έκλεισε την όμορφη Δανάη. Μόνο η τροφός της Δανάης μπορούσε να την επισκέπτεται καθημερινά σ'αυτό το παράξενο κελί που έμοιαζε με τάφο, για να της πηγαίνει φαγητό και να τη φροντίζει.

Όμως το σχέδιο του Ακρίσιου δε στάθηκε ικανό να εμποδίσει το Δία να δει την κοπέλα και να την ερωτευτεί. Για να καταφέρει να την πλησιάσει, ο πατέρας των θεών μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή που μπήκε μέσα στην υπόγεια φυλακή από μια σχισμή στη μεταλλική σκεπή της.

Έτσι, έπειτα από λίγο καιρό η Δανάη έφερε στον κόσμο ένα γιο, τον Περσέα, και με τη βοήθεια της τροφού της τον κράτησε κρυφό από τον κόσμο.

Η οργή του Ακρίσιου

Είχαν περάσει τρία με τέσσερα χρόνια, όταν μια μέρα, περπατώντας στην αυλή του παλατιού του, ο Ακρίσιος άκουσε μια παιδική φωνή κάτω από το έδαφος. Ήταν η φωνή του Περσέα, που γέλαγε χαρούμενος παίζοντας. Οργισμένος ο βασιλιάς που εξαπατήθηκε, καταδίκασε σε θάνατο την τροφό της κόρης του και ανάγκασε τη Δανάη να ομολογήσει μπροστά στο ιερό του Δία το όνομα του πατέρα του παιδιού της.

«Το όνομα του είναι Δίας» ομολόγησε η Δανάη, αλλά ο Ακρίσιος θύμωσε ακόμα περισσότερο, πιστεύοντας πως η κόρη του έλεγε ψέματα.

«Κλείστε μητέρα και παιδί σε μια λάρνακα, σφραγίστε την και πετάξτε την στη θάλασσα» διέταξε ο βασιλιάε. Έτσι κι έγινε, αλλά η λάρνακα δεν βούλιαξε. Παρασυρμένη από τα θαλάσσια ρεύματα, ταξίδεψε στο πέλαγος και έφτασε έπειτα από καιρό στη Σέριφο, ένα από τα νησιά των Κυκλάδων.

Εκεί βασιλιάς ήταν ο Πολυδέκτης. Ένας ψαράς που τον έλεγαν Δίκτη είδε τη λάρνακα να επιπλέει στο νερό και με τη βοήθεια μερικών συντρόφων του πέταξε στη θάλασσα ένα δίχτυ και την τράβηξε στη στεριά. Έτσι η Δανάη και ο Περσέας σώθηκαν από βέβαιο πνιγμό, αλλά όχι και από τις συμφορές που ήταν γραφτό να τους βρουν στο μέλλον.

Στο νησί της Σερίφου

Ο Περσέας μεγάλωσε στο νησί και έγινε ένα δυνατό παλικάρι που φρόντιζε τη μητέρα του, η οποία στο μεταξύ είχε γοητεύσει το βασιλιά Πολυδέκτη. Μια μέρα, ο βασιλιάς κάλεσε τον Περσέα σε ένα από τα συμπόσια του παλατιού ζητώντας του, όπως και με τους υπόλοιπους καλεσμένους, να του φέρει δώρο ένα άλογο.

Βέβαιος πως ο Περσέας, που είχε μεγαλώσει δίπλα σε έναν απλό ψαρά, δε θα μπορούσε να εκπληρώσει την επιθυμία του. Ο νέος, όμως, δεν πτοήθηκε και ανακοίνωσε στο Βασιλιά πως θα ερχόταν στο συμπόσιο, αλλά αντί για άλογο θα του έφερνε το κεφάλι της Μέδουσας.

Οι Γοργόνες

Η Μέδουσα ήταν μία από τις Γοργόνες, τις τρείς τρομακτικές αδελφές με μορφή τεράτων. Στα χέρια τους είχαν νύχια αρπακτικού, στο κεφάλι τους αντί για μαλλιά ζωντανά φίδια και στην πλάτη χρυσά φτερά που τους επέτρεπαν να πετούν. Τα μάτια τους, με βλέμμα ανατριχιαστικό, μεταμόρφωναν σε πέτρα όποιον θνητό τα κοιτούσε. Από τις τρείς αδελφές η μόνη θνητή ήταν η Μέδουσα.

Όταν ο Περσέας ξανασκέφτηκε την υπόσχεση που τόσο απερίσκεπτα είχε δώσει στο βασιλιά, ρίγησε. Ήταν υποχρεωμένος να τηρήσει την υπόσχεση του, αλλά δεν είχε ιδέα πώς θα τα κατάφερνε! Σκεπτικός, άρχισε να περπατά κατά μήκος της ακτής του νησιού. Είχε φτάσει στην άκρη της ακτής, αλλά ακόμα δεν είχε βρει τη λύση. Αποκαμωμένος, κάθισε σ'ένα βράχο και έβαλε τα κλάματα.

«Αλίμονο, πώς θα βρω τις Γοργόνες; Και με τι τρόπο θα καταφέρω να πιάσω την τρόμερή Μέδουσα;» αναρωτιόταν. Ο πρώτος από τους θεούς που βοήθησε τον Περσέα ήταν ο Ερμής, ο αγγελιαφόρος των θεών. «Οι Γοργόνες ζουν στην άλλη άκρη του Ωκεανού, κοντά στους κήπους των Εσπερίδων, εκεί όπου αρχίζει το Βασίλειο της Νύχτας» είπε ο Ερμής προσφέροντας στον Περσέα ένα κοφτερό ξίφος.

Μόλις έφυγε ο Ερμής, μπροστά στα έκπληκτα μάτια του Περσέα εμφανίστηκε η Αθηνά, που τον οδήγησε στις Ναιάδες, τις Νύμφες του υγρού στοιχείου, που κατοικούσαν στο νησί, σε μια σπηλιά εκεί κοντά. «Μόνο εσείς μπορείτε να βοηθήσετε τον Περσέα» τις παρακάλεσε η Αθηνά.

Αμέσως, οι Ναιάδες έσπευσαν να βοήθησουν το νέο. Η μία του έδωσε ένα ζευγάρι φτερωτά σανδάλια, η άλλη του φόρεσε στο κεφάλι το κράνος του Άδη που έκανεαόρατο όποιον το φορούσε, ενώ η τρίτη του έδωσε ένα σακί μέσα στο οποίο θα έπρεπε να βάλει το κομμένο κεφάλι της Μεδούσας.

Ο θάνατος της Μέδουσας

Ο Περσέας ξεκίνησε αμέσως το ταξίδι του. Ελαφρύς σαν πούπουλο χάρη στα φτερωτά του σανδάλια, μπορούσε να πετάει ψηλά στον αέρα. Διέσχισε με ευκολία τον Ωκεανό και έφτασε γρήγορα στα σύνορα του βασιλείου της Νύχτας. Εκεί, στις υπόγειες στοές μιας μυστηριώδους σπηλιάς, που τη φυλούσαν οι Γραίες, κρύβονταν οι εφιαλτικές Γοργόνες.
(Περσέας και Μέδουσα. Αττικό βάζο του 460 π.Χ. - Μουσείο Μονάχου, Γερμανία)

Οι Γραίες, κόρες κι αυτές, όπως και οι Γοργόνες, του θαλασσινού θεού Φόρκη, ήταν τρεις θεές με μορφή γερασμένων γυναικών. Φαλακρές από τότε που γεννήθηκαν, είχαν ένα μόνο δόντι και ένα μόνο μάτι, που το δανείζονταν με τη σειρά. Για το λόγο αυτό, φυλούσαν την είσοδο της σπηλιάς μία κάθε φορά και ποτέ όλες μαζί.

Τη στιγμή, μάλιστα, που η μία από τις Γραίες έβγαζε το μάτι για να το παραδώσει στην επόμενη ήταν και οι τρεις τους τυφλές. Ο Περσέας φόρεσε το κράνος του Άδη που τον έκανε αόρατο, πλησίασε τις θεές και, τη στιγμή που το μοναδικό τους μάτι άλλαζε χέρια, το άρπαξε σαν αστραπή. «Θα σας επιστρέψω το μάτι σας, αν μου δείξετε πού κρύβονται οι Γοργόνες» απάντησε αποφασιστικά ο Περσέας στις τρεις γριές που άρχισαν να διαμαρτύρονται.

Αφού πήρε την απάντηση που ήθελε, ξεκίνησε το ταξίδι του μέσα στη σπηλιά, με την προστασία της Αθηνάς, που τον ακολουθούσε σιωπηρά. Περπάτησε αρκετή ώρα μέσα στο λαβύρινθο με τις υπόγειες σήραγγες, ώσπου έφτασε στην κρυψώνα των Γοργόνων, που κοιμόνταν ανυποψίαστες.

Πλησίασε τη Μέδουσα και, κοιτάζοντας την αντανάκλαση της στην ασπίδα της Αθηνάς, ώστε να αποφύγει το θανατηφόρο βλέμμα της, σήκωσε το σπαθί του και με μια γρήγορη κίνηση έκοψε το φοβερό κεφάλι.

Πήγασος, το φτερωτό άλογο

Από το άψυχο σώμα της τερατώδους Μέδουσας δεν έτρεξε μόνο αίμα. Από τον ακέφαλο λαιμό της πετάχτηκε ένα φτερωτό άλογο, ο Πήγασος, και ένας γίγαντας, ο Χρυσάορας. Ο Περσέας, αφού έβαλε το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας στο σακί του, ανέβηκε στη ράχη του φτερωτού Πήγασου και πέταξε μακριά από τη σπηλιά.

Οι άλλες δύο Γοργόνες, που στο μεταξύ είχαν ξυπνήσει, Βλέποντας το ακέφαλο σώμα της αδελφής τους, πήραν στο κυνήγι τον Περσέα. Έτρεξαν οργισμένες έξω από τη σπηλιά και συνέχισαν την καταδίωξη στον ουρανό. Όμως ο Περσέας, φορώντας το κράνος του Αδη, έγινε αόρατος και κατάφερε να τους ξεφύγει και να εξαφανιστεί.

Ανδρομέδα

Στον δρόμο της επιστροφής του από την Σέριφο, ο Περσέας πέρασε από την Αιθιοπία. Εκεί, αντίκρισε μια πανέμορφη κοπέλα αλυσοδεμένη πάνω σε ένα βράχο, την Ανδρομέδα, κόρη του βασιλιά Κηφέα και της Κασσιόπειας. Η μητέρα της κοπέλας, περήφανη για την ομορφιά της, είχε τολμήσει να ανταγωνιστεί τις Νηρηίδες.

Εκείνες, θυμωμένες, έτρεξαν στον πατέρα τους, τον Ποσειδώνα, για να εκδικηθεί την προσβολή. Ο θεός, οργισμένος, έστειλε ένα φοβερό δράκο που γεννήθηκε από τα αφρισμένα κύματα, για να καταστρέψει την Αιθιοπία. Ο βασιλιάς της χώρας, απελπισμένος, έτρεξε στο μαντείο του Άμμωνα για να ζητήσει βοήθεια.

«Η κόρη του Κηφέα και της Κασσιόπειας, η Ανδρομέδα, πρέπει να θυσιαστεί για να σταματήσει η συμφορά» ήταν ο τρομερός χρησμός που έδωσε το μαντείο.

Έτσι, η κοπέλα δέθηκε πάνω στο βράχο για να την κατασπαράξει το θαλάσσιο τέρας του Ποσειδώνα, και εκεί την είδε για πρώτη φορά ο Περσέας. «Θα ελευθερώσω την κόρη σας, αν μου υποσχεθείτε ότι θα μου δώσετε το χέρι της» είπε ο Περσέας στους γονείς της κοπέλας.

Έχοντας ακόμα μαζί του τα θεϊκά όπλα που του είχαν δώσει οι Νύμφες, δε δυσκολεύτηκε καθόλου να σκοτώσει το δράκο. Όμως ο Φινέας, αδελφός του Κηφέα, που είχε βάλει σκοπό να παντρευτεί εκείνος την Ανδρομέδα, επιτέθηκε στον Περσέα για να τον εξοντώσει.

Εκείνος, όμως, χρησιμοποιώντας το κεφάλι της Μέδουσας με το θανατηφόρο βλέμμα, μεταμόρφωσε σε πέτρα το Φινέα και τους στρατιώτες του. Ελεύθερος και με την όμορφη Ανδρομέδα στο πλευρό του, ο Περσέας μπορούσε πλέον να επιστρέψει στη Σέριφο.

Η επιστροφή στη Σέριφο

Όταν έφτασε στο νησί, ο Περσέας χρησιμοποίησε για άλλη μια φορά τις μαγικές δυνάμεις της Μέδουσας ώστε να γλιτώσει τη μητέρα του Δανάη από την ενοχλητική πολιορκία του βασιλιά Πολυδέκτη. Ο ήρωας έβγαλε από το σακί του το κομμένο κεφάλι της Γοργόνας και το κράτησε μπροστά στα μάτια του βασιλιά, ο οποίος μεταμορφώθηκε αμέσως σε πέτρα.

«Από εδώ και μπρος βασιλιάς τηε Σερίφου θα είναι ο Δίκτης» ανακοίνωσε ο Περσέας, ανταμείβοντας έτσι τον άνθρωπο που του είχε σώσει κάποτε τη ζωή και τον είχε μεγαλώσει σαν πατέρας. Ο Ερμής, που είχε τόσο βοηθήσει τον Περσέα στις περιπέτειες και τα κατορθώματα του, ανέλαβε να επιστρέψει στις Ναϊάδες τα μαγικά αντικείμενα που τους ανήκαν: τα φτερωτά σανδάλια, το σακί και το κράνος του Άδη. Ο Περσέας εμπιστεύτηκε στην Αθηνά το κεφάλι της Μέδουσας, το οποίο η θεά τοποθέτησε στο κέντρο , της ασπίδας της.

Οι περιπέτειες του Περσέα, όμως, δεν είχαν φτάσει στο τέλος τους. Ο χρησμός που τόσα χρόνια πριν είχε προβλέψει το χαμό του παππού του Ακρίσιου δεν είχε ακόμα επαληθευτεί.

Η επιστροφή στο Άργος

Ο Περσέας φλεγόταν από την επιθυμία να επιστρέψει στην πατρίδα του, το Άργος. Ο βασιλιάς Ακρίσιος, μαθαίνοντας τις προθέσεις του εγγονού του, εγκατέλειψε την πόλη και κατέφυγε στη Λάρισα ελπίζοντας να αποφύγει την εκπλήρωση του φοβερού χρησμού.

Ο Περσέας, που ήταν ήδη στο δρόμο για το Άργος ταξιδεύοντας με τη γυναίκα του, την Ανδρομέδα, αποφάσισε να πάει στη Λάρισα, για να λάβει μέρος στους αγώνες που διοργάνωνε ο βασιλιάς της πόλης προς τιμήν του πατέρα του. Επέλεξε τη δισκοβολία, πήρε θέση στον αγωνιστικό χώρο και έριξε με όλη του τη δύναμη το δίσκο όσο πιο μακριά μπορούσε.

Το βαρύ αντικείμενο, όμωε, ξέφυγε από την πορεία του και χτύπησε έναν από τους θεατές στο κεφάλι σκοτώνοντάς τον στη στιγμή. Ο άτυχος θεατής δεν ήταν άλλος από τον Ακρίσιο. Έτσι, ο ηλικιωμένος γεμόνας του Αργους σκοτώθηκε από το χέρι του εγγονού του, όπως ακριβώς είχε προβλέψει το μαντείο των Δελφών χρόνια πριν.

Ανάμεσα οτ'αστέρια του ουρανού

Ο Περσέας δε δέχτηκε να στεφθεί νέος βασιλιάς του Άργους. Ο πόνος του για το χαμό του παππού του, που ο ίδιος προκάλεσε άθελα του, ήταν αβάσταχτος. «Θα γίνω βασιλιάς της Τίρυνθας, στη θέση του εξαδέλφου μου Μεγαπένθη, ο οποίος με τη σειρά του θα γίνει Βασιλιάς του Άργους.» αποφάσισε ο Περσέας.

Από τον ευτυχισμένο γάμο του με την Ανδρομέδα, ο Περσέας απέκτησε πολλά παιδιά, από τα οποία ήταν γραφτό να γεννηθούν πολλοί και σημαντικοί ήρωες, ανάμεσα τους και ο Ηρακλής. Στο τέλος της επίγειας ζωής τους, οι δύο σύζυγοι τιμήθηκαν ως ημίθεοι και έγιναν αστερισμοί.

Ο Περσέας και η Ανδρομέδα στέλνουν πλέον τη λάμψη τους στον κόσμο από τον ουρανό, διατηρώντας ζωντανές στη μνήμη των ανθρώπων τις θαυμαστές τους περιπέτειες.

ellinikoarxeio.com

Διαβάστε πώς υλοποιήθηκε το όραμα του Επικού συγγραφέως της ελληνικής αρχαιότητος, όπως του Ησιόδου, για τηνΕνωμένη Ευρώπη, πολύ πριν ο Ρομπέρ Σουμάν οραματισθεί την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος (ΕΟΚ) και αργότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)!..

ΕΙΝΑΙ γνωστόν ότι ο Ησίοδος, που έζησε γύρω στα 700 π.Χ, ήταν ένας Επικός ποιητής της αρχαϊκής εποχής, ο αρχαιότερος μετά τον Όμηρο. Θεωρείται, συγγραφέας των έργων: Θεογονία. Έργα και Ημέραι, Ασπίς του Ηρακλέους, Μεγάλαι Ηοίαι και άλλων μικροτέρων έργων.

Μετά τον Όμηρο, ο Ησίοδοςείναι ο σημαντικότερος επικός της αρχαϊκής εποχής, ο πρώτος ποιητής της Δύσης που διακρίνεται ως προσωπικότητα, αφού του Ομήρου ακόμη και η ύπαρξη αμφισβητείται.

Οι γνώσεις που έχουμε για τη ζωή του Ησιόδου προέρχονται από την ίδια του την ποίηση. Οι μεταγενέστερες βιογραφίες και βιογραφικές σημειώσεις (που έχουν συγχωνευθεί σε μία από το Γερμανό φιλόλογο Βιλαμόβιτς) περιέχουν αποκλειστικά εικασίες και θρύλους. Αυτός και ο λόγος που για τον Ησίοδο λέγονται και θρυλούνται πολλά.

Ο Ησίοδος λέει, στη Θεογονία (22 κ.ε.) πως η ποιητική του έμπνευση του ήρθε στον Ελικώνα, όπου έβοσκε τα πρόβατα του πατέρα του. Οι Μούσες τού έδωσαν ένα κλαδί δάφνης, τον εφοδίασαν με το ποιητικό χάρισμα και του έδωσαν τη διαταγή να ψάλλει τη δόξα των θεών. Γράφει, συγκεκριμένα, στους πρώτους στίχους του έργου αυτού (21 κ.ε.):

«Αυτές –οι Μούσες– δίδαξαν κάποτε στον Ησίοδο το ωραίο άσμα, όταν έβοσκε πρόβατα στους πρόποδες του θεϊκού Ελικώνος. Και αυτά τα λόγια απηύθυναν πρώτα προς εμένα οι θεές, οι Μούσες, οι Ολυμπιάδες, οι κόρες του Διός που κρατάει την αιγίδα. Βοσκοί που περνάτε τη ζωή σας στα χωράφια, ντροπή να είστε μόνο κοιλιές!

Ξέρουμε να λέμε πολλά ψέματα, που δεν παραλλάζουν από την αλήθεια, αλλά ξέρουμε, όταν θέλουμε, να λέμε και την αλήθεια. Έτσι μίλησαν οι κόρες του μεγάλου Διός, που λένε σωστά λόγια και μου έδωσαν σκήπτρο, αφού έκοψαν ένα κλαδί δάφνης πολύ θαλερής, εξαιρετικά ευχάριστο στην όψη. Και μου έδωσαν θαυμάσια φωνή, για να κάνω ξακουστά και εκείνα που υπάρχουν και εκείνα που υπήρχαν πρωτύτερα».

Το χωρίο αυτό, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, δημιούργησε σε πολλούς την υπόνοια πως ποιητής της Θεογονίας δεν είναι ο Ησίοδος, αλλά άλλος, μεταγενέστερος ποιητής, επειδή από το τρίτο πρόσωπο του στίχου 21, ο Ησίοδος πηγαίνει στο πρώτο πρόσωπο του 23 κ.ε. (τόνδε δε με...).

Αλλά, ως γνωστόν, ακόμη και τον 5ο αιώνα, όπως παρατήρησαν διάφοροι ελληνιστές, συνηθιζόταν ο συγγραφέας να αναφέρει το όνομά του στο τρίτο πρόσωπο (Θουκυδίδης Αθηναίος ξυνέγραψε τον πόλεμον...), χωρίς αυτό να τον εμποδίζει να χρησιμοποιεί κατόπιν το πρώτο πρόσωπο.

Ο Ησίοδος αναφέρει για τον εαυτό του και την πληροφορία πως μοναδικό θαλάσσιο ταξίδι του είναι εκείνο που έκανε όταν διέπλευσε τον Ευβοϊκό. Επιβιβάστηκε στην Αυλίδα και πήγε στη Χαλκίδα, όπου έλαβε μέρος στους αγώνες προς τιμήν του βασιλιά Αμφιδάμαντος4, αναδείχθηκε νικητής με έναν ύμνο του5 και πήρε βραβείο του έναν τρίποδα με δυο λαβές. Τον τρίποδα αυτόν αφιέρωσε στις Ελικωνιάδες Μούσες.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ!..

Εάν δούμε τη συνέχεια, θ’ αντιληφθούμε πόσο επίκαιρος και διαχρονικός ήταν ο Ησίοδος. Και ιδού γιατί:

Μετά το θάνατο του πατέρα του, ο Ησίοδος αποδύθηκε σε μακρό κληρονομικό αγώνα με τον αδελφό του Πέρση, που είχε δωροδοκήσει τους δικαστές. Θέλοντας να πείσει τον Πέρση να γίνει δίκαιος και εργατικός, ο Ησίοδος έγραψε το Έργα και Ημέραι.

Στους στίχους 37-39 του βιβλίου αυτού, ο ποιητής κατηγορεί τους άρχοντες που μοίρασαν την πατρική του περιουσία ανάμεσα στον ίδιο και στον Πέρση ότι ευνόησαν τον αδελφό του. Φαίνεται πως ο Πέρσης, αφού κατασπατάλησε το μερίδιό του, ζήτησε ξανά μερίδιο.

Γι'αυτό και ο Ησίοδος του απευθύνει διαρκώς συμβουλές, προσπαθώντας να τον νουθετήσει. Σε ένα σημείο, λέει με πικρία:.«Όταν πρόκειται να κάνεις συμφωνία, ακόμη και με τον αδελφό σου, με το χαμόγελο στα χείλη, πάρε κι έναν μάρτυρα. Γιατί και η εμπιστοσύνη και η απιστία καταστρέφουν συνήθως τους ανθρώπους».

Ο Ησίοδος πέθανε στην Άσκρα, αργότερα όμως τα λείψανά του ενταφιάστηκαν στην αγορά του Ορχομενού. Το έτος του θανάτου του είναι, όπως και της γέννησής του, άγνωστο.
Σύμφωνα με ένα θρύλο, που αναφέρει ο Πλούταρχος στα Ηθικά του, ο Ησίοδος είχε πάει στο σπίτι του Αμφιφάνους και τους Γανύκτορος, στην Οινόη της Λοκρίδος των Οζολών, και οι δύο αυτοί, που ήταν γιοι του Φηγέως, σχημάτισαν την πεποίθηση πως ο Ησίοδος είχε διαφθείρει την αδελφή τους Κλυμένη και τον σκότωσαν, μαζί με τον ακόλουθό του Τρώιλο.

Οι φονείς τιμωρήθηκαν από τους Λοκρούς, που τους έριξαν στη θάλασσα και έθαψαν τον Ησίοδο κοντά στο Νέμειον. Οι Λοκροί προσπάθησαν να κρύψουν τον τάφο από τους Ορχομενίους, οι τελευταίοι όμως μπόρεσαν να τον βρουν, χάρη σε χρησμό της Πυθίας, που τους συμβούλευσε να ακολουθήσουν την πτήση μια κουρούνας.

ΗΣΙΟΔΟΣ Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ!…

Ο Ησίοδος, σύμφωνα με τα γραφόμενά του, αισθάνεται τον εαυτό του προφήτη, και ισχυρίζεται πως εξαγγέλλει την αλήθεια (Θεογονία 27 κ.ε). Ένας προφήτης της απόλυτης αλήθειας, την οποία αποκάλυψαν οι Μούσες του Ελικώνα μόνο σε αυτόν, όπως βλέπουμε μερικές εκατοντάδες χρόνια αργότερα στην Πάτμο τον Θεό να κάνη την Αποκάλυψή Του στον Ιωάννη. Κι όχι μόνον!..

Ο Ησίοδος, μέσα στα έργα του, μας θυμίζει πολλά στοιχεία, που διαβάζουμε και μέσα στην Βίβλο, όπως για παράδειγμα, το κλασικό του του έργο: «Έργα και Ημέραι», που είναι το ποίημα της εργασίας, η οποία είναι μια τιμωρία, που έχει την αρχή της στο «προπατορικό αμάρτημα» του Προμηθέα, αλλά και μια εξιλέωση , με την οποία αποκαθίσταται το βασίλειο της Δίκης.

Επί πλέον την «Εις Άδου κάθοδον» του Θησέως και του Πειρίθου, που μας θυμίζει την «Εις Άδου Κάθοδον» του Ιησού Χριστού και τόσα άλλα θέματα, που απετέλεσαν την προλείανσιν του εδάφους για την Έλευση του Θεανθρώπου εις την γην, αλλά και την κατοπινή γένεσιν του Ελληνοχριστιανικού Ιδεώδους!..
Διαβάζοντας κανείς τα έργα του θα διαπιστώσει το γεγονός ότι ο Ησίοδος είχε ενδιαφερθεί και για την μαντική τέχνη, αφού αφιέρωσε γι’ αυτήν τρία ολόκληρα έργα!

Ας παρακολουθήσουμε, όμως, τα έργα του περιληπτικά:

Στη Θεογονία του, ο Ησίοδος διηγείται πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, σε 1.022 εξάμετρους, που περιέχουν μυθικές παραδόσεις και θεολογικές και φιλοσοφικές δοξασίες με συστηματική και γενεαλογική κατάταξη, άγνωστη προηγουμένως.

Τα Έργα και Ημέραιείναι διδακτικό ποίημα σε 828 εξάμετρους, με βασικό θέμα το «δίκαιο» και την «εργασία». Ό,τι πρέπει δηλαδή για να είναι το έργο επίκαιρο και διαχρονικό. Μετά το προοίμιο (επίκληση στον Δία και παράκληση να διευθύνει σωστά την επίλυση των ανθρώπινων διαφορών) ακολουθούν δύο κύρια θέματα:

1. Γενικό μέρος (11-341). Με μυθικές διηγήσεις (Προμηθεύς, Πανδώρα, κ.λπ.), ο Ησίοδος προσπαθεί να δείξει στον αδελφό του Πέρση πως τα δεινά του κόσμου οφείλονται σε ασέβεια που διαπράχθηκε από προηγούμενες γενεές και πως συνεπώς είναι αναγκαία η κοπιαστική εργασία. Καταγγέλλει τους δικαστές που δεν εκτελούν καλά το καθήκον τους της απονομής του δικαίου και προσπαθεί μ'ένα μύθο (τον πρώτο της δυτικής φιλολογίας) να τους δείξει πόσο αξιοπεριφρόνητη είναι η συμπεριφορά τους. Το μέρος αυτό τελειώνει με ηθικούς στοχασμούς για την αξία και ωφέλεια της εργασίας και της δίκαιης συμπεριφοράς.

2. Πρακτικό μέρος (342-764): Ο Ησίοδος δίνει εδώ συγκεκριμένες συμβουλές για τον τρόπο που πρέπει κανείς να ζει και να εργάζεται.

Έπειτα από ακριβείς κανόνες για τις αγροτικές εργασίες, ακολουθούν συμβουλές για τις σχέσεις με τους γείτονες, τις εποχές των διαφόρων αγροτικών εργασιών, για τη ναυσιπλοΐα, τη σωστή συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στους θεούς κ.λπ. Το έργο τελειώνει με υποδείξεις για τις ευνοϊκές και τις δυσμενείς ημέρες, που η γνησιότητά τους αμφισβητείται

Λέγεται πως ο Ησίοδος έγραψε και άλλα έργα, όπως για παράδειγμα:

1. Η Ασπίς του Ηρακλέους. Το κυριότερο μέρος του ποιήματος αυτού (κατ'αντιδιαστολή προς την περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέως στη ραψωδία Σ της Ιλιάδος) αποτελείται από περιγραφή της ασπίδος που έφερε ο Ηρακλής στη μονομαχία του προς τον Κύκνο, γιο του Άρη.

2. Γυναικών κατάλογος - Ηοίαι και μεγάλαι Ηοίαι. Γενεαλογικός κατάλογος γυναικών ηρωίδων, σε δύο μέρη. Ηοίαι. Η λέξη ηοίαι φαίνεται πως πλάσθηκε μεταγενέστερα. Το ποίημα θα άρχιζε με μια φράση που θα είχε το ακόλουθο νόημα: «Πολλές γυναίκες υπήρξαν στην αρχαιότητα που αγαπήθηκαν από θεούς, οία η Αλκμήνη» –και θα ακολούθησε η προσθήκη «ή οία η Πανδώρα» και έπειτα ή οία η Κυρήνη. Αυτό το ή οία έγινε μια λέξη που χρησίμευσε ως τίτλος: Ηοίαι.

3. Μεγάλα έργα. Ευρύτερη επέκταση του ποιήματος Έργα και Ημέραι. Αναφέρεται από τον Πρόκλο.

4. Αστρονομία. Αναφέρεται από τον Αθήναιο, τον Ερατοσθένη και τον Πλίνιο.

5. Χείρωνος υποθήκαι. Συλλογή συμβουλών του Κενταύρου Χείρωνος προς τους ήρωες που είχε εκπαιδεύσει (Αχιλλέα, Ιάσονα κ.λπ.). Σώθηκαν μερικοί στίχοι και ανάμεσά τους το περίφημο γνωμικό: «Μηδέ δίκην δικάσηις πριν αν αμφοίν μύθον ακούσηις».

6. Ιδαίοι Δάκτυλοι. Στρέφεται γύρω από τα μυθολογικά πλάσματα που κατεργάζονταν το σίδερο στην Κρήτη και ανέθρεψαν τον Δία.

7. Ορνιθομαντεία. Εμφανιζόταν ως συνέχεια στο «Έργα και Ημέραι». Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος την απορρίπτει ως νόθο.

8. Κήυκος γάμος. Ο Κήυξ, ηγεμών της Τραχίνος, είχε φιλοξενήσει τον Ηρακλή και έθαψε τον Κύκνο, γιο του Άρη, μετά το φόνο του από τον ήρωα. Ο Αθήναιος δεν πιστεύει πως το έργο αυτό γράφηκε από τον Ησίοδο.

9. Γης περίοδος. Η υπόθεσή του ανήκει στον αργοναυτικό κύκλο (μύθος Φινέως και Αρπυιών).

10. Εις Άιδου κατάβασις. Περιέγραφε την κατάβαση του Θησέα στον Άδη, μαζί με τον Πειρίθου.

11. Έπη μαντικά. Συλλογή έμμετρων χρησμών.

12. Εξηγήσεις επί τέρασιν. Ποίημα που ερμήνευσε τη σημασία των γεννήσεων τεράτων και των εξαιρετικών φυσικών φαινομένων.

13. Επιθαλάμιον εις Πηλέα και Θέτιν. Αποτελούσε ίσως τμήμα του Καταλόγου.

14. Μελαμπόδια. Έπος σε 3 βιβλία, ίσως εξιστόρηση των κατορθωμάτων των περίφημων μάντεων Κάλχα, Μόψου, Μελάμποδος και Τειρεσίου. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς παραθέτει το ακόλουθο απόσπασμα από τα Μελαμπόδια: «Δεν υπάρχει κανείς μάντης από τους θνητούς ανθρώπους που να μπορεί να ξέρει τις σκέψεις του αιγιόχου Διός»7.

15. Αιγίμιος. Έπος από 2 βιβλία, που αναφέρεται στον πόλεμο του προγόνου των Δωριέων Αιγιμίου εναντίον των Λαπιθών.

16. Επικήδειος εις βάτραχον. Το έργο αυτό αναφέρεται μόνο από το λεξικό του Σουίδα.

ΤΙ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΘΗΝΑΪΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

Μεγίστην έκπληξιν προεκάλεσε στον γράφοντα ένα δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδος «Απογευματινή της Κυριακής» 15ης Μαΐου 2005, η οποία, κάνοντας αναφορά στα 55 χρόνια από την Ευρώπη του «άνθρακα» και του «χάλυβα», έγραψε ένα άρθρο υπό τον τίτλον: «Από το όραμα τα ου ποιητή Ησίοδου ως τη «χαλύβδινη» Ένωση των «25», που υπογράφει ο δημοσιογράφος κ. Νίκος Σταυρουλάκης και το οποίο έχει ως εξής:

« Η φετινή 55η επέτειος από την ημέρα που ο υπουργός Εξω­τερικών της Γαλλίας, Ρομπέρ Σουμάν, ανακοίνωνε την πρό­ταση του να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παρα­γωγής άνθρακα και χάλυβα στο πλαίσιο ενός οργανισμού, ανοιχτού στη συμμετοχή και άλλων χωρών της Ευρώπης και εορτά­σθηκε στις 9 Μαΐου, συνέπεσε με την 60ή επέτειο από το τέλος του Β'Παγκοσμίου Πολέμου και την 1η επέτειο της μεγάλης διεύρυνσης του 2004.

Το γεγονός ότι η ιδέα του Σουμάν βασίσθηκε στις ίδιες πρώτες ύλες που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν χρησιμοποιηθεί για την... κατα­στροφή της Ευρώπης, σχηματοποιεί -εκ των υστέρων- τον κυριότε­ρο συμβολισμό μιας ιδέας που γεννήθηκε από τις στάχτες και το θρή­νο. Στιγμή κοσμογονίας πολλούς αιώνες μετά την Ευρώπη του Ησίο­δου.

Φέτος, 55 χρόνια μετά, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα νέο σταυροδρόμι. Με νωπή ακόμη τη διεύρυνση που έφερε στην ευρω­παϊκή οικογένεια 10 νέα κράτη-μέλη, οι λαοί της Ευρωπαϊκής ΄Ενω­σης καλούνται να εγκρίνουν το νέο συνταγματικό χάρτη της ΄Ενωσης…».

Αν αναλογισθεί κανείς πόσο δικαιώνεται ο Ησίοδος με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ξεκίνησε από τα μυθικά εκείνα χρόνια του σιδήρου και του χαλκού, για να καταλήξει στον άνθρακα και τον χάλυβα, εύκολα μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για τις διορατικές –αν όχι προφητικές- ικανότητες του μεγάλου Έλληνα επικού ποιητή!…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ο πατέρας του Ησίοδου καταγόταν από την Κύμη της Αιολίδας στη Μικρά Ασία. Ζούσε από τη ναυσιπλοΐα, αλλά επειδή δεν κατόρθωνε να κερδίσει τη ζωή του με αυτό το επάγγελμα, μετανάστευσε στην Άσκρα της Βοιωτίας, όπου γεννήθηκαν ο Ησίοδος και ο αδελφός του Πέρσης.

2. «Αι νυ ποθ'Ησίοδον καλήν εδίδαξαν αοιδήν,/ άρνας ποιμένονθ'Ελικώνος ύπο ζαθέοιο Τόνδε δε με πρώτιστα θεαί προς μύθον έειπον, / Μούσαι Ολυμπιάδες, κούραι Διός αιγιόχοιο Ποιμένες άγραυλοι, κακ'ελέγχεα γαστέρες οίον/ ίδμεν ψεύδεα πολλά λέγειν ετύμοισιν ομοία,/ δμεν δ'εύτ'εθέλομεν αληθέα γηρύσασθαι Ως έφασαν κούραι μεγάλου Διός αρτιέπειαι.».

3. Ίδε εγκυκλοπαίδεια «Δομή».

4. Είναι άγνωστο πότε έζησε ο βασιλιάς Αμφιδάμας, μερικοί όμως τον τοποθετούν γύρω στο 700 π.Χ. Το χωρίο αυτό έγινε αφορμή να πλασθεί ο θρύλος του αγώνα του Ησίοδου προς τον Όμηρο, που περιγράφεται στο έργο Περί Ομήρου και Ησιόδου και του γένους και αγώνος αυτών, γραμμένο λίγο μετά το θάνατο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού.

5. Στο έργο αυτό, πατέρας του Ησίοδου αναφέρεται κάποιος Δίος, αδελφός του Απελλού, παππού του Ομήρου. Οι δυο ποιητές συναντήθηκαν στους ποιητικούς αγώνες που προκήρυξε ο Γανύκτωρ προς τιμήν του πατέρα του, βασιλιά της Ευβοίας Αμφιδάμαντος. Ο αγώνας έγινε με την προβολή έμμετρων ερωτημάτων από τον ένα, στα οποία έπρεπε ο άλλος να απαντήσει επίσης εμμέτρως, και έπειτα με απαγγελία του καλύτερου τμήματος του έργου τους.

6. «Και τε κασιγνήτωι γελάσας επί μάρτυρα θέσθαι· πίστιες αρ τοι και απιστίαι ώλεσαν άνδρας»

7. «Μάντις δ'ουδείς έστιν επιχθονίων ανθρώπων όστις αν ειδείη Ζηνός νόον αιγιόχοιο»

Η Ναυμαχία της Έλληςήταν η πρώτη από την εποχή του Αγώνα της Ανεξαρτησίας αναμέτρηση του ελληνικού και του τουρκικού στόλου, κατά τον Α'Βαλκανικό Πόλεμο.

Πραγματοποιήθηκε το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου 1912 (16 Δεκεμβρίου με το νέο ημερολόγιο) στ'ανοιχτά του ακρωτηρίου Έλλη (Ελές-Μπουρνού στα τουρκικά) της χερσονήσου της Καλλίπολης, κοντά στην είσοδο των Στενών των Δαρδανελλίων. Διήρκεσε μία ώρα και έληξε με νίκη των ελληνικών δυνάμεων.

Τους πρώτους μήνες του Α'Βαλκανικού Πολέμου ο ελληνικός στόλος κυριαρχούσε στο Αιγαίο. Υπό την ηγεσία του Υδραίου υποναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη (1855-1935), αρχικά απελευθέρωσε τη Λήμνο και εγκατέστησε στον όρμο του Μούδρου το προκεχωρημένο αγκυροβόλιο του Στόλου. Ακολούθησε η απελευθέρωση του Αγίου Όρους, των νησιών του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος).

Αντίθετα, ο τουρκικός στόλος υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Ραμίζ Μπέη παρέμεινε προστατευμένος στα στενά των Δαρδανελίων, χωρίς να επιχειρήσει έξοδο στο Αιγαίο.

Στα τέλη Νοεμβρίου υπήρχαν πληροφορίες ότι ο τουρκικός στόλος θα επιχειρούσε έξοδο στο Αιγαίο. Το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου ο ελληνικός στόλος υπό τον υποναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη απέπλευσε από το ορμητήριό του στον Μούδρο, όταν πληροφορήθηκε ότι το τουρκικό καταδρομικό «Μετζηδιέ» εθεάθη στην είσοδο των Δαρδανελλίων. Η περιπολία του ελληνικού στόλου κράτησε μέχρι το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου 1912, χωρίς να φανεί κανένα ίχνος του εχθρού.

Στις 8 το πρωί της ημέρας αυτή κι ενώ ο Ελληνικός στόλος είχε πορεία από βορρά προς νότο, έγινε αντιληπτή η έξοδος του τουρκικού στόλου στο Αιγαίο.

Λίγο αργότερα αναγνωρίσθηκαν τα θωρηκτά «Χαϊρεδίν Βαρβαρόσας», ναυαρχίδα του Ραμίζ Μπέη, «Τουργκούτ Ρέις», «Μεσουντιέ», «Ασαρ -ι- Τεφίκ», το καταδρομικό «Μετζηδιέ» και μερικά αντιτορπιλλικά.  Ο ελληνικός στόλος του Αιγαίου αποτελείτο από τη ναυαρχίδα «Αβέρωφ», τα τρία παλιά θωρηκτά «Ύδρα», «Σπέτσαι» και «Ψαρά», τα τέσσερα νεότευκτα ανιχνευτικά τύπου Λέων, τα δύο νεότευκτα αντιτορπιλλικά «Νέα Γενεά» και «Κεραυνός» και τα οκτώ παλαιότερα μικρά αντιτορπιλικά των τύπων Θύελλα και Νίκη.

Αμέσως σήμανε συναγερμός. Στις 8:55 ο Κουντουριώτης διατάσσει τα ανιχνευτικά να ταχθούν σε μια στήλη αριστερά και σε απόσταση 1000 μέτρων από τη γραμμή των ελληνικών θωρηκτών, ενώ τα υπόλοιπα αντιτορπιλικά πήραν θέσεις προς την πρύμνη των θωρηκτών. Στις 9:00 τα τουρκικά θωρηκτά στράφηκαν προς βορρά, πλέοντας κοντά στην ακτή, ώστε να εξασφαλίσουν την κάλυψη των πυροβόλων των επακτίων φρουρίων και να αυξήσουν τη δύναμη πυρός τους.

Ακαριαία ήταν και η αντίδραση του ελληνικού στόλου, που άλλαξε πορεία και τέθηκε σε καταδίωξη του εχθρικού στόλου. Από τον «Αβέρωφ» εκπέμπεται τότε προς τα πλοία του ελληνικού στόλου το ιστορικό σήμα του ναυάρχου Κουντουριώτη: «Με τη βοήθεια του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν εις την Νίκην κατά του εχθρού του Γένους».

Οι πορείες των δύο στόλων άρχισαν να συγκλίνουν και στις 9:05 βρίσκονταν σε απόσταση 14 χιλιομέτρων. Ο Κουντουριώτης ανέμενε να αρχίσει πρώτος ο εχθρός το πυρ, θέλοντας να αποφύγει τη σπατάλη πυρομαχικών έως ότου η απόσταση μειωθεί, ώστε να επιτρέπει δραστική βολή. Πράγματι  στις 9:22 η τουρκική ναυαρχίδα άνοιξε πρώτη πυρ από απόσταση 12.500 μέτρων. Ο «Αβέρωφ» ανταπέδωσε τα πυρά και η μάχη γενικεύτηκε.

Από το ξεκίνημα της σύγκρουσης τα τουρκικά θωρηκτά συγκέντρωσαν τα πυρά τους στη νεότευκτη ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου. Το πυρ τους ήταν αρκετά ταχύ και πυκνό, δεν συνδυαζόταν όμως με την ανάλογη ακρίβεια. Αλλά και τα πυρά του ελληνικού στόλου δεν ήταν πολύ ακριβέστερα. Ο «Αβέρωφ» ρίχτηκε στη μάχη χωρίς να έχει προλάβει να εκτελέσει ασκήσεις πυρών μάχης, τα δε παλαιά θωρηκτά είχαν πανάρχαια πυροβόλα με πρωτόγονα μέσα σκόπευσης και διεύθυνσης βολής.

Στις 9:35 η απόσταση μεταξύ των δύο αντιπάλων είχε κατέλθει στα 9.500 μέτρα. Τότε ο ναύαρχος Κουντουριώτης αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο, που από καιρό είχε ωριμάσει μέσα του, δηλαδή να  να εκμεταλλευτεί την υπεροχή ταχύτητας της ναυαρχίδας του για να υπερφαλαγγίσει από πρώρας την εχθρική παράταξη, εφαρμόζοντας τον «ελιγμό Ταυ», που πρώτος είχε εφαρμόσει ο γιαπωνέζος ναύαρχος Τόγκο κατά του ρωσικού στόλου στη Ναυμαχία της Τσουσίμα (27-28 Μαΐου 1905).

Αποφάσισε να δράσει ανεξάρτητα από τον λοιπό στόλο, υψώνοντας το σχετικό σήμα Ζ και διέταξε τον κυβερνήτη της ναυαρχίδας του Σοφοκλή Δούσμανη να αυξήσει την ταχύτητα μέχρι το μέγιστο και όρμησε ακάθεκτος κατά του εχθρού.

Ο Τούρκος ναύαρχος, αιφνιδιασμένος από τον ελιγμό του αντιπάλου του, διατάσσει διαδοχική στροφή των πλοίων κατά 180 μοίρες προς τα δεξιά. Η εξέλιξη αυτή σήμανε τη διάσπαση της γραμμής και την άτακτη υποχώρησή του προς τα Στενά γύρω στις 10:00. Η ευκαιρία ήταν μοναδική για τον «Αβέρωφ» να καταδιώξει τα υποχωρούντα τουρκικά πλοία και να πετύχει αποφασιστικό πλήγμα κατά του εχθρικού στόλου. Δυστυχώς, όμως, η ταχύτητα πυρός του είχε μειωθεί δραστικά, εξαιτίας προβλημάτων στα κλείστρα των πυροβόλων.

Την ίδια ώρα, τα υπόλοιπα λοιπά ελληνικά πλοία έβαλαν κατά των υποχωρούντων τουρκικών από απόσταση 5.000 μέτρων. Στις 10:25 το πυρ έπαυσε από τα ελληνικά πλοία, καθώς τα τουρκικά χάθηκαν στα στενά των Δαρδανελλίων.

Η Ναυμαχία της Έλληςείχε τελειώσει με μία ακόμη λαμπρή σελίδα να προστίθεται στη ναυτική ιστορία της Ελλάδας. Ο ελληνικός στόλος παρέμεινε κοντά στα Στενά έως τις 14:30, οπότε αποχώρησε με πορεία προς τον Μούδρο, όπου κατέπλευσε νωρίς το βράδυ.

Η επικράτηση του ελληνικού στόλου  οφειλόταν κατά ένα μεγάλο μέρος στον τολμηρό ελιγμό του Κουντουριώτη, αλλά και την υπεροχή του «Αβέρωφ» έναντι των πλοίων του τουρκικού στόλου. Η ενέργεια αυτή του Έλληνα ναυάρχου είχε ως αποτέλεσμα να βρεθεί ο «Αβέρωφ» μέσα στο βεληνεκές των επάκτιων πυροβόλων και να υποστεί ορισμένες επιφανειακές βλάβες στα υπερστεγάσματα. Τα τουρκικά πλοία είχαν βαρύτερες ζημιές, αλλά και απώλειες στο έμψυχο δυναμικό τους, με 58 νεκρούς και 40 τραυματίες.

Οι ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε ένα νεκρό υπαξιωματικό, τον σηματωρό Κατζιτζάρη και τον ανθυποπλοίαρχο Μαμούρη, που πέθανε λίγες ημέρες αργότερα από μόλυνση του τραύματός του. Οι τραυματίες ανήλθαν στους επτά.

Η Ναυμαχία της Έλλης αποτέλεσε στρατηγικής σημασίας νίκη του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Ο έλεγχος του Αιγαίου παγιώθηκε, ενώ οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τον θαλάσσιο δρόμο, ώστε να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους που μάχονταν σε Μακεδονία και Θράκη.

Πηγή: (Sansimera.gr)

Τελικά παρά τις «εξυπνάδες» πολλών σιωνιστών, για την δήθεν Αφρικανική καταγωγή των Ελλήνων, (βλέπε Black Athena του σεφαρδίτη Bernal) … αποκαλύφθηκε ότι ακόμα και ὁ Μινωικός πολιτισμός στην Κρήτη, που βρίσκεται κοντά στην Αφρική, … ήταν ευρωπαϊκής καταγωγής.

Βέβαια δεν είναι κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για την ζωή μας σήμερα, ούτε η αφρικανική καταγωγή είναι μειονέκτημα…αλλά αυτό που έχει σημασία είναι να διαπιστώσουμε και να απομονώσουμε αυτές τις συνεχείς επιθέσεις που δέχεται ὁ Έλληνας, για το θέμα της καταγωγής του … ειδικά από τούς «καθαρόαιμους» κι «αντιρατσιστές» τοκογλύφους και τα τσιράκια τους.

Αυτοί είναι που ηδονίζονται με τον ρατσισμό τους με την κατάπτυστη αντιμετώπιση των μη «καθαρόαιμων», όπως εμείς … ως κοπάδι προς εκμετάλλευση.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης DNA σε 37 σκελετούς, ηλικίας 3.700 ετών, οι κάτοικοι της Μινωικής Κρήτηςδεν είχαν ομοιότητες με Λιβύους, Αιγυπτίους και Σουδανούς ή Άραβες, διαψεύδοντας την ιστορική θεωρία του αρχαιολόγου σερ Άρθουρ Έβανς, ο οποίος ανακάλυψε τον Μινωικό πολιτισμό στις αρχές του 20ου αιώνα, και υπέθεσε ότι οι Μινωικοί πληθυσμοί κατάγονταν από το Δέλτα του Νείλου.

«Σίγμα»

Ο Μινωικός πολιτισμός δημιούργημα γηγενών, Ευρωπαϊκών πληθυσμών, δείχνει το DNA

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης DNA σε 37 σκελετούς, ηλικίας 3.700 ετών, οι κάτοικοι της Μινωικής Κρήτης δεν είχαν ομοιότητες με Λίβυους, Αιγυπτίους και Σουδανούς ή Άραβες, διαψεύδοντας την ιστορική θεωρία του αρχαιολόγου σερ Άρθουρ Έβανς, ο οποίος ανακάλυψε τον Μινωικό πολιτισμό στις αρχές του 20ου αιώνα, και υπέθεσε ότι οι Μινωικοί πληθυσμοί κατάγονταν από το Δέλτα του Νείλου.

Ευρωπαϊκής καταγωγής ήταν οι δημιουργοί του Μινωικού πολιτισμού όπως προκύπτει από ανάλυση του DNA 37 σκελετών που βρέθηκαν κυρίως στο οροπέδιο του Λασιθίου.

Το πόρισμα της έρευνας, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Communications, διαψεύδει θεωρίες που φέρουν τους Μινωίτες να είχαν μετοικήσει από την Αφρική, την Ανατολία ή τη Μέση Ανατολή.

Η επίμαχη μελέτη, που διενεργήθηκε με τη συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων, διαψεύδει κατ’ αρχάς τη θεωρία του Βρετανού αρχαιολόγου που ανακάλυψε την Κνωσό στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο σερ Άρθουρ Έβανς πίστευε ότι οι κάτοικοι της περιοχής που αναγνώρισε ως κέντρο του Μινωικού πολιτισμού κατάγονταν από το δέλτα του Νείλου, και είχαν βρει καταφύγιο στην Κρήτη ως πρόσφυγες υπό τη δίωξη κάποιου βασιλιά πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

Ο εκ των συντακτών της μελέτης, Γιώργος Σταματογιαννόπουλος από το Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σιάτλ των ΗΠΑ, δήλωσε στο BBC πως ο Έβανς είχε ξαφνιαστεί όταν ανακάλυψε έναν τόσο προηγμένο πολιτισμό στην Κρήτη και υπέθεσε ότι οι κάτοικοι δεν ήταν αυτόχθονες.

Ωστόσο, η μελέτη DNA στους σκελετούς ηλικίας 3.700 ετών δεν απέδειξε ομοιότητα με Λίβυους, Αιγυπτίους και Σουδανούς ή Άραβες. Αντίθετα, οι κάτοικοι της Μινωικής Κρήτης μοιάζουν να έχουν γενετικές ομοιότητες με πληθυσμούς της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, ιδίως με πληθυσμούς της Εποχής του Χαλκού από τη Σαρδηνία και την Ιβηρική, καθώς και με νεολιθικά δείγματα DNA από τη Σκανδιναβία και τη Γαλλία. Επίσης, υπάρχουν πολλές ομοιότητες με τους σημερινούς κατοίκους του οροπεδίου του Λασιθίου.

Το συμπέρασμα των επιστημόνων ήταν ότι ο Μινωικός πολιτισμός ήταν γηγενές δημιούργημα κατοίκων της Κρήτης, «γέννημα» πληθυσμών που είχαν φτάσει στο νησί πιθανώς πριν από 9.000 χρόνια, κατά τη νεολιθική περίοδο.

Οι Συρακούσες από το 410 π.Χ. βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Καρχηδόνιους.

Ο Διονύσιοςδιακρίθηκε πολεμώντας με επιτυχία και κατόρθωσε να ανακηρυχθεί από το δήμο στρατηγός αυτοκράτωρ, αν και πολλοί Συρακούσιοι ήταν αντίθετοι επειδή είχε πάρει με το μέρος του στρατιώτες και λαό, άλλοτε συκοφαντώντας και άλλοτε δωροδοκώντας.

Τέλος όμως αναδείχτηκε φανερά τύραννος όταν κατέλαβε την αρχή το 405 π.Χ. και τη διατήρησε για 38 χρόνια, μέχρι δηλαδή το θάνατό του το 367 π.Χ..

Πρώτη σύζυγός του ήταν η θυγατέρα του στρατηγού Ερμοκράτη, μετά το θάνατό της όμως έλαβε δυο συζύγους - την Αριστομάχη, αδελφή του Δίωνα, φίλου του φιλοσόφου Πλάτωνα και την Δωρίδα από τους Λοκρούς.

Ήταν ωμός, δεσποτικός και φιλόδοξος ως χαρακτήρας, δύσπιστος προς όλους και θανάτωσε πολλούς πολίτες του κατά τους πολέμους του, για να προμηθευτεί χρήματα δημεύοντας τις περιουσίες τους.

Θεωρούσε τον εαυτό του μεγάλο ποιητή και στην αυλή του φιλοξενούσε ποιητές και φιλοσόφους επειδή του άρεσε να τον κολακεύουν, αλλά δεν ανεχόταν τις επικρίσεις τους, γι'αυτό άλλωστε και διέταξε να εκδιωχθεί από τις Συρακούσες ο Πλάτων, τον οποίο εκείνη την περίοδο τον φιλοξενούσε ο φίλος του Δίων, γυναικάδελφος του Διονύσιου.

Ο Πλάτων απέφυγε τον θάνατο, αλλά πωλήθηκε ως δούλος και εξαγοράστηκε από τον Κυρηναίο Αννίκερι.

Ο Διονύσιοςστις αναμετρήσεις του με τους Καρχηδόνιους (397-368) κατόρθωσε τελικά να φτάσει ως το δυτικό άκρο της Σικελίας (368 π.Χ.), όμως η νικηφόρα του προσπάθεια ματαιώθηκε από τον αιφνίδιο θάνατό του 367 π.Χ..

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δηλητηριάστηκε από τον γιο του Διονύσιο τον Νεώτερο, άλλοι ότι πέθανε από ναρκωτικό φάρμακο που ήπιε για να ελαφρύνει τους πόνους ασθένειας και άλλοι ότι πέθανε από χαρά, επειδή νίκησε σε δραματικούς αγώνες στην Αθήνα με την τραγωδία του «Έκτορος λύτρα»

Η Εικόνα που έχουν για την Ελληνική Αρχαιότητα οι σοβαροί μελετητές της Αρχαίας Ελλάδας είναι τελείως διαφορετική από την επίσημη εικόνα που επιβάλλεται από την "χριστιανική εκπαίδευση".

Όσοι σπουδάζουν Αρχαιολογία βλέπουν να τους αποκαλύπτεται ένας κόσμος που κρύβεται επιμελώς από την επίσημη εκπαιδευτική κοινότητα και την επικρατούσα αντίληψη.

Για τους Αρχαίους Έλληνες ο Ορφέαςήταν πραγματικό πρόσωπο για το οποίο υπάρχουν συγκεκριμένες ιστορικές αναφορές, πέρα από τους μύθους που δημιουργήθηκαν για τον Ορφέα, για διαφόρους λόγους.

Η Παραλία του Βορείου Αιγαίου, από τον Όλυμπο μέχρι τον Ελλήσποντο, ήταν γνωστή στους αρχαίους σαν Θράκη, εδώ και 35 αιώνες. Αργότερα οι δυτικές περιοχές κατοικήθηκαν από Μακεδόνες.

Έχει πολύ λίγη σημασία ποιοι πληθυσμοί κατοίκησαν σε όλες αυτές τις περιοχές. Προέλληνες, Έλληνες, Εξωέλληνες, (Πίερες Θράκες, Μινύες, Μάγνητες, Κίκονες, Πιεριώτες Μακεδόνες, κλπ.) όλοι αυτοί οι λαοί έχουν κοινή φυλετική και πολιτιστική καταγωγή που ανάγεται στην παλαιολιθική εποχή.

Η στενή εύφορη λουρίδα γης ανάμεσα στον Όλυμπο και την θάλασσα ήταν η Αρχαία Πιερία(από τον Μακεδόνα γενάρχη Πίερο). Στους πιερικούς πρόποδες του Ολύμπου υπήρχαν πόλεις που αρχαιολογικές ανασκαφές ιχνηλατούν 35 αιώνες πίσω. Τα Λείβηθρα, η Πίμπλεια, το Δίον, κι άλλες πόλεις.

Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, ιερό βουνό, παγκόσμια γνωστό στους αιώνες, γιατί σχετίζεται με την ελληνική θρησκεία, αλλά και τον Ορφέα και την Ορφική Παράδοση. Ο Ορεινός Όγκος στην νοτιοανατολική πλευρά σχίζεται από την χαράδρα της Ζηλιάνας (αρχαίος χείμαρρος Συς, σήμερα Ζηλιάνα) χωρίζοντας το Βουνό σε Άνω Όλυμπο και Κάτω Όλυμπο.

Οι πολλές χαράδρες και ρεματιές δίνουν μια σπάνια ομορφιά στο τοπίο ακόμα και σήμερα. Σε αυτό το Τοπίο, που προκαλεί ιερό δέος, ηρεμία και περισυλλογή, και συγκίνηση που σου κόβει την ανάσα (τουλάχιστον σε αυτούς που κρατούν τους δεσμούς τους με την φύση), μπροστά στην πτυχή που χωρίζει τον Άνω Όλυμπο από τον Κάτω Όλυμπο, ήταν χτισμένα τα Λείβηθρα, η πόλη που γεννήθηκε ο Ορφέας. Λείβηθρα (= ρείθρο, ρέμα, χείμαρρος και υγρός τόπος)σημαίνει ακριβώς τα ρείθρα και τις ρεματιές που μεταφέρουν τα νερά από το Ιερό Βουνό προς την θάλασσα.

Τα Λείβηθρα, καθώς κυκλώνονταν από παντού από τα νερά που κυλούσαν έμοιαζαν σαν νησί στους πρόποδες του Βουνού. Ο οικισμός βρισκόταν στα υψώματα βορειοδυτικά της Ακρόπολης.Εκεί που βρίσκονται σήμερα τα ερείπια της Ακρόπολης υπήρχε Αρχαίο Ιερό που σχετίζεται με τον Ορφέα.

Σύμφωνα με την Ορφική Παράδοση ο Ορφέας γεννήθηκε από την Μούσα Καλλιόπη, Παρθένα, που έμεινε έγκυος όταν λούστηκε στον θεό-ποταμό Οίαγρο, σε μία από τις σπηλιές του Ολύμπου κοντά στα Λείβηθρα και την Πίμπλεια.

Αν και ο Οίαγρος σχετίζεται με τον Ζαγρέα, και μέσω του πατέρα του Χάροπα, με τα σκοτεινά βασίλεια, το πιθανότερο είναι πως ο Οίαγρος ήταν τοπικός άρχοντας (που έλαβε αυτό το όνομα καθώς σχετίστηκε με την Λατρεία του Διονύσου Ζαγρέα). Η μητέρα του Ορφέα ήταν κατά πάσα πιθανότητα κάποια ντόπια αρχοντοπούλα.

Την εποχή που γεννήθηκε ο Ορφέας, πριν από 29 αιώνες, η Διονυσιακή Λατρεία ήταν γνωστή σε όλο το μεσογειακό κόσμο, και στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Ο Ορφέας ανατράφηκε μέσα σε αυτό το θρησκευτικό περιβάλλον.Ο νεαρός άρχοντας όμως, δεν έλαβε απλά ιδιαίτερη μόρφωση, είχε από την φύση του ιδιαίτερα χαρίσματα. Αντιλαμβάνονταν το Θείο με ένα ιδιαίτερο τρόπο:

Ο Ορφέας αντιλαμβάνεται την ΘΕΟΤΗΤΑ σαν ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑμε την Οποία σχετίζεται άμεσα, υπαρξιακά, και βιωματικά… όχι με ένα τρόπο εξωτερικό, σαν μια Βαθύτερη Απροσπέλαστη Πραγματικότητα που αποτυπώνεται σαν εξωτερική πίστη και λατρεία και μέσα από τελετουργικές πράξεις…

Για τον Ορφέα η ΘΕΟΤΗΤΑ Είναι η Πηγή και το Βάθος της Ύπαρξης κι η Ουσία των πάντων, που Βιώνουμε Μέσα μας με ένα τρόπο άμεσο, εσωτερικό και βιωματικό.

Αυτή η ΜΙΑ ΟΥΣΙΑ (μεταφυσικά και σε ανώτερους κόσμους) διαχωρίζεται σε πολλές, ατομικές οντότητες, παραμένοντας στην Ουσία Μία. Ουσιαστικά και Μυστικά το Ένα είναι μέσα στα πολλά, στο καθένα και το καθένα ταυτίζεται με το Ένα, με το Όλο.Από Αυτή την Κατάσταση στους Ανώτερους Κόσμους η περαιτέρω εξέλιξη στο Όλο και στο καθένα οδηγεί στην διαφοροποίηση από το Ένα και στην ίδια την ξεχωριστή ατομικότητα.

Από εδώ αντλείται η έννοια της ψυχής (σαν το σύνολο της πνευματικής οντότητας) που πηγάζει κι εξαρτάται από την Θεότητα, όποιο δρόμο εξέλιξης κι αν πάρει.Κι από τον Φωτεινό Κόσμο του Νου η Ψυχή πέφτει στον Κόσμο της Απλής Ψυχής που εκφράζει την φύση της με την βούληση και το συναίσθημα. Είναι αυτή η διαφοροποιημένη ψυχή που ενσωματώνεται στο υλικό σώμα που αποτελεί μεταφυσικά και κυριολεκτικά ένα «τάφο» για την ψυχή.

Από τους Φωτεινούς Κόσμους του Υπερπέραν, της Εξωπραγματικότητας του ανθρώπου η Ψυχή πέφτει στον Μεταφυσικό Άδη, στον «Κάτω Κόσμο», που είναι ο «υλικός κόσμος». Η Ψυχή με όλες τις πνευματικές, νοητικές, και ψυχικές, λειτουργίες δένεται κυριολεκτικά μέσα στις ψυχοσωματικές διαδικασίες, και τις λειτουργίες του σώματος, και τον εξωτερικό κόσμο της ύλης.

Από την ένωση της Ψυχικής Οντότητας με το σώμα, δημιουργείται η υλική ψυχή, ο ψυχοσωματικός οργανισμός, η ζωή, το ζωτικό σώμα (που πρέπει να διακρίνεται από την Καθαρή Ψυχή).

Αυτή η θρησκευτική αντίληψη δεν ήταν κάτι καινούργιο στην Εποχή του Ορφέα. Στην πραγματικότητα είναι η ίδια η Ουσία της Διονυσιακής Λατρείας (με την μορφή του Ζαγρέα) που ανιχνεύεται σε ολόκληρο τον μεσογειακό κόσμο, στην Κρήτη, στην Ελλάδα, στην Εγγύς Ανατολή, στην Κάτω Ιταλία, τουλάχιστον 35 αιώνες πίσω.

Οι Λάτρες του Διονύσου με την αντίληψη της Βαθύτερης Ενότητας του Όντος και του κόσμου, και με τα ιερά όργια (που σημαίνει ιερά έργα) Βιώνουν μυστικά την Ενότητα με το Θεό, το Ον, ταυτίζονται μαζί Του, συμμετέχουν έτσι στην Ουσία Του.Ο Ορφέας δεν το αρνείται αυτό.

Πίστευε όμως ότι η Θεία Δημιουργία κι η Εξέλιξη, γίνεται στους μεταφυσικούς κόσμους κι όχι εξωτερικά σε ένα «αντικειμενικό» κόσμο. Έτσι μόνο εσωτερικά, βιωματικά, μπορεί να γίνει Κατανοητή η Ουσία της Θεότητας, και να επιτευχθεί η Ένωση με τον Θεό.

Εσωτερικεύοντας την Διονυσιακή Αντίληψη, προσεγγίζοντας βιωματικά (εσωτερικά) την Θεότητα ανοίγει τους Εσωτερικούς Ορίζοντες της Ύπαρξης προς τον Απέραντο Εσωτερικό Κόσμο και την ΘΕΟΤΗΤΑ.

Τι Διδάσκει στην ουσία ο Ορφέας; Ότι εφόσον η Ψυχή διαφοροποιείται (στους ανώτερους κόσμους) από το Ένα, το Όλον, και πέφτει στον υλικό κόσμο, και δένεται στο σώμα, ο μόνος δρόμος λύτρωσης είναι η λύσις της ψυχής από το σώμα.

Αυτό μπορεί να γίνει εσωτερικά, μέσα στον καθένα, με την περισυλλογή των δυνάμεων της ψυχής και τον «αποχωρισμό» από το σώμα. Η ΛΥΣΙΣ, ο «αποχωρισμός» από το σώμα, έχει πολλά επίπεδα εμβάθυνσης:Μπορεί να σημαίνει την εξωτερική αποχή από μιασμένα αντικείμενα κι ανίερες πράξεις που οδηγεί στην ηθική στάση και στην ηρεμία.

Μπορεί να σημαίνει τον βαθύτερο ψυχικό (βουλητικό και συναισθηματικό) αποχωρισμό από την υλική ζωή που καλλιεργεί την αδιαφορία για τα εγκόσμια και την ησυχία.Μπορεί να σημαίνει τον βαθύτερο αποχωρισμό του νου από την ενασχόλησή του με τον εξωτερικό κόσμο.Μπορεί να σημαίνει το Εκστατικό Βύθισμα στην Ενότητα της Ύπαρξης, πίσω από όλες τις διαφοροποιήσεις.Μπορεί να σημαίνει την Πλήρη Ταύτιση με την Θεότητα.

Μπορεί ακόμα να σημαίνει τον συνειδητό αποχωρισμό από το σώμα και την μετάβαση στους κόσμους του υπερπέραν (αυτό που κάποιοι ονομάζουν αστρικό ταξίδι).Μπορεί να σημαίνει τον φυσικό αποχωρισμό από το σώμα, που γνωρίζουμε σαν θάνατο. Έτσι ο Ορφέας μιλά για μια ανοδική πορεία της ψυχής προς την Θεότητα, για μια εισέλιξη.

Δεν αρνείται την εξωτερική λατρεία και τελετουργία, αλλά θεωρεί πως η εξωτερική λατρεία δεν είναι παρά ένα εξωτερικό πρώτο στάδιο στην πορεία προς τον Θεό. Στην πραγματικότητα ο Ορφέας με την Διδασκαλία του δίνει ένα απέραντο βάθος στην Διονυσιακή Λατρεία. Η Διδασκαλία του είναι Εσωτερικός Διονυσιασμός. Από την άλλη μεριά χωρίς την ερμηνεία του Ορφέα ο Διονυσιασμός θα παρέμεινε μια εξωτερική, ιερή μεν, αλλά βάρβαρη θρησκεία.

Έτσι ο Διονυσιασμός, όπως τον αντιλαμβάνεται ο Ορφέας δεν είναι παρά Εξωτερικός Ορφισμός.Η μεταρρύθμιση του Ορφέα, της Διονυσιακής Λατρείας πρόσφερε στους Έλληνες (και στην ανθρωπότητα) μια από τις βαθύτερες μυστικές ερμηνείες της Πραγματικότητας.

Ενέπνευσε τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του κόσμου (δηλαδή τους Έλληνες Φιλοσόφους, από τον Ηράκλειτο και τον Πυθαγόρα, μέχρι τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, και τους Κυνικούς, τους Στωικούς, τους Επικούρειους, τους Σκεπτικούς, τους Νεοπλατωνικούς…) Ο Πυθαγόρας δεν έκανε τίποτα άλλο από το να μεταφέρει την Διδασκαλία του Ορφέα στον Κρότωνα, στη Κάτω Ιταλία.

Η πολύ σημαντική του προσφορά, πέρα από την Βασική Ορφική Διδασκαλία είναι η χρήση των μαθηματικών εννοιών στην περιγραφή της Πραγματικότητας.Η Ορφική Διδασκαλία ανανέωσε την Δελφική Λατρεία, αναζωογόνησε τα Ελευσίνια Μυστήρια, κι άνοιξε τελείως τους Ορίζοντες στην Φιλοσοφική Σκέψη.

Ο Πλάτωνας είναι Ορφικός από όλες τις απόψεις, και συχνά αναφέρεται στην Διδασκαλία του Ορφέα στους διαλόγους του.

Όταν αναφέρεται στον Φαίδωνα (Φαίδων, 67,c, d) στον «παλαιό λόγο» («παλαιά παράδοση») και στην «λύσιν της ψυχής», στην πραγματικότητα απλά μεταφέρει την Ορφική Διδασκαλία:

«Πάνυ μεν ούν, έφη ο Σιμμίας. – Κάθαρσις δέ είναι άρα ου τούτο ξυμβαίνει, όπερ πάλαι εν τώ λόγω λέγεται, το χωρίζειν ότι μάλιστα από τού σώματος τήν ψυχήν, καί εθίσαι αυτήν καθ’ αυτήν πανταχόθεν εκ τού σώματος συναγείρεσθαί τε καί αθροίζεσθαι καί οικείν κατά τό δυνατόν, καί εν τώ νύν παρόντι καί εν τώ έπειτα, μόνην καθ’ αυτήν, εκλυομένην ώσπερ εκ δεσμών εκ τού σώματος; - Πάνυ μέν ούν, έφη, - Ουκούν τούτο γε θάνατος ονομάζεται, λύσις καί χωρισμός ψυχής από σώματος; Παντάπασί γε, ή δ’ ός. – Λύειν δέ γε αυτήν, ώς φαμεν, προθυμούνται αεί μάλιστα καί μόνοι οι φιλοσοφούντες ορθώς, καί τό μελέτημα αυτό τούτό εστι των φιλοσόφων, λύσις καί χωρισμός ψυχής από σώματος. ή ού; - Φαίνεται».

Ο Ορφισμός επηρέασε την Ελλάδα για τουλάχιστον 15 αιώνες και κατάλοιπα αυτής της θρησκευτικής αντίληψης υπάρχουν ακόμα και σήμερα στην σκέψη, στην γλώσσα, στην ζωή, στις γιορτές. Ήταν στην εποχή του Πεισίστρατου που ο Ορφισμός έγινε επίσημη θρησκεία της Αθήνας και καθιερώθηκαν (επίσημα) οι Γιορτές του Διονύσου (χωρίς να «ποδοπατηθούν» οι πατροπαράδοτες αντιλήψεις κι η λατρεία των άλλων θεών).

Ο Ορφισμός, η ορφική αντίληψη για την κοινή θεϊκή καταγωγή, την ισότητα, και την ισονομία, όλων των ανθρώπων, γέννησε ουσιαστικά την Δημοκρατία (αν και δεν εξάλειψε το θεσμό της δουλείας) στην Αθήνα.Αν δεν υπήρχε το Ορφικό Ιδεολογικό Υπόστρωμα στην αντίληψη των Αθηναίων, για την Φύση, την ζωή, και την «πολιτεία», δεν θα είχε γεννηθεί η Δημοκρατία.

Όταν τελείωσε ο αρχαίος κόσμος, κι η ελληνική θρησκεία, κι επιβλήθηκαν με την βία άλλα θρησκεύματα στον Ελλαδικό Χώρο, έσβησε κι η Δημοκρατία.

Οι σύγχρονες αντιπροσωπευτικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες είναι παρωδίες δημοκρατίας. Τα κόμματα είναι πολιτικές συμμορίες, που ονομάζουν «δημοκρατίες» αυταρχικά άδικα και βίαια καθεστώτα. Αυτό συμβαίνει γιατί όλες αυτές οι ψευτοδημοκρατίες δεν έχουν υγιές ιδεολογικό υπόβαθρο, όπως συνέβαινε με την Αληθινή Αθηναϊκή Δημοκρατία.

Ήταν φυσικό, οι θρησκευτικές αντιλήψεις κι εμπειρίες του Ορφέα (η εσωτερίκευση της αντίληψης, κι η εσωτερική άμεση βιωματική προσέγγιση της Πραγματικότητας του Θεού), να φέρουν τον νεαρό άρχοντα, στην αρχή της δημόσιας δράσης του, σε «αντίθεση» με το περιβάλλον του.

Ήταν δύσκολο να κατανοήσουν χωρίς προσπάθεια το μήνυμα τουΕμπνευσμένου. «Αποσύρθηκε» νωρίς από τα δημόσια πράγματα, για να ασχοληθεί με την «θρησκευτική εμπειρία» του, να την κωδικοποιήσει, να την κάνει πράξη και ζωή.Ο «μύθος» λέει πως ο Ορφέας ταξίδεψε στην Αίγυπτο. Δεν είχε λόγο να το κάνει.

Ο Ορφέας βρήκε στην Πατρίδα του όλη την θρησκευτική παράδοση πάνω στην οποία βασίστηκε για να αναπτύξει τις δικές του θρησκευτικές αντιλήψεις. Η Διονυσιακή Λατρεία διαδεδομένη στην Ελλάδα, στην Κρήτη, και στον Ευρύτερο Μεσογειακό Χώρο, δεν είναι Αιγυπτιακό Φαινόμενο (και διαφέρει αρκετά από την Λατρεία του Όσιρι και τα μυστήριά του).

Αλλά ακόμα κι αν ο Ορφέας ταξίδεψε στην Αίγυπτο, δεν έγινε σε τίποτα πιο σοφός από αυτό το ταξίδι. Κατά την δική μας αντίληψη η δράση του εξελίχθηκε εξ’ ολοκλήρου στην Πιερία, και ιδιαίτερα στην Πατρίδα του τα Λείβηθρα και την γύρω περιοχή, στους πρόποδες του Ολύμπου.

Ο Ορφέας δημιούργησε γρήγορα ένα κύκλο ανθρώπων με τους οποίους μοιράστηκε τις εμπειρίες του. Η δημιουργία θρησκευτικών κύκλων είναι παγκόσμιο, διαχρονικό, και διαθρησκευτικό φαινόμενο. Στην Ελλάδα οι θρησκευτικοί κύκλοι ονομάζονται θίασοι(ιδιαίτερα οι ομάδες πιστών του Διονύσου).

Ο Ορφέας δημιούργησε ένα συμπαγή κύκλο μυημένων που είχαν ορισμένη αντίληψη του Θείου (Ορφική Θεολογία), και ιδιαίτερο τρόπο ζωής (ορφικό βίος), και συμπεριφορά.Σύμφωνα με τις μαρτυρίες πολλών αρχαίων φιλοσόφων, ιστορικών και συγγραφέων, στα Λείβηθρα ,όπως σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας,υπήρχε Ιερό, σε ένα λόφο νοτιοανατολικά του οικισμού που κυκλωνόταν από χείμαρρους, πολύ πριν τον Ορφέα. Εκεί γινόταν η δημόσια λατρεία, εκεί ασκούσαν την λατρεία τους οι πιστοί του Διονύσου, κι εκεί ιερούργησε κι ο ίδιος ο Ορφέας.

Οι ορφικές τελετές συμπεριλάμβαναν τελετουργική χρήση ιερής φωτιάς, χρήση ύμνων, μουσικής, και χορού. Οι ορφικές τελετές διέφεραν αρκετά από την δημόσια Διονυσιακή Λατρεία, και τις τελετουργίες των βάκχων και των μαινάδων.

Οι ορφικές τελετέςθα διατηρηθούν σε διάφορους ορφικούς θιάσους, ενώ η δημόσια Διονυσιακή Λατρεία θα μεταφερθεί στις Διονυσιακές Γιορτές, ενώ οι τελετές των μαινάδων θα διατηρηθούν στην Δελφική Λατρεία.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμιά αντίθεση ανάμεσα στις ορφικές αντιλήψεις και την συνηθισμένη Λατρεία του Διονύσου και τις Διονυσιακές Γιορτές που καθιερώθηκαν γύρω από την λατρεία. Στην ουσία όλες οι αντιλήψεις είναι σωστές κι απευθύνονται σε ανθρώπους με διαφορετικό βαθμό κατανόησης της θρησκείας του Διονύσου.

Ο Ορφισμός, κι η εξωτερική Διονυσιακή Λατρεία λειτουργούν όχι ανταγωνιστικά αλλά συμπληρωματικά. Αυτό αποδεικνύεται από τον σεβασμό που είχαν όλοι οι Έλληνες για τον Ορφέα, την Δελφική Λατρεία, τα Ελευσίνια Μυστήρια, ακόμα κι όταν δεν ήταν μυημένοι και δεν γνώριζαν το περιεχόμενο της μύησης, αλλά και από την αποδοχή της εξωτερικής λατρείας σαν ένδειξης σεβασμού προς τον Θεό με εξωτερικές πράξεις.

Ακόμα και η Ωμοφαγία που θα διατηρηθεί σε ορισμένους θιάσους (αλλά θα καταργηθεί από τις δημόσιες γιορτές στην Κλασσική Αθήνα) είναι μια ιερή πράξη, όσο κι αν φαίνεται αποτρόπαιη.

Οι υποκριτές άνθρωποι θεωρούν αποτρόπαιη μια θρησκευτική πράξη, αλλά μπορούν να αδικούν τους συνανθρώπους τους, να αδιαφορούν για τους δυστυχισμένους, και να καταστρέφουν το πλανήτη.Θρησκευτικοί θίασοι ανάλογοι με αυτόν του Ορφέα θα υπάρχουν τουλάχιστον 15 αιώνες μετα.

Ακολουθώντας το πρότυπο του Ορφέα θρησκευτικούς θιάσους, ή συγκροτημένους συλλόγους, με συγκεκριμένους χώρους λατρείας και διδασκαλίας, θα δημιουργήσουν όλοι οι Μεγάλοι Έλληνες Φιλόσοφοι, ο Πυθαγόρας στον Κρότωνα (ομακοείο), ο Πλάτωνας στην Αθήνα (ακαδημία), ο Αριστοτέλης (λύκειο ή περιπατητική σχολή), οι Στωικοί (στοά), ο Επίκουρος (κήπος)…

Ο Ορφέας έζησε κι έδρασε, δίδαξε κι έγραψε, στην Πατρίδα του, στους Πρόποδες του Ολύμπου. Έζησε βιώνοντας το θρησκευτικό του όραμα κι αφιερώνοντας το χρόνο του στην διδασκαλία και την υπηρεσία των ανθρώπων.Ο μύθος λέει ότι ο Ορφέας νυμφεύτηκε την Αγριόπη ή Ευρυδίκη.

Στην πραγματικότητα ο Ορφέας ήταν τόσο αφιερωμένος στο έργο του που δεν νυμφεύτηκε ποτέ. Ο μύθος του «έρωτα» του Ορφέα με την Ευρυδίκη ήταν μια διήγηση που κατασκευάστηκε για να διδάξει κάτι (την σχέση της Καθαρής Ψυχής με την υλική ψυχή). Ήταν μια διήγηση σαν τις παραβολές του Βούδα, ή του Ιησού.Ο Ορφέας πέθανε σχετικά νέος, από φυσικά αίτια μάλλον.

Ο μύθος λέει ότι κατασπαράχτηκε από τις μαινάδες της Πιερίας. Ο μυθικός διασπαραγμός του Ορφέα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να επαναλαμβάνει τον μύθο του Ζαγρέα,τον τελετουργικό διασπαραγμό του ταύρου) στο πρόσωπο του Ορφέα. Μετά οι δικαιολογίες για τον διασπαραγμό είναι ανόητες.Λένε ότι ο Ορφέας τιμούσε τον Απόλλωνα κι έτσι ο Διόνυσος καθοδήγησε τις μαινάδες να σκοτώσουν τον Ορφέα. Για τον Ορφέα και τους άλλους μυημένους ο Διόνυσος κι ο Απόλλωνας είναι ο Ίδιος Θεός (που συμβολίζεται στον Χειμερινό Ήλιο και τον Θερινό Ήλιο).

Έτσι δεν θα μπορούσε να προκαλέσει την μήνη κανενός Θεού, ούτε των οπαδών του Διονύσου. Αυτά τα λένε οι αμαθείς.Μετά την ίδια ιστορία διηγούνται για τον Λυκούργο, στην Θράκη, τον Πενθέα στην Θήβα, κι άλλους. Υπάρχει πολύ λίγη αλήθεια σε όλα αυτά…

Ούτε εξ’ άλλου ο Ορφέας ήταν αντίθετος προς την εξωτερική λατρεία του Διονύσου που ακολουθούσαν οι απλοί άνθρωποι. Αντίθετα έβλεπε την εξωτερική λατρεία σαν συμπληρωματική των δικών του αντιλήψεων.

Βεβαίως μιλούσε για την ανάγκη εμβάθυνσης της θρησκευτικής δραστηριότητας, αλλά ο σεβασμός του για τον άνθρωπο δεν θα του επέτρεπε ποτέ να πολεμήσει ή να ειρωνευθεί τις απλοϊκές αντιλήψεις των συνανθρώπων του. Ούτε βέβαια στερούσε τους άνδρες από τις γυναίκες τους κι έτσι προκάλεσε την εκδίκηση των γυναικών.

Ο Ορφέας ήταν Οραματιστής του Φωτός, Υπέρμαχος της Δικαιοσύνης κι Εργάτης της Συμπόνιας και της Βοήθειας στον άνθρωπο.Το μόνο βέβαιο είναι ότι όταν πέθανε, άφησε πίσω του ένα τεράστιο πνευματικό έργο, αλλά και πολύ πόνο για τον χαμό του. Αλλά όπως δίδασκε ο ίδιος, ο Ορφέας, έλυσε τα δεσμά του με το σώμα κι ανυψώθηκε στους Ανώτερους Κόσμους του Φωτός.

Οι άνθρωποι που τον αγαπούσαν και τον ακολουθούσαν τον έθαψαν στην Ακρόπολη των Λειβήθρων, κοντά στο Ιερό που δίδασκε και ιερουργούσε, και ύψωσαν προς τιμήν του Ηρώο, που το είδαν με τα μάτια τους πολλοί αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και το κατέγραψαν.

Τα Λείβηθρα καταστράφηκαν σύμφωνα με τον Παυσανία όταν πλημμύρισε ο χείμαρρος Συς. Τα ιερά, τα κτήρια και τα τείχη της καταστράφηκαν. Σήμερα οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν εντοπίσει τον Οικισμό, και την Ακρόπολη, αλλά δεν έχει εντοπισθεί κτίσμα στην Ακρόπολη, μόνο μερικά τμήματα του τείχους.Αυτή είναι λίγο-πολύ η αλήθεια για τον Ορφέα.

Το ερώτημα όμως είναι το εξής: Αν ο Ορφέας ήταν πραγματικό πρόσωπο (κι αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας σοβαρός μελετητής της Αρχαιότητας) και μάλιστα τόσο σημαντικό πρόσωπο, τότε γιατί κάποιοι προσπάθησαν με λύσσα να αποδείξουν ότι είναι μυθικό πρόσωπο, μύθος.

Αυτό έγινε από εμπαθείς χριστιανούς, που δεν τους ενδιέφερε η ιστορική,θρησκευτική και θεολογική αλήθεια, αλλά τους ενδιέφερε να αποκρύψουν ότι πήραν τα πάντα από τον Ορφισμό. Έτσι όμως το μόνο που αποδεικνύεται είναι ότι ο χριστιανισμός όπως εφαρμόστηκε είναι μια ιστορική απάτη.

Ο Ορφέας υπήρξε ένας Μεγάλος Άνθρωπος, το ίδιο μεγάλος με τον Βούδα, τον Λάο Τσε, τον Ιησού.Αυτό που πρόσφερε ο Ορφέας στον άνθρωπο και στην ιστορία είναι το Υπέρτατο Μυστικό της Ύπαρξης:Η Ίδια η Ύπαρξη που εκδηλώνεται στον καθένα, η Συνείδηση, η Αντίληψη, είναι η Ανεξάντλητη Πηγή της Ενότητας και της διαφοροποίησης, των αντιλήψεων, των προσανατολισμών, και των πράξεων. Όλα προέρχονται από Μέσα.

Δεν χρειάζεται να ψάξουμε να βρούμε «έξω», ούτε εξηγήσεις, ούτε δικαιολογίες, ούτε πράγματα να «αρπαχθούμε» από αυτά. Η Ύπαρξη από μόνη της είναι η Ανεξάντλητη Πηγή, κάθε βιώματος και εμπειρίας, η Λαλέουσα Πηγή, το Λάλον Ύδωρ… η Πηγή της Ζωής. Η Ψυχή Είναι Απέραντη, Χωρίς Όρια, Ελεύθερη, Αγνή, Αιώνια. Η δέσμευση στο σώμα, ακόμα κι όταν επαναλαμβάνεται με την μετενσωμάτωση, είναι προσωρινή.Η Μόνη Οδός Λύτρωσης είναι η Λύσις της Ψυχής από τα δεσμά του σώματος.

Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο της Ορφικής Θεολογίας, και το αντικείμενο των Μυστηρίων.Η Αληθινή Κατοικία της Ψυχής είναι τα Φωτεινά Βασίλεια του Υπερπέραν, της «Εξωπραγματικότητας», κι όχι ο κάτω κόσμος της γης.

Η ζωή και η διδασκαλία του Πυθαγόρα, του πρώτου φιλοσόφου.

Ένα από τα θέματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που αποτελούν από τα πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα έρευνας των σύγχρονων ερευνητών, είναι χωρίς αμφιβολία η ζωή και η διδασκαλία τουΠυθαγόρα, του πρώτου φιλοσόφου.

Ο Διογένης Λαέρτιος αποτελεί μία από τις ελάχιστες πηγές που διαθέτουμε σήμερα, από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε κάποια σίγουρα και αξιόπιστα στοιχεία, τα οποία μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε σημαντικά στοιχεία από την προσωπική του ζωή.

Ας παρακολουθήσουμε το αρχαίο κείμενο, με τα απαραίτητα σχόλια:

νέος δ'ὢν καὶ φιλομαθὴς ἀπεδήμησε τῆς πατρίδος καὶ πάσας ἐμυήθη τάς θ'Ἑλληνικὰς καὶ βαρβάρους τελετάς.

Όταν ο Πυθαγόρας ήταν ακόμα νέος, επειδή ήταν και φιλομαθής, έφυγε από την πατρίδα του και απέκτησε όλες τις μυήσεις που υπήρχαν, τόσο εντός του ελληνικού κόσμου, όσο και εκτός αυτού.

ἐγένετ'οὖν ἐν Αἰγύπτῳ, ὁπηνίκα καὶ Πολυκράτης αὐτὸν Ἀμάσιδι συνέστησε δι'ἐπιστολῆς·

Όταν έφτασε στην Αίγυπτο, είχε μαζί του μια συστατική επιστολή του Πολυκράτη προς τον Βασιλιά Άμαση.

Ο Πολυκράτης ήταν ο τύραννος της Σάμου, δηλαδή του τόπου καταγωγής του Πυθαγόρα.

καὶ ἐξέμαθε τὴν φωνὴν αὐτῶν,

Ο Πυθαγόρας διδάχτηκε την γλώσσα των Αιγυπτίων,

Προφανώς, ο Πυθαγόρας θα πρέπει να διδάχτηκε και τα ιερογλυφικά. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ιερογλυφικά λέγονται οι επιγραφές με γράμματα της αρχαίας αιγυπτιακής γραφής. Όπως μας αποκαλύπτει η ίδια η λέξη, τα ιερογλυφικά, ήταν μία μυστηριακή και ιερατική γραφή, με την οποία «έγλυφαν» δηλαδή σκάλιζαν επάνω σε λίθους ή σε πλάκες των ιερών, την μυστηριακή φιλοσοφία. Το γεγονός αυτό έρχεται σε απόλυτη συμφωνία με το επάγγελμα του πατέρα του Πυθαγόρα, το οποίο ήταν «δακτυλιογλύφος», άρα πιθανώς να ήταν μυημένος και στα ιερογλυφικά.

καθά φησιν Ἀντιφῶν ἐν τῷ Περὶ τῶν ἐν ἀρετῇ πρωτευσάντων,

όπως έχει γράψει ο Αντιφών στο βιβλίο του «Αυτοί που αναδείχτηκαν στην καλλιέργεια της αρετής».

Ο Αντιφών έζησε από το 480-400 π.Χ. και ήταν ο αρχαιότερος από τους δέκα Αττικούς ρήτορες. Αυτό σημαίνει ότι ο Πυθαγόρας συγκαταλέγεται στους φιλοσόφους οι οποίοι πρώτευσαν στην αρετή.

καὶ παρὰ Χαλδαίοις ἐγένετο καὶ Μάγοις.

Επισκέφτηκε μάλιστα και τους μεγάλους Χαλδαίους Μύστες που λεγόταν Μάγοι.

Η λέξη «Μάγος» υπονοεί κάποιον μεγάλο πανεπιστήμονα. Οι Χαλδαίοι ήταν ένας αρχαίος βιβλικός λαός, συγγενικός με τους Αραμαίους, που όπως και εκείνοι, εξαπλώθηκαν κυρίως στην βόρεια Μεσοποταμία. Η Χαλδαία ήταν μία από τις αρχαιότερες χώρες του κόσμου και απλωνόταν ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, προς τον Περσικό κόλπο. Αργότερα ενώθηκε με την Ασσυρία και την Μεσοποταμία και σχημάτισε ένα μεγάλο κράτος, που ονομάστηκε Βαβυλωνία, στην πρωτεύουσα της οποίας όπως είναι γνωστό, πέθανε ο Μέγας Αλέξανδρος.

εἶτ'ἐν Κρήτῃ σὺν Ἐπιμενίδῃ κατῆλθεν εἰς τὸ Ἰδαῖον ἄντρον

Στην συνέχεια επισκέφτηκε την Κρήτη και κατέβηκε στο Ιδαίον Άντρον με την συνοδεία του Επιμενίδη,

Ο Επιμενίδης, κατά την αρχαιότητα θεωρείτο ένας από τους πιο ξακουστούς σοφούς, θρησκευτικός διδάσκαλος, προφήτης και μάντης. Η παρουσία του Επιμενίδη δίπλα στον Πυθαγόρα είναι επίσης άκρως σημαντική, ως προς το συμπλήρωμα των μυητικών του γνώσεων. Ένα από τα πιο γνωστά και σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του Επιμενίδη, είναι όταν τον έστειλε ο πατέρας του να ψάξει για κάποιο «απολωλός πρόβατο» που είχε χαθεί στα χωράφια.

Στην προσπάθεια της ανεύρεσής του, ο Επιμενίδης «μπερδεύτηκε» και μπήκε σε μία σπηλιά στην οποία κοιμήθηκε για 57 χρόνια. Από το γεγονός αυτό προκύπτει και η παροιμιώδης φράση «Επιμενίδειος ύπνος». Όταν κάποτε ξύπνησε, άρχισε και πάλι να ψάχνει το πρόβατο, πιστεύοντας ότι έχει κοιμηθεί για λίγο. Σύντομα όμως διαπίστωσε ότι στην διάρκεια του ύπνου του είχαν αλλάξει τα πάντα γύρω του, ώσπου βρίσκοντας τον αδελφό του, γέροντα πλέον, κατάλαβε το απίστευτο γεγονός που είχε συμβεί στην πραγματικότητα.

Το Ιδαίον Άντρον όμως, δεν είναι ένας τυχαίος τόπος. Είναι ένα σπήλαιο που βρίσκεται σε οροπέδιο, στο όρος Ίδη (Ψηλορείτης) της Κρήτης, στο οποίο σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ανατράφηκε ο ίδιος ο Δίας! Σήμερα είναι ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος, στον οποίο έχουν διενεργηθεί ανασκαφές από το 1884 και έχουν ανακαλυφθεί διάφορα αντικείμενα (αρχαϊκά αγαλμάτια, φιάλες, χάλκινες ασπίδες) ακόμα και από την μινωική εποχή.

Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν, στο εσωτερικό του Ιδαίου Άντρου να γινόταν ειδικές μυήσεις, ως προς τον τρόπο που θα μπορούσε κανείς να λάβει θεϊκή παιδεία και μάλιστα ανάλογη με αυτήν του Διός, η οποία καθιστά τον άνθρωπο απρόσβλητο από το γήρας και τον χρόνο. Καθώς φαίνεται ο Πυθαγόρας απέκτησε και αυτήν την κορυφαία εμπειρία της εισόδου στο σύμπαν του Διός με το να εισέλθει και να μυηθεί στο Ιδαίον Άντρον.

ἀλλὰ καὶ ἐν Αἰγύπτῳ εἰς τὰ ἄδυτα·

αλλά επίσης επισκέφτηκε και τα άδυτα των ναών της Αιγύπτου.

Όπως βλέπουμε ο Πυθαγόρας δείχνει μία ιδιαίτερη προτίμηση στο να κατέρχεται σε άδυτους μυστηριακούς χώρους σε διάφορα σημεία του πλανήτη, εντελώς ετερόκλιτα μεταξύ τους, ως προς τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Με αυτήν την τακτική του, αποδεικνύει ότι η εσωτερική μύηση δεν έχει σχέση με το ποιον θεό πιστεύουμε, αλλά σε κάθε περίπτωση αποτελεί μία εμπειρική πολύτιμη γνώση, η οποία θεωρείται απαραίτητη για την εξέλιξη της ψυχής μας.

καὶ τὰ περὶ θεῶν ἐν ἀπορρήτοις ἔμαθεν.

Έτσι γνώρισε τα απόρρητα μυστικά που αφορούν στην φύση των Θεών.

Διαπιστώνουμε επομένως ότι ο απώτερος σκοπός της αρχαίας μύησης είναι η αποκάλυψη πολύ σημαντικών απόρρητων μυστικών, που σχετίζονται με την κατανόηση της υπερβατικής φύσης του θεού.

Χωρίς αμφιβολία αυτή είναι η ανώτατη γνώση που θα μπορούσε να αποκτήσει ένας άνθρωπος, ώστε έτσι να του αποκαλυφθεί το βαθύτερο νόημα και ο απώτερος σκοπός της ζωής του, που αφορά στην καλλιέργεια και στην τελειοποίηση της ψυχής του, ώστε να καταστεί μία πνευματική οντότητα, «καθ'ομοίωσιν» της θεϊκής υπόστασης.

εἶτ'ἐπανῆλθεν εἰς Σάμον,

Όταν ο Πυθαγόρας επέστρεψε εκ νέου στη Σάμο,

Βεβαίως, μία απορία που προκύπτει οπωσδήποτε παρακολουθώντας ολόκληρη αυτήν την πορεία της διαδρομής του Πυθαγόρα, είναι η ευκολία με την οποία πραγματοποιούσε όλες αυτές τις τόσο μακρινές και δύσκολες μετακινήσεις, σε μία εποχή που υποτίθεται ότι τα μέσα μεταφοράς και επικοινωνίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτα.

καὶ εὑρὼν τὴν πατρίδα τυραννουμένην ὑπὸ Πολυκράτους,

βρήκε το πολίτευμα της πατρίδας του να έχει μετατραπεί σε τυραννίδα, με τύραννο τον Πολυκράτη.

Η διαφορά ενός δημοκρατικά εκλεγμένου άρχοντα από έναν τύραννο, είναι ότι ο πρώτος εκλέγεται από τον λαό και για κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ενώ ο τύραννος καταλύει αυτό το δικαίωμα των πολιτών, ανατρέπει το υπάρχον πολιτικό καθεστός καταλαμβάνοντας την εξουσία με άνομα μέσα, στην οποία και θεωρητικά παραμένει εσαεί.

ἀπῆρεν εἰς Κρότωνα τῆς Ἰταλίας·

Τότε ο Πυθαγόρας αποχώρησε και εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα της Ιταλίας.